Hermanii Conringii Dissertatio ad legem 1. Codicis Theodosiani de studiis liberalibus vrbis Romae et Constantinopolis

51쪽

tum quoque celebrari selitas illas epulas publicas in solennibus Caesarum, etsi ijs olim Christiani abstinuerint. De ijs ita Tertullianus

Apologet. c. 3s. Grando mi elices osscium, focos thoros in pullicum educere, micatis epulari , cimitatem tale a labitu abolefacere mino lutum cogere, cateretnim cursitare ad in im, ins , ad impudentias, ad libidinis Hec ras. Si cinc exprimitur Iublicum gaudium Ier publicum dedecus p Haeccine solemnia dies Principum de Cent , qua abos dies non doce it P Hujusmodi itaque muli conmietiis non quidem plane interdixit Imperator Studiosos bonarum artium, vetuit tamen illa .a petere, sive quod idem est studiose sectari Horum omnium vero inspectio & cura accurata ut ante dici una, Censualibus com missa est a Caesare. Talis sane curatio innui tur voce illa Im nineant Fec vero illa tempestate obtinebat amplius illa Ciceronis aevo sueta Latine loquendi ratio, sed voces multae in barbariem erant flexae, cum significatione tum pronunciatione immutata. Inspectio

52쪽

DISSERTATIO AD L. I CODIC. THEOD.

inquam commissa fuit Censualibus. Nec enim data ipsis fuit simul& animadvertendi in sentes facultas sed si quid observassent minus bene gestum deferre id debuerunt ad Praefectum Vrbi. Et vero ad hunc pertinet id quod mox in Lege nostra sequitur. His etiam Cait Lex tribuimuspotestate, ut si quis de his nou ita in Urbe seges erat, quemadmodum liberalium rerum dignitas poscat, publice te, beribus adferitas, satimque naetigio fu- perpositus abiciatur Vrbe , domumque re

Verberibus publice assicere sentes, ac deportare licebat & alias Praefecto Urbi, ceu jam tum diximus: hoc novum videtur accessisse, quod tam gravi poena licuerit in juvenes istos animadvertere, qui non ita in Urbe se geb eis

quemadmodum liberalium rerum dignitas poscit . Nec coim propter ejusmodi culpam temere aliquis hactenus vel verberibus publice fuerat adfectus vel ignominiose quasi deportatus , in illa prauertim vivendi licentia quae tum Romae . Obtinebat. Et vero tam severam legem

sortassis expressit Caeseri inselcias petulania ita

53쪽

tia multorum Scholastici illius ordinis. Vt lent mali mores acuere leges & novas multas est cere. Sed hanc rem iterum non multo post agitabimus. Dccernit mox Caesar tempus commorandi

professionibuου naetant, ovis ad micesimum aetatis fuae annum Romae liceat commorari. Pori id mero tempus qui neglexerit ponte remeare, follicitu dine Praefrecturae etiam inpurius ad patriam revertatur. Tempus igitur Romae commorandi vigesimo aetatis anno a Caesare definitum est ijs qui gnaviter sua curabant. Licuit nimirum nisi fallor, ipsum annum vicesimum Romae in studijs absolvere. Adeo benigne scilicet interpretanda arbitror illa verba : usque ad mices Dium aetatis annum quae fateor accipi etiam possint quasi& illum annumRomae degere fuerit vetitum. Apparet vero hinC, minus indulsisse Caesarem Valen rinianum Romanae juventuti Scholasticae, quam olim fecerant Berytiens Caesares Diocletianus & Maximianus

Extat hodieque illorum rescriptum ad Scho-

54쪽

aares Arabiae silve potius Beryti Codice de iis.

qui aetate Sprofes ne se excu ant in haec verba: Cum mosa strinatis liberalibus sudiis operam da re, an i r circa jreris professionem, con sisendo tu ri tate Borytiorum provincia Phaeniciae, prο-midendo utilitati publica oe spei et ra, decerni- Uus , ut sing li usque ad et icesimum quintum donum aetatis fua sudiis son a ocentur. Quinque itaque annos ultra viginti indulserunt illi

Caesares: & videtur placuisse hoc potius Iusti Miano, ut qui Diocletiani quidem illam consti- 'tutionem receperit in Codicem suum non vero hanc Valentiniani, atque adeo publicum esse voluit omnibusquod non nisi paucis crat rescriptum. At vero Valentinianus Cadar noster per Praefectum Urbis etiam inmitos sita enim videtur legendum pro impurius 9 domum censuit remittendos qui vicesimum aetatis annum expleverant.

Ut quam diligentissime censuales omnia ipsis injuncta expedirent, jussit porro Impera- tor singulis mensibus per literas ipse brem svocat voce jam tum Tecepta nomina eorum

55쪽

qui venerant Romam aut quibus per legem abeundum erat, P secto Urbis exhibere.. Ver ba Legis sunt perspicua& explicatione haud indigent. Ita vero sonant: Derum no haec por- functorie forta se curentur se Praece a Synceritis tua O tam sensuale commonea , .ut pcr sng los menses, qui uri undo' montant, quietos it pro ratione temporis a Africam mel ad caeteras provinciaue romittendi, Demibus comprehendat In hisce

verbis quod. quidem sit obscurum nihil oc

currit,. forte tamen mirum cui videatur, ab

ipso Imperatore Praescetum Urbis titulo Praeces Si ceritatis honorari. Nihil tamen hic ins blitum occurrit. Recto siquidem notavit Guid Pancri olius I. I. var eis h. in ut roque jure c. Si quis cum Illustri miro , o praecipue Pra-fecto pratorio et ei res loquebatur, mel adeunt scribebat, etiam Princeps ipse his morbis cum a peltabat Vestra SP agni centiae , me Ibiseris tam agni centia tua , aut Tua Celsitudo, quo titulo hodie erga eos Principes qui paulo funt inferiores Regibus utimum; et et Sublimitas tua site UM agni

56쪽

verbum interpres eteriit Excellantia tuta .

Ut autem sensus illorum verborum clarissimus est, ita ex adverse fateor me non capere illa quae sequuntur: His duntaxat exceptis qui corporatorum sunt oneri uis adjuncti. Non me latet quidem, Corporatos esse qui Corporibus accensebantur : L Corporum nomine venis se tum temporis societates quasdam artificum

Quamvis haud temere dixerim ad corpora per tinere illos omnes artifices qui l Cod. Theod. r

excusationib artis c. recensentur. Corpora enim

fu unipublici, obsequiis deputata, ut diciturNO-vella tertiaSeveri Imperat , aut debueruntser Uire solemni s quos imposuit antiqua solemnitas ut habet l. M. Codic. Theodos deprimitet. corporator. V. R. ex qua ut & tertia & secunda lege unicam conflavit Tribonianus. Non est autem verisimile,illos omnes artifices qui memoranturCod. de excusat. Artifc. adeo vili fuisse conditione. Sed & pistorum , 'suariorum , pecuariorum, susceptorum vini Corpora fuisse Romae appa ret ex titu a. s. lib. xiv Co . Theodos. dc tit. Is

57쪽

er is lib. x. Codicis Iustinianes: quorum inter A tifices illos nulla omnino fit mentio. Vt pr inde neutiquam probare possimus Panci rollum, qui libro de magis, alibus municipalibuis caetera doctissimo Artifices illos corporatis accenset, contra mentem praeclarissimorum Iuris Romani interpretum aliorum. At vero si corporati quasi mancipes fuerunt publici, qui fieri potuit ut studioli quidem liberalium artium Romae peregrinantes corporatorum oneribum fuerint adjuncti P An nonnulli Corporatorum filios suos clam in provincias miserunt, indeque provincialium titulo Romam revelsos studiis liberalibus fecerunt imbui, &in libertatem per fraudem vindicari 3 Sane nonnullos eorum fraudu lenter ad honores pervenisse, patet exl un. Cod de Pistoribus. Gmcuns ait Leo Imperator ex maim ripiis me Pistoribus autem loquitur Comitis horreorum dignitatem ρο ossicium vel ambitione, et Igratia, vel pecunia, seu quolibet alio modo pol hae

fuerit adsecutus , exuti dignitate quam contra interdictum nos; a Serenitatis adeptus eri , ad antiquum denuo consortium colla umh reetocetur OG

58쪽

8 1Irarur1b An t 1. Theodosiani. Altera GratianusValentiniani i&Theodosius Augusti ita sanciverunt: Illud

etiam praemonemus, ne quis in legem nostram,qram dudum tulimus committania nullum solis diei,

nec diminam menerationem confecta ct consecta solemnitate confundat. Altera Theodosii minoris

de Valentiani III Caesarum ita sese habet: Dominico, qui septimana totius primus erit dies Er Natale talo ars Epiphaniorum Christi, Paschae etiam O Quinquagesima diebus, quam

eri yias lumen laeta hi imitantia notam sancti baptismatis lucem vestimenta tes intur, quo tenu pore o commemoratio . Dostolica passionis, i liuου Christianitati, magistra, E cundiisjure celebra- tur, omni Theatrorum ali circensum voluptate populis denegata, tota Christianorum ac si debuimmentes Dei cultibuis occupantur. At vero posterior illa Lex cum scriberet ista Salvianus for- . te nondum erat promulgata, lata quippe de inum Theodosio xi & Valentiniano Cois. h. et anno serae Dion ysianae CCCCXXV: prior item 'non multum fortassis fuit observata. Certe

59쪽

DE STUD. LIBERAL. V. R. ET CONSTANT

Africani Patres anno CCCXCIX censierunt Legatione selenni orandos Cafares, ut Specta

cula theatrorum caeterorumque ludorum die δε- mimco mel caeteris religionis Christianae diebus e laborrimis amoeteantur, maxime quia sancti Paschae oclamarum die populi ad Orcum magis quam ad Socles in eonveniunt: quod habetur canone Africano sexagesimo primo. Quicquid vero sit de Salviani aevo, quo tempore Lex nostra condita est, in dubie Spectacula fuerunt Romae quotidiana: utpote quum nulla lege eorum celebritas a quoquam die fuerit jam remota. Et vero ipsa illa tempestate, cum Romae tum alibi passim in orbe Romano, populus ad insaniam iisque spectaculis fuit deditus. Hinc Ammia nus Marcellinus l. xxum perstringens mores Romanorum, quales erant ipso tempore latae Legis nostrae, de otiosa plebe Romana cap. et s. ' ait omnes quodUmunt o mino ρο tesseris impcnon oluseris,o moluptatibus, oespectaculis e s t plum er habitaculum o concio talpes Omnis Circus eri maximus Similem in faniam provincialium hominum acerrime item insectan-

60쪽

itur Sali anus Chrysostomus .alij. Nec sene periit illa misi Cum eversione.Omnium bonorum reipubl. Quare fatetur quidem Satria tius in multis Galliae & Hispaniae urbibus desi isse illa ludicra , sed addit caussanae , ia . agi jam prae miseria temporis are ege te non possunt

inlumitas enim ci mendicitas jamRomani aer νθ non sinit , ut ab in res .nugatorias perdita profundantur eveni a. Lex nostra non interdixit studiosos iuvenes omnibus spectaculis, sed tantum voluit , ne spectacula frequentius ari eant, more icit. Vulgi Romani,&suum dii tum daretur copia quasin finita. Pergit Lex in haec verba: ne a petant zu gο .intempsima convivia . Videtur autemseribendum mulgi conmimia. Illa cnii tem-

restate praeter epula quas intanto luxu singuli ditiores Romae indies ierine instituebant insi nitas, erant di publica convivia longe plurima , collegiorum, tribuum, Morporum imodi totius populi. Et quidem horum .celeberrima nonnulla idolorum quondam cultui dicata, crificijs quoque jam abolitis , auctorita-