De natura, et effectibus amoris sensitiui, tractatus philosophicus. Authore Augustino Vlmio sacrae theologiae, ac I.V.D. ..

191쪽

sit De Natura, δν Et ibus

tia ordinaria, sed de potentia extraordinaria potest etiaesse extra unum, & circa multa , & si in facile est, viii multos Vehemenaer pilacere,ego respondeo; hoc quidem esse dissicile,sed non tamen impos libileia Hutar: simili ter respondeo,vel eum quoq; loqui populariter,secundis comuniter accidetia, vel si loquitur absolute de absoluta potentia Amoris, de putet tae impossibile unum posse amare duos, ualiter,am intenso,& eisdem tepore dico eunt in hoc ibisse decepta, quia, ut vidimus, assium rationes,& auctoritates,qui' lucemeridiana clarius pro bamr,h eae impossibile;& Ppterea libe auctorii tes sint extra terminos lxinionis nostrie, & nihil faciut

hia a uinans infruitione inmori di u rei Vinneria. l. a

SI Ebtili, esset ista, quassio terminanda , iam pro fi

minis esset ferenda sententia ;nota es: erum fabula is Tiresiar; Nana dumJuppiter, & Iuno de hac re coleta alent oncordes Tiresiam conuenerunt,qui , hira utraq;λ-fuis expertus, utriusq, etiam delectarionem se a nosse terar; iudicauit itaq; quod in re venerea, ex tabra delectationis, Foemina nouem, Masculus VCroclus tantum Uncias. sibi vendicaret , quamobrem indi--gnata Iuno, manu auetiaillum excoecauit, sed quamuis - ista sit fabula,non desunt tamen rationes,quibus iudiciu

192쪽

eis inris 'fitim. IsrTiresiae adiuuari posse videtur: am, ut resert omnium rerum eruditissimus,& sagacillimus relator Tiraquel. deleg. Connub. leg. 9. n. ii 1. ex Gal. Avicen. & alijs Mulier debet necessario maiorem delectationem percipere, quia sentit delectationem in proprio emittendo semine, & in recipiendo, vel iugendo calido semine Mastuli: Mastulus enim est selum praeditus facultate expultrice seminis, i mina vero est praedita, facultate expultrice Eprij seminis,& attractrice seminis Nasculi. ergo duplicem delectationem sentire debet, totam sua propria, & etiam maiore partem delectationis Masculi.

ii Attamen ego puto, maiorem esse delectatione Maoculi Nam ista delectitio procedit a maiore mom,a calia ditate; de a venis intus asperioribus, ut ego olim Pisis audiui a doctissimo quodam Anatome ; de ut etiam patet, quia vivaci ores, calidiores, de robustiores in eam sitiat etiam procliuiores : sed mastulus est vivacior, calidior, de robustior, ac asperiori vena praeditus, mai remq; motum facit in ea re,quam foemina ; ergo etiam ex quadam aequatate, maiorem delectationem percipe

z Hac tamen distinctione, Ego puto utramlopinione posse verificari; Nam si loquimur de Amantibus, tunc ille maiorem delectationem percipit, qui magis, & a

dentius amat; itaq; si foeminamagis amat, maiore etiadelectationem in ea fruitione percipiet; si autem Masculus magis amat,hic quoq; maiorem delectationem in Amoris truitione pcrcipere debet:quod si non possit di

193쪽

mat, vel si neuter eorum amat, coeant tamen,&emit lat. uterq; semen, tunc dico, quod extensiue maiorern

delectationem percipit foemina, intensive vero maior: percipit Masculus: Nam vehemecius es semen Mascoli , 5c ideo etiani maiorem delectationem Userre debet at scemina,quia in se ipsa, & proprium motum expersetur , & motum etiam Viri, & proprium emittit, ac si num in se ipsa semen recipit, tunc extensiue longiorem delectationem percipit; at Masculus tamen semper vehementiorem, & intensiorem & quia ut Ego credo, utramq; no fuisti expertus,credas interim rationi, quias etiam utramq; posses experiri , maiorem Perciperes,du officio Viri, qua dum ossicio sueminae 1 gereris

An per famam silam psit in nobis generari Amor,' au

Vod etia per fama possit in nobis generari Amor,

non desunt,qui affirment,&non solii de audi veIratione,sed etiam propria experientia;& sic probam p itest. Nam pulchru est causa, & obiectam Amoris, quia Amor est ametio Animae desiderans bonum ratione pulchri. Marsit. autem Ficin.in Hipp. Plat. in Phaedr. lin principio, & in Conuiu. orat. p.cap. 4. Vt etiam dixin mus supra cap. 3. definiebat pulchrum, quod sit quaendam gratia, quae animam per mentem, Visum, & audi-. tum mouet, & allicit ; &quod pulchrum cognoscitur, per mentem visum, & auditum ; ergo etiam per tama poterimus cognoscere pulchrum: ergo etia per famam

194쪽

pliterimus amare pulchri igitur etiam per famam i poterit in nobis gracrari Amor . Et si alicui Platonico qista ratio videretur aequivocare,& esse extra terminos q-sbonis ; non ne tamen unusquisque nostru in semetipsisq iotidie , & sensim expetitur, quod dum audit referri:pteclara facinora alicuius , vel Amoris, vcl gratiae, vel humanitatis, vel magnam talis, vel sortitudinis , si itim illius amore capitur, cupit illum videre, ac ei liber

ter beneficia conferre, si possct sic dum legis praeclara

Poemata Tass. Ariost. & Guarini, ac animo per pendis illos maximos resectus Amoris, humanitatis, naagna minitatis,& sortitudinis, nonne statim asscchi

ne curris, modo erga Erminiam, modo erga Dorinda, Glorindam, Bradama noem, Tancredum , Rinaldu,&allos, quos vchemeter amas, dunobiles, & amabiles. eorum actiones vel legis, vel audis; & nonne multi Reges,&Tirani reperti sunt,si ex sola fama,audita pulchritudine alicuius Mulieris, statum cius amore capti, mise-irunt S milites, & exercitus ad eam rapiendam sicut e icontrario, dum turpes, facinorosas, crudeles, & inli , manas alicuius actiones audis,non ne statim illum odio

habes; pigetq; audire, vel legereξ quis non oderit Ner nem, Tarquinium,Herodem,Caligulam,aliosq; Tirannos, qui diabolicis suis,actionibus omnium hominum odia In se excitarunt Θ Ais contrariorum eadem est natura, eadem conditio, & si eadem facultate cognoscum , tor; igitum sicut per fama in nobis generatur odium, ita eriam per famam poterit generari Amor; unde in quit Arist. in S. Mors. Ni tria cap. 2 sev -. . . . A X i noli

195쪽

I 64 De aratura, sist essetabus

uoli fiunt ijs etiam, quos non Uiderunt. Sicut etiam narrat lPhilostratus in vita Apollonii lib. primo cap. 9. his verbis. Erat inter selices, Princeps quidam uirplane contum bosius y in Amores pronus: Ad hunc de pulchritudine loli vij fama peruenit, statimque rebus agen is omnibus 'a , habitis Tarsi enim forte tunc temporis negotiabatur rigas uenit, ac cu Apollonio loquens. ab eo statim peti,t, cisafrm sis peti siet, ut pulchritudinem fam alijs non inuideant edlibenter communicent . Et in epith 3 .ad Athenodorum , oculi consitari' fiunt amandi: Tu uero auditione, ac rumore filum amas Ionicum Adolesi tutum,cum habites Corinthi, dc Athen. inc nis lib. 13. m. 28 . narrat Alcibiade amasse Medontidem Abydenam,per famam solam at

dita pulchritudine illius, de quod adhuc est mirabilius, ac ab omnium opinione alienu, narrat Odatidi puellae . Omartis Regis filiae dormienti, ac in semnis apparuis se Imaginem Zariadrae Regis, & si militer Zaria tremetiam in spinnis sibi visu sole videre Imaginem Odatis, quamuis ante nunquam se inuicem vidissent, ac in distantissimis Prouincijs regnarent, dc statim tanto mu , tuo A more fuisse correptos, ut prope ad insaniam facisio deuenissent, nisi ad nuptias conuolassent ; tantus iAmor non per famam, sed solum per somnium, ac per visiones solum nocturnas habuit originem, quia antea tnec etiam nomen unus audierat alterius. Inquit igitur de Alcibiade: Medistides lydenam auditione tantuama C.

re carpit, si V in primis Charam haluit,& de secundis:Porro

aute mitiandu non eri,auditione tantum trusiam Amore ca

196쪽

. Amarissensitia 'pallexandri prodidisinonnulus quosda Amatosfuisse nusquam

antea conste flos, quorum pecies tantum in somnis obuersiata fusettimati Zariabae imaginem dormienti a parui si, tatimq, ea ulla correptam Amore fuisse: idem accidisse Zaria- idrae, qui natim Amore erra illam accensus cu ergo perseueraret mutuus ille Amor uisis tum nocturnis cociliatus. sis ille ad Omarte nuptiarum earum cupidissimus, qui uxorem siposcerent, renuit Omartes, sed cum non post multum

temporis spatium, eam uellet iam matrimonio collocare, conuocatis omnibus Amicis, Cognatis, ac regni Optimatibus, dixit Omartes, nos, Odati, nuptias tuas nunc faciemus, omnes

circumspice, auream phialam uino plenam sume, fgr ei trade, quem tibi maritum optas, syst illius nos te essi Coniugem proclamabimus.Patri obsequens, ora illa contuebatur, τ flens circumibat,summopere Zariadire uidere cupiens: etenim litoris illi significauerat celebratas iri nuptias. Castrametatus iam ille fuerat ad Tanais ripas, litteris ille acceptis, clam exercitu, solo Auriga comite, fluuium traiecit, ετ noctu magna celeritate. curru circiter oc genia Hadia permensus,' pe Visum accessit, in quo fiebant Nuptiae, ac certo quodam l co redistis curru, r Auriga, Aulum Troasolus ingre is esse Odatide conspedia, quae lacrimabunda cunctantius phialam mistebat, ut prope illam con titi Adsum, inquit, tibi Odati, sicut mandasti: ea mero cum animaduerteret, Peregrinum fisi mirum gregia urma. similem em noctu mirat=dio exultans, phialam in manum tat, accepit ille, raptam', Odatim in Currum perduxit, T aufugit. Conticuere famuli,

sir Ancilla Amoris consae, Tartara. qui Asiam habitant,hμnc Amore sepe commemorant ἐν dignissimum se putat,

197쪽

qκem obnixi imitentur, ideoq,in rem is, ac Ribarum Atriis pingunt, atq; etiam priuatis aedibus; primoren, gnatas suas. aridas uocari gaudent. Haec Athen .ex quibus apparet non solum per famam,sed etiam per somnium generari Amorem.

- Ita nec et erit impossibile immo maxime coueniens, ut etia Ceci a natiuitate pollini amare per famam, auditu tantu ; immo magis conueniens coecis, quam alijs, ut cu Amor fingatur coecus, de coecuS iam sit Gis Amas, Trutar, circa rem Amata. ut ait Plutarc. in quaest. Plat. in principio ibi, Amanum enim res amata caecum scit, Coec rum maxime curam habeat Amor Coecus, eosq. tibi

similes maxime reddat, cum sit i pse Amor, eos etiam Amantes faciat; & Bononiae audiui Fro a quodam CC co a natiuitate , qui etiam erat doctissimus, quod ipse fuerat Amans, & amabat ardenter, & multos versus,ic carmina componebat,ut suas famas ostenderet;& nota est fama de historia illius Coeci, qui Coccus Adriae nuncupatur, qui volumina Poeseos integra composuit, ut Amorem situm, S flamas ex pri meret,& ut inquit Plutar. in Amat. er carmina calorem corde conceptum emittebat

suave sonantibus ZMissis, mori mulcans juo. AH, L . Attamem Arist. in 9. Moral. cap. 11 in principio inquit τ' itur quemadmodum amore raptis,. inθicere ea amabilissimum, magis , hunc stabum, quam caeteros eligi G utpote cum ex eo e mor, si max me exiriat, δ' miatur,

ubi dicit verbis apertissimis, Magis er omnium Arist. Amore oriri ex visu oculis, quod etiam prius dis Platari rat eod. lac, cap. I. R i c. lib. 3. me os quest. 7., inquit

198쪽

inquit, gh mores, quibus nullus uehementAr animis motus accidit,ab aspectu priucipium ducunt, adeo ut at, δ' quasi liquestat Amans, cum intuetur in id, quod amat, inq, id c liui eransit , iussim consonat illud Properti j vulgatum lib.

u Ἀι nesiis, oculi siunt in amore duces. Hinc, & Stobaeus in florilegio ser. 64. contra pulcritud. vol. i. inquit. quod uises ansa erit capiendi Amoris. ergo in Coeco, & per famam non poterit generari Amor,

cum oculis non possit cogi oscere rem amatam .

Vnde, & Philostratus in epist. quae incipi unde meum animum cepisti, Beatos, inquit, o dija: natiuitate Carcos, ad quos Amor aditum, aut accesium non habet. . Ut etiam hanc rem breuiter expediam, puto per i mam posse amari, de Coecum posse amare: sed tamen imperfecte, dc crassiori Minerua, cum non cognoscat illud,ex quo perfectus oritur amor; Pulchritudo enim est obiectum,& causa amoris, quae cu consistat in proportionata dispositione, de debito colore, solo visu, &oculis persecte cognosci potest; & ideo per famam non potest cognosci, sicut nec etiam Coecus eam cognoscit; ergo etiam coimperfectis generabitur Amor; Amori autem persectus per visum, & ex visu solum oritur, sis eui dicit idem A rast. dicto cap. r. 8. Nicom. in fine,pex

famam posse quidem generari quandam beneuolentia, sed non perfectam amicitiam j, & propterea ille Ahion Alcibiadis erga Medontidem, suit satis insipidus, quod ex eo facile cognosces, quia, ut ibidem tradit Achen. se re statim illam tradidit, Asciocho nauigationis Cqmin

199쪽

et 6 6 De Natura,'effectibus tiriendam similiter & ille Amor Odatidis, & Z riadret sine dubio maior, ac persectior fuisset, si a principio se inuicem proprijs oculis videre potuissent; sicut

credendum est: maiorem postea euasisse, cum ex veris aspectit se ipsos intueri sortuna concessum est, quanta dum per solum somnia, ac per visiooes solum noctu

nas amarent.

An sit necesse, ut ille, qui amat, etiam viceversa ni ametur. Cap. XLI. QVod omnis Amas debeat reamari, concedui multi, & cupiunt oes Amantes; sed quod hoc sit iam cessarium, no omnes Philosophi admittut qui pust,hoc esse necessarium . ita argumentantur: Amor nascitur ex quadam similitudine,quam habet Amas ad Mmatsin ergo sicut Amans amat Amatum ratione huius similitudinis, ita etiam Amatus iure eiusdem debet, de cogitur reamare amantem: similitudo enim , ut inquit Marsil. in Sympos Orata a. cap. 8. est quaedam natura in pluribus eadem: sicut amans est similis Amato, ita

etiam est necesse, ut vice versa Amatus sit Amanti consimilis; ergo ratione similitudinis, necesse est, ut omnis Amans vice versa ametur ..& confirmatur ratio γquia ista similitudo vel nascitur ex temperamento naturali, ut dicunt Philosophi, vel ex insuxu Coeli , ut di cunt Astrologi; sed tam Natura, quam Cestim ex sententia Arist ex necessitate agunt semper,& quantu pos sitiit; ergo illud temperamentum,vel ins ua, qui co

200쪽

Amantem, ut amet, debet etiam necessario cogere Amatu, vovice versa reamet Amantem: Et hunc mutu

um Amorem tanti faciunt Platonici, ut dicant, Amatu non remantem polle puniri tanquam furem, homicudam, x sacrilegum,ut dictum est supra cap. a. ex Mam sit. ad triplici morti esse obnoxiu ; est fur,& latro, quia rapit,furaturq; Animam Amantis: est homicida, quia, cum non reamet, dicitur in se ipso occidere Animam Amantis, solummodo in Amato viventem; &cum rapiat, occidatq; animam,quae est res diuina,& sacra, iam es icitur etiam lacrilegi j reus; ergo tanquam omnino infamis, & prophanus deberet, si esset possibile, pluries moti, Δί potest a quocunq; impune occidi; igitur Amatus, ut es udat has poenas, debet, de tenetur reamareto Amantem. & iniustus etiam essicitur omnis Amatus, ton reainans; tum quia rapit alienum, tum etiamis, quia non reddit unicuiq; , quod suum est; ergo est in gratus, & iniustus ergo tenetur reamare. . P . Ex altera tamen parte experientia, quae dicitur essicax rerum Magistra, quotidie nobis ostendit, hoc nomesse necessarium, raro fieri, immo de quandoq; etiamsesse impossibile, ut omne, i amatur, Vice Versa amer; Hinc Arist. r. Eudem. s. in actu necessario Amans e Lr damari autem I accidens contingit, laterepote L& 8. Nicon . cap. 8. Vnde Amatores ridiculi interdum, identur,

dum sicut amant, ita si e e amandos censet, si simili modo sane essint amabilis, fortasse censere ita Aberent,rcum mero nihil huiusinodi habent, ridiculum es. hinc saepius audis querelas, & Amantium suspiria, quorum Poeta ruim