장음표시 사용
341쪽
Omnia autem S De maxima, neminima,Dei reuidentia regG probatur primum testimoniis sacrae scripturae, ac deinde rarionibus. TUH-onia, quibus demonstratur Dei pror identig ad om-rita sese extendere,fiant uniuersalia se particularia Vnix e salia res diuina protii lentra glibernarigeneraliter confar-rnant: Partici laria pecialirer Rr ille haec particularia testimonias ni,vel de crea;uris, vel de iis, is e cyrmidisserint. de creaturis aut irrationalibus, quae sunt animatae,vel m- animatae, de quibus passim loca extant: aut rationalib. quae voluntariae agunt, siue bene, siue male:bene, a Deo per se male vero quatenus illa, quae male fiunt, sunt bona, id est, quatenus habent bonum finem. t. 2ia monia, quaesunt de iis,otiissent aut eueniunt uni vel de cau- falibitis, vel de necessariis. Quae enim sunt, aut sunt causalia Sc quid nobis antlim aut nec aria, quidem Deo temper, licet respectu bonarum aut malarum actionum diuerso modo. Iam res at ut singulis hisce veluti capitibus addantur sua testimonia.
T. Vniuersalia. Omnia es icit ex consita vo talis suae. Is se dat omnibio vitam se haritum, est omnia Mn est De: HEphe. '.
manr Domini: quocunque oluerit in linabi truda ADJid fou dii. t. Isaia Dominus Docarobrior .m regeu virgamfurorisIui Is a. o. s. Et ibi de cuni in plenerit Dominis ci ncta operasu in m-NSion. ct in Ierusalem visitabosi tersit, tam magnifici cor dis Assur, e Iutis est iiste quid vit, ut feret Domino non ente' Iuxta oluntatem suamfacit, ramin virtutib car-
342쪽
Dad 4 3 li uam hi habitatoribu errae: nec est quis Hai manui eius. dieat ei, Quare ecili sHerodes o Pliaim cumgentium. Act. 4.: populis Urae coactisi in aduersus sidium tuum Iesum, a facerent quaecunqrse manis tui consilirim rutim prius d Diei an aesenta. 3. De irrationalib. siue uiuentib. De non viventib pas. Psal. 4 .s sim habemus testimonia ita sacris Scripturis. Qui rMRx si *si iumentis escam ipsorum, o pulis coruorum inuocantib.eum. Pater vester coelesiis ali volucres caeli: Opaulo post, Quodsi herbam agri Deus ita circumuessit, noransi os muti magis'
. De casualibus. Qui non est insidiatus, sed Dei Pisium
Exo. 1 11. tras iit ιn manus eius Securis in manu Domini. Nonne Mat. io.2s . duolasperculi asario veneunt' atvnses ex iis non cadet hv 3O misine Patre vestro bidem Vestri vero etiam capisti mpitis numeratisunt omnes Dominus dedit, Dominus absti Iob i, I lit c nomen Domini benediorum.Sortes mittuntur in sint . - sed a Iebona semperantur.
s. De neec sartiis etiam reperiuntur testimonia .Quspi 'lantauit arerem non audist'aut qui xit octilum,non consi- Pi io..3o. derabit Emitici Spiritum tuum, is creabuntur, is renovabis aciem teri .e.Sed hoc cestimonia referuntur commodius ad uniuersalia. quae autem inueniuntur don cessariis uni primum de iis,quorum necessitaspendo a conis silio Dei per erbum nobis patefacto Cum enimi nobis necessaria sunt, nimirum necessitate consequentiae
deinde in iis etia, luppendet ab ordine naturς,Vt qui sunt nessitate Phisica Sic nultam os Christifractu Dii, quod narrat Euangelist a, quia id per Mosem erat nobis praedictum. 2Non confringetur Elimos ipsius. Sic E-Ioan. 29. 36 lecti non percunt: non quidem p r se, aut sua natura, η si sed quia Dominus hoc promisit. Ego vitam aeternam do
manu mea. Similiter de iis, quaesiunt ordine naturae diui Dinitus instituto,multa extant testimonia Pluuia prouintram Iob g. ,' herbae proiicit Quirigat montes e uis caenaeulis, utpro' Pcro . Is arpanem de terra, ct ina quod ea bilaretior hominis, o
Irum quodnisidam reddat ei sane,qui cordi viressu mira Dei
343쪽
misistros His&similibus Scrip. testimonii , illa etiam α.
accedunt, quae corporum eorundem, quae in hac Vita A ,' gerimus, resurrectionem confirman. Vt Philip 3. rum.
Irii transformabis corpus nostrum hi iis, ut conforme μι corporisuo gl risso pro e sicacitate, cylia potest etiamsub ceresibi omnia. I COTI F. Oportet hoc corrΠptioni obnoxium induere incorruptam naturans, P mortati hoc in cre immortalitatem. Cum enim corporum nostrorum substantiam tot modis mutari polt mortem e cilla pari videamus. postqvana in puluerem redacta sunt. Gen. 3. Iob. IO. accuratissimam is inutissimorum quoque puluerum curam gerentem Dei prouidentiam esse, necessario
consequitur, qua corporum substantia in sorinasin partes infinitas toties transmutata Visiecta, sic est colligenda,in ad massam ac formam prastinam reducenda, ut non alia, sed eadem ista corpora resurgant, quae in hac vita habemus.
His autem Scripturae locis prolatis excipiunt non ob particis nulli, exempla de quibus haec dicta loqui,ntur sis particula laria nonria, et enim Propheticos,singulari Dei consilio administra faciunt re ros ac proinde regulam ex illis uniuersalem ad Omnes euentu g ' tertinentem,extrui non oportere. Sed his triple responsi i esse. Nisi opponitur. Primo enim iles causae in omnibus euentib. sint similea inueniuntur, propter quas diuino consilio et decreto illos, qui causae trecitatisunt, euentus egefactos aut fieri Scriptura affirmat, vs deficer,gloria Dei, salus eis urtim Similiter itaque de omnibus est iudicandum. Nam recte ex eniam cratione multorum singularium aut particularium colligi uniuersalia, tum quando exemplum dissimile nullum afferri potest, sani omnes fatemur.Neq; piorum ac de immensa Dei sapientia recte sentientium quisquam negat Deum habere omniumque fiunt rationes Optimas, etsi nobis non semper sint cognitar, quibus ad illos fines vltimos omnia referantur Non igitur ea quae non praedixit Deus, aut non peculiari suae vocis
restimonio seu voluntate fieri docuit, militis ab ipsius cana Subernatione pendere statuendum cst, quam
344쪽
qu facturum se fecisse diserto verbo ex premi is cundo, videmus ipsam Scripturam non tantis sngiuaresis traii sit ad e enim ommum speciertim in generum distinae pronidentiae species tribuere sed . od uesi/3guliarib, exemplis disti, idem ad υ- niuersu etiam spe .ies cst genera transferre Vuli agitur idem de omnibus indiuiduis intelligi. Sicut enim Delia
8. sic e tacit ventisin de ιhesatiriusvis Psal. Ι , . Sicut eum de quo Ioh. 9. caecu voluit nasci. sic j efactisordum mut- Uidentem o caecis . Exo. Sicut destruit consili-tim Achit phe 4 Sam. 37. sic irrita facit consita gentitim. Plat 33. Sicut cor B praeceti ut pascan Elia M. Reg. 17. isic passer unus non cadit in terramsinei se, Matth. IO. Tertio,siunt etiam Scripturae Aia, an qAibiis τὸ Desialis V niuersalis omnitim rerum adprouidentiam diuinam relatio feri exesi CXptess. primitur, vel peronecdochen , velper mi rΠm ad viaiora, aut maiortim ad minora cossationein, significasur. EZec. I 2. uodloquar verbum, siet. Loquitur istis emicus, non tantum quae nobis patefacit, scd etiani quae ab aeterno apud sese decretiar. Infinita pene testimonia diuinam protituentiam domis nia sese exicndere demonstrant. scd haec nunc facile luDficient. Ex his enim ceric constat etiam minima quas Dei prouidentia regi ira tamen vi bona non ramum sectin- dum prouidentiam, sed etiam ex prouidentia Dei tanquam ex causasiant mala ero secundum prouidentiam Dei, non ex
prouidentia Dei. Siquidem omnia bona sunt Deo vo-Jente mala Deo permittente. Vtio autem Dei haec sua volutitate, quae approbat, essicit.&mandat Termittit illa quae neq; probat, neq; mandat, neq; essicit. neque ad rimat. sed quae damnat, prohibet, Sc punit. Id in primis apparet ex restimoniis, quae decreaturis ra-t ona lib. allata sunt Etenim docentissa omnes crea- ruras rationales, Nempe& Angelos, S homines, eo Dque vel bonos vel malos, a Dei prouidentia regi sed
ita, ut quicquid in iis est boni sita Dco ipso,qui hoc in rationalib. agit quicquid vero in iis est mali sitabis' sa
345쪽
sis maturam alis, no a deo su'mnne bono.Botia densi ille in rationalib. emcit: naala permittit propter illa bcria.
Ratiotari, quibus demonstro tur Pro hientiam Dei ad omni se extendere, sunt fere e ederia cum iis,quae pr*bane esset' ouidentiam Dei. i I. Ab omnipotentia Des Qtuandoqitidem Deus est
omnipotens, nihil fit iplo nolente. Neu; enim vuli sine sua voluntate quicquani fera, neq; quicqLiam sine ea fieri potest. Vult autem Deus aliqua simpliciter aliqua secudum quid. Bona simpliciter vult uuida cro uir secundum quid eaq; permutit. Sicut aut e nihil sc nolcnte ' cor sic neq; quicqua eoru quae v illa pse non fit. Nam si vellet, non posset, non est et omnipotens. a. sapientia Dei. Summe sapientis est, vi nihil eo rum que sunt in sua potesate sinat seri sine sua voluntate consilio. Et quanto quis sapientior eis. Manto
latius se extendit ipsius gubernatio. At Deilapientia est infinita, omnia sunt in eius potestate. Ergo in omnibus rebus nihil sit nisi quod vult Deus ac decreuit Imo sum ceret deus administrandis rebus infinitis: quum ipse sit summae atq; infinitae sapientiae. Ac proinde omnes in uniuersum cs creata facile curat: lugquan rumuis multa sint, stitit tartic ninitae. 3. nibuι rerum . Omnium relum sunt certi sines,&quidem omnes boni. Omnia autem bona sunt a Deo,
ea ipse vult ac moderatur, eaque vult, & ipsos fines rerum ne i fines tantino sed 5 Ipsa vuli media, per quae te quaelibet ad suos sines perueniunt, eaque vult vel simpliciter, quatenus bona sunt, vel aliquo modo, quatenus mala sunt. Omnium autem finium sunt sua media . Atqui omnia per quae res quae Iibet ad suos sines primos principales tendunt, sunt vel sines, vel media . Quoniam ergo Deus hos etiam sines, laec media vult, consequitur ipsum omnia velle admini
. Es aliqua causa prima, quae non pendet ab ullis aliis, sed aqua omnes aliae res, atque adeo omnes secundae
346쪽
causae pendent.Dcus aute in est illa causa prima. Ergo ab ipso omnia pendeant necesse est.
s. praesentia Dei,qua Deus omnia praesciui inmutabili-εer. Haec praescientia Dei est certa& immutabilis,in quidem omnium rerum, atque eam Deus non petiuita rebus creatis, sed a seipso. Nam sic eueniunt rc omneS, Vt eas euenturas Deus praesciuit. Ea est igitur
Dei prouidentia, qua res omnes a Deo secundum hanc suam praescientiam fluunt. 6. Omnia bonasint a Deo tanquam actua causa. Omneι substantiae motus, , actiones, in quantum sunt hoc, bone sunt. Ergo a Deo Dei que prouidentia suar. Obiectiones contra Deiprouidentiam, quasi ex illasequatur Deum esse authorem peccati.
P. Od Deo nolente non potest fieri, Ut Deo volente: Teccatum nonpoteneri Deo nolente. Ergo 'in volente, Oper consequens non tantum mala poenae,sed etiam malacu defiunt prouidentia Dei. Minor piobatur: quia Deus es Omnipotens ideo ipso nolente peccatu non potessieri,atet, imo volente necesse est ictat. Ress. I. In maiore non est sufficiens enumeratio oportet enim addi permittente, quod nimirum, quae Deo nolente seri nequeunt, fiant Deo vel volente vel permittente: quaedam enim Deo permittente sunt. 2. Est ambiguitas in verbo velle,
quod significat aliquando placer sic ambiguitas est in verbo Rolle, quod signiscat aliquando displicere, tamen permittere, nec impedire. Sic dicitur Deiu aliquid noει, θι amen permittere. r. suum nonpatefacis hominibM voluntatem uam , ut secundismeam agant. 2. uando nonflectit hominem, viseeundum Dei voluntatem reuelatam agat. 3. mando Deus per creaturam desertam
nihil minis exequitur iustissimasnathdicia. Sicut autem bonitas instrumenti non facit opus Dei melius, ita nec instrumenti malitia deterius illud efficit. Haec
quidem superius dicta sunt.sed illud nihil impedit quominus eadem hoc loco magis illustrentur.
347쪽
Omnia mesa 'ιnt ditiina proisidemiae Ergo deus est malorum causa. Ref. Negona aiorem esIconiuersalitc veram.
Nam non idem cis aliquid sera effective aliquid vel osieri permisit ue. Que fiunt cx diuina Prouid cntia tan . quam ex causa, hoc est cffecti uc, colum Deus author est. Sed mala tantum fiunt secundum diuinam Prouidentiam,non ex Dei Prouidentia ex qua tantum sunt bona. Inst. An igitaιriti a malastini ex diuina Troi identiaran tram ex causa'Rs Imo mala poeta S,non culpae. Rationes hae sunt. I. Omnium bonorem arithors Deius, Omnes ρ uenaesunt bonae, quia uiaeculio Iust Athni iudici ditiini Ergo Deus est author poenartim. 2. Iudex est Deus . Ergo a rhorpoenartim praemiorum. Huc testimonia Scriptura perii nent. Ego Dominus, non es alius, sermans tricem Ocreans tenebrata facienspacem, o creans naitim: Ego do I a 4s 7. minusfaciens haec omnia. Timete potiti satim, quipotes ani
mam , corpus phrdere in Gehenna. Ob. 3. Privatio est a Deo Privatio estpeccatum. Ergo peccatum est a Deo. Ress. Sunt quatuor termini in maiore significat priuatio poenam a Deo inflictam In minore significat peccatum. Privatio cst a Deo quatenus est poenae sed quatenus cst repugnantia cum lege increatura est peccatum, ser conseq. non est a Deo. Obia . Neccantes reguntur a Deo:Regi illos a Deo, est. I.Actiones illortim esse a Deo. 2. Ac iones isiorum dirigi ad glori- De , auctori salutem Atactioncspecccantiumsuns peccata: Ergo ipsorumpeccaraseunt a Deo. Resp. Reguntur peccantes a Deo quod ad actiones, quq a Deo sunt: non quod ad peccatum. Instantia. At omnes actiones, O motussunt a Deo.Multae autem actiones sunt peccata:Ergo peccata sunt a Deo. 4'. Fallacia est accidentis in minore. Sunt peccata quatenus sunt ab hominibus peccantibus sed quatcnus fiunt a Deo , minime simi peccata, sed sanctissima&iustissima Dei iudicia. Per accidens ergo actiones eiusmodi malae sutar, nempe propter instrumenti prauitatem. Potest haec afferri solutio Demen causa actionum, in quantum sunt actione sa
348쪽
Ones, hoc est,quatenus non sunt peccata, sed illotus a Dco facti Vult eius actionem, sed deformitatem actionis, qui est ab hominibus non vult. Instant mi
voluistenditionem Iosephi fer fratres,volui peccati me res hi nc venditionem volui C. ergo. c. I et Ad Maiorem, qui voluit,scilicet eodem modo quo volabant fratres: Deus autem non voluit eodem modo, sed tantum pei misit. Porro autemsua prouident a Deus mala etiam periper-Μ-l pςx militi Malum autem difflex est: a d culpae , quod est peccatii in aliudpet/rae, quod est omnis destructio aut aia fictio aut deserito creaturae rationalis, qua Deus pu nit peccata exemplum utriusq; significationis est Ier. I8. Si conuersa fini gens a maios: , de quo loqui ius suma es ηιllam, is meramieb/t mali, quod cogitauerain, sfacerem es.
ne ei bone deciarario Assisiae ranae , t catam quidem est naturale, qua- morale uentu creatrarae destructio : sed boni moralis rationem habet,
Est Dς0 quai,nus ordini divinae institiae congruit haec etiam species malorum non tantum quatenus est actio siue mortis aliquis sed etiam quatenus peccantium cstructio vel afflictio est, Deo tanquam authori& effectori adscribenda est: tim quia bonorum omnium prima causa, tum quia iudex mundi, i index iustitiae gloriae sua Deus vult agnosci denique quiad poenas impiorum, castigationes atque exercitia mary-r apiorum, quemadmodum Mipsius Fili Dei passionem&mortem, quae est sacrificium pro peccatis hominum maximo consensu Scrip uniuersa ad c Ecace
Dei voluntatem refert ut Amos. 3. 2 'ne' malum incinitate, quod Iehoua non fecerit. Malorum vero culpae alia est ratio Haec enim quatenus Μ 'V- peeeaia υel mala culpae sunt,non habent rationem boni. Ideo Deo. Deu ea nec Vult, C probat, nec eicit, nec adiuuat:
sed fieri a Diaboliso hominib sinit, siue permittit, id vilinon impedit quominus fiant, cum tam ei impedire
349쪽
posset. Sed interea tamen desertione in creaturae siue Privatione ii diuinae ilicis e et studinis , lactionem 'QΠς ip
i plani, quae a Diaboli vel laon i Lib. peccantio cum hi, sunt. Legem S voluntate in diuinam sit, hilominus Ocne L eo. raliqua prouidentiarin eis cacia utili ac Iet, verim tali fine, qui cum ipsius natura,Lege, i uitati a Sio nitare
optime consentiat, siue i S nosti, sic nobis, siue incogi litus. Recte igitur peccata non vi luntate , aut cr Pern issior
fectione, sed permistione diuina sieri dicuntur e nec in*nu abiiciendum es perm ponis vocabulum,cum Min scriptura quandoque usurpetur, ut Gen. o. Prohibet i te ne peccares mihi, nec per freti tangeres eam. Item Gen. 3O.2 n permisit ei Deus, ut oceret mihi lud. 3. poestim gentes quas τι liq uti et L, ut pcreas tentaret Uraclem, et c.
Psalm Ιos. Ponsiuit hominem opprimere eos. Sedrz-cte intelligendum est, ne 'ragna par gubernationi. Smundi in rerum humanarum Deo detrahatur. Eiheni trapermi Ro, non prouidentia de operaraoni duit inae in actionibus malorum cessatio, qua fiat, Vt actio 'nc sill non ab alio principio, quam a creaturi agentibus pendeant: scd gratia ditiina 'betra pio , qua Deus Quid sit
dum volimratisius decreta per creatiiras rationales e e P crinisu quitur aut oluntatem sciam, qua optu issis feri velit , creaturae non patefacit, arit vo ratem eius ad obtem erandum in ea asylone diuinae omniati, non is iit quod siniat, necessario quidem, sed tamen voluntarie ac libere, iustissimo Dei iudicio peccat creatura, dum iustu na&bonum opus suae voluntatis S prouidentiae Peus peream efficit. Nam si actione, illas,quae sunt pecca- , nullo in uniuersum modo sieri vellet Deus vllam earum fieri esct D possibile . Neque diuinae naturae immensa bonitas scri eas unquam pateretur nisi a Jiqua boni ratio in illis cum malo coniuncta esser. Vt autem peccata Deus execratur, sic bona omnia vult efficit in omnibus. Neque igitur illas actiones quae peccata sunt, vult Deus, neque non vult simpliciter: sed quatenus actiones, siue motus, siue inclinationes
350쪽
vel poenae malorum, vel castigationes, vel exercitia. QVη ς' η I martyria piorum, vel sacrilacatio Fili sui pro pec- nes malo catis hominum lunt, hacienus eas vlutinemcat: ha-1um:quate ctenus enim boni rationem habent, ε naturae ac bonus non ve nitati diuinae adeo conueniunt, ut ne quidem fieri sine ipso possinr, ac proinde nec ad aliam primam causam eas referri Deus velit quatenus autem peccata sunt, hoc est, cum ordine ac natura in lege ipsius pugnant,ed quod siric agnitioneo obedientia diuinae voluntatis fiant, catenus nec vult, nec instituit, necessicit eas ipse: sed sinit eas, quanquam sibi maxime displicentes, a creaturis perpetrari, ut suae gratiar dc singularis misericordiae ad effugiendum peccatum, necessitatem, & suam aduersus peccatum iram, suamque iustitiam potentiam in eo puniendo patefacia r. Haec permissionispeccatorum descriptio multis Scrip. test confirmatur. Nam primo qui deni Deum peccata quoad peccata sutar, nec velle, nec essicere, apud pios&sanos omnes in consesso est: cum lonitas Dei infinita non possit mali causa existere, quod boni rationem nullam habeti&saepe hoc de se Deus asseveret. vr, Psal. s. P on Deus volens iniquitatem tu es. c. Sed non sunt pauciora scripturae loca,quae actiones malorum , quas ipsi peccando Eciunt, quanquam arcana,tamen bonam iusta dei voluntate feri ac regi clarissime docent, ut Gen. 4s. Vtinc tamen isag Mon os misi is me huc,sed deus, qui estposuit me in patrem Phara ni isc. Ex o 7. Ego indurabo cor Pharaonis, ct mutii sicabo signa mea oportenta mea in terra AEgypti, neque audiet voa Tharao Deut. 2. 'luit Sihon rex Hebron, τι transiremuo persines ipsius:iudurauerat enim Iehoua Deus suusspiritum
eius, ct obfirmauerat cor eius,ut dare eum in manus tuas.
Haec dicta I milia duobus argumentis ostendunr, Deum non sine sua aliqua actione permipisse, sed oscaciteν AA ,hε, volu se tam actionem voluntatis Pharaonis O Γονum, .ula effiea qua aduersabantur Israeli Primo, quia causam indurmalint. Amisui Vsorum ab ipsit factae referunt ad indurationem a