Doctrinae Christianae compendium : seu, Commentarii catechetici

791쪽

periinentibus, paulo ante recitatis, contraria uiationis ergo Matiparies erunt, quae sanctificationis Sabbati partibus opponuntur: eas breuiter hoc modo proponen au S. I. Traditioni opponittir omissio,aut neglectio in do cendo. Item depratiatio, aut mutilatio doctrinae, aut eius ad magiitratum,vel aliorum opiniones, affectus,cupidita si lia ., te S, aut commoda inflexio 2.Corinth capite secun-dO.Mn enim,utpleriqMe,cauponamua sermonem Dei, sed εexonceritate, sed ut ex Deo in conspectu Dei de Christo A-

a. Administrationisacramentorum Mitimae repugnato. missi omel neglectus hortationis ciae si ad tendum sat: mentis: Dem administrati acramentorum Legitima et cum

vel detrahitur vel additur ceremoniis diuinitus institutis, vel in eis aliquid mutatur, vel excluduntur a Sacramentis ij qui debent admitti, vel admittuntur, qui ex instituto Dei ab iis arceri debent, vel non docetur populus de legitimo eorum sit. 3 iudi discendi doctrinam aduersatur. I. contemptis Num. I 3. 33 o neglectus doctrime e nempe vel non interesse sacris concionibus, quum non obstat legitima causa, Mone, ra quae differri poterant abbato facerer vel concionibus sacris non a suculiare,vel no meditari R inquirere

doctrinam Ecclesiae a Curiositas,quae est studium cog Pro. et in . noscendi, vel audiendi non patefacta a Deo, nonne Syr ς-ῖ λδ .sessaria,noua, vana.3. Legitimo SacramentorMMUMire 'Imim. . i. pupiat eorum omissio ct contemptiu item profanatio eorram Gen. 17. . denique us eorumsupersiiriosis.4 Greeibus publicisono EXO. 4. I. initAr earum neglectus edi pocritica in iis praesentia sine at xi rentiones affectu. Item recitatio aedificationi Ecclesiae non seruiens. I.Corinth. I . Si benedixeris Spiritu,is qui imples locum idiotae,quomodo distaxus est Amen ad tuam gratiarum actionem' am quid dicas nescit. TVam tu quidem benegratias agis,sed alter non aedificatur.

- Eleemoonarum contioni repugnat neglectus operum Mectionis vicum genis opera nostra indigentibus ilion subuenimus pro virili parte nostra. 7. cum honore'

792쪽

minisseri EccleJaycipugnat mini ery contempturui quan do vel aboletur ministerium Ecclcsis, vel indignis committitur, vel rurgatur csse organum, quo Deus adcollcctionem Ecclesie uti velit: item cum assiciuntur ministri contumeliis, tim audit doctrinq non obeditur iii instituenda vita, cum negliguntur opera dilectionis, cum non donantur alimenta necessaria ministris, cum defensio, alia gratitudinis ossiciaministris non pr stantur, cum scholarum studiorumque&doctrine conseruatio negligitur, sim defectus ministrorum tolerabiles non feruntur,is propter eos

minasterium contumelia afficitur Pariter autem v uiroitas minaster adciersntur non tanti, in cum Vnus aliquis priuatimvsium ministerii negligit aut omittit, sed etiam quum quis iussu, sua tu aut exemplo suo, vel alio quovis impedimento, ab usu ministerii liberos, familiant,aut alios auocat.

s. Hiaratione Sabbato ad nos pertineat.

aes septimus inde ab initio fuit designatus a Deo ad significandum, homines Dei exemplo quies scere debere aluis operibus, pr sertim peccatis. V stea vero in lege Mosaica repetitum est praeceptum, ac caeremonia feriandi septimo die, simul atq; factum cs sacramentam san Zisicationi, 'quo Dcus significat hesse Sanctificatorem Ecclesiae, id est, se remitte ei. z.τί peccata, recipere eam in gratiam per iropter Messiam patribus promissum. Atq; haec est ratio curv 6. it. 14 SHbctvm caeremoniale septimi diei nim si abolitum, quia Eae. zo 1 a. I limirum fuit typicum, admonens populum de suo ossicio: quam candem ob causam ornnia reliquas a cramenta&sacrificia, atque ceremonis ante S post

legem factae fuerunt abolita aduentu Christi per quem est impletum quod illis significabant. Mani,nis autem abrogatumsit in otio Te tamento Sabba: ce remoniale , morale tamen sabbatum durat adhu ad nos

793쪽

σd nos, ct adhuc manet, nempe quod ιribuendamsi aliquod emptu ministerio. Oportet enim nos nunquam non habere diem aliquem, quo doceatur verbum Dei in Ecclesiain administrentur sacramenta interim non sumus alligati, ut diem vel Iouis,vel Sattirni vel Mercuri3 vel alium aliquem certum habeamus, ac proinde Sabbatum non pertinet ad nos eremonialiter inlpecie, licet illud ad nos, atq; adeo ad omnes homino pertineat, ac semper maneato moraliter ieremonialiter in genere. Obiectiones contra abrogationem Sabbati ceremonialis. o. 'Ecalogis est lexperpetria et praeceptum de Sabbaa io est pars Decalogi Ergo lexperpetua . . non est abolenda. Re*. Decalogus escieX perpetua, qua te nus est lex moralis Appendices autem siue determinationes moralium praeceptorum,significationis cauri si,usque ad Messiam seruand suerunt. 2. Praecepta Decalogi ad nos pertinent. Hoc es praecepistro Deιalogi Ergo c. Ress. Praecepta Decalogi quae sunt moralia pertinent ad nos. Hoc autem precep tum altera ex parte est eremoniale, eoq; quatenus. Ceremonia te est, ad nos non pertinet, etsi genus ad

nos pertineat. Rationes cur ad nos non pertineat Ceremonia is abbatum jant hae potissimum. I. Pars legis de sandri Col. 1.1' fanio Sabbato es Ceremonialis. 2.Paulin dicit mo vos iudicet in Orione dieram. 3. Apo,sioli ipsi mutarunt sabbatu . 4.Exsine praescopo legH. Erat typus rerum implendarum,

a christo nempe sanctificationis typus autem cedierei significatae.Item erat discretio populi Iudaici a reliquis gentibus. Haec autem discretio per Christum sublata est. 3. Dominus ait desiabbato. Pacti estsempitern min-ESo. 3LI, se me insilios Isiael, signumque perpetuum. Resp. I. Cere-imoniale Sabbatum est perpetuum usique ad Christum qui est finis eremonialium et Sabbatum est aeter-- ' η' num quod ad rem signi reatam itinet, quo est cessatio. Peccatis, 'uic in Deo: sic enim omnes typi

794쪽

veteris Testamenti sunt rete mi,etiam ipsum regnum Dauidicum,quod tamen ante aduentum Messiae erat destruendum. . Comedimurceremonias Mosaicas esse mutabiles, non ramen sequitur leges ante Mosen aiare omniabiles ex quib. ' etiam es obseruatio diei Sabbari. Resp. Negatur Maior de ς' ε' 'δψ- Ceremoniis Nam eremonia etiam ante Molen a

Deo institutae, quia typi fuerunt beneficiorum Messiae venturi, per ipsius exhibitionem sunt abolitae, ut circumcisio Abraham data, item sacrificia primis parentibus mandata. s. Leges ante lapsium a Deo latae, non fiunt in beneficiorum Messiae, estobligant totum gentu humanum omnibus temporibω:nondum enim iunc erat data promissio de Me ia, una eademque erat totius generis humani conditio.Sabbatum

autemseptimi diei institutum est a Deo,absoluta mundi creatione,ante labum generis humani.Ergo est uniuersale. Resp. Per distinctionem. Maior vera est de legibus Moralibus,quarum notitiae menti humanae sunt impressae in

prima creatione,non autem vera est de Ceremonia,

seu obseruatione septimi diei,ut quae post lapsum est facta typus beneficiorum Messia in lege Mosaica, ae

proinde sicut aliae Ceremoniae, siue tum demum, siue ante institutae, mutationi per Messiae aduentum facta est obnoxia. Noluit enim Deus umbras futurarum rerum manere rebus ipsis exhibitis. Et si igitur concedamus exercitia culius diuini die septimo ex praecepto Decalogi obseruanda suisse, tam si homines non peccassent,quam postquampeccauerunt:tamen postquam, Deus hanc ceremoniam interfuturi Messsiae umbras reis tulit, hac ipsa Noua lege per Mosen lata facit eam cum reliquis eremoniis mutabiti m. 6. Causa legisperpetuafacit legem perpetuam Memoraae celebratio creationis, atque operum dei meditatio est perpetua eausa Sabbati.Ergo Θρ.Resp. Distriguenda est Maior Lex est immutabilis propter usam ' immutabilem, scilicet si causa illa vel finis necessario aut perpetuo

795쪽

petuo hanc legem tanquam effectum aut medium requirat: non autem si alus temporibus aliisque mediis ac modis ad eum finem rectius perueniatur, aut alia lege cundem finem non minus consequi possit legis a-tor.Ita cum lac lege de Sabbato septimi diei sanctificando abolita,meditari opera diuina aliis modis pie sancteq; possumus, non consequitur perpetuam esse hanc de Ceremoniali Sabbato legem, licet creationis operum Dei memoria, accelebratio debet ciue perpetua: ac proinde Eccl. recto communi consensiupro libertate Christiana eremoniam hanc obseruandi septimi diei per Christum sublatam immutauit, ac pro septimo die substituit primum hebdomadis diem,ita tamen ut nullum eluetur iam dierum discrimen, quod penitus in Ecclesia prohibetur, cum dies alius alio non sit sanctior. Vnde plurimum differt ObserMaiis diei Dominis Chri*iana, Iudaica diei septimi.

Nam .i Iudaeis non licebat mutare sabbatum,aut i dimittere tanquampartem cultus eremonialis Ecclesia Christiana libertatesalua primum diem minisserio tribui sine vinia sne necessitatis,aut cultus.2Metin sabbatumieremoniales*rimi diei typus erat. In Ecclesiaseruando die Dominico tan-rum ratio habetur ordinis, sine quo ministerium aut nutam, aut non bene constiturum 'potest. De ceremonsu.

Questiones praecipuae.

CEremoniae sunt actiones externae de solennes institutae in ministerio Ecclesiastico vel ordinis vel lignificationis causa.

796쪽

Ercmoniae sunt duplices:a iae a Deo praeceptae, aliae ab ho ninab ιι institutae A Deo praechptae, non nisi a Deo possunt mutari, e que sunt aut sacrificia, aut sacra, menta Sacrificiuna est obedientia, quam nos praestamus aeo Sacramentum est, quo nobis Deus aliquid testatur. Ab οwinibus institutae e emoniae mutari pos. sunt Ecclasiae consilio, si causae sint probabiles. 4. An Ecclesiae liceat Uirnere Ceremonias.

I9is est debet Eccum Ceremonia instituere, quia sine

determinatione circumsta nitarum non possunt seruati Moralia. Adhibitis tamen conditionibus institue - re Ceremonias Ecclesia debet, nempe eremonias, quae I rion nr piae,sed conformes V bo Domini. 2. non sini supersi utiosae, ne putemus messe necessariosaciendis, nee favi cumstandaro 3. consili nimia . . on sin inutiles, sed quae e Tenta aedificationem. De imperiis Q haestiones praecipit V. 1. dsit Ministerit . z. imi mirustrorum gradsu. 3. Quare minislarium sit in i tintim . si bin committendAm sit miniserium. s. sciae minii orum sint ossista h

N Inisterium V icitima Deo in Ecclesia Hstituti , prae ducandi verbum Dei er administrandi sacramenta se

797쪽

exnduin m=lautionem diuisiam Partes igitu Ecclesiastici minister ijdus utar. I. Prae are verbum Dei. 2.E -

a pnistrare Sacramenta.

Σ. sui sint Ministrorum gradus. Imserias, Ut meditate Ocati a Deo, alii mediate . ab Ecclesia. Immediate vocatis uni Propherae Apostoli. Prophetae cr. in ministri immediate vocati a Deo ad docenda ac illustrandam doctrinam Mosis 4romissionis de Messia, item ad corrigendos mores in Ecclesia&politia Mosaica, ad edenda vaticinia de euentibus in Rextra Ecclesiam, habentes testimonium hoc, quod in doctrina non pollent errare . Apostoli erant ministri immeditate vocati a Christo ad pr dicandam doctrinam de Mesi1a exhibito, eamq; in toto terrarum orbe spargendam, habentes testim Onium quod non errarent in docti in . Mediate vocari sunt. I. Eua agellinqui erant adiutores Apostolorum,&mittebantur ab Apostolis ad docendum varias Ecclesias. 2. Episcop3seupastores, qui sunt ministri ab Ecclesia vocati ad docendum verbum Dei, admini stranda sacramenta in certa Ecclesia. 3. Doctores, qui sunt ministri ab Ecc Iesia vocati ad docendum in certa Ecclesia. q. Gubernatores, qui sunt nainistri Ecclesiae iudicio electi ad administrandam disciplinam, Mordinanda nec est aria. s. Diacoras qui sunt ministri ab Ecclesiae lecti ad gerendam pauperum curam, ac disti ibuis endas Elcemosynas Quare Ministeriumst institutuu - IOIuit Deus omnib. temporibus mundi esse pub- V licos Ecclasi congressus, in quibus sonet vera idoctrina de Deo propter has potissimum causas. I .ut

in gemrera an Deis non tantuna privarim , sed etiam publica ove cclvae in hac vita elebretur inuocet r. Psa 68. In congrega;ioniblis benedicti Deo α. v pDblica est ordinaria pri edicatio doctrinae, recitatio precrim, gratia rum Itiones, o surpatio ritinamsi exercitium extatans

798쪽

Ostiens idem Θ pietatem , ut quae sine exercitiis propteν in irmitatem nostra acillime refrigescit Ephes. q. Dedia alios Apostolos, alios Prophetas, alios Pastores Oroditores ad opus mini Ierii ad aediscationem corporis Christi, oc. 3 ut alii

alios' exemplo ad pietatem c celebrationem De proiιο-cent. Psal. 3 2.2 arrabo nomen suum ratribus meis, in medio congregationis laudabo te. 4.vrseruetur consensus Ecclesiae indoeyrina cultu Dei. Ephes 4. Dedit Pastores ridi Docto

res ad coagmentationem sanctora , donec euadamus omnes

in unitatem sidet. s. his Ecclesia conspici exaudiri possis

in genere humano est disernia reliqua tittitudine hominum bla*hema idololatrica. Conspici vero eam vult ut electi ad eam aggregari possint,&reprobi fiant magis inexcusabiles, dum auditam vocem iocationem

diuinam contemnant reprimere conantur. Ο IOSed annon audierunt Imo vero in omnem terram exitii so. niueorum, se infines orbis terrarum verba eorum 2 Cor. 2.

Deo autem gratia,quifacit, viseemem triumphemus in christo, o odorem noli;iaesuae manife=tim facit per nos in omni

loco. m Christi bona ragrantia sumus Deo, in iis qui striatiantur, o in iis qui pereunt his quulem oti mortis admouerem, illis vero odor vitae ad vitam.

6. Vt Deus accommodet sesie nostrae normitati Ἀοminesprehomines docendo. 7. Vtistesidat suam Philanthropian, quὸ melit homines esse ministros summita ius operis , quo etiam Filiuινὶ est functus . . . Hae autem cauta non ad certum aliquod,sed ad on, nia Ecclesiae mundi tempora pertinent. Semper igitur Deus vult conseruari ministerium Ecclesiae , eius vlum frequentari ac proinde genus huius praecepti, siue pars eius moralis ab initio mundiisque ad finem obligat omnes homines, videlicet, ut aliquod sabbatum seruetur, hoc est, aliquod tempus tribu tur concionibus&precationibus publicis,&admini strationi Sacramentorum.

799쪽

Qibussit committendum, Min; erium

Vibus Ecclesiae ministerium debeat committi diserte Paulus docet in Ep. ad Tim. ait. Atque

ut illa breuiter comprehendantur: committendum ess Ecclesiasilicum miniseerium I. viris.2iabentibus bonum resimonium in o extra Ecclegam.3.δπακτικοί ,ide I, Recte intelligentibus doctrinam, est habentibus mediocria dona ad eam re te proponendam. s. ae ministrornmsin se a. Officia ministrorum sunt. I. eram intePam d minam Deliter proponere, ut eam Ecclesia 'si' intelligere. a. Recte administrare Sacramenta. 3. Praeire sic deme exemplo vitae Christianae. 4. Diὶigenter attendere gregi. s. Seruire Iudiciis Ecclesiae.6a are operam ut habeatur ratiopaupe Ezec 3 4.

LVINTVM PRAECEPTVM.

Onora patrem intim e matrem tuam, ut prorogentur dies tui super terram, quam Διurus est tibi Dominus Deus tuis

Sequuntur leges tabulae de calogi secundς, quarum obedientia quidem aeque ad deum spectat, atque Irimae tabulae prscepta, sed opera immediate circa omines versantur. Subiecti enim secundis tabulae en proximus Praedi arum, Diliges litamsicut teipsum quom c-doin Christus secunda tabulis summam breuiter complexus est inquiens, Sechndum autem iis ess huic: Diliges proximum tunissicut teipsium Secundum dicit ege Mat 22.33. Aprimo magno mandato, seu prim tabulae secundam:id quod intelligendum est hoc modo. I. In gene τὸ cultus diuini praecipuι, secunda tabula primae similis

est atque ita dicitur secundum simile primo, respectu

800쪽

Ceremonialium, quae non sunt praecipuus cultus . . In genere poenς tona,qua utriusque tabuis transgressio meretur poena aeternas. 3. Incohrrent inseparabib lectionis Dei proximi. Proximus enim diligi non potest sine Dei dilectione ac dilectio Dei per proximi

dilectionem declaraturin exercetur. Vnde etiam colligere est, cur obedientiasecundae tabuia sit praestanda, ne m pe I in hac obedientia Deus ipse colattir, didici trioneproximi dilecti ipsiti propter ipsitim exerceatnr ac deci

retiιr. 2. Vt per proximi dilectionem ostendatur conformitas hominum cum Deo. L. Vt conscruetur societas hominum a Deo propter celebrationem nominis sui ordinata.

Quintum porro praeceptum in secunda tabula primum poni cur. I. Eria Iud est causa, nerum opstiniamenium obedient; reliquorum praeceptornm . Stante enim Ο-bedientia inferiorum erga superiores, qui obedientiam sequentium praeceptorum praecipiunt, sequetur obedientia erga reliqua praecepta. a. ia Domianus addidit huicpraecepto promistonem Jecialem, singulare beneficium , si licet longaeuitatem vitae, ac duo illa, praeceptum videlicet&promissionem, quintum hoc praeceptum continet. Imi aurempraeceptionis est, conseruatio ordinis poditici, qui est ordo sancitus a Deo in officiis mutuis stiperiorum, inferiorum. Superiores sunt omnes quos deus aliis regendis ac defendendis praefeci r. Inferiores, quos aliis regendos defendem dos subiecit. Superiorum officia comprehenduntur nomine Patris is atris. Parentes autem potius quam ali gubernatores nominantur,&iubentura norari. I. Vniapotestas ac gubernatio patria fuit prima in genere humano a V 'ia hycesi quasiregula ad quam aliae componi debent. P. Qia 'maxime amabilis hominibus. q. uia cum ergapatres ma-- ocima sit obligatio atrocior qὶ eorum contemptus, qui idcirco Oseverius a Deo damnat&γ. s. scita Deus vultfuperiores

erga inferiores affectos ese animopate m. Nomine igitui Parentum intelliguntur omnes superiores, aut qui cunquo