장음표시 사용
741쪽
vel turpitudinem oriatur ex amore eius qui laeditur, simul indicat se ardentersitos amare. q. Deu ecppeia Ar,qui visiter iniquitatem patrum in filior, usque in tertiam quartam generationem eorum qni oderunt. Exaggcratir ωpoenarum grauitatem, dum ctiam filiis de nepo- tibus abnepotibus hostium suorum minatur, ad vin- dicanda in illis maiorum peccata, nempe si maiorum peccatis ipsi communicent. Huic autem comminationi aduersari videtur dictu
sed addita est eodem in loco conciliatio : Si impius genuerit ilium qui viderit omnia 'eocarapatris siti, O non θ-eerilsamitia, hic non moriethr propter Inicuitatam patris sed mitiendo vivet. 1 thiritam se puniturum peccata maiorum in posteris, scilicet perseuerantibus in maiorupeccatis, quos de poenarum participes esse iustum est. Si dicat aliquis:- modo posteros tantum siua, nautens peccata me uvaluere megamus consequentiam . Pos. sunt enim esse, opissime sunt unius cffectus plures usae impulsivae, Munius poenae caula sunt plura peccata tam diuersorum,qui in eorundem hominum. Si urgeat non vindicaripeccata maiorum in posteris,quia sensus poenarum, qua patiunturpseri, non peruenit ad ma- rores:Respondetur prim6,post exos esse partem maiorum, x quibus sunt propagati Sentiri igitur ab ipsis tanquam in parte aliqua ipsorum, quod posteri patiuntur. Secundo, cruciari maiores, chim intelligunt aut vident in hac&in futura vita sobolem suam affligi. ira Tertio, preter sensum aut societatem doloris, perti- nere ad ipsos poenam posterorum , relatione quan quidem deus pronuntiat, se hanc ideo posteris infligere, ut testetur, quantopere&ipsorum&maiorum peccatis irascatur. s. deum essEdicit, qui-icordia latur erga millimam quoque generationem eorum qui ipsum diligant, repraecepta ipsius Observent.
742쪽
misericordiam is millesimam, ut significet, se magis velle
exerere misericordiam quam iram, atque hoc etiam nomme ad se diligendum nos alliciat. Sed huicpromissioni opponuntur plimma exemplapinum, qMorzιmsioboles male perierit. Respondet Deus Ezech. I 8. . benefacturum posteris piorum, si in p. etate maiorumperse-Derent sin ab ea deficiant, eos pumturuw. Si quaeratur, cur autem non omnes ipsorumposteror contrertar, cum e*sius misericordia pietatem parentum non possint imitari Respondetur primo,quia promissio lis non uniuersalis, sed indefinita est, ideoque in ea Deus non astringit suam misericordiam ad omnia indiuidua posteritatis piorum , sed liberam sibi relinquit sua melcctionem, ut sicut ex impiorum steris aliquos conuertit&seruat, sic ex piorum posteris aliquos relinquat in prauitate naturali&in exitio, quod natura omnes merentur idque ut misericordiam suam gratuitam
esse, tam inpiorum, quam in impiorum posteris eligendis ostendat. Secundo, quia non ad eadem vel omnia beneficia omnibus piorum posteris pristanda se astringit. Satisfacit igitur huic promissiloni, etiam cum beneficiis corporalibus dignatur impiam& reprobam piorum posteritatem Tertio, quia promittit
hanc posterorum Delicitatem diligentibus ipsum, de mandata ipsius seruantibus, id est, vere piis. Quia vero dilectio dei Mobedientia etiam in sanctis imisi
est imperfecta, etiam praemium ei promissum est imis persectum, cum crucem castigationibus coniun. ctam, inter quas non postrema est sobolis prauitas ερ infoelicitas, ut in Dauide, Solomone, Iosia vide,
Ob. Qipraecepta Deiseruant, misericordiam consequun-rur. Ergo de Deo quid meremur. Res'. Dicit, faciam iis mi sericordiam . Ergo non ex merito. Est igitur fallaci α anon causa ad causam Quum hanc addit promis io nem se misericordiamfacturum nepotibus millesimis eorum,
743쪽
se malle exercere misericordiam, quam iram, ut ira
Haec promissio,&comminatio ad totius quidem Decalogi obedientiam pertinet, sed huic praecepto
potissimum est annexa, tum ut sciamus primum secundum praeceptum esse aliorum omnium fundamentum, tum ut ostendat Deus , se praecipue cultus sui deprauatoribus irasci: contra, posteritati quoque, religionem puram, seu verum Dei cultum diligenter tuentibus iustodientibus,benefacere. Verus autem Dei cultus est opus a nobis fas nos Mediatoris, hocsine vi Deus gloripetur. Et Deum colere,est deum ita colere. quemadmodum se in verbo suo
velle coli patefeci r. Ista de hortatione praecepto subiuncta sufficiant Iam quae ad i um praeceptum pertinent, explicabimus. In hoc praecepto secundo, prohibetur cultus omnis fictilius Praecipitur autem verus Dei cultus. A queis est huius praecepti finis aut scopus, ut solus ille verus deus, qui coli in primo praecepto iubetur, a nobis recte colatur, eo nimi tum cultu, quo iustum est ipsum coli a creaturis intelligentibus, usque ipsi placet. Praescribit ergo Deus in hoc Pr cepto verorum
cultuum diuinorum regulam. Non tantum creaturas, aut statuas non haberi, aut coli pro Deo, sed etiam sese coli per statuas, ad statuas, prohibet:& cum damnat speciem falsorum cultuum pr cipuam, crassisimam , ac maxime conspicuam , scilicet cultum dei ad statuas , manifestum est, ipsum& species aliastasi cultus prohibere, cum hec sit fons aliarum omnium. Omnes ergo cultus, quicunque non adeo, sed
ab hominibus instituti sunt, in quibus eadem prohibitionis causa reperitur, hac crassissima specie no- nata,prohibentur,&simul regula sancitur,ut intra hietas a Deo pr scriptas, sancte icligiose nos contineamus, neque cultui diuinitus instituto quicquam addamus, aut eundem vel minima in parte mutile
744쪽
mus, id quod& aliis locis diserte nobis a domino in 'riungitur. Dissera autem hoc praeceptum ab aliis, quod in caeterisipta cultus diuini partes siue species recensemur in hoc autem omnis additio,mutilati ovi mutatio carum prohibetur, regula sancitur, ut intra metas a Deo prescriptas sancte&religiose nos contineamus. Estque hoc studium jura, Deum eo modo, quo iussit, colendi, propria huius praecepti obedientia, quaeinire
his dictis requiritur Deuter. q. Ouadrilis adverbis quod QOpraecipio vobis, neque detraheιμ qmcquam ex eo, mi custodiatu praecepta Iehouae Dei vestri, quae ego praecipio do his De ut. I 2. Quicquid ego praecipis vobis, custodietis visa riatis, non addes ad illud, neque detrahes ex eo.
Ad verba praecepti quod attinet, obseruandum duas huius praecepti secundi partes esse prior velat aQochrasieri. 2. Altera vetat ea diuin honore coii. De priori prius agemus. Priorparspraeceptisecundi via de Imaginibus. Quaestiones de imaginibus praecipue. I. uatenrufac;endae sinsimagines velflaruae. a. Quare tin christianis templis abolenda. 3. omodo sint abolendae. I. anaten faciendae sintstatuae, vel
Icmnssimplicitersimulachra,statuas, vel imagin Veia prohibetur, quia fundendi fingendi, sculpendi, Scpingendi scientia reccnsetur inter artes quae viis sirnt Exod. 31. 3 utiles, ac Dei dona . Nec obscura est ratio quia scri- plura pictura ad memoriam rei gestae, adornatum, I oblectationem vitae liberalem pertinent , Vet azergo lex non sum imaginum, sed earum abusit mr nempe prohibet imagines feri ad deum per eas re, praesentandum, aut colendum. Neque enim deum vel pingere, Vel sculpere, vel reprςsentare ullo modod
heimus aut possumus,in multo minus ad statu ac simulachra
745쪽
&nulachra alligare cultum Dei nos oportet. Hanc sententiam finis praecepti ostendit, qui est incorrupti cultus Dei conseruatio. Et quia Deus est incorporeus Rinfinitus, impossibile est ipsum corporea finita iam agine exprimi, aut repraesentari, sine diuinae male .
statis diminutione cui lium iecisti Deμm, aut qiami κ. 'maginemponetis ei Deinde, quemadmodum deus non Deut is vult se sculpi, vel pingi, vel ullam sui imaginem effingi sic etiam nihil quicquam nobis hoc prodest, ut quod causa & occasio sit idololatriae.
1 H Ropter mandatum dei, qui aboleri vult Idola, de sit omnes veri cultus dei, terae doctrinae corrup-- 4. 1 3. telas,ut ira sua aduersus Idololatriam testatur. Atque Num. 33. sa. hinc est quod propter idola ablata abolita laudan Deu-7-s. tur in Scriptura Iehu, Ezechias, Iosas , Re io. io
a Propter confessionem synceri cultus Dei, odi aduer a. Rest. 18. . se Idololatriam . Haec consessio, qua no non Idolola 2.Reg. 23. . tras esse profitemur, non in verbis tantum consistit, eui. 17.
sed etiam in actionibus specie&signis externis. 3'
delicet veteribus statuis retentis, vel nouis substitutis additis idem periculum crcetur Ecclesiae, rudi populo quod olim ex hac re extitisse ccrnimus, hostes Ecclesiae hoc spectaculo magnam Idololatriae heciem habente ab EccIesia magis abalienentur, ut veritatem diuinam assciant contumelia. Sic Iudaei quia vident imagines in remplis profitentium Christianismum, maxime ostendunrur. Et videmus nunquam simulachra recte iis cessuse, qui ea habile frunt imo populum dei seduxerunt, ut passim videre est in historia sacra, maxime in lib. Iudicum me, .gum, in Prophetis. Tam est procliuis nostra natu-ia ad hoc malum, quod deinde sequuntur poetae grauissimae, cuiusmodi sunt quae per Mosen Dominus praeter plures alias recenset: Destruam, inquit, excelsa Leu.as 3
746쪽
-ma, simulachra vestra confringam. Cedetis inter iram Leu 2s. 3o idolorum ve=rorum. Similiterin Angelus Domini exprobrans Israelitis, quod cum Cananaeis Idololatiis laesa. a. foedus fecerint, inquit mamobre nolui detire afacie ve- liba, ut haberetii hostes, o di, ipsorum int vobis inruinam. Non igitur est Ceremonia abolere simulachra vel imagines,quippe quisint instrumenta ,signa,causae atque occasiones idololatrie. Neq; huius precepti causet lunt ullo modo vel mutatae, vel diminutae, ut scilicergloria dei aduersus Idololatrasin hostes Eccl. vindicetur,nec tentetur Deus obiiciendo hominibus sponte sua ad idololatriam propendentibus, occasionem ad superstitionem, Malas de dei cultu cogitationes concipiendi. Hoc ergo praeceptum de tollendis 4bolendis imaginibus ad repraesentandum Deum,vel adctilium diuinum factis, morale est &perpetuum.
3. amo sint imagines abolendae. Nabolendis imaginibus duo obseruanda sunt. I. Pis
praemittatur doctrina de vero Dei cultu ante Idolorum abo
litionem.Sic legimus fecisse Iosiam. Praecedat ergo do -
2Reg. 3, . ctrina,& Idola concident. 2. Statuae, earum altaria, ct similia Idololatriae instrumenta rosii debent, non a priuatis edatitoritare publica. Sic enim praecepit Deus Israelitis:sie
item a piis regibus factum est: sic etiam Paulus improbans Idola Atheniensium atque Ephesiorum, non ta .men illa aboleuit. obiectiones Papistarum. I. Monstatuas sed deum, cuius iliasignasiunt vener a mur nulla igitur causa est cur aboleri debeant imagines er ex templis rosii. Resp. Signa per quς deus vere significari non potest neque debet, statuere nefas est. Et quamuis essent signa per quae deus vere significari posset, ea tamen statuere in nullius creaturae estpote
state, sed in solius dei arbitrio.
747쪽
et Libri laicommiel iratarumsumiriles. Statuae me magines librisunt Idiotarum. Ergo utiles Ressa Ad maiorem, libri laicorum iunt utiles, nempe qui traditi sunt iis a Deo. 2.Nego minorem. Nam longe aliter docent Prophetare ut, cti tile doctor mendaci, Simulaehνα ba z. t. Dcura'nrvanitatem. Hinc ita licet argumentarici De Deo '' -'nec vana loqui, ne mentiri debemin, vel verbis velgestibus. tigna autem vel Sctilptiliasunt mendacium de Deo, quia non sunt Deum repraesentare mo quia tantum discedunt,
sim Minos avertunt a Deo,quantum a Deo abest eorum fgtira, per consequem faciunt, nos de deo mentiamrire modo Viarurnosimus mentiri de Deo , imagines aut Sculptilia necfaciamus, nee habeamus neces eH. Nam ut Ieremias ait,L Inumeri e ditio vanitatum. Atqui hoc modo concede Ieriso..8mus statuas imagines esse libros Idiotarum, nempe partim,quia falsum de Deo docento significant partim quia celsignificatae loci reuerentia, quando intemplisin alibi prostant, facili me ad superpstitionem
alios rapiunt, populum docent Idololatriam, sicut ipsa experientia satis tinatur. 3. Nego consequenStlicet enim imagines docerent Idiotas, non tamen sequeretur cas intemplis esse retinenda ut libros tiles. Nam Deus Ecclesiam suam non sic, sed perricr- hum S acramenta doceri vuIt.
I. Scriptura Deo humana membra tribuens Uss Gnatu.
-υm ct proprietatemsignificat. Ergo ct per simulachra nat . 'ramis proprietatem Designisicari licet. Re I. Est dissi- . militudo inter metaphoras verborum statuas quia illis in verbo addita est declaratio, quae errorem pro hibet et Clim per anthropopatbeian humana membra . tribuantur deo, nequaquam dei cultus iis alligari so s t.3. Item haec per anthropopethei an ad succurren-
dum infirmitati nostrae Deus pronuntiauit, illa prohibuit. 4 Deus olim se speciebumana videndum praebuit. Ergo vobis eadem signalicet imitari. Responsio. Deus quid eni rus rationib.id feci at nobis tu ius rei imitationem
748쪽
interdixit. Siquidem Deo licet sese manifestare quocunque modo ipsi placet, nulli autem licet creaturae deum signo, quo non iussit, repraesentare. Et species illae visibiles Deum ad mandandum, promittendum, audiendum eos quibus se patefaciebat praesentem habebant: quod de simulachris eas imitantibus diei non potest sine manifesta idololatrix ideoque ad illas siue in illis Deum tanquam singulari modo pr sentem rectissime adorabant sancti quod in his facere impium xidololatricum est,cum sine mandato proinmissione diuina ex audacia deuitate humana fari Denique illae species tantisper manebant, donec, illis ad patefactioncm sui deus uti volebat:ideoque ad idololatriam rapi non poterant . Statuae vero ficturae, quas homines ad patefactiones diuinas repraesentan das faciunt, neque ad patefactionem dei, neque ad representationem patefactioni adeo ordinat flant, ac proinde obiectum occasio sunt idololatriae. sileebat Israelitis habere iguras, Cherubin Seraphim, Re s et palmas, inpicturas varias in templo Solomonis. Ergo Christi . Di an e iam licet insenis templis imagines habere. Rel. r. R. ' β' tirae variarum rerum,atque animalium,Vt boum,le
num, palmarum, Cherubinorum, similium in Solomonis templo pict nitebantur verbo dei. At statuis B imaginibus, quas habent in suis templis Papistae, verbum dei prorsus aduersatur. 2. Imagines in Soloamonis templo dc picta tales erant, quae a nemine iniabusum rapi facile poterant. 3. Causam deus hanc habuit ob quam volebat imagines illas intemplo pingi, ut videlicet essent illae rerum spiritualium typi hete autem causa nunc est per Christum sublata, tera pars praeceptifecunia.. Mae exhiberi cultum imaginibus vetat, non tantum qui ad creaturas, sed etiam qui ad verum Deum
749쪽
signum Dei. Ergo honor imaginibus exhibitis exhibetur etiaam Deo.Rs.Ad Maisrem, honor signi est etiam honor rei signatae, nempe quando signum reuera est signum. hoc est ab eo institutum qui potestarem habet illud instituendi, quando is honor signo praebetur, quem legitimus author eius signo haberi pricipit Honoris
enim regula non est voluntas honorantis, sed honorandi Iana vero sibi statuas fieri Deus vetuit: ac proinde statuae, vel imagines reuera non sunt dei signa. Obiees a Contumelia istata) no redundar in Deum,etiam sine mandato Ergio honor igno exhibitio redundas in De--,licet istum honorem Agno exhiberi non siet mcndatum.Res
Nego consequens, quia contraria tunc rectet libuuntur contrariis, cum contrariera Spredicatorum pendet ex eo secundum quod opponitur subiectum, non autem pendet ex alio aliquo. Sic fatemur contumeliam dei sequi quidem contumeliam signi, licet a Deo non instituti, verum non simpliciter propter ipsum signum contumelia affectum, sed propter eius prauam voluntatem, qui assiciendo contumelia signum, quod deum repr sentare putatur, cogitat, Se vult ipse Deo contumeliam inferre. Nam ad assiciendum Deum contumelia suffcitqueuis intentio ab ipsius mandato discedendi. Quod si studio vitandae Idololatriae simulachra in alia falso reputata signa dei detestamur Scabolemus, hac signis illis illata contumelia promouemus potius dei gloriam Honor autem dei non sequitur honorem signi, nisi a Deo, lonor,in signum ordinatum sit. lobie 1. 3. Sisicet praestantiam hominum imagines habere,
mr ἰt magis Angelorum, sin Arum. Resp. Iaicere pre', stantium hominum imagines habere, iisq; honorem deferre,caute&dexcreest Intelligendum. 2.Imaginesau; monumenta praestantium hominum dc bent se talia,que in idololatriam non possunt rapi.3.Cum antecedens hoc sensu accipitur quo concedi potest,con-stsi etiam de similib. monimentis, aut simili honore,
750쪽
eoncedi poterit. Sed si ad statuas, &honorem superstitiosum in propositionis consequente transfertur, quod in antecedentς recte intellectum poterit concedi,consequentia propter ambiguitatem,& dissimilitudinem honori sin monimentorum, est neganda. ΗΟ-.nor monimentorum est licitus, qui est grata, Ion rifica memoria eorum, quorum sunt monimenta Dein inde,qui confertur in sum in quem ipsi voluerint,non autem ad cultum eorum, vel ad cultum dei per illorum monimenta Atqui eiusmodi monimenta licita. quaeque non trahi possunt ad Idololatriam, non debemus corrumpere studio contumelia ficiendi cos quorum sunt monimenta. Obedientia huius praecepti secundi consistit coridi muso in vero Dei cultu. Pugnantia cum hoc secundo praecepto vitia sun I. Idololatria, quae est cultus numinis fictilius aut superstitiosus. Sunt autem Idololatriae species praecipuq duae. I. cum misium ni en colitur , id est, cum loco veri Dei, aut praeter illum alicui rei vel fictae, vel ex , istenti honor aut cultus tribuitur, qui soli vero Deo competit. Haec species in primo praecepto potissimum prohibetur deinde ex aliqua parte in praecepto tertio. 2. Cum erratur in genere cultus , id est, cum vero
Deo culius seu honor fingi rur praestari aliquo opere, quod ipse non praecepit. Haec species proprie in hoc secundo damnatur, Meihelothresbia siue superstitio nominatur. Superstitiosi sunt quicunque preceptis diuini addunt inuenta humana. H poexild, quq est simulatio vere pietatis&eultus Dei, faciens externa opera a Deo precepta, siue moralia, siue ceremonialia, sine vera fidein conuersione. Hoc vitium depingitur his verbis apud Isaiam, Isai. 29 et 3. Popuιus iste appropinqua orestio, se labiissuu sorifica mer
cor autem eius longe est a me, timuerunt me mandatis ho
minum Odoctrinis Iisdem verbis, sequentibus, atq; etiam passim per totam Scripturam, hypocrisis a domino