Doctrinae Christianae compendium : seu, Commentarii catechetici

551쪽

prehendente meritum Christi. Est igitur omnino particula sela retinenda. I V a lucti carisnus negotio omne

meritum vel ei vel operum nororum remo atur 2. Vt

octendatur necessario fidem non sidet meritum requiri ad iustitiam. Quia iustitia seu meritum Cluisti tantum perfidem datur,o hoc solo medio iustitiam illa accipimus. Obie I. I 3. Si Christuspro nobis satisfecit, non iustifcabimurgratis,sedpropter meritum. Res . Iustiscamur gratis respectu nostri, non gratis, rus pectu Christi, cui satis magno constitit nostra salus. Obieci. 14. Meroessetipponit meritum, ita, ubi merces est, ibi sit meritum. Merces enim stupraemium meri,

sint correlativa, quorum uno posito poniturio alterum. Sed bonis operibuspraemitis proponitur vita aeterna.Εrgo O meritum bonorum operum est ita aeterna. 'maior aliquando vera est de creaturis, ut cum homines de homini b. mereri possunt . sed nec semper apud homines ibi meritum esse consequitur ubi sit merces. Nam&abhominibus praemia sepe dantur non ex merito. Impro- rari autem de deo dicitur,quod ab eo vita aeterna pro-onatur operibus nostris ut merces . nihil enim operib.

ostris mereri postumus apud deum. Quin&hac potissimum de causia Deus dicit, mercedem se operibus nostris tribuere, ut ostendat bona opera sibi placere. Obie Z.is. Od non requiritur ad iustificationem, non 'nec Uacrae.Bona opera non requiriuntur aditistisicatiorem. Ergo non erit necesse eafacere. Resp. Nego maiorem,si γonatur illa uniuersaliter: quia gratatu dinis ergo bora opera facere debemus. Sin partihulariter sumatur aior, sunt purae particulares sunt autem bona ope latanquam effectus sine quo causa, nempe fides, esse equit Ide necessaria sunt quidem bona opera, sedon tanquam causa seu meritum iustitiae. Obie I 6. Quin secatur duabus rebus, non iustificatuν asoti. Se spraeterquam quod e iustificamur,etiam iu-ficamur meris obedientia Chri V:Ergo nonstasii .Resp. Uiustificatur duatiis rebus, is non iustificatur una

ta iij sola,

552쪽

sola, scilicet eo dera modo.Nos autem iusti scamur du . abusata sed diuer: modo Iustificamur. n. fide,tanquam initrumento apprehendente iustitiam et merito autena Christi , tanquam causa formali nostrae iustitiae Ob ect. 17. Doctrina quae reddis homines profanos, non Hproponenda. Sed haec doctrina, nos operib.non iustificari, red dishominesprofanos. Ergo, Hrc. I el'. Est fallacia accidentis in minori. Inj. Etiam per accidens mala, sunt fugienda. Sed doctrina hec reddit hominesper accidens malos Ergo, o e. M'. Ad maiorem, fugienda sunt per accidens mala , si non subsit maior caula propter quam non lunt illa omittenda, tu per accidens reddunt homines malos Atquinus habemus maiores causas,cur debeat haec doctrina

proponi,n.imirum. I. mandatum dei. 2. nostram salutem.

Obieei i8. Christe satiniat nobis iustitiam aeternam. Haeci:ιsii ia apylicata non es aeterna. Ergo ista Sed Deis ipse ea;uctitianus tranei ad antecedens Iehoua iustitia stra, id et iustificatorno iter. Deinde Nego minorem, quia

imputata Scapplicata Christi iustitia est sempiterna.

Continuatione in hac vita sumus iusti, Min altera vita consummatione tunc perficietur iustitia. Illa iustitia, quae est Deus ipse, non est in nobis . quia Deus sic esset accidens creaturae , iustitia in hominc. Iustitia enimin virtus sunt res creatae in nobis, non essentia Dei. Pr: eterea, si ander non distinguit causam ab ef fectu Sicut non vivimus aut sapientes sumus essentias

Dei hoc enim perinde est ac si dicas,nos aeque sapientes esse ac deum)ita etiam non iusti sumus essentia dei Nili j igitur magis est impium, quam dicere iustitia in essentialem Creatoris esse iustitiam creaturarum. Inde enim sequeretur, nos habere iustitiam Dei , immo ipsam Dei essentiam. Oportet discerni causam abeste-ctu creatam ab increata iustitia. obtest. I 8. Vbi non est peccatum, ibi non habet locumr mi solieti imputatio. In altera visa non erit peccatum. Vo, c. Res'. In altera vita non erit remistio peccati praescatis sed remissio facta in hac vita, semper durabiς.

553쪽

Jmnio etiam illa consormitas cum Deo in altera vita erit effectus huius imputationis.

Obiec'. 9. Decem aurei sunt para centum attreorum in soluendo debito Ergo etiam bona vera post Mnr esse fars auq uiiu'ii. e. Re h. Est disto militudo et quia decem ali rei sunt pars integra centu in aureorum . Opera autem nostrantin sine par situ egra Spersecta.' Ob. O. ιοd non potest nocere, id non est canendi tura pec sita non nocen . Ergo non sun cauenda. Us'. Nego minore me quia Deus Oncnditur , quod est maximum damnum . . Ad arato tem siue caueamus, siue non.

futura peccata autem non nocerar, si calleamu . a .

Max late nocent, quia ut iani dictuna es, nos spoliant conformitate cum D co, attrahunt corporales poenas,etsi non aeternas si delibus. Ob. I. I)ictitar optis Phineae imi utati me; fuisse adiu-Hiliam. Resp. Sententia est quod Deus approbauerit Psio Opus eius: non autem quod eo opere sit iustificatus. Solo autem Christi merito iusti scamur. I. Troptin gloriam eiis , ne ipsius sacri lacium e tenuetur. 2. Pτο prer no Iram niselationem, ut postriaJUS csse certi nostram ullitiam non pendere ex operit, nostris sed ex solo Christi sacrificior alioqui milliesca amitteremus. Iustificamur non partim si de partim operibus . I. id opera sunt imper se Ia, idcirco iustitia esset imperfecta Maledictu qui non manseris in omnib. qu scrip- rasunt in libro legis, visaciat ea. . Etiamsi essent perfecta, . . mensiuni debita ita ut non possimus ipsis praeteritum delictum exoluere. Am omnia quae iussasoni feceritis, dia

vite, serui intitiles sum, 3. Sunt operantis Dei . . Quia sunt temporaria, nec habent proportionem cum aeternis bonis. 3. Sunt essectiu iusti cationis r ergo non causa. 6. TV haberemis de quo gloriaremμr. 7. Conscientia destitueretur certa consolatione. 8. Chrictus frustra esset criniis.9 Mneadem esseet salutis via. Io chriritus non set perfectus Seruator. Opera autem nostra sunt imperfecta. I. Quia mus.s omisitatu quae Δbrb - facimi multa quae non δε-

554쪽

bemus a. ia etiam bonis,quaefacimus, admisimus mala: id est, bona malefacimu .

DE SACRAMENTIS.

Acramenta sunt pars Ecclasiastici inb di nister1j. A de ministeri Ecclesiastico

quaeri ur. I. Dissit luminister j. . quae teliu partes. 3. quae habeant ita interse conuenientia I. usprycipuus

visimus Ecclesia tici mini eri est, vel nos adducti ad Christum de voluntate Dei confirmemur, ut nimirum nos doceat voluntatem Dei, nos hortetur ad amplectenda Dei beneficia, ac de eorundem continuatione nos reddat certos. 2.Partes minister, sunt sacramenta,& verbum .3. Itic eniunt; acramenta cum verbo, ut quicquid in verbo

de salute nostra per Christum obtinenda nobis promittitur, id sacramenta,tanquam signa vel sigilla verbo ceu diplomati apposita nobis, adsucurrendum in firmitati nostrae, magis magisque confirment unde etiam patet, Sacra nentosum quoque praeci Duum sumesi e parte Dei confirmationem fidei nostrae, quemadmodum ipsi mini sitri quicquid agunt nomine minister ij, id agunt pr cipue,ut voluntatem Dei nobis patefaciantis confirment. O . Di itur quod Spirituris verbum effficiant in nobis fidem, o Sacramenta eamfoueant. Igitur haec tria nihilinte,

sedisserunt. Rrip. Primo, Spiritus Sanctus efficit&confirmat in nobis fidem, tanquam causa efiiciens , verbum sis acramentum tanquam causae instrumentales. r. Spiritu Sanctus etiam sine illis duobus potestessicere fidem. Verbum&sacramenta sine Spiritis. nihil. 3. Spiritus sanctus ubicunque habitat, est efficax. verbum sacramenta non item. Haec breuiter in genere prius dicenda erant de ministerio.

Restat ut paucis deinceps desacramentis agamus, Dahera

555쪽

altera scilicet Ecclesiastici muneris parte. Recta methodus hanc doctrinam de sacramentis interpetan di requirit,ut primum de sacramentis in genere dicamus. Atque hoc modo in specie de Coena &Baptismo

non incommode tractari poterit, nempe si sumamus, in utroque sacramento speciatim explicando,easdem qu stiones, earundem quaestionum seriem,quam obseruare debemus de sacra metitis in genere tum si testimonia,quae agunt de sacramentis In genere , p plicemus ad tractationem sacramentorum in specie. Quae nes de Saeramentis praecipur. i. quid nisacramenta. et mi sintsacramentorumsines. H. Qui acramenta disserani asacrificiis. . sessidio nune habeant cum verbo, quid ab eodem disserant. s. suomodo conueniam veteris remui testamenti sacra

. 6. mi sit tu Iaeramentalis. Quid res a signis differant. s. ae fruetae loquendi desacramentis Ecclesiae. SιHρ-

uissi usus sacramentorum guimus. Io. Quid accipiant i , in o. II diu ot sint noui reesamenti sacramenta. , uid sint Saeramenta.

v sciamus quid sacramenta proprie sint, ipsum. Sacramenti nomen primo nobis erit considerandu . Latinis sacrausentum est formasolennis iuramenii in ben, sacramentum scilicet militare , sic dictum a sacrando, quod iuramento quis consecretti aut destinetnγbtile imperator non aliν, ad seruiendum. Hinc quidem volunt hasceremonias a Deo institutas ideo sic appellari, quod ut milites illo sacramento militari se obligabant suo imperatori sic obligemus nos duci nostro Christo solenui iuramento coram Deo, Angelis,&hominibus Ista

t quidem

556쪽

quidem satis concinna est Metaphora. sed puto exve . teribus versionibus ortum es hoc nomen, in quibus ubicunque occurrit in nouo Testamento mysterium, id plerianque latine redditur sacramentum. Est autem μυς, ριο i ιιυιω,id est, instruo in sacris,initio,vnde Ge manicum Vve;hen. Atiuisae derivatura μυω quia cistin quit Fustathius oportebrat initiatos os occludere,ctnon indicare sudeseereta erant.Mysterium autem dicitur, vel ipsum arcanum, vel signum rei arcane,vel id quod habet arcanam significationem , quam non intelliingunt nisi mitiati Signum intelligimus rem lactionem externam corpoream, siue eremoniam diuinitus institutam, quae rem quandam intelnam spiritualem denotat. Quod Graeci dicunt γ Ierium,a Thcol cibas appcllatur Sacramenti m. Atque eiusmodi signa semper aliqua in Ecclesia cxtare voluit Deus, quib.&Dei bona voluntas erga homines testata seret, ut vicis sin homines fidem suam erga Deum aliaq; pieta. ti officia declararent. Sic igitur sacramenta dicuntur mysteria, quia significationem habent arcanam quam non intelligunt nisi initiatira edocti de summis rerum, seu de capitibus Christiana religionis. Postquam vidimus quid significet ipsum Sacramenis

εἰ nomen superest utrem ipsam consideremus, 'Mid sint Sacramenta cla finiamus. Definitio est eiusmodi Sacramentasunt sacrasigna sigilla in oculos incurrentia, in-Hii tira Deo, vipeν ea bis promissionem Euangelii magis declaretis obsignet. Tria sunt membra definitionis. Primum ad sacramentorum genus. posteriora deorum disserentiam perti nent. Adgntu pertinet, qudd sacramenta sintsignfosi illaiacra, id est diuina, ac significantia res sacras, ad cultum Dei salutem hominum pertinentes Signisno iussi minterse differunt i genus o species omne 'nim sigillum est signum, sed non conicia. Sigitam ce tificat confirmat signum tantum ostendit aliquid.

557쪽

ostendit significam e vel unum ect per quod intesiecti a inte agis, qua,n ipsum signum. Sic verba sunt signa rerum. Porro duplicia hun signa, alia seunt ranium significantia.

a etiam conarmantia, nimirum eiusmodi signa ex quibus etiam argumentamur de re quam ipsa signis. Cant, neque tantum ex iis intelligimus quid ipsa significent, sed ex iis argumentamur ratiocinamur, ita ut non relinquamur incerti, an sit verum vel salicunquod illa significant. Idem ergo praestantsacramentacuod pignora mam significant esse tibi quid pro irrisium,& simul idem tibi confirmant Vnde etiam additur, quod si falsigilla. Haec autem signa ct sigilla vocantArsacra, quia nobis dantur a Deo. Res enim sacra sunt dupli-Ces. I Quae nobis orae antur a Deo. 2. suae Deo praestau- eur a nobis. Dicuntur haec Ina in oculos incurrentia, id

est, visibilia nam talia debent est e, res inuisibiles significare debent. Deinde, quia debentes. adminicula fidei, Sc externo sensu percipi,quo moueatur sensus internus . Quod enim non vides, non est signum . Qui fidit signum inuisibile, implicat contradi crionem.Signa non sunt inuisibilia,sed res ligniscatae. Hinc citquod veteres ita sacramentum definiant. Sacramcntum est signum vis bile inuisibilis gratiae. Ad dusserentiam sacramentortim periment haec . . Quod sint instituta a Deo. 2.Ideo instituta, ut per ea nobis Deus obsignet e confirmet promissionem. Asel autem Deo instituta ege haec signa certum est sicut enim deus solus pronunciat de sua voluntate, eamque nos docet,idat nobis promissionem gratis, sic ipse solus per sacramenta nobis eam promissionem confirmmat. Proinde solus deus habet authoritate instituendi

sacramentum. Atque haec institutio Sacramentorum complectitur duo. I preceptionem ritus a ceremoniarum 2. pro

missibaeem gratiae huic ritui additam, qua Deus promittit sevientibiιι gno legitime daturAmrem signiscata. FIaec autesunt solius Dei. Nam ut receptio ingratiam, reminso peccatorum est solius dei. sic etiam eius promissio.

558쪽

Et ut solus Deus instituit sibi cultum publicum, sic

ipse solus confirmare nobis potest per cultum publicum,ac ministerium, per sacramenta promissionem gratiae, promissionem nimirum de accipiendis omnibus beneficiis ad salutem necessariis, quae per ceremo nias ac ritus sacramentorum significantur ac confirmatur:promissionis etiam fit mentio in desinitione, ut illa Sacramentorum differentia mel tis percipiatur diti cernatur: quia etiam aliarum rerum testimonia Deusdedit hominibus . Promissionem illam gratiae vocat Scriptura promissionem Euangelij, quia nimirum camnobis Deus in Evangelio principaliter promittit. Eam deinde promissam in Evangelio per sacramenta nobis magis declarat idque propter analogiam cosmilitud. nem signorum cum rebus,quae per ilia signasacramentaliasignisican ---Vt enim similitudo explicat id cuius est similitudo: sic sacramenta declarant id cuius sunt sacramenta. Et ut vera similitudo non intelligitur, nisi analogia simili tudinis intelligatur: ita nec Sacramenta,nisi analogia signi intelligatur. Neque vero Deus Euangeli promissionem per sacramenta nobis tantum declarat, sed&obsignat. I. Quia Deus nobiscum loquem e per verbum P Meperrim , mper aeque verax estAdeoque de voluntate

sua certos nos facit,verbo pariter ac sacramentis. 2.

Quia sacramenta sunt sigilla ac pignora addita promissioni, quibus qui recte usus fuerit, vera nimirum fide poenitentia, huic obsignant& confirmant certissime illa pignora&sigilla, quod etiam sit futurus particeps rerum significatarum spiritualium. z. Ivisin: Sacramentor sines.s Inis principalis Sacramentorum continetur eorundem definitione, scilicet, vim signa foederis, hoc est,

ut Deus testetur se in usu legitimo rem promissam conferre, atque ita fidem nostram confirmet, nos persa cramenta doceat nos per eadem hortetur, ad ample,

etenda bona per Christum parta: deinde sacramentis haec

559쪽

hate beneficia Christi nobis obsigner, id a I. iasa

cramenta sunt Hira et Q iasunt pignora habentia promisi senem, ac per haec signa ac pignora fauoris erga nos diuini Spiritus S .essi citer mouet corda nostra non minus quam per Verbum.

Σ. Distinctio Ecclesiae ab Ethnici ci sectis aliis omnibus. Vult enim Deus Ecclesiam suam conspici in mundo, eamque agnosci ex his sacris signis, ut milites agnossecuntur ex tesseris militaribus, Roues ex notis quas eis pastor intuit. Iribes Iudaeo. circumcidi ct Christianos hvii Uri alienos arcet ab esu agni Pesb. Vult suum regnum a synagoga Satanae discerni. I. Tropter gloriam suam. 2. Propter nostram consolationem salutem. Sicti enim non

vult se confundi cum idolis sic etiam non vult populum suum confundi cum regno Diaboli. 3. Proeso ac test cario nostrae gratitudinis ae spes erga δε- time nimirum obligatio qua nos obstringimur Christo, nos suturos eius populiam, sicut ille est noster Deus,nos acturos veram poenitentiam, nos in ipsum credituros, ab ipso accepturos oblata beneficia. . . Serviunt sacramenta propagationi ct consertiationi δε-ctrinae , quia sum sacramentorum non vult Deus esse sile verbo & explicatione. s. Stini P occastio iunioribus inquirendi ouid velini ista, ct explicandi et praedicandi beneficia Chri si Qtiomodo etiam Dominus dicit populo suo Ci minterrogatinii resiliu tu rio 'D 34'us cras, dicensis videm hoc respondebis ei, In manu forti eduxit mr dominis de terra Egipti, de domoseruitutis. 6. Sunt vincula dilectionis mutuae . quia consioederati eum Chi isto capite Eccl. non debent inter se disti dere.

Pervnet spirit nos omnes in unum corpus bapti rati=- M'. Pari ratione Sacramenta sunt vincula congres I ς ς I 'I3'situm publicorum in Ecclasia .ci m conueniri ad Uenda, a tr. 3. alius alium expectate , Quoniam unus panis, unum corpus I .eΟ.IO I7mvolpumtu nam omnes unitu panis stimus participes. VnM Eph ς ε s Deus, una des c. Sed nos communionem internos constituer nec constitutam con seruare, nec mor tem

560쪽

tem Domini utiliter annuntiare possumus, qua diu duinstitutione sacramento tum rixo Se inter nos de sentimus Sacramenta sunt pignora communionis Christianorum cum Christo inprimis, deinde etiam inter te.

3. id acramenta disseram asacrafaciis. TEnendum est discrimen inter sacrificia & sacra amenta,ut sciamuS quid agamus cum ad ea accc dimus. Disserunt aurem principati me. A amsacramentastinaxantnmaeremoniae. Sacrisicia possi,n esse ceremoniae metiam opera xviralia, ut euchari ii casacri a sunt opera nostra erga Deum,quibus Deo praestamus debitam obeditntiam&honorem: talia sunt sacrificia laudis uera ritudinis Sacramentum est opus Dei erga nos in quo dat a .

Iiquid, scilicet signa res signatas: in quot citatur se nobis offerre ac dare sua beneficia Velsic Sacri citiis est opus in quo nos deo praestamus aliquam obedientiam vel cultum. Sed Sacramentum est, in quo nobis deus aliquid dat. I. Signa externa.2. Res ignipatas. Possunt aliquando esse simul sacramentum&sacrificium sed respectu Dei sunt Sacramenta, respectu nostri sunt se. crificia, Sc tantum eucharistica.Nam unum est taotum sacrificium nαγκον per λυν Christi pro nobis in cruce oblati. OL Pascha ct aliae ceremoniae veteris restamenta erant sacris ciactsecramenta. Ergo sacramen ι nihil afacrificiis diffferunt. Res'. Plus est in coclusione,quia sequitur hoc saltem, eandem rem posse esse Sacra metum ac sacrificium. Sic Baptismus Coena D.sunt sacramen-ita: sacrificia sunt sacramenta, quidem principaliter,

quia ut opus Dei,qui aliquid in iis nobis dat,&1c dare

testatur. In iis.n symbola nobis porrigit per ministros. quemadmopum etiam per ministros ore suo loquitur. loci p.rs iuxta illud. Qui vor audit, me audit. Sic ergo ministro rum quis' manibus porrigit sacramenta,&ex manibis illorum tanquam Dei manibus illa accipimus, modo illa sumamus cum reuerentia: multo magis autem daenobis Deus diveluti aranu porrigit in usu legitimores i