장음표시 사용
251쪽
eone edit actionem redhibitoriam, per quam venditor eogi possit , vepretium restituat, & rem venditam sibi aeeipiat, sicque contractus reuscindatur; quod fieri non posset, si
contramas non fiasset validus. His autem contractibus, Ius,vRlorem contulit, ut Contrahentibus tolle-
retur oeeasio fingendi errorem , seque maxima vitaretur eonfusio ,
ac perturbatio, quae, alias , ex hac fictione oriretur in Republica , Sicut praescriptioni vim dedit rerum dominia transferendi . ut se , & 8 lites , & dominiorum incertitudo , tollerentar. His positis. - .
7 . Probatur autem primo ἰ Quia in I. Ititiaum a s de actio.em . , Vendicio, in qui, Venditori gem -vitiosam scienter vendidit . tacen- sdo vitium , iure ciliat, disitur vaselida ; sed ex illa, ortam esie Emptori actionem ad repetendum . venditore , non solum excessum
pretii, sed etiam damnum , quodia de passus e st ; ad quod tamen damnum, per dictam l. Venditor
non tenetur a quando rem vitiosam vendidit. ign*rantor Do Ius autem, in hae venditione , fuit circa substantialia, fuit enim circa vi . tium rei, & eonsequenter venditio ista, stas do in iure naturae, erat irrita . Ergo, iure ciuili potest e sic validus contractus , licet , iuri naturae , sit inualidus ; ideoque po tuit etiam emptio, ex qrrore, facta a Titio, esse iure ciuili valid a, quamuis iure naturae suerit ip
Seeundo; inia, in huiusmydieontractibus, ex dolo , siue errore anteeedenti celebratis , Ius: ciu ile eoneedie actionem redhibitoriam . per quam cogi potest venditor, ut restituat pretium acceptum , direm venditam sibi accipiat, ac re seindi iubet contractum ; Erg. contractus praesitinitura iure ν ali- duas si enim inet irritus , rescissi omne non indigeret, idemque colligi,
tur etiam aperte, ex Laliter, ct sq. F. de contrab emotcontracti a
tem , ex dolo . sue errore antecedenti, celebrati, quando error est circa substantialia contractus ι ut accidat in emptione supraposita , sunt aure natu irriti. Ergv co Mastra, iure natum, irrisi, ps yptae . iure ciuitu valida; Atquς ita,
a lde fasto, emptio Gemmae. Tertio, Quia Ius ciuile, cum habeat domi tum in bona subdiu
supplere potest defectum consen sos ipsius Contrahς ' tra decepti, seque reddere contractum , in Vtroque foro, omnino validum s vesic tollatur Oxcasio Contrahentis bus
252쪽
hus er herem fiagendi, ex qua fi
ergo ex l. Iistianus; ex L alim I Oex alijs similibus; habeamus ; las
ciuile,contractus ex dolo s vel eois rore antecedenti, celebratos, Ted
de re validos; Dicendum est a Jus
ciuile, eos reddere validos, etiamia soro conscientiae, supplendo defectum consensus, ac voluntaria ad valorem naturalem requisit G Ex hoc enim , nullum sequitur absurdum, ω sic melius consulitur bono communi. Hoc autem posito, emptio Gemmae, fuit omnino Ualida s in utroque foro; supplente Iur ν , defectum consensus circa vitium rei, ad valorem emptionis necessa
eio requisti. Io Quarto , Quia ius eiulle, se
propter bonum commme irritate potest contractus , alias iure nae rae, validos. Ita e contra, non est cur reddere non possit , iure ciuili, validos eos , qui alias , iure Daturae, sunt inualidi. Ergo vandam , late ciuili, reddexe poeuit emptionem Gemmae, quamuis alia iisve naturae , eaec intra lida .
Ir a D .ationem in contra tum a paret vesponsio g Dicendum enim est, Emptionem suisse validam& iure eluili, di iure rurat ali quia vis, di lotuit, R Ut rex bonum
COROLLARIA. I a olligitur ex dictis primis; Ius
is positiuum , in contractibus, 'ex .errore antecedenti circa sub , stantialia celebratis , supplere defectum consensus , solum , quando error est prudens, ac inuincibilis., non vero quando est vincibilis , ac fatuus; Sicut rescindit contractus metu celebratos, solum , quando metus est cadens in constantem v Tum ὁ & sie ut reddit validos actus , ac gesta, per iudicem habentem ei-tulam coloratum , solum quando cumr communis est imi luctibilis , Non vero quando e it crassus , vel sapisus, Quia error c rasius , vel lapinus aequiparatur scientiae ex eis .
Is Secundo dici etiam posse; quod
das positiuum , quamuis etficere is non possit, ut contractus, alias iure tiarae. invalidi. validi sint , in ratione contriustus , & quoad essen-itiam , eo quod implicet, quod e Rur contractus. ει quod legitimus duorum consensus non interueniat;
'Statuere tam a potest, ut sint vali-Mi quoad effectum, ita ut habeant omnes eaoctus, quos haberem, si essent, conse i su explicito,celebrati, V. Gavi per eos transferatur do ratarum, M oriatur in Contrahentinas mutua obligatio . Quia, cum translatio domini; , & mutua Con reabentium obligatio, quae ex coni totus evasurgit ad comtractus ensentiam non pertineat; - sit es&: stas, mus , nihil obsat, quin per
253쪽
leges humanas, fieri possit; sicut etialeges humanae , in multis 'casibus , sine Dominorum consensu , rerum dominium in alios transferunt: vepatet in legibus praescriptionis ia24 Tertio; Ius humanum a non om nem Contractum, iure naturae irritum , posse efficere validum , sed
eum solum, qui est irritus ex defectu legitimi consensus Contrahentium; Quia eorum coia sensum supplere potest. Hi ne aute in fit, ut si eontractus sit irritus, ex defectumateriae; ut est , contractus usura rius, in quo, pro mutuo datur pre
eium, vel aliquid pretio aestimabit ei illum reddere non possit validum , quia materiae defectum supplere non potest, sicut supplere potest
defectum consensus , cum consensus sit causa efficiens, & haec ab aliquo extrinseco suppleri possit; Unde etiam est , ut in Matrimonio, Contrahentium consensus suppleti possit a Deo ἰ Tum quia, consensus
est eausa efficiens Matrimonij , Sehaee a Deo suppleri potest; Nod
minus enim Deus efficere potest , ut sine mutuo Coaiugum consensu oriatur inter illos vinculum, indisi solubile, & mutua corporum translatio, quam calefacere possit sine igne . Tum quia, Deus, maius dominium habet in corpora coniugum , quam habeant ipsim et Co iuges; Cum ergo, ipsi , eo quod suorum corporum sint Domi riἰeorum dominium in alium transfer re possint; a sortiori hoc idem poterit Deus . Hata tamen potestas , in ordine ad Matrimonium,in nuIIa Republica, neque Ecclesiastica, neque taeulari 'repetitur, e sed solo Deo, ut bene pobat Sanc b.
I . Quarto3 Quae dicta sunt de dolo,
siue errore antecedenti, & dante causam sontractui, idem omnino dieendum esse de errore eo ne mirante , & incidente in Contractum, Quia argumenta, quae probant de uno , aeque probant etiam de altero I Cum dolus incidens, causet non voluntarium , sicut anteeedens causat inuoluntarium ἱ & uterquς- aeque tollat consensim, ad valorem actus necessario requisitum . Neque Ium eaedem rationes militantia utroque doIo, stando in iure naturae I sed etiam, stando in iure ciuili; Quando enim error , non est circa materiam totalem, sed solum Cirea partem materiae ψ ut cum quis , , aureolam vendit, quae postea magna ex parte inuenitur, aenea. Valida est venditio , quia auri aliquid habuit, & si inauratum aliquid sit,
vale e ve aditio , licet aurum putetur, propter eandem rationem IAtque ita statuitur in I. quid ta- mem eodem , Is Quinto ; Ex hoc valore, quem
Ius, propter bonum commune ν, Coatractibus , alias , . iure naturae, inualidis confert; non leue
de sumi posse argumentum ἶ quod
idem Ius, eodem modo, valorem .etiam conferat acti bus, qui, posito errore communi, ac bona Populi
fide , fiunt non sollim ab Habeate -titulum coloratum , sed etiam ab
habente solam possessionem Officia. Si enim Respublica, ad vitanda Inconuenientia, quae ex huiusmo-
254쪽
di Contractuum inualiditate sequerentur , eos conualidat I Cur,posito errore Communia non conuali det actus factos ab Habente posses.sionem ossicij; cum ex horum nul- .litate, eadem, imo maiora sequantur in conuenientia ; Et si ad hos contractus validandos, supplet de .fectum consensus , ad eorum valorem requisiti ex parte Decepti ἔCur etiam, posito errore communi , ad adtiis , qui fiunt, conuali- dandos; non suppleat defectum iurisdictionis ad eorum valorem , iuHabente possessionem ossicij , re- qiuisit cum longe minus sit, supplere defectum iurisdictionis,quam defectum consensus , & vver quia ML s. eodem modo suppleatur
in genere Causae escientis . Tam enim Iurisdictio, est causa effetens valoris in aetii, quam Consensus
in Contractu . Certe, non appa :ret; cur Respublica , unum praesta re debeat, & non aliud, cum non nunt1S Vnhian a quam aliud conferat ad bonum commune , quod ipsa procurare tenetur . Posito autem ,
lod Respublica , solam propter bonam Populi fidem , actus Conualidet , & iurisdictionis defeetiam etiam la Habeate solam possessio nem ossicij suppleat, quot pertur bationes vitantur a & quot Perple- . ixitatibus, ac angust ijs riserantur Conscientiae, cum praesertim nul lum hinc sequatur in Gouueniens . Sed de hoc Fusius silo loco.
-n error incidens in operationem, illam ,
iure naturae, irritet C A S V S.
a Vr ITIV S, Gem imm emit, salso putans, illam spectari
lem habere virtutem contra morbos oculorum , a quam vere non habebat; Eam tam eu empturus. etiamsi talem virtutem non habuisset; Et hoc nulla prius adhuhita diligentia, ad rei veritatem Crenoscendam. Q etatur; trum emptio ista, tu e nature, fuerit valida--Μ-
255쪽
3 Error inridem in emptionem , an eam irritet. s Veri non irνitat . et Non tollit voluntatem abstu.
8 E rorsu ponitur vincibilis. 9 Non tostit voluntatem ementirem, quacumque ei cunnan
Io Non esu et ea materiam emptionis adaequatam . 1 ι Cur, eum erroro cirea materia
trimonium .ra Ignorantia , ct error coneo mi tans,dummodo non t eirea
2 Asus hie, a praee edenti differt, a primo, quia, ibi error, i o
Emptore, supponitur 4 urecedens s di dans causa Contractui, hic vero concomitas, & incidens in contractum. Secundo; quia error , ibi supponitur omnino inuinsibilis , hic vero vincibilis . Proponitur autem, & ut melius appareat diuersus modus , quo voluntas , pomsto utroque errore , operatur; Mur constet, quae libertas, ad valo J e M , ς X parte actus, requiratur,assu sciat is
3 Aliquibus ergo , Emptio videtur
' Primo; Quia, si quis contrahae
Matrimonium cum Lia, putans esse Rachelem, quamuis sit dispositus ad contrahendum cum illa , etiamsi sciret, esse Liam , adhuc Matris monium illud, est nullum Sed similem voluntatem habuit Titius in emptione Geminae; Vtrobique
enim datur ignorantia concomitan circa materiam contractus; Ergo emptio facta a Titio fuit nulla ιIdeo enim Matrimonium est nullum, quia, ratione Ignorantiae con- comitantis, non est voluntarium squamuis non sit inuoluntarium. Sed etiam emptio Gemmae , propter eandem rationem 3 non filii voluntaria, quamuis non fuerit inuoIunistaria . Ergo etiam Emptio Gem .ine fuit nulla. I Secundo; Quia, ad hoc, ut Ma trimonium sit validum, requiritur expressus Contrahentium consensus , & ut contractus expresse , ac positive sit voluntarius . Ergo hoc totum requiretur aliam, ad hoc, ut emptio, iure naturae, sit valida ;Non minus enim emptio , est contractus onerosus , quam Matrimonium ἰ Imo , inter hos contractus , nulla videtur esse diuersias, nisi in hoc , quod materia Matrimonij,est persona Contrahentium I materia vero emptionis , est res quae emi tur. Sicut igitur in Matrimonios error tollit positi uin consensum ita illum tollet in emptione .
256쪽
naturae, fuisse val dam . Ita Vass.
istos a 7 Primo, Quia error , quem Titius habuit , fuit non circa Cemmam , sed circa specialem eius virtutem; Hic autem , non impedivit voluntatem absolutam emenis di Gemmam, independenter ab ea virtute : Potuit ergo Titius , cum eo ςrrore, habere voluntatem a solutam emendi Gemmam , & con sequenter emptio Gemmae esse per fecte voluntaria , ac libera, sicque stando in iure naturae, valida . 8 Seeundo, Quia error, quem Titius habuit, fuit vinei bilis, ut ita ea su supponitur, Error autem Ui cibilis , causat vo Iuniarium saltem in directe . Cum ergo Titius habuerit voluntatem absolutam emendi Gemmam , fle.vincibiliter
errans circa eius virtute mi virtuam
liter illam emere voluerit etiam sine tali virtute , videtur habuisse Voluntatem, ad emptionis valorem sulficient usimam, stando in iure na
s Tertio; Quia, si Titius explicite hane voluntatem habuisset rVolo emere bane Gemmam , sue habeaι, siue non habeat virtutem
contra morbum oculorum; Emptio fuisset sufficientissime voluntaria sac valida; Nihil enim ei deesset ad valorem , sicut nihil deesset ad valorem Matrimonij, si haberet animum contrahendi eum muliere
praesente , quaeeumque illa esset 3 quamuis per errorem pu taret, esis Rachelem . Sed Titius , smilem habuit voluntatem ei rea Gemma ἴΙllam enim emere voluit absolutetssue haberet, siue non haberet virtutem contra morbum oculorum εalioquin error non fuisset concomitans, sed antecedens , nec fuissee vincibilis , sed inuincibi Iis. Ergo valida etiam fuit illius emptio, non obstante errore circa eius virtutem δ Error enim non impi di ite oluntatem, ad eius valorem sussi-
respondetur; ad prima s νDisparitatem esse primo, quia in Matrimonio, error supponitur circa Personam , quae est materia adaequata Matrimonii; In emptione Vero, error supponitur, non circa Gemmam, quae est emptionis materia, sed solum circa Gemmae qua litatem , fiue circuns antiam aliqua materiae, sine qua dari potest consensus, & voluntas circa ipsam ma teriam. Secundis; quia; in Matrimonio, error supponitur inuincibilis; in emptione. vero vincibilis. EX Vtroque autem hoc capite , error circa Personam, reddit Matrimo nium non voluntarium ἱ quae duo , cum non reperiantur in errore cire ea Gemmae virtutem , consequCnter error ei rea illam, non erit sus fietens ad reddendam emptionem Gemmae non voluntariam, di inualidam.
257쪽
ri: Ad secundam, respondetur; da riin emptione, positiuum consensum pleniis me voluntarium circa Geminmam , cum detur eius cognitio , quamuis non detur cognitio virtutis illius ἰ Hic autem consensus , in Matrimonio , dari nou potest , cum supponatur, dari errorem citaca ipsam Personam , & conse . quenter deesse cognitionem Perinsonae ad talem consensum necessariam . Hinc ergo fit, ut emptio cum illo errore potuerit esse valida ; Matrimonium vero validum esse non possit , Quia , cum errore circa Personam , dari non potesteonsensus in illam ι sicut cum errore circa Gemmae Virtutem a s dari potuit consensus in ipsam Gemmam , eiusque emptionem .
COROLLARIUM.olligitur ex dictis; Ignoran
a tiam, siue errorem concomi- . tantem , quamuis sit circa ei reua
stantiam aliquam substantiale a
contractus , dummodo non si ei ca ipsam materiam adaequatam , ac totalem , non tollere V a Iorem
illius conta actus , quia non impedit consensum sum eientem in ipsum contractum : Quamuis enim circunstantiam illam reddat noto voluntariam ; hoc tamen non imis pedit , quin res ipsa pollit esse sufficienter , & absolute volita, cum Voluntas, in rem illam adhuc positive tendere possit per actum absolutum , non tendendo in eius ciris cun stantiam , etiam substantialem, sed ab illa quasi praescindendo . Haec autem voluntas , suffcie adactus valorem, ut constat . ex dictis . Quod si error supponatur vincibilis , tunc neque tollit consensum virtualem , ac implicitumia ipsam circunstantiam ignora tam . Qui enim vult explicite alia quid , vult simul implicite , ac virtualiter , quidquid cum illo est necessario connexum I unde iuulto magis datur consenses ad valorem lassiciens .
258쪽
An metus, praeceptorum humanorum litionem impediat . .
a ITIV s, ob homicidium ab eo commissium, detine- hatur in Carcere iam morti destinatus . Accidit au-α tem, ut, die quadam, Princeps, cum esset haereticus, carcerem ingressus , ei libertatem promiserit , si librum quendam haereticum de religione tractantem, totum legeret; ipse vero, ad libertatem recuperandam , legit. Quaeritur. Vtrum mortaliter peccauerit, & in excommunicationei Bullae Coene, inciderit .sVM MARIUM., aut is metus.
9 Metus probabilis, O impγobabilis , quid.
Io Metus anteeedens, ct concom tans , quid. II Praeeptum humanum , quas
actio nes probibeat. Ia Libri haeretiei lectis , ad fatiuandam citam , e H lieita. a 3 Per illam, nulla Lex violatur. 1 Lex bumana, non magis obli fiat, quam postiua Diuin i .as Multa praerepta Eeelesiastiea, non obIigant cum graui im mmodo meissa, an obligare possi eum G pericu et et Cum datur intae periculania seessat legis obfigatio. 18 An semper cesset. is Metus, licet 2 eulpa non exeasset, contractus rescindit. xo Libri baeretiei lectis , m n, R ligionis contemptum non in- eludit. at Quando Ecclesia obligare possit,etiam eum visae periculo. aa Saeerdoti, ad Uiatieuis minia Lirandum , non licet conse-erare in fermentato.
23 Metus , non fom m iniusu, sed etiam lacte incussus, Rigis obligatione excusat. RATIONES DUBIΤANDI .
a Uamuis Metus, operationes nostras non reddat simpliciis
259쪽
ter i nuoluntarias , sicut errora ac ignorantia; Quia tamen, in eis, La tionem voluntarij , ac liberi minuit ; Quaeritur ,r an ita minuat , Ut aliquaudoisaltem , excuset a culiso pa, & a poena , & actuum valorem impediat , & hoc, respectu quorumcumque praeceptorum , sue Humanorum, sue Diuinorum, sue Naturalium . Nomine autem me tus, ex Arist. 2. Retb. e. . Intelligitur communiter , illa animi per rurbatio , quae ex ς ognitione ali- , cuius. mali, vel imminentis, Vel
probabiliter venturi concipitur.3 Titius .ergo, si brum hareticum legendo, videtur mortaliter peccasse , & in exeommunicationum Bullae Crenae incidisse Ita Cate . 11- - qmes.s6. art. q. ct a. a. qta. λῖ . art. 3.-in opus . to m. 3.
6 Primo; Quia legem Ecclesiasti- .
cana violauit, librorum haereticorum lectionem , sub poena excom municationis prohiben rem ἱcan. I. Budae CInae . Hanc autem, neque ad saluandam vitam, violare pote Fat;Tum quia, neque ad saluandam. Vitam , licet peccare ,' & legis violatio , peccatum est . Tum qui 1 sncque ad saluandam vitam, licet
operara contra bonum commune , bomim emm priuatum , nunquam
bono communi pra ferri licite potest . Legis autem violatio , ac transgressio , est contra bonum coinmune; cum ipsa lex, tota si propter bonum commune , di ad illud
ordinetur .s Socundo I Quia non minus Titius , Iegem EceIesastieam, vio Iauit, librum haereticiim legendo ad vitam saluandam, quam Parochus, tempore pestis , sui Episcopi prae- ueptum violasset de non discedendo ab Urbe, ut Sacramenta peten tibus ministraret, si ad saluandam vitam,discessisset; Non minus enim Titius, fecit contra legem, quam Parochus fecisset contra Episcopi praeceptum; Sed Parochus, ab Vr- . be discedendo, quamuis ad saluandam vitam , vere Episcopi praeceptium violas,t, ac mor liter pec- casset; Ergo etiam Titius, librum hareticum Icgendo , quamuis ad vitam se Iuandam ., Iegem Ecelesa -- sicam violauit, ac mortaliter pec
cau it; & consequenter excommu nicationem incurrit.
Tertio; Quia, s mulier, quamuis infimae conditionis , Titio in carcere sic detento promisisset , se eum a morte liberaturam, si illi Matrimoninm promitteret, S ipse promisisset ἰ Promissio illa , quamuis ad saluandam vitam facta , adhue fuisset obligatoria . & illum verε obligaret . Ergo similiter, I i. bri haeretici lectio, quamuis ad saluandam vitam facta , adhuc sui eviolatiua pracepti, & illud vere violauit ; scut enim mortis timor ad impediendam promissionis obli gationem non fuisset suffciens; ita nee fuit sufficiens ad impediendam legis violationem, ac culpam . Quarto , Quia promisso Matrimonii, quamuis facta ad vitam se, uandam , non minus obligasset Titium , quam , fi ob quemcumque alium finem , fuisset facta . Non
260쪽
minus enim sui fiet libera in uno ea. so qua in a Ilo. Ergo sim liner,libri haeretiei lectio , quamuis facta ad
vitam saluandam , non minus te gem Ecclesiasticam violauit, quam si ob quemcumque alium fine. ν,
fuisset facta; Sicut enim se hasee. promissio , in ordine ad produeendam obligationem , ita se habe elibri haereti ei Iectio in ordine ad legem violandam . Ergo sicut , in promissione , obligatio non impeditur eX eo, quod promissio fuerit facta ad vitam saluandam I ita tu libri haeretiei lectione, legis violatio non impeditur ex eo , quod Iectio fuerit posita . ad vitam saluandam a
8 Quinto; Quia, si Princeps,Τitio
vitam promisisset, si carnes die Veneris in Ecclesiasticae obseruantiae contemptum comedisset; ipse , comedendo, mortaliter peccasset, quamuis eas ad se Iuandam vitam comedisset; tenebatur enim, etiam Cum mortis periculo , Ecclesiasti
cas obseruantias non contemnere ,
neque scandalum , aut signa conis temptus , dare . Ergo similiter, mortaliter peccauit, librum haereticum legendo , quamuis ad saluandam vitam,eum legerit; No ominus enim peruersionis periculum, sibi ex tali lectione imminens vitare tenebatur, quam perieulum contemptus legis , ac scandali , excarnium comestione , proueniens ς Nec minus Princeps , libri haeretisci lectionem ei obtulit,ad eum per. uertendum, quam obtulisset carinnium eo mestionem , ad legem cou.
ν δε Daertendum est primu , duplicem dari metum ς Primus dicitur iustus, & probabilis , quia
a legibus approbatur, ae admittitur, & cadens in constantem Udirum,quia in eo,in quem cadit, eo stantiae,ae fortitudinis laudem nouadimit. Talis autem est, non solum timor mortis, sed etiam cuiuscumque alterius grauis mali imminentis o ut, mutilation is; longi careeris; exiiij diuturni; seruitutis , a mi isonis gradus honorifici , vel
bouorum , aut omnium , aut notabilis partis eorum , cum sine his
nemo commode , ac honorifice vis
vere possit; infamiae, siue iuris, siue facti, quae facile purgari non possit;
excommunicationis iniusti; aut alterius similis mali . Neque solum, cum quis , haec mala timet sibi, sed etiam, cum ea time e Filijs, Parentibus, Vxori, &arctissimis Amicis;
horum enim mala , nostra reputamus. Denique talis e ensetur esse timor reuerentialis, quo Filius
timet offensam Parentum; Pupillus Tutoris; Subditus Principis,' Uxor Viri; Monachus Abbatis; Clericus Episcopi;&c. Secundus dicitur memtus non iustus, neque probabilis. quia a legibus non probatur; ne cadens in constantem Virum, quiae Isi in aliquem cadat, est cum iactura constantiae; ut est timor mali alicuius Ieuis . Non est hie sermo de secundo metu, sed de primo . IO Aduertendum est secundo; sic ueduplex datur error, de ignorantiu