De natura, et effectibus amoris sensitiui, tractatus philosophicus. Authore Augustino Vlmio sacrae theologiae, ac I.V.D. ..

41쪽

Platae

I o De natura, effictibus Sicut dicunt de Romae Parentibus Remo, & Romulo quod fuerint geniti Syluia quidem Numitoris filia sed tamen compresse ab Amulio Numitorisfratre; & quia tui

crat armatus, propterea Credidit ipsa se e Marte concepis. se,ut testatur Plutar.in Romuli Vita in princ. ibi, quamased reptam frant a b Amulio rui armatus ea prauerat; vel ut narrat Liuius in princ. micompresia Vestalis , cum geminum partum edidisset, seu ita rata, quia putabat se a Marte compressam,j, quia Deus author culpae honestior erat, Martim incertaestirpis V Pareem nuncupauit; & Vincent. Chartar. de Imaon Deor.antiq.de imag.Cupid.in princ. Omnium animi perturbationum, nulla equidem mehementior , aut perniciosior est Amore. Itaq; nihil mirum,si et teres,apud quos nullus no animi morbus aut vitium Numinis loco habebatur, Amorem Deum, δ' magnum illam quidem coluerint, cupiditatis turpitudini diuinitatis nomen sitendentes. Et tertio, quia ut inquit Plutar.in Amatabsurdum putarunt antiqui,ut Mars,qui nos perturbat,qui pugnax est, qui homicidia, qui arma, iacula, murorum oppugnati nes, Prouinciarum, Regnorum destructiones,ac solui'rς dationes libenter inspicit,sit, & habeatur pro Deo: Amor autem,qui causa est totius pacis,charitatis, societatis,amicitiae, & beneuolentiae eo nomine careat, nec habeatur pro

Deo, dc qui tot bona largitur huic Mundo,no sit Deus,ibi: Ergon quod nos perturbat, quod pugnax est, sest aduersarium, Deum habit, si r quod Amoris, Societatis, congrcssus es in Acax, eo caret' est , ero Deus,qui homicidia rema acula,murornm oppugnationes, praedationesi iussiciat, strubcrnet; si ' adsectio animi, di amicitia in nuptias, di Communitatem desinens,nullsem

42쪽

Amoris pensitiuῆ tr nullum Deorum testem, inspectorem, ducem, a Dremque

habet r

An recte Amor fingatur filius Veneris. Artic. a.

: Λ lius considero, quod similiter male finxerunt,

Lx Venerem esse matrem Amoris,Nam, Ut etiam anumaduertit Piccol. loc. cit. Venus dicitur Dea pulchritudinis,pulchritudo autem est obiectum Amoris,ergo non potest esse mater Amoris. Praeterea, Mater est illa, quae recipit semen pro generatione prolis, pulchritudo autem p tius infundit semen, quatenus excitat, & praebet occasionerio generatione Amoris, ergo potius Pater, quam materdici valeret, phisice loquedo ; & ideo Plato in eadem orat. Socrat. dicit,Amorem posse dici stium Veneris, quia fuit

conceptus, dc natus infestis diebus, dc natalibus Veneris; in illis enim diebus, quando dies natales Veneris cel brabantur , Omnes Dij conuenerunt ad illos celebrandos ;Mcum coenati essent, rus nectare ebrius, Iouis hortum ingressus, somno grauatus dormitauit. Penia autem desideras ex eo filium concipere, quasi ex insidijs iuxta eum ac cubuit,dc ex eo facta grauida, filium concepit, qui fuit appellatus Amor,& filius Veneris dictus,quia in natalibus se-ms Veneris conceptus,oc natus fuerat; non ergo recte V nus fingitur Mater Amoris. Unde Plutarc. in Amat.paulo posὲ medium,inquit, veteres Poetas finxisse,Amorem esse filium Iridis, de Fauonij,quia sicut Iris nil aliud est, quam refraetio quaedam radiorum solis in nube rorida, leui, dc mediocriter illuminata,ita etiam iste Amor nos refrangit, de reflectit ad contemplationem diuinorum,dc c lesbutar, B Σ Vt

Pierat. Plutari

43쪽

r 2' De natura, sest effectibus ut infra latius videbimuACum de Amore Platonis agenium P M. cap. 13. sed Piccol.loc.cit.fabulis dimissis,alios assignat parentes Amoris; dicit enim bonum esse patrem, pulchritudinem velut semen,& instrumentum, Animam esse in trem semen recipiente m,ex qua deinde, & in qua dicitur

procreari Amor.

Vtrum ex similitudine,& quot modis nascatur Amor. Artic. 3

Considero amplius,quomodo in nobis dicatur genera 'ri Amor; & reperio quod tribus praesertim modis

generatur natura,fortuna, de praeelectione; natura s& fato etiam,quod idem est; non enim disserunt rcaliter inter se alta duo, natura,& fatum ex sententia Arist.) quatenus perinaturam, Sc a natura sumus procliues ad bonum,& Propterea etiam ad pulchrum,quia bonum, & pulchrum sunt ex illis transcendentibus, Sc mutuo conuertuntur, nec dissertat , dc omne bonu,quatenus tale,est etiam pulchru,& pul. chru,quatenus pulchru,est et bonum; bonu autem, & pubchrum est obiectum Amoris. Vnde dicit Arist. in 3.mo- Ial. Nicom.cap. et .& lib. 9.cap. 3 .quod qui , amat, quod est, mel quo detur bonum, quod non amatur,nisi bonu ; de in 7.morat.Eudemio.c. II. inquit, Siquidem naturalis est per cμpiditatem iucundae rei appetitu ac natura omnia ad bonum fr-

tinant, & in principio Polit.quod omnes omnia agunt propter ιonum,gratia bomin bonum aliquod coeectant de in a. Magn. Moral .cap. 12. Est igitAr amabile non quicquam aliud, quam per se bonum: amant autem se inuicem quatenus amabiles, amabiles quatenus boni; si quidem amabile bonum est, dc ibid.c. i7. omnes ad bonum Osdunt. Et propterea definitur ab e

44쪽

Y Amoris sensitivi. IIdem Arist. in princ.Morat quod sit illud, uod omnia a petiit. Ergo quado videmuil aliqvid,qti l si,vel nobis videatur bonum latim appetitus ad illud currit, & illud amamus. Et propterea Piccol .in Σ .gradu Mors. Philosoph. cap. 36. dicit ex Mars Ficino,quod desiderium boni, & pulchri eshquodammodo violentum: Tum quia eius principium est extra: Tum etiam quia tali desiderio no potest resisti, nec possimi non appeti dicit Arist. 7.Eudem c. .Neque rem

illam interuenientem obstare decet, it bonum ipsum non delectet. Instiper a natura,quia Amor saepe nascitur ex naturali Sympathia,& ex consimili temperamento Amantiu , qui cum sint natura consimiles, naturaliter cliam se mutuo amant,quia unum simile semper appetit situm simile,ex vi quadam naturali,occulta,& ignota. Vnde Plato in .de Re p- pub inquit, quod simile a simili prouocatur, & in Conuiuio in orat. Agath.quod'ule semuere adhaeret inibi, Ee Arist.in 8.MOrat.Nicom .c. I .inquit Milem adsimilcm ire, Graculum ad Graculum,& lib. 9.cap. 3. quodsimilesimili est ami

adsidet, simperi Deus simile agit ad simile: & . Eudem.

capitu. primo et Videtur enim nonnullis similem simili amia cum . Vnde natum est, quo ιrtur, Deus similem semper adducit ad similem: Etenim Graculus ad Graculum, sis sursuram cognoscit, est Lupus Lupum: Similia ad similia contin-dere : & capitu. quarto . quapropter similia similibus mox gaudent , gh aequalis aequalem delicitat, C r malus malo

rucunde ruit . & Eccles. 13. Omne animal diligit similesbi, sic omnis homo proximum fibi: omnis caro ciis similim sibi coniungetur, est omnis homo simili sui sectabiti in Sc l

45쪽

I De natura,s' essessibus Sed hic se nobis grauis ofert difficultas. Nam Plato iii

D. Tha. D side,& Arist.in loco nuper cit.& Diu. Thom. prima 1 q, 27 .art. 3 dicunt, quod non solum similitudo est causa

Amoris; sed immo potius quadoq;causa odij,& dissimilitudo est quandos causa Amoris; quia Artifices eiusdem Artis se mutuo odio prosequutur, Unde inquit ibidem Arist. ca με. quod figulus figulo inuidet ad inuicem comisatum, Amplius.

infirmus amat sanitatem,& pauper amat pecuniam, & t men quatenus tales haboni dissimilitudinem cum re amata: Terra arida amat pluviam, & homo frigidus amat c lorem calidus amat friguae & inter Patroclum, & Achillem narrant fuisse mores omnino contrarios, & tamen is inuicem maxime amabant. Unde inquit Arith Σ. magia.

morat .l .cit. ontrarium contrario conciliari, simile no eget

simili; Et ibidem in p. Eudem .capit. 1 .Abj vero contrarium. contrario amicum asserunt. Amabilia enim desiderabilia . omnibus amicasuntes siccum humida non sicca appetit: Etsimile simili inimicum figulus odit figulum. ergo similitudo cshquandoq; causa odij, & dissimilitudo causa Amoris,vel saltem non semper Amor causatur a similitudine,& quis tandem negabit Amorem oriri etiam absque similitudine λcum Bruta,& ferae etiam ipsis,quc solo instinctii naturς ducuntur,ad lasciuiam usque amauerint multos & Pueros,&iceminasῖ& in primis certe constat Delphinum esse hominis amantissimum. Omitto libenter nec enim iuuat,& forsan nec etiam expedit) recensere ea, quae narrat Ouid. lib. .

3. Metaph.prope sine de Tyrrenis,sive Tuscis, & Baccho, a quo ipsi versi fuerunt in Delphinos,eo quod illum voluissent stuprare , cum ex varijs historus constet, prout resertplin.

46쪽

Amoris sensitivi. Rin. hist nat.lib. 9 c. 84 Athen .lib. 13. nu. 2 99.& seq.Delphinos grauiter amasse multos pueros,& adeo,ut extanctis pueris, 1tatim etiam Delphini prae dolore expirauerint. Amplius ex eodem Athenaeo, Gallus quendam a poculis Regis Bithyniae Ministrum, nomine Secundum grauiter amauit.Apud Argivos Amphi locum Puerum amauit Anser: alius quidam Anser Lacydem Philosophum magnopere dilexit; & quaedam alia Puella sic fuit a pauone dilecta, ut extincta Puella,etiam Pavo statim prae dolore expirauerit. Quaedam alia mulier prope mortem, & iam animam agens Puellulum suum triginta dies natum Elephanti scr- minae custodiendum tradidit, Elephas ista Nicea vocabatur) mortua muliere,Amore quodam singulari infantem sic dilexit bestia,ut Puerum a se avelli non pateretur, & si eum praesentem non aspiceret,iristis doleret, & seipsam a

pabulo abstineret: Puerum a Nutrice lactatum , ac in cuna fasciatum,inter medios pedes avide tenebat, stramentu iuxta cunam congerebat, Puerum calefaciendi gratia,dormientem a Muscarum taedio defendebat, plorantem, ac vagientcm proboscide, ac manu ,cuna agitata, consolaba- tur,ac ad sbmnum leniter inuitabat; eiusdem affectus erat etiam Elephantus Masculus: tanto Amore erga puerum capta erant ista duo animalia, ut illum laquam proprium filium, immo etiam & maiori diligentia custodirent,ac cu' rarent. De quadam similiter Aquila narrat Plinius Histor. natur .lib. I O.cap. F.quod educata a quadam Virgine, sic ea dilexit,ut pro gratia, S: beneficio aues sepe, aliosq; Ven tus Virgini adferiet qua tandem extinctia,ac iam proxime

comburenda, se ipsam quoque in rogum iniecit Aquila,vtὶ sicut

47쪽

b 6 De natura, essectibus

sicut in vita eius amore flagrauerat, ita etiam in morte si- . mul conflagraretur,ac sicut amando vixerat,ita etia amando periret, postquam iam causa vivendi perierat; Vna,e demq; urna eius etiam cineres abscondere quoniam & invita magis in Amata,quam in se ipsa amando vixerat; in vita una anima in duobus corporibus vivebat, in mort autem,& post mortem duo corpora in uno corpore manerent; cuius rei apertistimum etiam faciunt tem momu c lebres illi canes, de quib.narrat Plutarchus de solertia an malium his verbis: Romano cuidam in bellis ciuilibus iugul to caput amputare nemo potuit,nisiprius canem, qui Dominum custodiebat,ac pro eo pugnaba circumfusi conso evt. Q achi quoque H rcanus canis cadaueri solus ad edit di cum id cremaretur,adcurrens in ignem se si coniecit. Idcm qnoque Apum nran a Pyrrho quodam non Z Ie illo edpriuato enutritum scisse tradunt. Nam fst circa cadauer mortui moram traxit,

ετ cum eferretur c ticae a Uultauit, T in rogum deniq; insiluit, si macombustus . Sed dices,istos Amores forsan fuisse 0rtos vel ex beneficio, vel saltem sine libidine ; sed quid proptereaὶ mihi enim satis est, illos fuisse Amores, & hiis .

se inter obiecta omnino inter se disti nulla.Praeterea,vt ii fra latius videbimus c. 6.Pasiphae amauit Tauria, Semira

mis Equum,Alcippe Elephantem, Cleisophus Marmorea statuam, & quidam alius Saxeum puerum flagitiosa libidi

. ne. Immo & ferae etiam multae multas amauerunt Puellas etiam usque ad lasciuiam, ut narrat Plutarc.loco citato, . his verbis ; Amores porro multorum extitere animalium, abystis,s furiosi, aby habentes non inhumanam elegantiam, que in enustam confretudinem: quali uit Alexandreae Amor es

48쪽

1, umorsissensitivi. I rphantis rivalimsi Aristophani grammatico exhilentis: amat at enim ambo Puellam Comasias mendentem,ssest non minus euid ter Elephas: Nam per forum Pomarium transiens sic er ei -- ad'cbasidius ad stabat, opscides manus instar intra uestem inserta citus sensim contreflabat. Draco autem,qui Aetolicam minam amauit, noctu ad eam commeabat , di ad cutem uten amplexansci neque molens eque imprudens

iadebat, acidei semper sub Auroram abjt quod cum assiduos

Gret,inressam longius remouer meminam: Draco post id triduum, aret quatriduum non menit quaerens, i a paret,eam, et alans Tandem aegre cum reperisset, non pro more placidus,sed aspiracr ac siit, ἴδ' cum manus eius reliquis moluminibus compori alligait, suras extrema cauda flagellatur, lenem quanda,

et amatoriam tram ostendens,quae plus indulgentiae haberet, qua En e omitto Anserem,qui in Ag πω mem amauit, T Glauces citharaedae Amore captum Arietem; Ela ibidem Athenarus, num. 2 9I .narrat, Pyrrhum Epirotarum 3 gem,nomine Te trum, magnopere adamatum fuse a Tigre Leucadia, qua propterea Oh mpias Mater adolescentis δὴ relo, siue timore e m

dis menena Astulit. Dices ne ergo illos Amores ex similita dine ortosὶ quaenam similitudo Pueri,uel Puellis cum Delphino, cum Pavone,cum Gallo,cum Ansere,cum Aquila, cum Ariete, cum Cane, cum Tauro,cum Equo,cum Elephante, cum Dracone,cum Tigre, cum Saxo

Pro solutione huius dissicultatis,notandum est, ex Diu. Thom .ibidem incorp.duobus modis unum posse dici alteri simile,vel in actit,vel in potentia: similes in acta dic tur duo homines ambo albi,vel duo homines ambo nigri:

seMiles in potentia dicuntur, ut puta panis,& sanguis: dicie C enim

49쪽

aria.

u r De natura, si j efectibus enim Arist. in Σ .de Anima Tex. 1 .quod nutrimur a si inili, & cum homo nutriatur pane, quanauis panis non sit si milis in aesta,est tamen similis in potentia, quatenus dum postea digeritur,do potentia similis, iam redditur in actus milis. Amplius norandum ex eodem, prout declarat . ctiss. Bonaret. in suo Tractam de duplici Amore Cchae par. I .cap. I. particu 7. quod simile aliquando adiuuatur, aliqua do impeditur a suo simili in aliqua re pro consequutione alicuius boni; sic dicit ut in lib. 1 .de Anima Tex. I. dclib. 3 .Tex. .quod simile intus exules prohibet externum,& quod si oculus esset praeditus in se illa specie coloris, iam non posset sentire colorem. Et Plutare. in Sympos libr. i. q. Σ.in fine dicit,quo milia quaedam inter se coniuncta , pse

nant, Di Galli,aba mero si mutuo diligunt, i Graculi.Simi liter etiam,& contrarium aliquando adiuuatur, & aliquando impeditur, si non per se,saltem per accidens a suo cor trario: friois in Antiparis asi a calore iuuatur, & similitera frigore calor,amarum impeditur a dulci, & similiter ab amaro dulce; nigrum iuxta album videtur nigrius, ela si militer album iuxta nigrum albius: hinc contraria iuxta seposita magis clucescunt; & contraria contrarijs curari, dictum est satis vulgatu: ac propterea dicit Arist. 7. Eudem.

cap. 6. Gntrarium autem contrario amicum,quemadmota mulee Pqccirca nominquam di simalibusgaudent, teluti auster aceti irritalites ad iram tardis, di contraria areica propter boημ cut , & in 2 .Ma .Moral. cap. 1 2. at quaepropter di imilis dinem a propter commodum, igitur propter commota inter di similes amicitia ac his CDtpote contrarijs amicitia ob commodum exorittar. non dulium igitur quin ob commodum in maxime H

50쪽

Amoris sensitim. 'Pariis sit amicitiae & in 8 . Ni m. cap. s. contrari' alite maxime videtur fera amicitia quae ob Utilitate existis, topauper diuiti, pcrito sciens amicus P. Ad primum igitur rcspondetur,quod si Artifices in a te similes corrixantu hoc non euenit ob similitudinem , sermaliter loquendo,sed quatenus ob similitudine se mutuo impediunt in consequutione lucri amati: omnis enim

Amans,quamuiS amet Amatum, no tamen amat propter

amatum selum primo, & principaliter, sed amat propter

se ipsum,& propter utilitatem,vel delectationem. propria primo,& principaliter,ivi inquit Aristot. in 8 Moral. Nicom .cap. 3 .& 1larsit .in Sympos. orat. I. cap. 2. Et quidem ratio est cx eodemmet Aristri .Mag.Nores. cap. 13. Nam μ' fsicut iniurias,quas patitur in Amore, suas, & sibi Peculia- s putat Amans, ita etiam quando amat,propter se ipsum principaliter amat, sicut propter se ipsum principaliter tris latur,& dolet: nobis enim ipsis cucia Dolumus, ut inquit ibi dem Arist.cap. 1 r. Igitur dum unum simile videt aliud si mile sibi non utile, sed damnosum,illud non amat,sed potius odit. Sicut dicit idemmct Aris .in 7 Eudem. capitu. 6. quare eatenussimile Amicum Liam simile bonum est Contra

rium alitem contrario Amicum, quemadmodum tile. Nam

quod fibi simile,id inutile est; & propterea cum figulus labo

rei propter lucrum,& propter utilitatem propriam, dum videt alium figulum impedire,vel poste impedire eius it crum illum odit,sed non quatenus in arte similcm, forma lite loquendo sed quatenus propter talem similitudinem est impeditiuus lucri amath Unde Arist. 7.Eudem.Capit. I. δ 2 . Reth.cap. 4. inquit, quod similes, & eadem profletea, C i se