장음표시 사용
831쪽
rum requiritur. In terris autem praecepto reqvisitur confessis vera, quatenus illa est celebratio Dei, Deum immediate spectans '; illa praecipitur, quatenus
fallere nolumus proximum, sed eum volumus On-scruatum. Nomine veritatis complectimur tiam Parrotan, quae est virtus, qua, quantum tempus, locus, & necessitas postulat, veritatem libere, atque intrepide profitemur, nec astrahimur metu periculorum. Extrema Veritatis. In defectu, pugnant cum veritate. I. Omnia mendacia, ad quae pertinent omnes fraudes, simulationes, negligentia in cognoscendis veris sententiis, officiosa mendacia: item calumniae, obtrectationes, maledicentiae, quae niendaci species etiam cum candore pugnant. Mendacium est aliter Iois iqui, vel aliter gestibus declarare, quam sentias,s resse habear. Sic principaliter hoc prqcepto prohibe
tu mendacium. Ad mendacium refertur ignoramia voluntaria, qua scilicet est mendacium in mente OF-eissa mendacia sunt vitanda, quia non sunt facienda mala, ut eueniant bona. Et omne mendacium, quod diserte veritatem dissimulat,damnatur. Veri autem
dicta per aliquam figuram, non est mendacium, siueis intelligat, apud quem agitur, siue non. Hoc obse uandum, ne simus nimis rigidi in examinandis sanctorum lactis Deinde ne excusemus, quae non necesse est excusari. Obis F.Deus benefacit ob retricibus,quodmen Exod.1.2 a. ritae erant. Ergo Deus probat mendacia. Resp. Ideo Deus benefacit obstetricibus, quia timuerunt Deum, nec pccideiunt infantulos Israeliticos . . Vanitas aut Le-
Duiu, qu est facilitas ad mendacium ramu est, qui iam ultum saepe,& facile mentitur: idque sine ullo pudore. Mendax, qrsi habet Hudium mentiendi. In Excessu pugnant cum veritate.I. Intempestiua veritatis professio, quae Mat. s. est margaritas porcis obiicere , sanctim dare canibus, ut
ait Christus,qui verbis istis omnino prohibet non ne cessariam atque intempestiuam veritatis professonem. Intempestiue qui monet, ille nocer. z. curissast, quae
832쪽
est inquirere non necessaria, aut impossibilia.Haec de
virtute huius praecepti noni praecipua quae sequuntur virtutes, ancillantur veritati,atq; omnes illae sunt quasi veritatis appendices. 2. Candor est virtus, quae recto vel ambigue dicta aut facta bene accipit, o in meliorcm partem interpretatur, quatenus nimirum cause sunt probabiles, non facile suspiciones concipit,non indulget suspicionibus, qua triumlibet iustis, probabiles causas habenti bus non iis nititur, nullas ex iis actiones instituit, neque quicquam ex iis decernit, aut statuit. Definitur hoc modo, Candor est virtus vicina veritati, propter probabilem rationem approbans aliena Myoluntates, Modio habens malevolentiam, quedam etiam ambigua flectens in meliorem parrem, ac bonum quidem sperans, sed tamen de rebus mutabilibus,cogitans posse mutari hominum voluntates,&de alieona voluntate posse hominem errare, cum non aspiciantur latebr tum ani pectoris. Extrema In defectu Calumnia, o suspicaritas.calumnia est non tantum inno. centes falso criminari, sed etiam mediocriter dicta in malam partem interpretari, aut falsum etiam aia pergere & affingere Suspisacita s,rectει ambigue dicta in peiorem partem interpretari,mala suspicari de bonis,vel sine ratione aut etiam veris suspicionibus nimium indulgere S uspiciones licet habere,nisi ve- Matiro. Is limus esse studincaluere ab hominibvi.Πῖο:epradentes . 37 entserpenter, dismiscessicut columbae. In excessit,su credulitas, ct Adulatiostulta. redulitas est temere quid anterpretari,vel alicui asssentiri sine iustas probabili causa.Vel, quando sunt rationes manifestae aut probabiles,tamen creditur contrarium de alio. latio velasentati'est laudare vel probare non laudanda, ut aucupemur siue bona, siue gratiani alicuius. candor est adiumentum siue Species. Ergo δι hic una cum veritate praecipitur.
3. Si sitim estperspicua veritas sine ambas ibus: vel
833쪽
vel est virtus, qu vera, recta, explicata in artibus S communi vita proprie perspicue dicit, .facit.
Simplicitate &Candore veritas temperatur.Extrema, Simulata Simplisi M. Duplicitas in moribus. . Constantia,vimus a veritate agnita non discedens, nec mucans consilium sine probabili ac necessaria causa, sed constanter dicens faciens vera, tulta&necessaria. Via, est virtus in inuenta, agnita,&appr. baraveritate perseverans,& similiter eam profitens ac defendens. Constantia ad veritatis conseruationem requiritur. Ergo hic criam prscipitur Extrema, In defectu anconstant a seu Levitas, quae est prqter a
tionem mutare veras sententias. In excessii, Pertinacia, seu rigor Srocius, vitium ex confidentia ingenij, vel ex superbia atq; ostentatione ortum, cedere nolen, de sententia, ctiam quam firmis rationibus videt
esse falsam sed perseverans in salsis opinionibus, aut iniustis, an inutilibus actionibus.
s. Docilitas , virtus inquirens verarum sententia. rum rationes, facile credens, ac credens meliora docentibus aut ostendentibus, idq; propter certam rationem, promptam faciens volun ratem ad acquiescendum veris seu probabilib. rationib.eaq; relinque darius prius amplectebatur.Extrema Ihnt eademquq Sconstantiae , ad quam docilitas etiam requiritur. Nam Constantia sine Docilitate in pertinaciam, , Docili.
ra sine Constantia in Leuitatem degenerat. Iam enumeratae virtutes optime cohaerent inter se. Nam oportes Veritatem temperavi Candore edi Simplicitate, percipiis cet sci Dociἰirare, Constantia eonsieruari Atq ita praecedentes requiruntur virtutes ut sit veritas.Tres aute sequetes virtutes requiruntur,vtvtiliter sit veritas in udo.
6. Taciturnitas virtus reticens arcana non necessaria dictu,vbi,quando,&quatenus non est opus:&vitans nimiam loquacitatem. Seu ,est modus profitendi verirate eiusmodi quoreticentur arcana,sive vera,sive
falsa:vitatur aute selmones non necessarij inutiles. Maxime
834쪽
Maxime vero intempestiui,perniciosi,& qui praebent scandala. Extrema. Indesectu Gam, as loquacisas urniatas, O proditio. Garrulitas est non posse quicquam reticere. Futilitas est intempestiue,immodice,&stolide loqui.In excessia,factus,morositas, o di mulatio verit ris,ubi sunt catas necessarie vel etiam probabiles.sfo- νον ias est nimium silentium&reticentia veritatis, v bi gloria Dei Talus proximi, vel nostrain aliorum causa, vel dilectio amicorum requirit ut loquamur. Taciιurnitas sine Comitate si Morositas ct comitas e Taciturnitate sit Garrulitas, ae futilitas, es Diem dicta
perniciosa, non necessaria, vana ,au arcana.
7. Comiras verassabilitas, virtus libenter,&cum si Pnificatione beneuolenti audiens, respondens, loquens ubi opus est, propter caulam necessariam, seu probabilem, vel est vitius facile admittens congres sus aliorum, colloquiis, sermone, festibus beneuolentiam significans. Vel, comitas, facilitas, assabiliras, consistunt in audiendo& respondendo cum aliqua significatione beneuolentiae. Extrema sunt eadem Comitatis quae & Taciturnitatis:item Levitas, Assentatio, vel Comitas affectata. 8. Vrbanitas est facultas dicendi veritatem cum quadam venustate ad docendum,consolandum, ex hilarandum,taxandum: vel est veritatis & sermonis condimentum, nempe veritas figurate dicta,ad alios vel monendos, vel taxandos, vel docendos, vel delectandos sine acerbitate, seruatis circumstantiis
loci, temporis,o personarum. Exιrema. I. Scurrima ,
di Dicacitas Seurrilitas est obscoena iocatio,prqssertim in rebus seriis Scurra dicitur σκω ,id est, Stercus:quoniam putida Iercora loquitur. Dicacitas est vitium iocandi acerbe, aliosque, sed inprimis miseros deridendi, atque exagitandi .2. Stoliditas ct infulsitas. Sto' oditas est affectatio urbanitatis intempestiua Insulsi tabest affectatio urbanitatis inepta Est autem Urba--a singulare donum ingenij sed tamen rerum experiem
835쪽
perientia comparari potest. Obsect. Quod alteriprodest,
o mini nocet, non est peciatum Osiniosum mendactam 3ale est. Ergo, c. Rel'. Nego nil norensi. Inq. Veritot men si λse mittenda. Resp. l isceinendum est inter occultatItanem cruali S mendacium vel potest esse fallacia accidentis. 3. Ob Hatio, quae falsa crimina de aliis sua igit, amnigue dicta male interpuctatur cum validict i cupiditate, it udio nocendi, aut conciliandi inuidiam.
Iconcupisces xorem proximittit, non semiratim, non anciliam, ion boum, non asι-
ulam, nec qis i quam altu quod sit. Si opγω P nis buli 4 praecepti est, - emtim omnium erga Deum di proxi imum rectitudo, atque obessienria interna, quae in aliis criam prSceptis instituenda est. Nec tamen hoc praeceptum abundat, quia additu-ectiltadsuta perioribus praeceptis, isse eoram declaratio, Miluide in declaratio eo tu in uniuersalis, quia de toto genere hoc dicitur ac deinde, ut si tanquam re MD, iuxta quam acineipi debeι interna bessientia aliorum omnium praeceptorum
precipitur enim in hoc pigcepto iustitia originalis erga cum proximum, que est vera agni MO Delia mente.&in voluntate, ex corde, Minomni hu, membris potentia, inclinatio, ac desiderium obediendi Deo, ac voluntati cius agnit , prestandi ploximo omnia debita ossicia propter Deum, iusques lutem tuend . Pugna dictim Iu=itia originali Pe earum Originale, seuincupiscentia, que est appetitus inordinatus, vel inclinatio dc propcnlio Praua in uicate, voluntate, α
836쪽
corde repugnans Deo, lappetens ea quae Deus in Lege sua prohibet, secuta lapsum primorum parentum, Scabillis derivata in omnes posteros, ac totam eorum natura sic deprauan , ut omnes propter hanc prauitatem rei sinisternet irae Dei, nec placens quicquam Deo facere poss1nr, nisi fiat remissio propter filium Dei Mediatorem, aenouatio natura per SE. Iustitiae origi sis ergaproxιω- extrema duo sunt.1 In defectu, Peccarim originale erga proximum, quod est
desideriuria eorum,quo e nocent,proximo. 2.In excessu, Amorpro niuriinoydinatus, cum in ius gratiam negligimus Deum. Obseruandum est hoc loco non tamum prauo incctinationes esse peccata, sed is masi cognitionem epeccatum, quatenus videlicet cogitatio mali coniuncta est cum desiderio id faciendi. Concupiscentia vero quin mala sit ter peccatum licet nobiscum nascat ur,non est dubium. Nam an aliquid sit peccatum, non est iudicandum ex natura, sed ex lege, siue illud nobis, cum nascatur, siue non. Pelagiam negarunt conor issentiam se peccatum.Co tra Paulus, Rom. 7. dicit, ConciliFcentiam non nouissem
esse peccatum, nisi Lex dixisset, P puconcupisces obiecti-
Ones eorum sunt. I. Poturalia non'nt peccata concupiscentia ectnatu.
rasis. Ergo, me. Resp. Est sal Iacia accidentis in minore. nam concupiscentia ante lapsum non fuit, sed post peccatum venit. Deinde est ambiguitas in vocabulo 2 aturale. Nam in itiaiore signiscat rem bonam a Deo, conditam in natura, appetitum scilicet ante lapsum, qui non erat Legi contrarius In minore significaerem quam non habemus a natura, sed quam post lap-lam nobis attraximus. InJ Assectus seu appetitus eriam in natura crerupta, ad appetenda conseruantia, fugi nia desenentia, non estpeccatum Talis est concupiscentia. Ergo
c. Resp. Ad maiorem. Inclinatio seu secundum Le-grm Dei, seu inordinata, quae sertur in obiecta Deo
displicςntia, peccatum est. Appeterestuctum arboris
837쪽
naturale est: sed quatenus appetebatur ab Eua,ut pro habitum a deo,peccatum fuit.Disserunt aut pecciarum Originais, o Concussiemia Haec enim est propensio ad ea quae prohib:ra sunt Lege Peccatum originale est reis aius torni generis humani,priuatio agnitionis voluntatis diuinae. a. EDd non est inpotestate nostra, visis Ambis vel nonsset, id ne=peccarotri: Conci piscemia, cte, R. b. Admaiorem. Nisi illam potentiam nostra culpa amiserimus alioqtii falsa est maior . Nam Deus postulans a nob impostibilia,non facit nobis iniuriam, quia praecepit dum possibilia erant Iam autem non amisit suum ius postulandi quod apud nos deposuit. 3. In Baptismor turpeccatum. Ergo constipiscentiam Bapt/uaris non eHpeccatum. Res Tollitur in baptismo
peccati reatus, non autem prauitas seu inclinatio ad peccandum. 4. Peccatumfacit homines irae Dei obnoaros: Concupiseentia renatos nfacit irae Dei obnoxios. Ergo Concupisseentia non eHpeccatum. Resp. Concupiscentia non facit reis
natos irae Dei obnoxios, scilicet gratia Dei non autem hoc fit ideo, quasi Concupiscentia non sit peccatum. Nam Sc alia peccata non damnant renatos. Et hoc est quod Scholastici dicunt, o ale ibi Di, OMateriale manet.
s. Vbitossitur formalepeccati, ibi etiam res ipsa Ἀοἶαν Marmale 'idelicet peccati,vel ipsumpeccatum: Inlapii lmoto ιrformale peccati. Ergo is ipsim peccatum tollituris BFGH o. Ress. Peccati duplex est formale. I. I deamo id est,ordinatio ad poenam,qui Reatus tollitur a Pu nant; acum Lege Oincrinario adfeccatum, quae manet,EXplicato iam decalogo restant adhuc dux Quae itiones de lege. r. momodo Zexserpnsibilis,vel dumo tex
838쪽
2. diu usi usu Iegis, eum sitam in hac vita non postι- mus impu)e Hieronim Anarhemasis, qui dixerit Legem
impossibium essλstilice cim valia in Christo. Et rursus Ana hemasti, qui dixeris Legem psybium esse scuhei,si.
I. Quomodo Texsii possibilis. Tintelligatur qui illo,distinguenda est natura inia
tegram, lapsam ct rursus instauratam. Ururae int aerae sex estpossibilis rota,secundum Omnes partes grais dus, ut Angelis. Lex possibilis est renatis. r. Quod ad externam disii plinam. 2. Beneficio iusti cationis, a regenerationis, quod utrumque beneficium fide consequimur. 3. Quia ad inchoationem Obedιentiae internaeo externae in hac vita. I. Ioa s.3. Item y ad imputationem iustitiae Chr/ssi, in quors victoria nostra. Qui sine inchoatione, id est sine regeneratione, gloriatur se cum nouisse, colere, mendax est. Sed impossit inis est Lex renatis, ressem Dei, nempe quod ad persectam Legis obedientiam internam, erexternam. Non cnim implent Legem persecte, quia
multa agunt contra Legem .et. Quia etiam ea quae agunt secundum Legem sunt imperficta Nam in re natis multa adhuc sunt peccata, os peccatum Originale multa .ctualia, ignorantiae, omissiones, in 7rmitates . quae tamen peccata ipsi agnoscunt, ac deplorant. Itaquen tum disserunt peccantes renatici non renatis peccantibu . Illud autem discrimen rriplex est. I. Propositum in Deo de νει natisseruandis.2. Certa poenitentia enatorumsinatis.3. E riam in ipsis renatorum peccatis aliquo initium δει ver es conuersionis restat. Impi, nec roram obedientiam cprinis riptam Obediantiae babent. φa. Missit usus Legis.
DVO Legis usus docentur a Paulo in Epist ad Gal.
I. Agnitio peccati a Paedagogia ad christum. In natura in regra Legis usus erant. I. conformitas cum Deλ . Bona consi emia. In natura corrupta sunt usus, aut
839쪽
fines legis, . Construatio disciplinae tam in renatis, quam non renaria. 2 ι cognosta με ci d. cyriasissu Dem. 3 Agnitio peccari. 4. Praeparatio ad desperationem tu reprobis. s. Histi mediomper quod accendatur are, cat malectis resipiscentia. 6. Orma vel regula vivendi fidelibin, atque id ad quod tendamus, tanquam ad metam. Habet igitur Lexulum ante, ex post conuersionem. Ad agnitionρm peccari orspiscemiam Lex illi est: nam nobis est regula,secundum quam injiruamus vitam, raritisdinem.Ite in lunobi est peculum, n quo videam: defectiis nostros,argita crescente renouarione crescat o inuocaris, qua petamus
magis ac magis Deo aegi suae conformari. Obiectiones quibus aduersari probare conantur nullum iam Christianis c sic legis sum. I. 1 Od non potestseruari, idnon debet doceri, quian hil prodeste ex non potest seruari: Ergo Lex non debet doceri. Re*.Nego maiorem: quia docetur lex, ut studeamus
z.Qui impossibilia praecipit,praecipit inutiba Deus praecipit legem, cur est impossibili, Ergo Deus inutilia praecipit. Re p. Inutilia praeciprti qui praecipiti impossibilia: scilicet,et Sisint impossibiliasimpliciter . . Sisemperfnt impossibilia. 3. Si non alijsint usis istius praeceptionis , quam
ut fari quae praecipiuntur. Fines autem legis qui sint audiuimus propter quos fines legis ante indicatos Deus Tegem praecipi, & eam nos doceri vult. 3. Pod Deus nobis non vult dare,coque quod voma eo quipossumuι, id non debemm expetere. Perfectam Legis impletionem Dein nobis in hae vii dare non vult. Ergo persea regis impletionem non debemiuexpetere.Resp.Non debemus expetere quod nobis Deus non vult dare, sci-heet nisi Deus iubeat illud expetere. Iubet autem Deus nos expetere in hac vita, ac desiderare perfectam Legis impletionem: I. Qia in desiderantibus vultusiam an issicere tin nobis igitur illam vult post hanc vitam dare, si vere, & ex animo eam hic desideremus. a.
'iam' cimus inpietate, sudium vivendi ad Le-
840쪽
sis diuinae praescriptum indies magis ac magis accen datur in nobis 8c confirmetur. 3. Vt hoc desiderio legis impundae nos inpoenitentia alio edunt Deus exerceat.
Vaestiones praecipuar. I. idprecaries', ct quas habeassipecies. a. svare necelsaria si Precario. g. in id adieram Precationem re
accedant verba,sive non qua perimita a vero Deo inierin
Lolarefacio res quis a se peti iussit profecta ex agnitione onecessitatis nostrae vero sensu, ct desideri beneficentiae disianae, c sm humilitate, ct poenitentia, ct confessione indignis ' sis nostrae acta in vera ad Deum conuersione, siduciapromissionum diuinari inpropter Mediatorem Christum. Precationis tres recitantur a Paulo species I. Neritiones,bonorum .2. Deprecationes,rri alorum .3 Intercessones, pro aliis. Harum specierum genus est Precatio, Ltem Inuocatio, est Adoratio. Precatio tamen ab Inuocaιioneis Adoratione dissert.t Iam Adorati, pessumitur pro toto Dei cultu, quia quem adoramus, eum habemus Pro vero Deo. Inuocationis autem pars aut species eri ipse precatio duo quidem Inuocatio tanquam gentis complecti-stir, ii empe Petitionem seu Precationem, i Damis actionem. Est enim Inuocaetio, seu Inuocare Deum, aliquida vero Deo petere necessarium tum animo tum
corpora,&pro acceptis ab ipso beneficiis gratias aere.Graritudo, seu gratiarum actio est agnitio bene-