장음표시 사용
331쪽
se loqui, aut immoderate aspicere; - ex quibus excitari regulariter solent motus il Ii in appetitu hsitiuo : vel illud non impedit a Cum
possit , ae teneatur ἰ ut, eum quis eosdein motus experiens, illos non impedit, aut reprimit, animum ad
alia diuertendo. Quamuis autem ad peccatum 'non sit necessarius consensus directus in obiecturi malum, sed sufficiat in directus , eo quod, in moralibus , idem sit, voluntatem velle causam , vel no'
impedire effectum , cum potest, a debet, ac velle ipsum effectum ἰaliquis tamen necessario requiritur, cum nihil sit peeeatum , nisi si euoluntarium; & voluntarium dicatus id , cui volantas consentit. Ad peccatum autem mortale, re quiritur eonsensus plenus ae perfectus; sicut ad veniale sufficit imperinfectus; nimis enim durum esset, hominem , propter consensum solum imperfectum, Diuma amicitia priuari, ac paena aeterna puniri, sicut punitur propter mortale . His pomfitis o
Titius eum semiplena liberrat turpem cogitationem, saltem indirecte in ipsa negligentia voluit. Ergo peccauit . Ex alio verbipeccatum non potuit esse mortalo , quia peccatum mortale, cum Divinam amieitiam dissoluat, & hominem aeternae pinae reum consti tuae, plenam deliberationem , aelibertatem requirit, sicut illam requirunt Diuina amieitia , ae finis vlei mi adeptio , eum sine res gra uissimae . Sie ut ergo amieitia Diuina , per actum contritionis solum semiplene liberum, recuperari non potest ; ita nec per actum malu . , solum semiplene liberum , amitti ἔueque enim minoi libertas requiritur ad gratiam amittendam, quε
13 Secundo; inia , si quaelibet adinuertentia ad peccatum mortalo , sufficeret, nimis ardua , ae difficilis esset ad ea Ium via, nee Chri sti iugum suaue diei posset, ac leve. Ergo , si e ut ad peecandum,aliqua
aduertentia requiritur , ita ad pe eandum mortaliter, requiritur aduertentia plena ,
Tertio 3 Quia consensus imper fectus, imperfecte solum est voluntarius . Ergo etiam imper fecte solum eritiseeeahumideosue sollim veniales Ratio enim pecca et , sie ut essentialiter requirit rationem liberi, ac voIuntarii, ita iIli eommensuratur.
14 Quarto; Quia omnes communiter dum leuem negligentiam in s
332쪽
eentationibus repellendis commit- unt, venialiter solum se peceare existimant. Negligentia autem illa , est consensus quidam in te prelativus , ac virtualis . Ergo consensus imperfectus , ex commmuni hominum sensu, est peccatum solum veniale.
I l contrarium . Nam ad prismam Respondetur Deum homini praecepta imponere absolute, ipsum vero hominem , iuxta diuersum statum, in quo reperitur , ilIa gravuiter, vel leuiter vioIare; Cum ergo Titius ea, ad alia vehementer distractus, violauerit, Ieuiter solum . Violauit , di non integre .
Is Ad se eundam Respondetur; Titium tunc non potuisse plene deli- herare I hine tamen non sequi , quod nullo modo peccauerit, sed solum quod non peccauerit morta liter; cum enim semiplenam deli- herationem haberet, habebat etiali vereatem sussicientem ad venialiter peccandum.17 Ad tertiam;Negatur consequentia; semiplena enim aduertentia excusare potest a mortalis quia ad hoc sufficit, ut opus, plena libertate a Iegi Dei non opponatur si Adad excusandum a veni vii, reqvi reretur , ut libertate oma ino careret'; Cum ergo opis nipponatiuse miliberum . erit etiam Minime ea tum , hoc est peccatum veniale sae imperfectum.
as Ad quartam Respondetur; semiplenam deliberationem, consi. stere in cognitione confusa mali tiae , orta vel ex eo , quod quis no dum fit integre a somno excitatus vel ex eo, quod sit semiebrius, vel ex eo, quod sit ad alia notabiliter distractus, vel denique ex eo, quod animum , passione aliqua veheme ti, adeo occupatum, habeat, ut ad id, quod agit, vix attendat . Cum cognitione enim adeo conis
sa dari non potest perfecta libertas, sed solum imperfecta .
COROLLARIA. olligitur ex dictis primo; Ad
peccatum mortale non sufflacere aduertentiam ad actum malum , sed requiri aduertentia a s& conitationem malitiae ipsius actus Vt quis enim contra ieiunij praece pium peccare dicatur, non satis est, ut in die ieiunii, aduertat se eo medere, sed praeterea requiritur ut aduertad , comestionem illam esse prohibitam ; nam , si ad hoc non aduertat, dici non potest amplecti malum, ac pee lues, cur a voluntas non seratur in incogni-
eum ; Reginaldus lib. II. cap.
num. 3M Io secundo; Vt aliquod opus siemoria Ie , non requiri pIenam consideraticinem malitiae obieω, quatenus mortalis est, sed suscer considerationem, &aduertentiam' .ad thaltriamHου genere posita enim . Me adsit en th, potin quis s ac tenetur inquirere , an malitia sit grauis, vel leuis; nisi enim hoc inquirat, mortaliter peccandi pe
333쪽
riculo se exponit, e enseturque sopus illud velle, quacumque malitia sit affectum . V q. I. 1. d. III. num. l4. a I Τertio; Aliquas assignari coniecturas ad cognoscendum in dubio, num quis plenam, an vero semipleis nam tantum aduertentiam , ac libertatem habuerit. Primis enim . si quis dubitet, an perfecte a somno Derit excitatus, vel ebrietate adepulerit , vel cogitatione , aut passone aliqua vehementi, animum occupatum habuerit, iudicare poterit, se perfecte non aduertisse , nec consensisse . Haec enim , sicut, quando sunt perfecta, libertatem tollunt , ita cum imperfecta sunt, illam minuunt. Secundo, cum quis rei malae tentationem aduertens sse ita dispositum sentit, ut, quam uis posset, non exequeretur ἴ tune enim signum est , vel nullum , vel imperfectum solum adsuisse consensum ἰ quia, cum Potentia ex e eutiua , voluntati ore uiuo obtemperet , si homo sit ita dispositus,sgnum est, etiam in voluntate , aut fuisse dissensum , aut imperfectum consensum:cum de consensu aliua- de non constat . Tertio denique , si homo timoratae sit conscientiae ι tunc enim praesumere poterit, s plene non consensisse ; sicut e conera, s perditis sit moribus, plene consensisse , quia a communiter contingentibus desumitur fortissima praesumptio a &, si peccato con sensisset, facile cognosceret, cum nostrorum actuum nobis sit debita
cognitio. Sanchen lib. I. in deo
-n peccatum ex se mortale, ex superioris volumiate , feri posse veniale.
I π N quadam Religione, erat Constitutio OHigans ad au- η diendum, singulis diebus, sic rum sub veniali. Vnus au- a tem ex Religiosis, integro mense, Sacrum diebus serialibus omisit. Queritur; Vtrum mortaliter peccauerit.
334쪽
a Tegistitor, non videtur obligare posse leuiter in materia graui. Sicut non potes lex Diuina, aenaturalis.
tentiam imponit .ai Potes tamen . II LGe, obligandi Oim habet, a volantate Legislatoris . 13 Silaut Votum a Voluntate Vo
14 Modus obligandi leuiter in ma
teria graui, es possibilis, di
Is Superioris voluntas requiritur , obligationem , o qualitatem obligationis. rs stuomodo a Superioris voluntate peccatigrauitas pendeat . 37 V irtus,no emper grauiter linditur .as Cur Legislator , in materialeni , grauiter obligare nori isposito Cur lex naturalis, in materia graui s leuiter obligare non
a a Cur Confessarius,leuiter obli re non possit in materia . 23 Lex , ὰ Legislatoris voluntate totaliter pendet.
a Materia de se leuis, quomodo
a Vm ad peccatum morta Asrequiratur in obiecto malitia grauis, ut Quaest. prae ei dictum
est. Certum est , omissionem Sacri diebus fessis , grauem malitiam continere,' opponitur enim Eccle-Ωe praecepto , quod Sacri auditio nem praecipit sub mortali Quaestio igitur est; an haec omissio , quae ex se, est lassiciens ad mortale, ex sola Legillatoris voluntate , fieri possit, materia solum peccati venialis .
3 Ratio autem dubitandi est primo I quia , cum quodlibet peccatum mortale, se transgressio legiss& haec transgressio ex Legislatoris Voluntate pendeat, non videtur LegisIator, posse in materia graui, obligare solum sub eulpa leuis Superioris enim voluntas requiritur solum ad obligationem impone damἰ qualitas vero ipsius obligationis , ex rerum praeceptarum grauitate , vel leuitate desumi de het . Ergo hanc obligationem e tendere , Vel coarctare, a Superio ris voluntate non pendet.
4 Secundo; Quia , quod peccatum
fit veniale, vel mortaIe , non pen det a voluntate Superioris praesepientis, sed ex ipsis rebus praete-ptis , hae enim , posito praecepto νgrauem,uci leuem deordinationem deinde ex se habent. Ergo ex Superioris Voluntate, fieri non potest veniale, , quod alias esset mortes
3 Tertio I Quia Superior , per sua
335쪽
ptam in materia at euius virtutis ἀsi enim praecipiat ieiunium , illudeonstituit in materia temperantiae;
s Sacrum , in materia Religionis&e. Ergo qui haec omitti e , si grauia sint , virtutem illam grauiter
laedit, ideoque venialiter soluma a peccara non poterit.
6 Quareo , Quia non potest Leginlator, in materia leui , obligare sub eulpa graui; talis enim obliga.tio, irrationabilis esset, ae iniusta. Sed etiam irrationabilis , ac in tu sta est obligatio levis , in materia graui; non enim proportionatur materiae . Ergo etiam obligarino potest leuiter in materia graui. 7 Quinto; Quia lex Diuina,ac naturalis ,in materia graui obligare nopotest solii sub veniali. Ergo neque lex humana; ex praecepto enim, in materia graui a naturaliter , ac ne
cessario sequi videtur obligatio grauis , cum haec sit illi propo
s Sexto; Quia nemo Voto se oblis gare potest solu sub veniali, in materia graui. Ergo neque Legisla- eor in materia graui obligare potest solum sub veniali; ideo enim voto nemo obligare se potest subveniali in materia graui, quia qua uis voti, ac promissionis obligatio ex Vouentis intehtione pendeat;
quantitas tamen obligationis sumitur ex natura rei iuxta materiae qualitatem ἔ totum hoc autem militat etiam in lege , cum Votumo
sit lex quaedam priuata .s c Septimos Quia obligatio,est quasi effectiis , qui ad legem necessario Consequitur, ideo enim subditi,
Iegibus obligantur , quia leges, legitivis sene, ac validae . Sed effectus, qui ad causam necessariam consequitur , impediri non potest . Ergo neque obligatio grauis , po sita lege in materia graui. ro octav δ , Quia in Sacrament Paenitentiae, paenitens , sub mortali pε nitentiam grauem implere tenetur , quamuis Confessarius illidi eat , se intendere illum obligare solum sub vestali; Ergo etiam squamuis Legissator obligare inte- dat solum ad veniale, si materia sit grauis, subditus adhuc obligabitur sub mortali; Atque ita tenent: Ua
II in Espondetur tamen , Religio-o sum , sacrum praeceptum mittendo , venialiter solum pee- casse . Ita Suarib. 3. de legib.eap.
c, 41. ae. s. num. 96. & alii apud
istos ara Primo ς Quia legis obligatio
pendet totaliter a voluntate Le-
336쪽
gissatoris. Ergo, si Legislator obligare nolit ad mortale, lex ad mortale obligare non potest ἰ obIigatio enim extendi non potest vltra mentem Legisiatoris 3 ex L. Fquis, nec causam3 & actus, in moralibus , non excedit intentionem
tum petaιur. Cum ergo constis tutio, supponatur non obligaria ad mortale ; sequitur , Religiosum mortaliter non peccasse , sed solum venialiter.
a 3 Seeundo , Quia Votum ac promisso, est lex quaedam priuata squam promittens sibi imponit promittens autem , etiam in materia graui, ad solam culpam venialem
obligare se potest ; si enim ex solo defectu voluntatis se obligandi, ad nullam culpam obligare se potest , eum sola vo Iunias se obligandi totius obligationis sit mensura; cur ad solam eulpam veniaIem se obli gare non poterit, si ad illam solam velit se obligare. Ergo etiam lex, ad solam eulpam venialem obligare poterit, etiam in materia graui, fi Legi sator ad ilIam solam velit obligare; mensura enim obligationis in lege, est voluntas Legi satoris non minus , quam VoluntasVouentis in Voto. 4 Tertio , Quia hic modus obligandi solum sub veniati etiam ii materia graui, potest aliquando e se conueniens , praesertim in Religionibus; In his enim, Superiores, ne multiplicεtur obligationes graues, & cum leues suffciant, aliqua graui a praecipere possunt sub venia.lti; quae enim indecentia , aut ini
stitia,aut excessus ia hoc appareat Cum ergo modus hic obligandi,&possibilis sit, & saepe etiam conueniens; non apparet, cur negari debeat 3 ideo qne Religiosus obligari potuit solum ad veniale , & con sequenter constitutione transgrediendo , venialiter solum pecea uit. Atque ita dari de facto, in aliquibus Religionibus similes confistitutiones, asserit Suar. 5b 3. de legib. c. 37a
Is v Eque obstant rationes in contrarium; Nam ad prima Respondetur; Voluntatem Supeis rioris, requiri non solum ad imponendam obligationem, sed etiam
ad eius qualitatem, Ipse tamen regulariter , cum aliter non expli cat, censetur velle obligare iuxta qualitatem materiae,& tunc ex ma teriae grauitate , vel leuitate, pensanda est obligatio . I 6 Ad seeunda Respondetur; Qua-
uis a Superioris voluntate immediate non pendeat, quod peccatum se veniale, vel mortale, pendet tamen mediate a quatenus voluntas
Legissatoris intendentis obligar solum ad veniale facie, vi omisso rei praecepti, quamuis grauis, temgem tamen grauiter non laedat . .
quentia;Virtus enim, grauiter non
Ιεditur, nis eum eius omisso grauiter est prohibita . In praesenti autem , auditio saeri, est praecepta solum leuiter, & sub veniali.r8 Λd quartam; Negatur conse
337쪽
quentia ρ Quamuis enim Legislator , in materia leui , obligare grauiter non possit, quia illa voluntas obligandi , esset iniusta , &subdito iniuriosa; potest tamen in materia graui leuiter obligare quia si e nullam subdito iniuriam. infere , & aliunde obligationis diminutio legem reddit magis sua uem, & est actus benignitatis in Superiora , qui, sicut totam obligationem tollere posset, ita illam potest minuere, ac de facto minui eut sebdito reddatur suauior.
Is Ad quintam Respondetur , Leis
gem naturalem obligare non posse leuiter in materia graui, quia obligatio legis naturalis, oritur ex re
ipsa. Ergo, sicut res ipsa grauis est, ita grauis esse debet obligatio . At obligatio Iegis positiuae , totaliter
pendet a voluntate Legista toris .
Ergo sicut ab eo auferri pro libito potest , ita potest limitari .go Ad sextam , Negatur Anteeedens, sicut enim omnis obligatio , ortum habet ab intentione Vouenistis, ita oriri ab illa potest modo
limitato, & non secundum omnem materiae proportionem , ac capacitatem .
a I Ad septimam Respondetar, Qua uis obligatio seruandi legem , sit effectus legis, hune tamen effectum coarctari posse pro voluntate Leingillatoris; Legistator enim , ferre pote ii legem obligantem, vel quaneum potest , vel soldm secundum minorem obligationem , quam p. test imponere , eum hoc ab eius Voluntate omnino dependeae .
Auleeedens . Consessarius enimi, pro sua vo Iuntate, coarctare potest obligationem p nitentiae s navos cum paenitentia, lex quaedam sit, ac praeceptum3 humanae legis, ae praecepti conditiones sortiri debet . Respondetur tamen secundo; Negando consequentiam . Ratio auorem diuersitatis est , quia Conseia sarius, paenitentiam non imponit nomine proprio, sed nomine Christi, & tanquam eius Vi celerens . Christus autem, non praesumitur velle ad grauem paenitentiam leuiter sollim obligare .
catum , quod alias, attenta materiae grauitate , deberet esse
mortale , ex sola Legissatoris voluntate fieri posse veniale ; quia potest Legissator, rem illam, qua minuis grauem, praeeipere solum subveniali; in hoc autem casu, talis Iegis transgressio, est solum venialis, cum totaliter pendeat a voluntate LegissatoriS.
26 Secundo; Etiam peccatum, quod
alias, attenta materiae leuitate, deinberet esse veniale , ex Legissatoris
voluntate , fieri posse mortale ἔ Silentis enim violatio , vel ingressus in alienam e ellam , quae secundum
se considerata esse ae ad lammum peccata venialia , si accedat Superioris praeceptum sub paena excommunicationis, fient mortalia. Tunc tamen, materiae istae, a fine praecepti redduntur graues, eum ob grauem aliquem finem prohibeantur Isicut
338쪽
se ut esus pomi,quamuis secundum se,res Ieuissima videretura quia ta men prohibitus fuit in recognitionem Diuinae Auctoritatis,& humanae subiectionis , ab hoe fine , fuit redditus res grauissima. Et in hoc
dicitur . verba praeceptiua , in rcg. S. Franei ei; indicare obliga ionem sub mortali, quia praecipi otob hacm gravem.
em peccatum ex genere mortale, ex materia
leuitate , fleri possit veniale
7 Materia grauitas, o leuitas ,
8 Bacis materia respectu diuer
s Ruinque Tritiei modios extra-
II Siem, F extraheretur quantitas
ra Ruinque modii, reputantur mam
17 ' Ωuanam materia censenda Ap .
graue damnum asserre. I 8 Materia paruitas,non rectὰ δε sumitur per comparationem i
339쪽
Σι . Um, aut altera Cneia, triumnium non frangit a 2 Materiae grauitas , prudentia arbιtrio pensanda es
a 3 Duarum horarum labor, festis , Uidetur materia leuis
titas illa, alicui parum noceat;een tum enim aurei diant materia grauis, etiamsi Regi ablati paruum ilIi nocumentum afferant . Ergos militer quinque modi', erunt me teria grauis, quamuis Reipublicae
notabile damnum non asserant; tu his enim , attendendum non vide-
SIcut semiplena libertas, & Le
gislatoris voluntas, peccatum alias ex genere suo mortale , reddere possunt veniale ς ita a fortiori, hoc potest materiae leuitas; li- cet enim furtum, ex genere suo, si peccatum mortale I si quis tamen , alteri rem modicam surripiat, non
censetur communiter peccare mortaliter, quia illi graue damnum non infert Disticultas est, in quo haec maeteriae grauitas , lac d e uitas constat P ropter effvivis q uin' ἰque tritici mcdioa qxtra hiende mortaliter peccasse videtur Ita Sanein lib. I. sum. c. niam P. Vi
ctoria de potes'. ciuili. nu. I9. CI
uis reo Lbez7. num. I, qω. ' . . Primo Quia quinque modia videntur materia, grani αἱ Quamuis renim , ex illa Titii coata ι uentione Regno grave damnum non sequatur οῦ sequeretur tamen. , si idem Amuli si & communiter fieret, Spe- γctari auteni nota debet damnum squod. ex illiusian atra uentionet in Icise sequitur, sed:quod sequeretur si idem 4 m uti ix ste en in mu n ue x fi - in . Sed tunc esst, maincia grauis, Ergo ab sol in est materia Mauis id e omist si fiet en x ω, α o maM e . idetur Pquaatitata notabiliatur damnum, sed quantitas , a Ilo quin surripere mille aureos diuer sis, singulis unum tulium auferendo, non esset peccatum mortale ias Tertio: Quia, si quinque modii,
non essent materia grauis, & sussim cien& ad mortale , sequeretur , fi- nem legis fruurari; nunquam enim quilibet, tantam tritici quantit tem extrahit, ut ex ea sola ingens
Reipublicae damuum sequatur. Erpo nunquam violaretur finis legis, Diniaretur si AQuarib, Quia, ideo, Latro Viis totis quinquaginta aureo v surripien iuste suspondit Giq ija, guam. uis hoc damnum illatum semel non si notabile, expedit tamen illud grauiter puniri, ne pissim fiat; Sicque fiat notabile , Ergo similiter , e quamuis quinque modij, semet e tracta, Reipublicae, damnum nota-- hile non afferant, expedit tame . hoc grauiter prohiberi , ne passi fae, scque damnum, fiat nota-
340쪽
a Legislatore intentiumlita ut, si res quae praecipitur, vel prohibetur, ad Legissatoris finem gravitex conducae , eius transgressio sit peccatum graue , quamuis in se sit leuis , Si vero leuiter conducat, sit peccatum Veniale, quamuis materia in se sit grauis et sic e sim , quia finis praecepti probibentis furtum, est, ne do minus damnum in bonis suis patiatur , ablatio quinquaginta aure -τum, est materia grauis, quia Do minum grauiter laedit; abdatio vero semiiulij, est materia leuis , quia Dominum notabiliter non laedit. Similiter, gestare; comam, quamuis secundum se, videatur materia leuis , si tamen a Praelato , propter decentiam status Ecclesiastici, sub excommunicatione prohibeatur sfit materia grauis , per ordine oad finem a. Praelato intentum. Ratio autem a priori est ἱ quia, cum res praecepta , a Legissatore per Praece pium a flamatur tanquam medium ad obtinendum finem praecepti; in ipsa nihiI aliud attenditur, quam utilitas, & condueentia ad tale nata finem I hoc enim est, quod in me- dijs attenditur, & non aliud. Hinc ergo fit, ut ea, quae ad eum graui ter conducunt , vel illum notabiliter laedunt, dicantur materia gramuis, quae vero Ieuiter, materia leuis. Quae nam autem in particulari, gra. uiter , vel leuiter conducant ad finem legis , colligi poterit, vel ex re ipsa praecepta, vel ex fine, vel x circunstantiis, vel ex communi sensu Fidelium , aut Ecclesiae, vel ex iudicio prudentum, ita ut, res tua dicatur ad finem praecepti grauiter
. ς ducere , quae iudicio Pruden
8 , Aduerteiadum est secundo; ea a dein nem , quae respectu unius finis, ac praecep is est materia grauis, posse respectu alterius finis, ae pra cepti , esse materiam leuem . Si enim in a I. qua Religione extaret constitutio stricte obligavis ad Sa-- crumisingulis diebus avdipodum , inmissio unius Sacri, esset marsyia grauis, quia auditio Sacri ab . illa Religione ordinaretur ad spiritualem singulorum profectum, a quo fructu privaretiir , qui Sacrum omitteret. At verq, si extaret similis constitutio in Uniuer- state aliqua, Iet Aca emias 'mitasio unius Sacri, non ,esiet materia grauis, sed leuis , quia tunc auditio Sacri ordinaretur , non ad fruis oum spiritualem singulorum , sed ad rectam Academiae gubernatio- Nema pacem, ae decorem , qui finis non grauiter laeditur , etiam si Sacrum aliquando praetermittatur . Ita V q. I. a. quaeH. 96. art. q. d. II 8. c. 6. num. 6O. Hispositis.
s D Espondetur 3 Titium , quia
que tritici modios e Regno extrahendos mortaliter non pec casse . Ita Suar. tom. s. in. 3. p. q. s. 6. num. II. Od. I 8.s r. n. I 6. de legis. lib. 3. c. 23. nu.7. Va Ient. I. a. d. T. qu. s. '6. col. 9s7. Bonae. d. a. quas.3. '3. num. Q.