장음표시 사용
261쪽
antecedens , scilicet , & coneomiistans ; ita duplicem similiter dari
metum ς antecedentem, &coneo mitantem. Primus, est causa, cursat aliquid, quod propterea fieri
dicitur ex timore . Ut, cum Mercator , tempore tempestatis , ex metu naufragii , proiicit merces in mare, quas alias non proij ceret. Secundus, non est causa operis, sed est simul cum operc; Latro enim adum furatur, cum timore furatur, non ex timore ς quia timor , non est causa, cur furetur. Nos hic Io-quimur de metu antecedente , non de concomitante . II Aduertendum est tertio; Praeceptum humanum, prohibere aliqua n. do aliquid, alias, non intrinsece. malum , ut cum prohibet venatio-- nems vel piscationem , vel armo xum gestationem , praesertim DO
tu . Aliquando vero, prohibi It aliquid , etiam lege naturali , vel Diuina prohibitum , ut , eum specialiter prohibet , Clerici percuc,sionem , vel occisionem . Hic solum quaeritur; an metus grauis, eo xum praeceptorum violationem impediat , quae prohibent aliquid , alias, ex se indifferens, nec intri sece malum . His positis .
Espondetur; Titium , Iibrum XL haereticum legendo , ad vitata Iuandam , nullo modo peccasse sneque ullam censuram contra Xisse. Ita Vasq. I. 2. d. 16 I. e.2. Suar. δει*ib. Bb. 3. e. 3o. num. 6. Satis
Valent. I.2. d Pq. s. p. 6. qua . Amr. Iib. I. cap. H. quae s. I. Becanus tom. a. tr. 3.
mena, lib. I. e. a. quaes.2. nu. 3 Q.& alis communiter . 33 Primo; Quia, librum haereticum, eo fine, legendo, nullam legem vi Iauit , Non diuinam , quia haec non extat; Non naturalem, quia libri haereti ei lectio, non est intrin sece mala , sicut est fornicatio, vel mendacium; alioquin huiusmodi libros legere,nunquam licitum esset, nec Pontifex eos Iegendi facultate eo cedere posseti Quod enim est in trinsece malum, nunquam est eligibile . Neque Ecclesiasticam, quia lex Icelesiastica, in hoc casu, non obligat , Ecclesia enim , non censetur intentionem habere, persuas leges obligandi, quando leges,sne graui incommodo seruari non possunt; Nam, in suis legibus, Christi legibus conformare se debet I Huius autem iugum, suave est,& onus leue . Cum ergo lex Ecclesiastica , a Titio, sine vitae detrimento , seruari non posset, illum non obligabat; Ideoque Titius, librum haereticum legendo , ii Iam
obligat, quam lax positiva Dinina; Haec enim , longe grauior est ,
quam humana . Se si lx X. positiva Diuma, cum periculo vitae , aut alterius grauis detrimenti, non obli-sai; lex enim de confessione 'nte
262쪽
communionem praemittenda δ d a confessionis integritate ἱ de aliae si miles, quae sunt Diuinae, non obligant cum graui incommodo. Esego neque lex Ecclesiastica obligabit cum graui incommodo . Sicut ergo Titius , ad saluandam vitam , fine ulla culpa, peccatum in con fessione tacere potuisset; ita ad eandem vitam saluandam ἰ potuit , sine ulla culpa, librum haeretici legere . I s Tertio ἰ Quia de facto , multa dantur Ecclesiastica praecepta , quae non obligant eum graui incommoveo , Praeceptum enim ieiunii , cum salutis detrimento non obligat, ut
habetur ; eap. consilium de obsermieiun. Nee Praeceptum audiendi sacrum diebus festis, obligat cunia
periculo mortis , aut alterius grauis nocumenti : Nec Praeeeptum non communicandi eum excommunicato vitando, obligae in casu necessitatis; ut habetur, c. quoniamultos. II. quaeis. 3. 9 c. inter de . feni. excom. Ergo neque Praeceptu non legendi librum haeretici, cum vitae periculo obligabit; Vnde , seut Titius ad saluandam vitam
cum excommunicato vitai cio com
municare potuisset ς ita potuit haereti ei librum legere , sine ulla
τε Quarto , Quia Ecclesia, potestatem non habet,per suas leges, etiacum vitae periculo obligandi, nisi quando hoc, bono communi praecise est necessarium ; Haec eni potestas , illi a Christo concessa non est, cum talis concessio, nullibi extet ; nec ad bonam guberna
tionem sit necessaria. Sed a libri
haeretici lectione abstinere, bonum comune immediate no respicit, sed potius bonum particulare legentis, ne scilicet, per talem lectionem , peruersionis periculo exponatur ἀErgo Ecclesia, ad abstinendum a ta lilectione, etiam cum vitae periculo, obligare non potest ; Ideoque Titius,ad vitam saluandam, librum illum sine ulla culpa legere posuit. Magis enim Ecelesiae interest , vita in hominis censeruare , quam libri haeretici lectionem prohibere ἔdummodo ex tali lectione , legis contemptus , aut scandalum, aut aliqua iniuria , Ecclesiae non proueniat a
17 π Eque obstant rationes in eo trarium . Ad primam enim,
Negatur minor , Nam lex Eccles astica , cum graui detrimento a obligare nou potest , & multo minus cum vitae periculo ; Unde , in eo casu, sicut eius obligatio cessat, . ita non datur eius violatio ἶ Ea quamuis lex ordinetur ad bonum commune , & propter illud sit posita , finem tamen suum lassicienter consequitur , si regulariter, per se,& extra hos casus extremae, vel grauis necessitatis , obseruetur Ideoque ad commune bonum fusi cit, ut regulariter , ae per se , obliqget , licet cum graui detrimento , ac periculo non obliget. I 8. Ad secundam , Negatur maior a
Ratio autem disparitatis, est eui dens; Nam Episcopi praeceptu ν . tempore pestis, Parochos obligans
263쪽
eramenta necessaria ministrent, cupraeeipiat Parochorum assistentiam, quae tune temporis , est bono com muni maxime necessaria , ut Morituri , s ne debitis Sacramentis , &auxilus, non obeant; obligare illos
potest pro eo tempore etiam cum
vitae perieulo ι Quia bonum com mune particulari pra ferendum est. At abstinentia a libri haeretici lectione, non est acti immediate, &de se , respiciens bonum commune , sed potius legentis utilitatem , ne per lectionem, peruersionis periculo se e X ponat; Vnde etiam aptarceptum, talem lectionem prohibens, immediate non respicit bonum commune , sed potius singulorum utilitatem . Non est autem necesse, ut huiusmodi praecepta ν s. a obligent cum graui detrimento, ac ineommodo , sed ad bonum comis mune satis est, ut regulariter , ac per se , & extra casum grauis necessitatis, obligent, ut dictum est . Ist Ad tertiam,& quartam respondetur; Metum grauis mali, quamuis non sit sufficiens ad contractum re- se indendum , esse tamen susticientem , ad excusandum a transgressione legis humanae ; quia lex bu-mana, non obligat cum tanto de trimento , ac incommodo ; nec talis obligatio , ad bonam Reipublicae gubernationem , ullo modo, est ne tessaria , aut expediens; sicut plerumque , est necessarium , ne re se indantur contractus , sed visa
habeant obligandi. ao Ad quintam , respondetur; Disparitatem e&ῖ quia tunc, carai aeomestio , cum eontemptum Religionis includat, est intrinsece mala; ideoque, etiam cum in Ortis pe- .riculo, vitanda; bonum enim Re-
Iigionis, semper bono priuato propriS vitae praeferendum est . At Isebri haeretici lectio , quamuis con cedatur, secum afferre periculum peruersionis , quod tamen nou sita frequenter accidit; adhuc tamen, non est intrinsece mala , quia non includit religionis contemptu ,& ex graui causa , licet, peccandi periculo se exponere, Vnde Confessarius , Confessiones audire potest , quamuis illas audiendo , exponat se periculo pollutionis. Cuius rei ratio es; Quia, non quodlibet peccandi periculum, est peccatum3 sed sollim periculum temerarium ἰ nam , si periculum si rationabile, & prudens , peccatum esse non potest. Cum ergo libri hare tiei lectio , non sit intrinsece mala,
non est necessario vitanda , etiam cum vitae periculo ς nec Ecclesia , cum tanto incommodo obligat , ad
ar Olligitur ex dictis primo;po Lia legem Ecclesiasticam, ex visuae potestatis, sub culpa lethali, &sub censura , obligare fideles ad
aliquid , etiam cum vitae periculo agendum, vel vitandum , quamuis non sit ex sua natura , & intrinsece malum, s hoc , ad bonum commune sit necessarium . Si enim Rex temporalis, vel Respublica , propter bonum coa mune, via utri, vel
264쪽
plures Cities, morti exponere potest,' Vt, cum, Ciuibus praeeipit,vecontra irruentes hostes , arma sumant ; & Medicis , ne, praeualente pelle, a Ciuitate discedant;eur Eeclesia, Fideles, suis legibus , obligare non poterit, etiam cum vitae periculo, quando hoc, ad bonum commune Religionis , est necessirium . Non mi ilus enim, in Ecclest i, is itur potestas necessaria ad sui conseruationem , quam in Republica . Haec autem potet has , ali
quando necessario extendi debet ad obligandum ad aliquid, etia scum vitae periculo i quia hoc esse potest , hic & nunc , ad boni communis conseruationem necessariu ς Atque ita, tempore grassantium haeresum , Summus Pontifex, aliquibus Religiosis, vel alijs viris doetis catholicis, praecip er posset, Vt, etiam cum vitae discrimine, doctrinam catholi eam praedicarent, quia tunc ageretur de Religionis conseruatione , quae vitae priuatae praeferenda est. Vass. LIGI. c. I. Valent. . T. quaeri . . p. 8. qu. q. M'
aa Seeundo; Non esse licitum Sacerdoti, ad communicandum infirmum , in articulo mortis constitutum, sine sacris vestibus celebrare , vel consecrare in fermentato ,
quamuis praeceptum de Eucharistia in articulo mortis sumenda, sit diuinum, & praeceptum celebrandi cum vestibus saeris , & consecrandi in arimo, sint tantum Ecclesiasti ea , Quia praeceptum su mendi Eucharistiam in mortis articulo , non obligat absolute, sed sollim posito, quod detur, vel dari rite pollit, copia Sacramenti . In hoc autem ca. sui talis copia rite dari non potest ;& aliunde , praeceptum de non C lebrando sine sacris vestibus , im- , mediate respicit ritum , ac bonum commune S Zeramentorum . 23 Tertio ἰ Metum mortis, aut alterius grauis damni , excusare a transgrestione legis humani,& consequenter etiam a p aena , per eam
legem , transgressis tabus imposita , non solum, quando metus, est iniuste incussus; sed etiam , quando estine ussus iuste ; Qua m uis enim , hic. metus, non sit se ficiens ad rescitasionem contractus , est tamen suffiis ciens ad excusandum a legis humanae transgressione ; quia lex humana non obligat cum tanto detrim2nto , ac ineommodo ἔ Unde qui, propter homicidium commitasum, in alicuius Principis domum , se recepit, nec inde sine periculo exire potet , ne a iustitiae Ministris capiatur; diebus festis , ad Eeclesii
accedere non tenetur , ut sacrum audiat.
265쪽
-n meius grauis, is quommcumque praeceptorum
SACERDOS quidam, cum, metu mortis compul
sus, Clericum Neapoli occidisset, Florentiam se tranctulit ibique saepius celebrauit. Quaeritur virum, Clericum occidendo , sacrilegium commiserit, & in excommunicationem, ac irregularitatem, tam ex Clerici occisioneia , quam ex celebratione inciderit sVΜΜ A RIVΜ.
a Metus, eminare non videtur , quando praeceptum trium anu prohibet aliquid, lege naturali prohibitum . 7 Ueri tamen , tune etiam excu- ' fat. 8 Lex humana, regulariter, non obligat eum gravi incom
2 Sicut , cum quis, egena huma- nam inuincibiliter ignorato 11 Numana prabibitio , tune, non magis obligat , quam , si inuincibiliter ignoraretur .a 2 Metus, exeusat apyna, ibita
ex eiι iuris bumani , non naturalis .
rialiter, contra Issem hama-Haminonformaliter.
Is Metus exeust a Censeris.1s Nee , Confessione, ea eeania, eirerensantia et io&tionis inris humani. 17 Nequa ulla irregularitas , in c/ritur , violationemeen ra .
18 Votum obligat ad insur legis
et Vamuis metus grauis, a prae- eeptorum humanora tranta greuione excuset, quando haec,alioquiff, alias, non inti insece malumis
praecipiunt, vel prohibent; Est tamen specialis dissicultas ἰ an excuset, quando. Pro iubent aliquid Disui s
266쪽
uina , vel naturali lege , prohibi- in Clerici homicidio, quod legitum; Multi enim qui, in primo Diuinae, ac naturali aduersatur, me- eam , hoc concedunt; in secundo tus, Sacerdotem homicidam ab ex- negant; eisque propιerea, sacer communicatione, ac irregularita-dos videtur, Clericum occidendo, te excusare non potuit. sacrilegium commisisse , di conse- s Tertio;Quia, in c. Sacris de bis,
quenter excommunicationem Ca- ΤΠα vi. Ponti se X decernit ; com- nonis , & irregularitatem contraxisse . Saneh. lib. 9.ma tr. di p. 3 ἔ- num. 6. Duard in explie. Sullae Caena lib. I. c. a. qua s. Σ. - γ-7. Θ lib.a. ω. Qu. 23. concl. 3.3 Primo , Quia occidit personam
Deo consecratam I hoc autem, est Sacrilegium , non minus , quam soccidisset , in Ioeo Sacro Neque obstat , quod , metu mortis compulsus, occiderit ψ Quia, cum occisio Innocentis , priuata auctoritate, sit actio intrinsece mala , &contra legem naturalem, nullo metu excusari potest a culpa; tenebatur enim,mortem subire potius, qua Clericum innocentem Occidere scum malum culpa: , cuicumque ma Io, etiam 'propriae in ortis, praeferre teneretur. Si autem mortis metus,
non susticit ad Clerici homicidium excusandum a culpa , illud consequenter , nec excusare valebit a poena excommunicationis , ac irregularitatis , illi anne Xa .
Divino , ac naturali aduersantur squale est Clerici homicidium, metus' non eΣcusat a poena , ut habetur; c. s quis eoactis az. quaes.s Si quis eoactus , pro Uita redimem da, vel pro qualibet causa, vel ne reqstate periti res; quia plus csIlis , quὰm animam dilexit, tres quam agesmas paniteat I Lugo etiam ,
municationem cum e X communica
to vitando, factam per vim , iaco actionem, eXcusari a culpa, quia est simpliciter inuoluntaria; facta in vero per metum, non excusari , licet minuatur, quia est simpliciter voluntaria et additque: licet metus
attenuet culpam ; quia tamen noueam prorsus excludit, eum pro nullo metu debeat quis morta
tionis labe eredimus inquinari. S.
ergo metu Si commu uicationem esiexcommunicato vitando , ab excommunicatione non excusat, quia non excusat a culpa I multo minus
excusabit Clerici homicidium ab
excommunicatione , ac irregu Iamritate , clim illud limiliter non ς X cuset a culpa . 6 Quarto; quia Vxor, quae metu mortis , copulam habuit cum fratre Mariti , priliatur iure petendi debitum , quia metus, licet culpam minuat, illam tamen non tollit. Sed hoc idem valet in Clerici homicidio , Ergo etiam , Cler
ei hom ici da, eX communicat lo nem ν& irregularitatem incurrit; Nota minus enim , ei fuit voluntarium homicidium , quam Uxori incestus cum fratre Mariti , nec minus est intrinsece malum homicidium, qua
267쪽
o. te m. metu mortis, C Iericum Oeeidendo , sacrilegium non commisisse , sed simplex homicidium iideoque, neque e X communicationem, aut irregularitatem incurrita
se occidendo, peccauit solum conotra legem naturalem, prohibentem homicidium, non vero contra legem Ecclesiasticam , ex motivo Reli gionis, ac in reuerentiam sta- . eus Clericalis, prohibentem , ne quis manus violentas in Clericum
nijeiat; cau. se quis suadente. II.
. qu. q. Haec enim , cum sit lex humana, in eo casu, cum tanto incommodo, ac vitae discrimine, non obli-gabat. Circunstantia autem saeriis
Iegij, desumitur ex legis Ecclesiasti eae prohibitione ; haec enim , ex
motiuo Religionis , & in reuerentiam status Clericalis , prohibet, ne quis manus violentas in Cleriis eum iiiij ciat . Cum ergo Sacerdos, metu monis sibi incusso, Clericum occidens, contra legem Eeclesiastica in non peccauerit, consequenter neque Sacrilegium commisit ,
neque excommunieationem , aut irrhgularitatem contraxit; Censu rae enim non incnrruntur, nisi peccetur praecise contra legem Ecclesiasticam , ut docent communiter Doctores in materia de Censuri 1.
mana, prohibet aliquid , quod est
intrinsece malum; quamuis teneatur qui a mortem potius subire , quam illud agere: haec tamen o Mi-' gatio, ex ipsa Iege humana non sprouenit, Haec enim non obligat cum vitae periculo ἰ Sed ex vi prae cepti naturalis , actionem intrinse ce malam prohibentis . Quamuis ergo Sacerdos , mortem subir portus , quam Clericum occidere teneretur: haec tamen obligatio, ex lege Ecclesiastica non oriebatur , sed solum ex naturali ; ideoque peeeauit solum contra legem naturalem, non vero contra Eccle. si asti eam . Si autem contra legem Ecclesiasticam non peccauit , ne que eius poenas incurrit; hae enim
transgressoribus solum sunt impo-
io Tertio ; Quia , qui furatur sin- .uincibiliter ignorans , excommunicationem esse furto ab Episcopo impositam; propter furtum,excommunicationem illam non incurrit ;Tum quia; in c. Di animarum: de eo Iit in s. expresse decernitur, sententiis per statuta ordinario inrum prolatis , non ligari ignorantes . Tum quia, Episcopi legem inuincibiliter ignorans , offendit tantum ius naturale , contra quod se agere cognoscit , non vero Epi.
268쪽
seopi ius positiuum , quod inuin- mortis eompulsuu , sacriIegium ocibiliter ignorat Ergo solius prio' non committe, sed simplex homi- iuris poenas incurrit x nou . cidium contra legem naturalem , heX communicationem 3 quae est Pin cuius transgressione , metus, illumna, per legem Episcopalem, impo- non excusanit sita. Sed etiam Sacerdos , Cleri- 12 Ad secundam respondetur; I cum , metu mortis , occidens , o quae iuri diuino , ac naturali fendit solam legem naturalem,quae aduersantur, metum non excusa re a poena, ex vi illius iuris debita; A poena autem debita ex vi alte 'ius iuris, posse optime excusare o - icut enim exeusare potest a transigressione alterius iuris, nempe hum
manri ita eis axei,otest etiam 1
pinas per tale ius, transgretar bas imposita . Λtque ita Saeerdo- de facto, a pina excommuni is, & irregularitatis excu sola obligabat, non vero Ecclesiasticam ; Quia hac, in eo casu, &cum vitae discrimine, non obligabat . Ergo ipse etiam, solius iuris naturalis poenas incurrit, non vero iuris Ecclesiastici ; Sicut enim se habet ignorantia , in ordine ad excusandum a legis transgressione ἰita se habet metus, praesertim moreis, in lege humana.
contrarium . Ad primam enim respondetur, Sacerdotenses eo occidisse personam Deo consecra- & eontemptitam, solum materialiter; quia cise Montom. . -- L. ieunssantia persons Saerae, ratione QSalas de lembus LimetuS , 1llum tunc non obligabae , ανγ. Bh.: de ramagis qua si oceidisset,inuincibili- rester ignorans, esse Clericum , siue sit a personam Deo consecratam ; Non etiam contra E leuae minus enim metus , habet vim ex- nem, eum Ee lesia, iniculandi a legis Eccles assicae transit T ubi agitu te, gressione, quam ignorantia in vineis ligionis, ob bilis, eo quod lex Ecclesiastu ν 2 tis periculo, non obliget cum graui detrimento ctum est. Inae incommodo. Sicut ergo, si CIe- mesus non e
tondetur; Pomde communi docet D.
cum iniuria fidei, surae , ut volunt a I. u. Is ois casibus.' mortali, hibiti Sca, sicut
tum non eri e m mmmunicando cum exeociise non commissiet, sed sin Flex 4 municato , ata non excusat a Cen
homicidium contra legem natura- sura.
λ Ita illum occidens, metu Iε Ad quartam respondetur 3 Idem
269쪽
omnino dicendum esse de Uxore , quae metu mortis compulsa,commisit incestum , quod dicitur, de Sacerdote, qui metu mortis , Cleri- . cum occidit; scilicet, illam incessum commisisse solum materialiter , perinde ac, si inuincibiliter ignorasiet, eum, cum quo copulam habuit, fratrem esse Maritis Ideoque nullam pinam , a Iure Ecelesiastico impositam, incurrisse; eum, ratione metus, nullo modo ius illud offenderit, sed peccauerit solum contra ius naturale , quod illam obligabat ad mortem potius subeundam , quam ad copulam illam permitte odam ἰ eadem enim prorsus est ratio, in uno casu, ac in alio.
COROLLARIA. Is Olligitur ex dictis primo; Si
ia lex aliqua Ecclesiastica, Missae auditionem praeciperet diebus
festis sub poena excommunicati innis latae sementia; omittentem tune Missam metu mortis, excommuni cationem non incursurum, etiamsi metus incuteretur in odium, ac contemptum Religionis . Quia omitens Sacrum, tunc peecaret ad summum contra legem naturalem
de Fide , ac Religione tuenda snon vero contra legem humanam
Ecclesiasticam, quia haec non obligaret cum tanto incommodo t ese communicatio autem non incurritur,nisi praecise contra ipsam legem Melesiasticam peccetur .
euadendam mortem sibi , ab alioeomminatam, Clericum occidit, non teneri in confessione, Clcri ca-' tus circunstantiam explicare , sed
satisfacere dicendo; oeeidi hominem . Cum enim hoc peccatum assa erilegij circunstantiam non habuerit , consequenter ii Iam explicare non tenetur , imo uec potest ;confiteretur enim peccatum sacri legij, quod vere non commisit; nisi tamen simul circunstantiam metus
sibi illati explicaret. 17 Tertio; Sacerdotem, nullam ir
regularitatem ex celebratione co- traxisse; Quia non erat in statu Censurae, ideoque , praemissa con
fessione simplicis homicidij, licite
I 8 Quarto; Eum, qui voveret, ali quod peccatum lege naturali prohibitum non committere; V. G. Non fornicari; si deinde , ad euadendam mortem,sibi comminatam, fornicareturὼ non peccaturum pec .cato Sacrilegis contra Votum, sed solum peccato simplicis fornica tionis . Cum enim Votum, sit veluti lex quaedam priuata , qua In
homo sibi imponit; obligat solum ad instar legis Ecclesiasticae , quae
ab homine imponitur; ideoque non obligat , cum graui detrimento, ac incommodo. In Confessone ergo satisfaceret dicendo ; fomnicatus sum ι nes circunstantia a Voti explicare teneretur; imo ne posset, ut de circunstantia sacriI
270쪽
sn metus gratiis, a Legis Diuinae positiuae 'transgressione, excuset.
C A S V S. 1 V M plures, in eadem Naui, ad Loca Sancta traijces rent, in eaque unicus esset Sacerdos; accidit ut Nauis exorta repente tempestate, ad scopulum alliserit, atque ita fluctibus iactaretur, ut submersionis periculum immineret . Omnes, qui erant in Navi, imminentis periculi timore perculsi, ad Sacerdotem statim confugerunt, ut ei peccata confiterentur ', Et quia periculum imminens, tempus integr. confitendi non concedebat, singuli, unum tantum; aut alterum peccatum, consesi sunt. Queritur ', Vtrum, contra praeceptu de Consessionis integritate, mortaliter peccauerint. SVM MARIUM.4 Praeceptum de Confissonis in
igritate , obligare videtur cum quocumque pericula. s Sicut lex naturalis.
6 Et sicut praceptum de Agilis
Confessionis.' Verἐ tamen non obligat. 3 Praeeeptum Diuinum de re non intrinse/ ma , reg&lariter, non obligat cumgraui incom
Dei voluntate , est mala a. I a Suando nam metus non enu , Iat.
13 Praereptum Divinum possinum obligat ent humanum. rq Praeceptum de Confesonis integritate, obligat, sicut Praeeptum de re sitntione. 13 Praecepsum Sigilli,ordinasu ad bonum Sacramenti. 36 Adiatus, metu mortis, b, ptismum potest omittere . 37 stuandonam , lexpostina Diuina , obligat etiam eum vita perieulo. 18 Qua praecepta naturalia, cum eo periculo, non obligent. RA-