장음표시 사용
221쪽
tuitoriorem, qui en Venditionis materia. M ava qualitas , Rei valorem, ae. oenditionis materiam eonfli-tuat.
Is malitas Persona , regulariter Matrimonii materiam non eon Iituit. 16 Non omnes Rei qualitates, ad Oenditionis materiam perti
17 Thesaurus absconditus , non pertinet ad materiam Uendue
tionis agri. RATIONES DUBITANDI.
a Ie ut ad operationis substano tiam, pertinet eius motiuum s siue causa finalis,ita pertinet etiam obiectum , sud causa materialis ἰΤam enim sine' una, quam sine alia, operatio esse non potest; ideoque
ad eius valorem, etiam causae materialis notitia requiritur , secut finalis ; & , ex errore circa
materialem, aeque est inualida ope ratio , ac ex errore circa finalem . Hoe ergo posito ; sicut quaesitum est ; An , & quando, error circa causam finalem , eiusque ei mun- . stantias, operationem reddat inualidam: Ita quaerendum superest; dAn , de quando,eandem irritet, eseror circa caissam materia Iem, eius que qualitates, ac circunstantias ἔSic enim, de eorum , quae ad cuius albet operationis valorem, neces sario requiruntur, habebitur perfecta notitia , & quanta ad ipsius valorem impediendum, sit erroris, ae ignorantiaea Gicacia, constabit . . .
Corticis igitur Emptio, videtur
fuisse valida . TurrIan. 2.2. rem. a. d. 38. d. n.σ. P. Nau. de re L . num. 36. & ahi. Primo; inia , quamuis Merca toris Filius , Corticis virtutem ignoraret, Ipsius tamen Cortieis notitiam habebat; Hoc autem sufficere videtur, ut eius venditio, illi fuerit voluntaria, & consequenter, ut emptio fuerit valida .sicut enim ad Matrimonii valorem , sufficit notitia Personae , cum qua contrahitur , quamuis eirca eius qualitates detur ignorantia, vel error; ita ad valorem venditionis, se conse- quenter etiam emptionis, satis est notitia rei, quae venditur; licet ei Mea eiusdem rei qualitates detur ignorantia, vel error ; Non minus enim, in emptione, ac venditione . res, est materia eontractus, quam sin Matrimonio , persona . Si ergo in Matrimonio, ignorantia, vel e ror circa qualitatem personae, illud non vitiat; nequet in venditione, e ror a vel ignorantia circa qualitatem rei venditae , illam vitiabit; Verobique enim, qualitas videture se circunstantia mere accide - talis . . '
3 secundo; Quia, si ad emptionis
ac venditionis valorem, requirexetur,non solum notitia Rei emen. dae, vel vendendae , sed etiam qualitatis ipsius Rei; sequeretur,inua- .lida esse venditionem,ac emptione quacumque rei qualitate ignorata; Eo enim ipso emptio, vel venditio esset inuoluntaria. Consequens au irem est absurdum; Hoe enim, esset 'iugum grauissimum, hominum c.-
222쪽
substantia; Est enim eius materias
vel finis . Non solum autem reis sed etiam eius qualitates, sunt pre tio aestimabiles ἔ Nam etiam quali
tates concurrunt ad rei utilitatem, ac valorem intrinsecum constituenduin , cum hic, semper oriatur ex aliqua rei virtute, & qualitate, ra tione cuius plus aestimatur ,' Vnde Herba, naturali virtute, ad mor bum aliquem curandum, praedita sratione illius virtutis, tu magna est apud homines aestimatione . Aduertendum est secundo; In Emptione, ac Venditione ; attendi utilitatem, ac valorem, qua res, se cundum communem aestimationem
habet, in ordine ad usum,ad quem vendi communiter consueuit, Hic enim , est, per se , valor illius rei ἐNam Valor, quem res habet, ratio ne virtutis occultae , sue in ordine ad alium usum particularem , ab Emptore specialiter cognitum, est Valor per accidens rei, & fructus
peritiae ipsius Emptoris. Vnde, si
. quis, singularem alicuius Gemmae, o ut Herbae virtutem, ad morbum aliquem curandum , cognosceret squam at ij homines communiter no cognoscunt;eam non solum valide, sed etiam licitu , emere posset pre tio , quo communiter animatur, quamuis Venditor , si eius virtutem singularem cognosceret, illam non venderet, vel saltem non nisi
pretio longe maioris Quia, in tali emptione , nullam Venditori iniuriam faceret, daret enim illi pre eium , quo , in ordine ad usum , ad
quem vendi solet, in eo loco, cO m- muniter, acti matur. Hic autenua
meretis imponere, quod nec timo insati serre posset; Et artifices,quo iacumque desectus rerum, quas Vendendas exponunt , cum ipsorum notabili detrimento, omnibus manifestare tenerentur; ex quo fieret, ut paucos haberent emptores, multumque illis de pretio detraheretur. Cum ergo ad venditionis valorem, in Venditore, qualitatis rei vendendae notitia non requiratur, dicendum videtur , Corticis Venditio nem,sactam a Filio Mercatoris , eius virtutem ignorante , &conseque uter etiam eius emptio
contractu emptionis, ac venditionis ; & Iocationis, ac conductionis , non solum rei venditae, velloeatae substantiam , ad eorum essentiam pertinere , sed eius etiam qualitates; Tum quia , per vendi tionem , venditur , & alienatur quidquid utilitatis est in re , ac in Emptorem transfertur; E er locationem , in Conductorem transfertur usus,fnon solum substantiae rei, sed etiam qualitatum ipsius ἔHinc autem fit, ut vitium rei igno. ratae, contractum reddat inuoluntarium , ac nullum ἰ Qui enim rei vitium ignorauit, ignorauit aliquid pertinens ad substantiam emptionis, ac venditionis , ideoque illam fmpliciter noluit . Tum quia , to tum illud, quod in re, qua emitur, aut venditur, est pretio aestimabile est de venditionis , ac emptionis
223쪽
est, per se, rei inius valor a ae uti
Aduertendum lest tertio, Rei viis
litatem , ac valorem , pensandum csse , iuxta communem aestimatio nem, quam reS habet in eo loco, in quo venditur,aut emitur Res enim non pluris valere censetur, quam , in eo loco communiter aestimetur;
Vnde, si in aliena Regione, res parui aestimetur, paruo emi potest;Atque ita, apud Indos, licitum est,pro Auro, a ijsque rebus pretiosi inmisSpecula,Tintinnabula,& alia fimilia commutare ἔ quia Aurum ibi, parui auli matur ἀ contra vero, Specula, ae Tintinnabula, magni. HispositiS .
ari, i, contri conet a. ardi ibidem ; & alis apud istos . Io Primo; Quin Filius Mercatoris,
dum Corticem vendidit , eius virtutem , quamuis alias communiter notam , ignorauit; nec illum , eo saltem pretio , vendidisset, si eius virtutem cognouisset . Ignorantia autem , vel errox circa qualitatem rei, quae venditur , aut emitur, em Ptionem, ac venditionem reddit simpliciter inuoluntariam , & con sequenter inualida na . In emptio isne enim, ac venditione ignoranti' ivel error circa qualitatem rei emE-dae, aut vendendae, est error circa aliquid pertinens ad earum Pate riam, quae est, rei valor nam hic,ex rei qualitatibus , potissimum desumitur, ac specialiter attenditur . I i Secundo; Quia, non minus pertinet ad essentiam emptionis, ac venditionis , qualitas rei, quam ipsa rei substantia , imo multo magis ;Magis enim ex rei qualitatibus , desumitur eius vaIor, qui in venditione, ac emptione, primario , ac principaliter attenditur , quam ex ipsa substantia : Nam Herbae , vel Lapides, ideo habent valore ν, iquia habent virtutem aliquam specialem ad morbos curandos , Vel ad alios similes effectiis . Sed iguorantia, vel error circa substantiam rei vendendae, reddit irritam venditionem , eo quod illam reddat simpliciter inuoluntariam 2 ergo etiam ignorantia , vel error circa qualitates eiusdem rei , illam reddet iuualidam , & consequenter etiam emptionem. Cum igitur Mercatoris Filius, Corticis virtutem ignoratorii, nec illum,eo saltem pretio vendidisset , si cognouisset; dicendum est, venditionem illam sia consequenter etiam emptionem fuisse inualidam. I a Tertio; Quia Qualitas rei vendendae, non minus pertinet ad substantiam emptionis, ac venditionis, quam causa finalis, qualitas enim rei vendendae , pertinet ad male riam venditionis, ut dictum est; Materia autem , non minus pertinet ad enentiam dispositionas, qua causa finalis . ut per se patet. Sed
224쪽
error, vel ignorantia causae finalis, reddit irritam emptionem, ac ven ditionem , ut pote inuoluntariam ἰErgo eam etiam reddet inualidam ignorantia, vel error circa rei vendendae qualitates .
ra n D rationes autem in contra La rium, respondetur . Ad primam ; Esse magnam disparitatem inter qualitate sa Personarum s in contractii Matrimonij , & qualitates rei vendendae, in contractu em Ptionis, ac venditionis ; In Matrimonio enim, qualitas, Personae νnullo modo concurrit ad constituendam ipsam Personam , quae est materia contractus Matrimoni j, sed est aliquid illi mere accidentale ;At in emptione , ac venditione ;qualitas rei vendenda,costituit eius valorem, qui est materia venditionis; Res enim, ut habens talem, vel talem valorem, est materia venditionis; Talem autem, Vel talem vaditorem habet a qualitatibus . Hinc ergo fit, ut, in Matrimonio; qualitas Personae , si circunstantia acci
dentalis; in emptione vero, ac Venditione, qualitas rei vendendae, sit circunstantia substantialis, siue per-rinens ad substantiam venditionis,
di consequenter , Ut ignoranti a svel error circa illam , irritet emptionem , ac venditionem , erro v ero , vel ignorantia circa qualitatem Personae, non irritet M a trimonium .
a 'Ad secundam respondetur ; Distic guendo sequela mi ignorata quacumque qualitate , quae reddit rem notabiliter magis, vel minus utilem ad id, ad quod emitur, emptio enset inuoluntaria, ac inualida. Con cedo sequelam . Si qualitas igno Tata, non reddat rem notabiliter magis , vel minus utilem ad id , ad quod emitur;Nego seque Iam. Quado enim qualitas , non reddit rem notabiliter magis , aut minus ut Iem ad id, ad quod emitur, Emptor censetur irrationabiliter inuoluntarius, quia nemo legem tam rigo rosam in contrahendo admittit, v dignorantia cuiliscumque qualitatis rei, sussiciat ad reddendam emptio nem inualidam , neque hoc , bono communi e X pedit. Ad valorem ergo venditionis, ac emptrionis, satis est, notitia earum qualitatiun svel vitiorum, quae reddunt rem no
tabiliter magis, vel minus utilem ad id, ad quod emitur ; Sic enim
contractus emptionis, ac venditio-
nis, est humano modo usualis , neque ulla ex hoc sequitur in conuenies. Contra vero, si Sutor, qui calceos confecit ex parte corij debi- Iiori ; Ea de re emptorem admonere teneretur ; multum de iusso pretio, cum notabili suo detrimento detrahere cogeretur, & paucitas mos emptores inueniret . Hi enim, viiijs cognitis, ab emption C . . retraherentur; & aliunde calcei sic confecti , suo modo, ad usum, procoriI qua Iitate, sunt utiles, neque omnes esse possunt ex corio firmo. Satis ergo erit, si Sutor pro caICeorum qualitate, pretium moderetur. Si tamen, corium esset adu- sua , eaque de causa, calcei llatim
225쪽
essent rumpendi; tune sutor vitium illud manifestare teneretur a quia calceos redderet notabiliter minus utiles ad usum, ad quem communiter emuntur , & si non manifestaret, venditio esset nulla ,
contractibus emptioniS, venditionis, locationis, ac conductio nis , hanc statui posse tanquam regulam generalem . Qualitatem rei emendae , Iocandae &c. ad eorum materiam , ac essentiam pertinere ; ideoque ignorantiams , vel errorem circa illam , eos reddere irinos . In contractu vero Matrimonij, qualitatem Personae, esse ipsi Personae , Ut plurimum somnino accidentalem I ideoque eius ignorantiam , Vel errorem , Matrimonij valorem non impe
a6 Seeundo ; Si a Rustico afferantur herbae, ad Iumentorum pabulum, vendendae, di Pharmacopola , in arte peritus, aliquam inter illas agnoscat magni preti, , ac valoris . ad Pharmaca eonficienda , pos
hunc, lierbas illas emere pretio . quo communiter venduntur in illo foro, eius valorem Rustico non
detegendo; Qaja herbae illae, ex modo ipso vendendi , hoc est , ad
pabulum iumentorum , non plus communiter aestimantur; Quod autem aliquae ex illis , Pharina copolae, ad alium usum deserviant, fructus est sua: Artis, ac peritiae. LUClib. a. de iust. c. a I. d. I I. n. 83 7 Tertio; Si quis thesaurum , aut venam Auri,in agro alicuius latere sciat; posse hunc, agrum illum e me. re pretio communi, quo aestimatur ad usum , ad quem vendi commu niter consueuit, & quo emere poGset, s thesaurum, aut venam illam non haberet s Quia iustum pretium rei per se, est illud, quo com
muniter res aestimatur ad usum ,
ad quem emi consueuit; Nec Venis ditor, ulla re sua defraudatur, cum thesaurus , in nullius bonis sit, s.
226쪽
Quaeri XXXII. avo VAESTIO XXXII.
n error circa quamlibet qualitatem Cau
materialis, operationem irestet.
CASU s. I NI ITIV S, decem Adamantes, quos secum ex Poloniali attulerat, Romae vendidit,mille aureis, quia hic erata in Polonia eorum valor, ignorans, Romae, Vbi erat Advena, valere aureos decem mille . Quaeritur ', Vtru venditio ista fuerit valida. SUM MARIUM.2 Non semper error eirea qualiatates materiae, contractum Ditiatos Rei Oendendae υalor duplex .in trinseeus, ct extrinsecras. 7 Error mloris , quem ibi res
babet , eontractum non ι ritata 8 ELI error eirea υalorem ex trinsecum.
9 Valor rei extrinseus , est Uenditioni aeeidentalis. Io Error cirea illum, reddit venditionem inuoIuntariam δε-
Amfecundum quid. II Pretium , pertinet ad subsam
titas preti= . I et Idem valet in Donatione. 13 Id,quod in illis fuit inuoluntarium, en reuisuendum. RATIONES DYBITANDI .
1 Ieut Causa impulsiva , tenenso se ex parte Cauta finalis, aliquando est illi extrinseca, aliquando etiam intrinseca , eiusque constitutiva ; Ita qualitates a tenentellse ex parte obiecti , siue Cauta materialis, aliquando sunt illi mere
accidentales ἰ aliquando etiam eta sentiales,eamque constituunt. Hinc autem fit, ut sicut error circa causam impulsivam, aliquando operationem vitiat; aliquand3 non vitiate Ita eam aliquando reddat inis ualidam, error circa qualitates ea uinsae , siue obiecti materialis; aliquando non reddat .
3 - ut ergo qualitates istae, praser. tim in contractibus Emptionis , ac Venditionis, melius ab inuicen adistingui possint,praesens Casu promponitur; in quo, venditio videtur fuisse inualida . Ita Nauar, cap. 3
227쪽
6 Primit ruta, dum Tillias Romae
vendidit Adamantes a eorum . Va clorem ignorauis, neque eo pretio vendidisset, si cognouisset . Ergo venditio illa fuit inuoluntaria , &consequenter inualida , Ignorantia enim, vel error circa rei vendendae valorem, est error ei rea substantia nix venditionis vicum rei valor adessentiam venditionis perti- .neat, ut dictum est ' Ignorantia a tem, vel error circa substantiam alicuius dispositionis , eam reddit inuoluntariam,& consequenter in- ualidam ..s seeundo ἰ Quia Titius errauit
circa protium ὐ Pretium autem pertinet ad subitantiam contractus vanditionis , non minus quam rei vendendae valore Ergo errauit ei seca aliquid pertinens ad substantiam venditionis; sicque venditio fui somnino inuoluntaria , ac ii ualida σ
Ο Λ Duertendum est , Rem ven- lx dendam , cluplicem habere vulorem ἰ Λ Iium intrinsecum , qui λilicet prouenit in aliqua irtutes vel qualitate ipsus rei, ex quae viνε tute oritur, is magis peltimetur ἰAlium extrinsecnm , qui prouenire solet ex ipsius rei abundantia ,πel penuria k ex mul retudine Emptorum, ex raritate Venditorum ldec. Er, qui, manente re, in se ipsa immutata, pro locorum, ae tem p rii diuersitate, variaturi Primus per tinet ad substantiam venditionis , quia oritur ex rei qualitatibus,quae in venditione , sunt direunitantiae substantiales, ut dictum est. Secundus ordi, est circunstantia, vendi tioni omnino accidentalisi sicut est omnino accidentalis, ipsi rei
Vendendae, ac variatur , ipsa re inuariata . Hoc posito.
et D . Espondetur Venditionem a m. fuisse validam , etiam si Ti
8 Primo,' Quia, licet aos vendide rit ex errore, putans valere Romae, sollim milia aureis, si cur valebant in Patria ς adhuc tamen , et-ror ille, fuit soIum et rca eorum va Iorem extrinsecum, & prouenientem, ex locorum diuerti rate, SI fortasse ex eorum penuria, Romae. Error autem circa valorem, rei extrinseeum, eum sit error circa ci cunstamiam, venditioni omnino accidentalem , non tollit consensum ad illam necessarium , & consequenter nec eius valor mi.
cidentalis venditioni, valor extrinseca S s
228쪽
secus, proueniens rei, ex locorum ditiersitate, vel ex Venditorum penuria , quam sit accidentalis Matrimonio , qualitas personae , cum qua contrahitur. Sicut enim sola Persona a cum qua contrahitur, pertinet ad essentiam Matrimonii , vel tanquam materia , vel tanquam finis, non ψero eius diuitiae , vel pulchritudo, aut nobilitas . Ita solus valor, proueniens ex qualitati bus rei vendende , pertinet ad eta sentiam venditionis, tanquam ma teria , vel finis, non vero valor extrinsecus ; Nam hic variari potest , eodem valore intrinseco manente ; Sicut variari possimi diuitiae , vel pulchritudo , manente ea dem Persona. Sicut ergo i m Matrim Inio, error circa personae qualitatem, quamuis sit antecedens, &causa Matrimonij, illud non irritat quia causa, in qua erratur, est ex 'tra eius essentiam . Ita in venditione , error circa valorem eX trinsecum , quamuis sit antecedens, &causa venditionis, illam non irrita bit; quia, etiam in venditione, causa, in qua erratur est extra eius es sentiam.
Eque obstant rationes in contrarium; Ad priana' enim respondetur ; Venditionem fuisse simpliciter voluntariam , &inuoluntariam solum secundum quid , ratione erroris circa valo in rem extrinsecum Adamantiums; Sicue Matrimonium contractum cum aliqua , quae putabatur diues,
est simpliciter voluntarium , & inuoluntarium sollim secundam quid
ratione erroris circa diuitias.Ωne- admodum ergo Matrimonium, clina hoc errore contractum est validu; ita valida fuit venditio, ex illo errore facta I Licet enim error circa valorem'. rei intrinsecum, sit circa substantialia venditionis , error
tamen circa valorem extrinseis cum . non est Cir ea iubilantiam
venditionis , sed solum circa circunstantiam aliquam , illi prorsus accidentalem . Ii Ad secundam respondetur; Licet pretiit in genere , ad substantiave ditionis pertineat, ad illa tamen non pertinere quantitatem pretis, sed hanc pertinere potius ad iustitiam venditionis In casu autem posito , fuit error solum circa pretii quantitatem , quae variari potest, manente eodem valore intrinseco rei, sicut variari potest valor extrinsecus,' Huic enim regulariter proportionari solet quantitas
pretij . COROLLARIA . OH igitur ex dictis primo ς
ne , applicari etiam posse donatio iani; si quis enim Cato donaret cur rum , valoris mille aureorum, putans valere solum quadringentos, donatio esset valida , etiam si , cognita veritate, non donasset Quia
non interueniret error circa currum , qui est de substantia Dona intionis, sed solum circa pretij quaatitatem, quae est circunstantia acci- O di den-
229쪽
dentalis . Idem contingeret, siqnis alicui donaret nummum aureum,putans valere quindecim Iulijs , cum valeret triginta ἰ tune enim etiam, error es et sollim circa pretii quantitatem, non circa nummum ; ideoque valida esset donatio . In his tamen casibus, tenere tur Donatarius, excessim supra quindecim, restituere , quia donatio, ad illum .excessum non se extenderet , nec in ordine ad illum excessum e siet voluntaria; Donator enim haberet voluntatem donandi nummum, solum Vt valentem quin decim tulijs a non vero Ut Valentem triginta. Totus autem valor donationis, desumitur ex voluntate Donatoris.
13 Secundo; auamuis venditio suerit valida, teneri tamen Emptorem ad restituendum Titio pretium a quod deerat ad pretium ibi iustum.
Tum quia; quo ad illum desectum,
Venditio fuit Titio omnino inuoluntaria , cum Titius intentionem habuerit Adamantes vendendi pretio ibi iusto . Tum quia iustitivis 'Vnumquemque obligat ad res e mendas, pretio iusto; sicut obligat Venditorem ad eas, eodem pretio vendendas , & non supra illud .
eAn quilibet error circa Causam, siue obiectum
materiale operationis, eam vitiet.
ITIV S, putans, Lauretum, centum milliaribus, Roma distare, & Templum quoddam Virgini Sacrum ,
decem , Vtramque peregrinationem, ad eiusdem peregrinationis labores sustinendos, vovit. Post Votum autem emissum, comperit, Lauretum distare milliaribus centum, Q decem i, Templum vero, viginti. Quaeritur, Vtrum Votum istud fuerit validum. s V MMARIUM.
Error circa materiam opera tionis , eur illam vitiare videatur.
230쪽
Hiquando leuis, aliquando no. tabilis i Error leuis , Votum non is
8 Notabilis irritat. sa Error et ea aecessorium , nouirritat Votum eirea princia
pale .go Error cirea circunstantiam materialem , illam non sem- reddit inuoluntariam.
II Votum irritum et ea principale , e ct etiam irritum eirca aecessorium. ra Ouando nam, in Emptione, eati.'o alis, coincidat eum ma
operationis, accidentalibus, sed de substantialibus ; Itineris enim longitudo , vel breuitas, ad eius substantiam pertinere videntur . Qua re quaeritur hic ἴ an quilibet errore irca qualitates materiae intrinse- eas , ad operationem irritandam a meiat . 3 Ratio autem dubitandi est; Quini ex uno capitie, error circa subitantiam, siue circa essentiatia alicuius dispositionis, illam vitiat, cum eam reddat inuoluntariam, & nihil m-gis sit contrarium voluntatis quam
error, L. s per errorem et is de iuri . omn. Iud. Sed Titius, dum
putabat, Lauretum Roma distare solum milliaribus centum ἰ errauit . circa Voti materiam; Vere enim distabat milliaribus centum, ac d
cem, S: TempIuin Beatae Virginis. quod ipse putabat distare decem , vere distabat viginti . Ergo Vo-
tum , ex hoc errore factum, fuit in χoluntarium , ac nullum.
6 Ex alio vero capite ἔ si quilibet
error', etiam circa substantialia alicuius dispositionis, sufficeret ad illam vitiandam ; sequeretur, nunquam, aut fere nunquam , esse validas dispositiones , quae communiter fiunt, & quae communiter tanis quam validae admittuntur I Semper enim, aut sere semper, interuenit aliquis error, vel circa materiam, vel circa finem; Nam,dum quis peregrinationem aliquam vovet, numquam , aut sere nunquam, itineris longitudinem, & consequenter pe regrinationis laborem , ita exacte vovet, ut in aliqua itineris parte in non erret, putans ἰ V. G. Iter,esse milliariorum decem , cum sit, vel solum nouem, vel undecim . Si ergo quilibet error , lassicit ad dispositionem inualidandam', nunquaaux fere nunquam, Vota, a dispo sitiones , quae communiter fiunt, erunt validae . Quod tamen est contra communem sensum, ac prin
NOTABILIA.3 A Duertendum est primos Caua
L, iam vovendi, aliquando, cum Voti, aut dispositionis materia, non coincidere, sed illi esse omnino extrinsecam ς Ut, eum quis, ad Fi- . lii sanitatem obtinendam, vovet
ieiunium; Tunc enim, Filij sanitas, est omnino distincta a ieiunio, quod