장음표시 사용
351쪽
ne arum, id est, nolebant dimissionem populi &sa-ccm cum eo, quia Deus huc ipsorum voluntates flesctebat, ut nollent. Secundo: quia causa3sinales hu;us eo s*ῶnim adtant , ut hostes illipunirentur, gloria Dei ce-Iebraret ar Clim.n. fines deus voluerit, etiam media,
quibus ad hos perueniret, iustissime voluit ipsis tamen regibus,& populis id neque spectantibus, neq;
scientibus,neque etiam coactis,atq; idcirco peccantibus, &sua culpa pereuntibus. Quod autem sic permittat Deus peccata, ut non illumine mentes agnitione suae voluntatis, aut corda&voluntates, quas arcana sua essicacia, quo ipsi tibitum est, inclinat, non ad hoc etiam flectit, ut deo ob temperandi causa prosequantur, aut fugiant obiecta,
hoc est, peccantium creaturarum voluntates consormes suae voluntati non faciat, haec dicta testantur.' Rom. I 4. Beatus qui non condemnat seipsium in eo quod approbat Qui vero ambigit, si ederit, condemnatus est, quonianon edit ex fide: quicquid vero exsi non e=, peccatum est. Deut. 3 cu surrexerit in medio tui propheta vel 3ονμmniorum dicens: sequamur Deor alienos. c. non obedies voci illius, quia tentat bona deus vester vos. Deu 29 os ipsi midipis omnia quaefecit Iehoua in oculis vestris in terra gypti,oc.ne' tame dedit Iebona vobis cor adistet gendum,
O Oetius ad videnda, ct aure ad audiendis. I.Sa.24.Ab -- piis egreditur impietas edi manus mea non erit in re, θαObiect s. ae immutabiliter ni,ad ilia impedienda,
velpromouenda frustra adhibentur medii Sed secundum hane doctrinam de prouidentia Dei, omniasiunt immutabialiter. Ergo frustra ad ilia impedienda vel promonenda homines adhibent media I ess ad Maiorem, Frustra adhibentur media, scilicet si Deus nolit nos iis uti, si patefecerit se exequuturum suum decretum sine mediis. Quando autem hoc non patefecit, media non frustra adhibentur, etsi cuncta sunt immutabiliter: quia cum utimur mediis, Deus non tentatur, sed illi obtemperatur Tentaremus autem deum, eiq; resisteremus
352쪽
remus si me dij noti uteremit r. Instantia. Sed inutile e rura mediis, Ubi res uni certoe .R ' ad antecedens. Rossunt celso uenturae, at non sine medii, quia Deus&snem Ainedia ad finem destinauit. Debemus igi-rur uti mediis. I. ι obtemperemiti Deopseque rvmientemus. 2.Ut resineamus bonam con cientiam,viemes mediis, etiamsi euentus exspectatus nom conseqDatur. Prima causa nouio Lit secundam, neque princi patis iniseri,inentalem. ObiecI 2. Oimria erremunt Dei providentia inmi rabiliter ergo is itur Iiberta contingentia quod o Stoicori mdogma de fato. Hac ante luam respondeatur, vocabuloria signissicatiore Christianae ac Stoicae sententiae dii crimen tenendum cst. 2 Lecessarium est, uod aliter habere non potest. Contingens, quod est Midem aut*,sed aliter a nen esse aut tripo - . erat. Cccs:ita 8 Elzur contingentia ordo es in-um. Con in rer caulam cΠectum immuta Disis, aut mutabilis. gens. Quia vero immurabiliter sequuntur effectus ex suis caulas vel propter ipsam causarum naturam, Vel propter cau am aliquam externam, qu e causam aliam
ad certum effectu mole terminat, MCffectus ipsi non possunt magis esse immutabiles, quam sunt ipsorum causae, deo nee sit. du plex esse dicitori Alia absolutas Necessi as uestis lex, qu e eo: uine i, quoruni opposita simplisitersunt*bi lux ta n ossibilia, propter naturam cause elsubiecti, de quo dici-
' 's' s' in, :vi sunt proprietates Dei essentiales lypostaties,
videlicet, deus est, Deus vivit, Deus es r bonus iustus, sapiens,&c Deus ei aeternus Pater Filius, Sp. S. Alia vers est necesse is consequenti egite ex hypothesi, quae est immutabilitata eo; Amise suum quisequuntur ex causis, quin bus positis necessi et i quidem effectum sequi, sed ipse tamen eas eves uexistere, vel viutari poterant. Sic necessaria sint quae deus decreuit ut fiat, propter immutabilitatem decreti diuini, quod tamen deus liberrime feci ab e terno vel non decernere poterat, iuxta dicta
Matth. 26. An putas me non posse nunc precmi Patrem me,nm, qui huc Nar mihi plures quam Is legiones angelorum
353쪽
momodo ergo implerentur Scripturis Ibem qu e per causus istud secundo sunt, quae flos in a Deo condirae visi ama sura non possunt abier agere quam agunt, sed tamen ab ipso rosii aut impedi aut mutar/possunt: vison umbra cum sole progrediens in consequentia,& tamen consistens in pugna Iosuae, cregrediens tempore EZechiae. Ignis vrciis admota corpora quae uri possunt,&tamen non urens tres iuuene in fornace babylonica: vel quq sua quidem natura sim idoneae ad contrarium vel diuersum producendum, ci ad suspend cndum effectum, nec aliter post uni agere, quia sic a Deo cientur. vel ab aliis causis,qua licet non mutantur, tamen U- rariPoterant,vel quando sic agunt, non possunt simul nagere auraliter agere, eo quod contradictoria
Fortuna casu siquando pro ' Letientibm siue esse For una 'DM ,si montur, qui causasper accidens comitantur propter ViniM 'cavsuperse nobis oculias ut cum fortunam bonam aut malam, casum stelicem dicimus. Alias vero causas ta- - eventuum significant, siue manifestra, quaestim per accusens ut cum di itur, fortuito aut catu aliquid esse factum siue occultas, quae sunt perse ut, Fortuna omnipotens neuitabile Dirum. Et fortunam quidem nominaresolent
istinum, ut qui fodicias a discandi causa, thesaurum
uniuenit casum ter cari amper accidens in asentibus natur libus, quorum mot- habent Uectu nec roprios nessem re t omingentes, die manifesta cans eosgubernante ut si tela de tecto ruens occidat pra tercu Dic m. i: Iaii nomine alicubi decretum re prouidentia diuina in- . . . ingitur .vt.Desis se fata Deum 'ecti sperareprecando. Sion lotophicumri ro hocm ocabulo intelligcbant,fnnexionem omni Stoicum.
im causarum Defeeyum immurabilem ex ipsartim cavsa-
'nya n trara pendentem, ita ut neqne secrandae cati se aliter a- aere possint, quam a simit, nes prma aurer agere post, quam inisecnnd.eicit 'ideo omnes Vmnium cavsatrum effectus
354쪽
absiluis necessarii . Hoc dogma Stoicorum, quia Deum sua libertate di omnipotentia spoliat,&ordinem ac modum agendi incautis secundis diuina sapientia inititutum abolet, non modo philosophia sanior, sed etiam Ecclesia repudiat ac damnat, ac manifeste se a Stoicis disscntire profitetur. Primo, quia Stoici Dei mali an carisisse tamdis, ut sicur fert ham natura, sic necesse si illam per eas agere Ecclesia vero non deum cx causarum secundarum, sed causas secundas ex Dei, tanquam summiis liberrimi gubernatori sin Domini, praescripto agere,&ipsius arbitrio subiectas atque alligatas esse docet. Secundia,Stoici sentiebant,neque De umne causis fecundis 'sicq ιam aliter sim natura agere
posse, quam agunt Ecclesii a vero assarmat, non tantum causas secundas, alias ad certos ac definitos, alias ad varios Sc oppositos effectus producendos a Deo con ditas atque ordinatas esse sed ipsum quoque Deum, siue per causas secundas, siue sane illis, siue per mutabiles sua natura, siue per immutabiles, Omnia quorum opposita cum ipsius natura non pugnarar, Vel non decernere, vel aliter decernere atque efficere ab arterno potuisse: sic autem decreuisse Memccre, non
quia aliter non potuerit, sed quia sic ipsi libuit, sicut
dicitur.Psal. II s. Deus noster in caelo omnia quaecunque voluit fecit.Et Luc. I. 'merii impossibile apud deum illum verbum quo videlice natura ipsius non negatur,siue tollitur, ut dicitura. Tim. 2. Ex his ad argum . respondemus.Primum, est plus in conclusione quam in praemissis, cum dogma Stoicum obiicitur Ecclesiae Esenim Ecclesia fateatur omnes εntu respectu disime prouidentiae nec arios se , tamen haec neces itas nequaquam est fatum Stoicum,qui ad 'libertatem in Deo res pro arbitratu suo moderante, S mutabilitatem in causis secundis Ecelesia contra Stoicos defendit, atque ex verbo Dei docet, multat nunc facere& ab aeterno decernere potuisse Deum,
quae nec facit, nec decreuit. Atque ideo afati quoque,
355쪽
appellationc abstinuit, ne absolutam omnium rerum necessitatem cum Stoicis eum asserere quispiam suspicaretur. Secundὰ Si remoto Stokismo, tamen omnium rerum necessitas, ct contingenriae, fortunae o casus abolitio abiicia, rur Ad Maiorem respondemus per vocabulorum distinctionem. Quae enim prouidentia diuina siunt, necessario quidem fiunt, scd ea tantum, quae ex hypothesi est, siue consequentiae necessitate, non autem smplici siue absoluta. Non igitur hac, sed illa tan 'thim necessiitate omnia euenire sequitur A ecessitas uti 'tem conssequentiae nequaquam rossit contingentiam . matio haec est: ia idem essectis causas habere poteH, quartim Liae mestabili, aliae immutabili ordine illam producant ideo que aliarum espectu contingens, aliarum vero necessari, ect. Vt enim sontes siue cauta contingentiae in rebus Psunt libertas in voluntate Dei, Mangelorum,ac homi num,&materiae elementaris natura mutabilis, ad varios motus formas aptitudo siue inclinatio:Sι ne Oeessiatis absolutae in Deo causa est ipsa Dei natura immutabilis necessitatis autem consequentiae , prouidentia siue Edecretum diuinum intercedens iis, quae natura sua sunt mutabilia, natura rerum creatarum ad certos
effectus a Deo sermatari ordinata, tamen liberri mae Dei voluntati & gubernationi vel secundum, vel praeter vel contra hunc ordinem ab ipsis conditum mei subiecta. Re pectu iraque causarumsecundarum, alia nece , -- λμπιasunt quae nimirum ex causis uno modo perpetuo νagentibus fiunt, ut motus Solis ustio materiae igni admotae,quae uri potest, c. alia comingentia, quae causas habent contingenter agentes, hoc est, ad varios contrarios effectus producendos aut suspendendos matura sua idoneas ut flatus ventorum motus locales
animantium , actiones voluntatum humanarum. Te
Pectu vero primae cause, hoc est, voluntatis diuinae, omni quaesum aut sitan extra Deum ,Iartim necesaria , partim
Mn ingentias scitecegaria quidem, euamqvs Musas secundas
356쪽
I secundas habent maxime mutabiles ut quod non staret is gebantur olla incilii in cruce militibus propter immutabilitatem decretivi prouidentiae diuinae continis gruria ero, propter illius aeterni atque immutabilia decreti,&eiusdem executionis libertatem, etiam ea, quae, quod ad ipsarum naturam attinet, causas secundu habent maxime immutabiles,ut motus solis&, m. brarum Si igitur eontingentiam intel imi mutabilitatem e se.
inutim,quam habent ex natura causerumsecundartim, seu ex potentia libertate diuina,nequaquam sequitur res non esse contingentes, proptex necessitatem quam habent ex diuina prouidentia. Haec enim non tollit, sed conseruat potius naruram, ordinem isodum agendi in causis secundis a Deo institutum:Ω vero contingentiam inteligant mutabilitatem causanrum secundarumctis um itastucii antem, ut prouidentia Dei non regantur, talem contingentiam Scriptura non admittit. Hinc etiam intelligitur, quod, cum de motibus O effectibus creaturarum quaerietur nece γῆ-nean contingentes
ruminandisint, rectius is agis proprie alij contingentes, alij autem necessari dicantur, etiamsi tam contingentes quam necessari diuina prouidentia fianti 2 V Potius enim tales nominandi sunt, quales ex sua
proximarum causarum natura existunt, quam quales fiunt respectu prouidentiae, quae causa est remotior Aenihil est, neque certius, neque manifestius, quam ex natura causarum secundarum, alia mutabilia,alia vero immutabilia esse potentia autem diuina licet omnia in rebus creatis mutari possim , immutabilia tamen fieri propter decreti ac prouidentiae diuinae cem titudinem. Sic etiam defortuna ct casu RespEi enim bis nominibis causae vel euentus per accidens, nusiamperse causam haben tes intelligantur, procula Ecclesia Christiana rete, gari debent: Si vero causamper seno sensibus atquei se rationi occidia χης cavsa per accidem, quae causam
357쪽
perse occultam habeant adiunctam intelligamus nihil prohibet, respectu causarum secundarum, quae per accidens causae sunt,& respectu nostri iudicij, quo causam per se illorum eventuum non assequimur, esse&dici fortuitum aut casu factum id quod respectu diuinae prouidentiae accuratissimo ac immutabili cons Ito&decreto euenit, iuxta dicta Pasierunus non cadit m ter. Mai. Io. 3.ramsine Patre emo Item , Inseram conlisitur sors, ct a Pi Q. λύ a, Domino est omne iudi tam eius. Obiect. 7. Qui non p uni aliter agere quὸmagunt, apud litas frustraneaesunt leges, poenae,praemia. c. Sed qui agunt prouidentia Dei, non possuns abier agere, quam agunt.
Ergo, Θα Resp. Apud illos frustranea sunt huiusmodi
media, scilicet P. Si Deusperea nolit agere. 2. Etiam ubi nihil proficitur huiusmodi mediis, tamen adit proseunt si is faciant inexcusabiles . Vt igitur non frustra oritur quotidie Moccidit Sol, neque frustra agri conseruntur, aut pluuia rigantur, aut corpora victu reficiuntur, etiamsi Deus lucem tenebras crear, fruges e terra educit, vita& longitudo dierum nostrorum est Itanec frustra docentur, aut ad doctrinam consormare vitam suam student homines, etiamsi lactiones 3c euentus salutarcs non nisi a Deo proficiscuntur. Vt enim fines, ita media, quibus ad illos adducere nos ipsi visium est, ab aeterno Deus decreuit ac nobis praeis stris sit. Illis igitur utentes, recte facimus, euentus salutares conlequimur: negligentes autem ea, vel nostra culpa nos aut alios bonis a Deo oblatis privamus, vel si Deus nostri aut aliorum etiam in hoc verbi sui contemptu miseretur, manifesti tamen & grauis peceati nostra nos conscientia accusat. Obie 7 8.S omnia ni prouidentia Dei, sieris bona non mereantur praemia, nec mala poenas. Resi . concedo de bonis quod ea non promereantur praemia sed nego de malis, quod ea non promereantur poenas. Nam licet
impi tantum possint agere male , ad id tamen ut poenam mereantur, susticit ipsorum voluntas.
358쪽
Obiecy. . Dein non eHambor confusionis. I. Or. q. In mundo autem ect multiplex confuso, ordinis turbatio. Ergo aut nihil, ulsaltem non omnia inmundo regunti, ῶ-vinapro&identia. Resp. Si ex confusionibus mundi colligitur, nullam esse prouidentiam, plus est in conclusione, quam in praemissis, siue ad icto secundiim quid proceditur ad dictum simpliciter.Cum enim multa in mundo sint ordinata, ut motus coelestes, conseruatio specierum, politiae, poenae sceleratorum,&c non de omnibus, sed de his tantum, quae contra ordinem diuinitus institutum fiunt,licebit hoc argumento coincludere, quod prouidentia non regantur: ea vero iii quibus ordo manifestillimus est ,euidens diuinae sapientiae messic acie testimonium erunt. Sin autem -- ordinata illa non regi a Deo concludatur, etiam sic erit plus in conclusion inquam in premissis.Non enim confusa, sed confusionem seu turbationem ordinis quae in illis est, non esse a Deo sequitur Sicut mali a Deo sunt creati: et si malitia ipsorum a deo non sit orta non enim de concreto dici necesse est,quicquid dicitur de abstracto. Quare si ursius infletur, posta hac maiore,in
ordinata aut non esse, aut nis regia Deo: ae proinde retilia in mundon peripγouidentia etiam sic non uno modo peccatur in maiore primum enim ut concedi possir, ino
dinata,si simpliciter talia sunt,non esse aut regia Deor non tamen de iis concedi potest, si confusio&ordos mul in ipsis diuerso respectu inveniatur. Iam vero nihil adeo repugnans ordinia Deo sancito committunt vel diaboli vel homines, in quo, etsi prauae ipso-rmu voluntatis respectu maxime sit inordinatum, tamen ordo diuin et iustitie,potentis,&bonitatis sapientisssimus non sub confusione ab illis attracta lateat, plerunq; etiam vel euentu,vel deo ipso sua voce monstrante, manifesto eluceat. Magna confusio erar in Iud sorum parricidio, crucifigentium Dei Filium. At
nihil tamen magis admirabili ordineis sapienti manusin consilium Dei definiuit, quam mortem Filii pro nostris peccatis.
359쪽
Praeterea, quae iusti patiuntur mala , est quibus imisi fruuntur bona, inordma tamdiciis hi manis videntes e Dei tamen iudicio, optimus&iustissimus in illis ordo eκ- istit, propici causas in verbo dei exposita M. Non autem quae nostro, sed quq dei iudicio inordinata sunt,ab ipsius voluntate 8 effectione remouenda sunt. Denique, licet actiones peccantium Deus propter sines bonos relisos telliferi, peccata vero ὀorum nec velir, necessi cιat , ac proinde haec non a Deo sint, neque ex prouidentia diuina sant , ipsa tante fieri diuina pro tridentia fatendum est , non quidem mciente, sed tamen permittente, iisque metas praefigente, cinobiecta & fines, in quos deo visum est, dirigente. Deniq; ctiam dicta quaedam Scripturae falsis intem pretationibus contra uniuersalem dei prouidentiam torquent ut Ioh 8.CAm diabolis mendacium siqnirti , ex propriis loquitur.Iac. I. Deus neminem tentat Siracad. I s. Impie agere neminipraecepit, cte et alia horumsimilia, quiabus peccata Deo autoresieri negatur Sed ea loca malis quidem tribuunt a deo remouent peccata, ut mendacia, solicitationes ad peccandum, sed ipsas actiones malorum, quatenus non peccata, sed actus sunt diuins bonitati vel iustitiae exercendae&manifestandae seruienistes, tota Scriptura, dei voluntate, quatentis etiam
peccata sunt, iusta ipsius permissione docet fieri vide Satana decipient rophetas lachabit de pseudoprophetis, γquos explorat patefacis demivo i aut constantiam hominum in vera religione. Act. . Satanawimpleuit cor Ananiae 2 Cor. . Deminuis
Ausectili excaecauit mentes infidelium, cte. In his similibus dictis etiam discernitur opus diaboli excaecantis iniuste, ut perdat: Dei excaecantis iuste per Diabo itum, ut puniat. Act.s Si ex hominibus ess consilium hoc, dissoluetur.ErJςs 3 o.Voriis defectoribus , vifacian eonsilium quod non eatae me Consilia hominum non ex Deo, sed ex ipsis
esse dicuntur quoad fines, quos homines,omissa Dei viij voluntate
360쪽
voluntate ipsis retietata spectant 'non assequuntur: non autem quoad fines quos spectat deus,&per malos, ipsius voluntatem ignorantes aut contemnentes, non minusquam per bonos assequitur vel quod eodem rc dit, quatenus peccata sunt, hoc est , a vo-Iuntate Dei patefacta aberrant, non autem quatenus executio voltintatis diuinae sentisiue arcans, siue patefactae.
IX or.9. Dex nes cura de bobus, scilicet principaliter, siue ita ut de hominibus. Namdiu mentis escam suam dat. Illud igitur, Bomarituranti non obligabis os, ideo prεcipue dictum est,ut ostendat Deus quid homines honi inibus praestare vel ir. Sic im iis et e dicuntur abiecti e eonspectu Dei,non quod a Re prouidentia Dei ad ipses non extendatur: sed qudde - - o misericordia&beneficentia sua,sicut pios non prosequitur. Nam 'i querunturo a Deo negligi,cpim a Diliguntur, non quod Deus non sit cum ipsis in amictione , sed quod sensus iudicium humanum hoc nobis dactant. Et conira impio dicitur Detu ponere faciem puam,
3. Cur nece Fariasis cognitio doctrinae de Dei providentia. Anc doctrinam scire necesse est. P. Propter gloriam. Dei: negata enim prouidentia, negantur&attributa his autem negatis, Deus non celebratur Agnoscenda est igitur Prouidentia dei, ut ipsi tribuatur omnipotentie, sapientiae, bonitatis,4 iustitiae suae laus. 2.Propter nos ramsalutem: & quidem prim6,itsiamus patientes in rebus aduersu. Omnia patienter ferre debem 'as: quaecunq; enim deus nobis immittit sue bona mue mala, in iis consideramus paternam Dei erga nos voluntatem. Quicquid consilio,&voluntate Dei no .
bis accidit, nobis est salutare, illud patienter debemus ferre sed omnia mala consilio ioluntate Dei nobis eueniunt,nobisque sunt salutaria:Ergo omnia mala debemus patienter serre . Secundo visim