Titi Livii Patavini Historiarum belli punici secundi, libri quinque priores

131쪽

T. LIVII LIBER XXIII. I 27 in acie occisi. Romanorum minus mille interfecti. posterum diem induciis tacitis, sepeliendo utrinque caeSOS in uete, ConSump-sorunt. Spolia hostium Marcellus, Vulcano VOtum, cremaVit.

Tertio post die ob iram credo aliquam, aut Spem liberalioris militiae) mille ducenti septuaginta duo equites, mixti Numidae Hispanique, ad Marcellum transfugerunt. eorum sorti fideliquo opera in eo bello usi sunt saepe Romani. Ager Hispanis in Hispania, Numidis in Africa, post bellum, virtutis cauSa, latus datus est. Hannibal, ab Nola remisso in Bruttios Hannone cum quibus Venerat copiis, ipse Apuliae hiberna petit, circaque Arpos consedit. Q. Fabius, ut profectum in Apuliam Hannibalem audivit,

frumento ab Nola Neapolique in ea castra conVecto, quae Super Suessulam erant, munimentiSque firmatis, et praesidio, qu0d perhiberna ad tutandum locum satis eSSet, relicto, ipse Capuam propius movit caStra, agrumque Campanum ferro ignique est depopulatus : donec coacti sunt Campani, nihil admodum viribus suis fidentes, egredi portis, et castra ante urbem in aperto communire. Sex millia armatorum habebant, peditem imbellem: equitatu plus poterant. itaque equestribus proeliis lacessebant hostem. Inter multos nobiles equites Campanos Cerrinus Jubel liu S erat, cognomine Taurea. civis indidem erat, longe omnium Campanorum forti SSimus equeS; adeo ut, quum apud Romanos militaret, unus eum Romanus, Claudius A Sellus, gloria equestri aequaret. Hunc Taurea, quum diu perluStrans oculis obequitasset hostium turmis, tandem, facto silentio, ubi esset Claudius Asellus, quaeSivit: et, quoniam Verbis Secum de Virtute ambigore Solitus eSSet, cur non ferro decerneret; daretque opima spolia

victus, aut Victor caperet.

XLVII. Haec ubi Asello nunciata sunt in castra, id modo

moratuS, ut conSulem percunctaretur, liceretne extra ordinem in proVocantem h0Stem pugnare, permiSSU HUS arma extemplo cepit: provectuSque ante Stationes equo Tauream nomine compellavit, congredique, ubi vellet, jussit. Jam Romani ad spectaculum pugnae ejus frequentes exierant: et Campani non vallummodo castrorum, Sed moenia etiam urbiS, prOSpectanteS repleverant. Quum jam ante serocibus dictis rem nobilitassent, infestis hastis concitarunt equos. dein, libero spatio inter se ludificantes, Sine vulnere pugnam extrahebant. Tum Campanus Romano, Equorum,' inquit, hoc, non equitum, erit certamen, niSi ocampo in cavam hanc viam demittimus equos. ibi nullo ad evagandum Spatio cominus conserentur manus.'' Dicto prope citius equum in viam Claudius dejecit. Taurea, verbis ferocior, quam re, Minime sis,' inquit, cantherium in fossa.V quae vox in rusticum inde proverbium prodita. Claudius, quum eX Via longe perequitasset, nullo Obvio hoSte, in campumi TurSum eVectUS, increpans ignaviam hostis, cum magno gaudio et aratulatioue

132쪽

T. LIVII LIBER XXIII.

victor in castra redit. Huic pugnae equestri rem quam satis certam, communis existimatio est,) mirabilem certe, adjiciunt quidam annales : quum refugientem ad urbem Tauream Claudius Sequeretur, patenti hostium portae invectum, per alteram, Stupentibus miraculo hostibus, intactum eVRSiSSe. XLVIII. Quieta indo stativa fuere, ac retro etiam consul movit caStra, ut Sementem Campani facerent: nec ante violavit agrum Campanum, quam jam altae in Segetibus herbae pabulum praebere poterant. id convexit in Claudiana castra super Suessulam ;ibiquo hiberna aedificavit. M. Claudio proconsuli imperaVit, ut, retento Nolae necessario ad tuendam urbem praeSidio, ceteros milites dimitteret Romam, ne oneri sociis et sumptui reipublicae essent. Et Ti. Gracchus, a Cumis Luceriam in Apuliam legiones quum duxisset, M. Valerium inde praetorem Brundisium, cum eo, quem Luceriae habuerat, exercitu, misit; tuerique oram agri

Sallentini, et providere, quod ad Philippum bellumque Macedonicum attineret, jussit. Exitu aestatis ejus, qua haec geSta perscripsimus, literae a P. et Cn. Scipionibus Venerunt, quantas quamque prosperas in Hispania res gessisSent. Sed pecuniam in stipendium, Vestimentaque et frumentum exercitui, et sociiqnavalibus omnia, deesse. Quod ad stipendium attineat, Si aerarium inops eSSet, Se aliquam rationem inituros, quo modo ab Hi Spanis Sumant. cetera utique ab Roma mittenda esse : nec aliter aut exercitum aut provinciam retineri posse. Literis recitatis, nemo omnium, erat, quin, et Vera Scribi, et poStulari aequa, fateretur : Sed Occurrebat animis, quantoS exeroitu S terrestreS naValeS-que tuerentur, quantaque nova claSSis mOX paranda eSSet, Si

bellum Macedonicum moveretur. Siciliam ac Sardiniam, quae ante bellum vectigales fuissent, Vix praeSides proVinciarum eXercitus alere : tributo sumptus suppeditari. quum ipsum tributum conferentium numerum tantis exercituum stragibus, et ad Trasimenum lacum, et ad Cannas, imminutum ; tum, qui SupereSSent pauci, si multiplici gravarentur stipendio. alia perituros peSte. Itaque, nisi fide staret respublica, opibus non Staturam. Prodeundum in concionem Fulvio praetori esse, indicandas populo publicas neceSSitates, cohortandosque, qui redempturis auxiSSent patrimonia, ut reipublicae, ex qua creViSsent, ad temPHS commodarent : conducerentque ea lege praebenda, quae ad eXercitum HispanienSem OpuS eSSent, ut, quum pecunia in aerario eSSet, iis primis Solveretur. Haec praetor in concione edixit, qua die Vestimenta, frumentum, Hispaniensi exercitui praebenda, quaeque alia opus essent navalibus Socii S, esset locaturus. XLIX. Ubi ea dies venit, ad conducendum tres societates aderant hominum undeviginti, quorum duo postulata fuere :Unum, ut militia Vacarent, dum in eo publico essent; alterum, Hi, quae in naveS iniposuissent, ab hostium tempestatisque Vi

133쪽

T. LIVII LIBER XXIII.

publico periculo essent. Utroque impetrato, conduXerunt, privataque pecunia respublica adminiStrata eSt. Hi moros, eaquocaritas patriae per Omnes ordineS Velut tenore uno pertinebat. uemadmodum conducta omnia magno animo Sunt, Sic Summa fide praebita, nec SecuS quam Si eX opulento aerario, ut quondam,

alerentur. Quum hi commeatus venerunt, Illiturgi oppidum ab Hasdrubale, ac Magone, et Hamilcare, Bomilcaris filio, ob defectionem ad Romanos oppugnabatur. Inter haec trina castra hostium Scipiones, quum in urbem Sociorum magno certamine ac Strage obsistentium perveniSSent, frumentum, cujus inopia erat, advexerunt: cohortatique oppidanos, ut eodem animo moenia tutarentur, quo pro Se pugnantem Romanum exercitum Vidissent,

ad castra maxima oppugnanda, quibus HaSdrubal praeerat, ducunt. Eodem et duo duces et duo exercitus Karthaginiensium, ibi rem

Summam agi cernentes, convenerunt. Itaque eruptione e castris

pugnatum eSt. Sexaginta hostium millia eo die in pugna fuerunt, Sexdecim circiter Romanis. Tamen adeo haud dubia victoriasuit, ut plures numero, quam ipSi erant, Romani hostium occiderint ; ceperint amplius tria millia hominum, paulo minus mille equorum, undeSexaginta militaria Signa, elephantis quinque in proelio occiSis. trinisque castris eo die potiti sunt. Illiturgi obsidione liberato, ad Intibili oppugnandum Punici exercitus traducti ; suppletis copiis ex provincia, ut quae maNime omnium belli avida, modo praeda aut merces eSSet, et tum juventute abundante. Iterum signis collatis eadem fortuna utriuSque partis pugnatum. Supra tredecim millia hoStium caeSa, Supra duo capta, cum signis duobus et quadraginta, et novem elephantis. Tum Vero omnes prope Hispaniae populi ad Romanos defecerunt: multoque majores ea aestatu in Hispania, quam in Italia, res gestae.

134쪽

ΕΡΙΤΟΜΕ. IV, V, 40. HIERONYMUS, Syracu8anorum rex, cujUS a 'UR, Hiem, amicu8 populi Romani fuerat, ad Karthaginiemes defecit;

et propter crudelitatem 8uperbiamque a Sui3 interfectu8 t. . XIV, 4s. Ti. Semproniu8 Gracchu8 procon8ul provere adverδu8 Poenoget Hannonem ducem ad Beneventum pugnavit, Servorum maxime

opera, qu08 liberos e88e D8sit. XXXIII, dic. Claudiuὰ Marcellus con8ul in Sicilia, quae prope tota ad Poeno8 defecerat, Syracu8aδobδedit. XL. Philippo, Macedonum regi, bellum indictum eδt;

qui, ad Apolloniam nocturno proelio oppre88u8 fugatuδque, in Macedoniam cum prope inermi Gercitu perfugit. ad id bellum gerendum Valeriu8 praetor mi88u8 eδt. XLI, 4 e. Re8 praeterea in Hivania a P. et Cn. Scipionibu8 adverεu9 Karthaginien8e8 grata8 continet. XLVIII. Syphaz, rem Numidarum, in amicitiam a citu' et amSini88a, rege Ma88ylorum, pro Varthaginien Sibu8 pugnante, Nictu' in Mauru8ios cum magna manu tran8iit contra Ga 8; ubi anguδto freto Africa et Hispania dirimuntur. XLIX. Celtiberi quoque in amicitiam recepti 8unt: quorum auoeilii8 a citi' tunc

primum mercenarium militem Romana caδtra habuerunt.

I. Uae ex Campania in Bruttios reditum est, Hanno, adjutoribus et ducibus Bruttiis, Graecas urbes tentavit, eo facilius in societate manenteS Romana, quod Bruttios, quos et oderant et metuebant, Karthaginiensium partis factos cernebant. Rhegium primum tentatum eSt, diesque aliquot ibi nequicquam abSumpti. Interim

LocrenSeS frumentum, lignaque, et cetera neceSSarin USibuS, eΥ agris in urbem rapere, etiam ne quid relictum praedae hoStibus esset: et in dies major omnibus portis multitudo effundi. p0Stremo ii modo relicti in urbe erant, qui reficere murOS ac portaS, telaque in propugnacula congerere, cogebantur. In permixtam omnium aetatium ordinumque multitudinem, et vagantem in agriS magna ex parte inermem, Hamilcar Poenus equites emiSit; qui, Violare quemquam Vetiti, tantum, ut excluderent ab urbe fuga dissipatos, turmas objecere. Dux ipse, loco Superiore capto, unde agros urbemque poSSet conspicere, Bruttiorum cohortem adire muros, atque evocare principes Locrensium ad colloquium,

135쪽

T. LIVII LIBER XXIV.

jussit, et, pollicentes amicitiam Hannibalis, adhortari ad urbem tradendam. Bruttiis in colloquio nullius rei primo fides est: deinde, ut Poenus apparuit in collibus, et refugientes pauci aliam omnem multitudinem in potestate hostium esse afferebant; tum,

metu Victi, consulturos Se populum responderunt. ad Vocataque extemplo concione, quum et levissimus quiSque novRS TeS DOVRmque Societatem mallent, et, quorum propinqui extra urbem interclusi ab hostibus erant, v0lut obsidibus datis, pigneratos haberent animos, pauci magis taciti probarent constantem fidem, quam probatam tueri auderent; haud dubio in speciem consensu fit ad Poenos deditio. L. Atilio, praefecto praeSidii, quique cum eo milites Romani erant, clam in portum deductis, atque impositis in naves, ut Rhegium deveherentur, Hamilcarem Poenosque ea conditione, ut foedus extemplo aequis legibus fieret, in urbem

acceperunt. cujus rei prope non servata fides deditis est, quum Poenus dolo dimissum Romanum incusaret, LocrenSeS profugiSSeipSum cauSarentur. Insecuti etiam equites Sunt, Si quo casu in freto aeStus morari, aut deserre naves in terram, POSSet. et eos quidem, quos Sequebantur, non sunt adepti: alias, a MeSSann

trajicientes freto Rhegium, naves conspexerunt. Milites erant Romani, a Claudio praetore missi ad obtinendam urbem praesidio. itaque Rhegio extemplo abscessum est. Locrensibus juSSu Hannibalis data pax, ut liberi suis legibus viverent: urbs pateret Poenis, portus in potestatem Locrensium esset: societas eo jure Staret, ut Poenus Locrensem, Locrensisque Poenum, pace ac bello

juvaret.

II. Sic a Doto Poeni reducti, frementibus Bruttiis, quod Rhegium ac LocroS, quaS urbes direpturos se destinaverant, intactas reliquissent. Itaque per Se ipsi, conscriptis armatisque juventutis suae quindecim millibus, ad Crotonem oppugnandum pergunt

ire, Graecam et ipSam urbem, et maritimam ; plurimum ReceS- Surum opibus, Si in Ora maris urbem portu ac moenibus validam tenuiSSent, credentes. Ea cura angebat, quod neque non RrceS-sere ad auxilium Poenos satis audebant, ne quid non pro Sociis egis8e Viderentur; et, Si Poenus rurSUS magiS arbiter pacis, quam adjutor belli, fuisset, ne in libertatem Crotonis, Sicut ante Locrorum, DuStra pugnaretur. Itaque Optimum visum eSt, ad Hannibalem mitti legatos, caverique ab eo, ut receptus Croto Bruttiorum eSSet. Hannibal quum praeSentium eam con Sultationem OSSereSpondiSSet, et ad Hannonem eos rejecisset, ab Hannone nihil certi ablatum. Nec enim diripi volebant nobilem atque opulentam urbem : et Sperabant, quum Bruttius Oppugnaret, Poen0s

nec probare nec juvare eam oppugnationem appareret, eo maturius ad Se desecturos. Crotone nec consilium unum Inter popular S, nec Voluntas erat. unus velut morbus invaserat omnes Itilliae

civitates. ut plebes ab optimatibus dissentirent; senatus Romanis

136쪽

Τ. LIVII LIBER XXIV.

faveret, plebs ad Poenos rem traheret. Eam dissensionem in urbe perfuga nunciat Bruttiis : Aristomachum esse principem plebis, tradendaeque auctorem urbis : et, in VaSta urbe, lateque omnibus disjectis moenibus, raras et StationeS euStodiasque Senatorum eSSe : quacunque cuStodiant plebi S homines, ea patero aditum. Auctore ac duce perfuga, Bruttii e0rona cinxerunt urbem: acceptique a plebe primo impetu locOS Omnes, praeter arcem, cepere. Arcem Optimates tenebant, preparato jam anto

ad talem casum perfugio. E0dem Aristomachus perfugit; tanquam Poenis, non Bruttiis, auctor urbis tradendae fuisset. III. Urbs Croto murum in circuitu patentem duodecim millia passuum habuit ante Pyrrhi in Italiam adventum. post vastitatem eo bello laetam vix pars dimidia habitabatur. flumen, quod medio oppido fluxerat, extra frequentia tectis loca praeterfluebat: et arx procul iis, quae habitabantur. Sex millia aberat ab urbo

nobili templum ipsa urbe erat nobilius) Laciniae dunonis,

Sanctum omnibus circa populis. Lucus ibi, frequenti silva et proceris abietis arboribus Septus, laeta in medio pascua habuit, ubi omnis generis sacrum deae paScebatur pecuS Sine ullo paStore :Separatimque egreSSi cujuSque generi S gregeS 110cte remeabant ad stabula, nunquam insidiis ferarum, non fraude violati hominum. Magni igitur fructus ex eo pecore capti, columnaque inde aurea solida facta et sacrata est; inclitumque templum, divitiis etiam, non tantum Sanctitate, fuit. Ac miracula aliqua assinguntur plerumque tam insignibuS locis. Fama cSt, aram esse investibulo templi, cujus cinerem nullo unquam moveri Vento. Sed arx Crotonis, una parte imminens mari, altera Vergente in agrum, Situ tantum naturali quondam munita, postea et murocincta est, qua per averSaS rupes ab Dionysio, Siciliae tyranno, per dolum fuerat capta. Eam tum arcem, SatiS, ut Videbatur, tutam, Crotoniatum optimates tenebant, circumSedente cum Bruttiis eos etiam plebe sua. Postremo Bruttii, quum Suis Viribus inexpugnabilem videriait arcem, coacti neceSSitate, Hannonis auxilium implorant. Is, conditionibus ad deditionem compellero

Crotoniatas conatus, ut coloniam Bruttiorum eo deduci, antiquamque frequentiam eorum recipere Vastam ac desertam bellis Urbem, paterentur, Omnium neminem, praeter AriStomachum, movit. morituros se affirmabant citius, quam, immixti Bruttiis, in alienos ritus, moreS, legesque, ac mOX linguam etiam, Verterentur. A riStomachus unus, quando nec suadendo ad deditionem

Satis Valebat, nec, Sicut urbem prodiderat, locum prodendae areis inveniebat, transfugit ad Hannonem. Locrenses brevi post legati, quum permi8Su Hannoni S arcem intrasse11t, perSuadent, ut traduci Se in Locros paterentur, nec ultima experiri vellent. Jam, hoc ut sibi liceret, impetraverant et ab Hannibale, missis ad ipsum togatis. ita Crotone excessum est, deductique Crotoniatae ad mare

137쪽

Τ. LIVII LIBER XXIV. 133 naves conscendunt. Locros omnis multitudo abeunt. In Apuliano litems quidem quieta inter Romanos atque Hannibalem erat. Luceriae Sempronius consul, Hannibal haud procul Arpis hibernabat. Inter eos levia proelia eX Occasione, aut opportunitate hujus aut illius partis, oriebantur; meliorque eis Romanus, et hadies cautior, tutiorque ab insidiis, fiebat. IV. In Sicilia Romanis omnia mutaverat mors Hieronis, regnumque ad Hieronymum, nepotem ejus, tranStatum; puerum vixdum libertatem, nedum dominationem, modice laturum. Laeto id ingenium tutores atque amici ad praecipitandum hi omnia Vitia acceperunt: quae ita futura cernens, Hiero ultima senecta voluisse dicitur liberas Syracusas relinquere, ne Sub dominatu puerili per ludibrium, bonis artibus partum firmatumque, interiret regnum. Huic consilio ejus summa ope obstitere filiau,

nomen regium penes puerum futurum ratae, regimen rerum Omnium peneS Se VirOSque SUOS, Andranodorum et Zoippum :nam ii tutorum primi relinquebantur. Non facile erat nonagesimum jam agenti annUm, circumSesso dies noctesque muliebribus blanditiis, liberare animum, et convertere ad publicam privata curam. Itaque tutores modo quindecim puero reliquit: qu0s precatus est moriens, ut fidem erga populum Romanum, quinquaginta annos ab Se cultam, inViolatam SerVarent, juVenemque suis potissimum vestigiis insistere vellent, disciplinaeque, in qua edoctus eSSet. Haec mandata. Quum eXSpiraSSet, per tutores teStamento prolato, pueroque in concionem producto, erat autem quindecim tunc ferme annorum) paucis, qui per concionem ad excitandos clamores dispositi erant, approbantibus testamentum, ceteris, Velut patre amiSSO, in Octa civitate omnia timentibus,

funus fit regium, magis amore civium et caritate, quam cura Suorum, celebre. Deinde cetero8 tutores SubmoVet Andranodorus,

juvenem jam esse dictitans Hieronymum, ac regni potentem ;dep0nendoque tutelam USe, quae cum pluribuS communiS erat,

in se unum Omnium VireS COIIVertit.

V. Vix quidem ulli bono moderatoque regi facilis erat lavor

apud Syracusanos, Succedenti tantae caritati Hieronis. Verum enim Vero Hieronymus, velut Suis vitiis desiderabilem efficere Vellet avum, primo Statim conspectu, omnia quam diSparia eSSent, ostendit. nam, qui per tot annos Hieronem, filiumque ejus Gelonem, nec Vestis habitu, nec alio ullo insigni, differentes a ceteris civibus VidiSSunt, conspeXere purpuram, ac diadema, ac Satellites armatos ; quadrigisque etiam alborum equorum interdum eX reginprocedentem, more Dionysii tyranni. Hunc tam superbum apparatum habitumque convenient Sequebantur contemptus omnium hominum, Superbae aures, contumeliosa dicta, rari aditUS, n0n alienis modo, sed tutoribus etiam, libidines novae, inhumana crudelitas. Itaque tantus omnes terror invaserat, ut quidam eta

138쪽

Τ. LIVII LIBER XXIV.

tutoribus aut morte Voluntaria, aut fuga, praeverterent metum suppliciorum. Tres ex iis, quibus solis aditus in domum familiarior erat, Andranodorus et Zoippus, generi Hieronis, et Thraso quidam, de aliis quidem rebus haud magnopere audiebantur; tendendo autem duo ad Karthaginienses, Thraso ad societatem Romanam, certamine ac Studiis interdum in se convertebant animum adolescentis: quum conjuratio, in tyranni caput sacta, indicatur per Catonem quendam, aequalem Hieronymi, et jam inde a puero in omnia familiari a jura assuetum. IndeX unumeX conjuratis, Τheodotum, a quo ipse appellatuS erat, nominare potuit; qui, comprehenSus extemplo, traditusque Andranodoro torquendus, de Se ipse haud cunctanter fasSus, con Scios celabat. Postremo, quum omnibus intolerandis patientiae humanae cruciatibus laceraretur, victum malis se Simulans, avertit ab consciis in insontes indicium Thrasonem esse auctorem conSilii mentituS, nec, niSi tam potenti duce confisos, rem tantam ausuros) ab latere tyranni, quorum capita vilissima fingenti inter dolores gemituSque occurrere. Maxime animo tyranni credibile indicium Thraso nominatus fecit. Itaque extemplo traditur ad supplicium : at ectique poenae ceteri, juxta mSontes. CODScioria mnemo, quum diu SociuS consilii torqueretur, aut latuit, aut fugit:

tantum illis in virtute ac fide Theodoti fiduciae fuit, tantumque

ipsi Theodoto virium ad arcana occultanda.VΙ. Ita, quod unum Vinculum cum Romanis societatis orat,

Thrasone Sublato e medio, extemplo haud dubie ad defectionem res Spectabat; legatique ad Hannibalem missi, ac remissi ab eo cum Hannibale, nobili adolescente, Hippocrates et Epicydes, nati Karthagine, sed oriundi ab SyracuSis, exsule avo, Poeni ipsi materno genere. Per hos juncta societas Hannibali ac Syracusano tyranno : nec invito Hannibale apud tyrannum manserunt.

Ap. Claudius praetor, cujus Sicilia provincia erat, ubi ea accepit, extemplo legatos ad Hieronymum miSit: qui, quum SeSe ad

renovandam Societatem, quae cum avo fui SSet, VeniSSe dicerent,

per ludibrium auditi dimissique sunt ab quaerente per j0cum Hieronymo, quae fortuna eis pugnae ad Cannas fui8Set: Vix credibilia enim legat0s Hannibalis narrare. Velle, quid Veri Sit,

Scire, ut eX eo, utram Spem Sequatur, conSilium capiat. Romani, quum Serio legationes audire coepisset, redituros se ad eum dicentes e8Se, monito magis eo, quam rogato, ne fidem temere mutaret, proficiscuntur. Hieronymus legatos Karthaginem misit ad foedus ex societate cum Hannibale faciendum. Pacto con-Venit, ut, quum Romanos Sicilia expulissent, id autem brevi fore, Si naveS atque exercitum misissent) Himera amnis, qui ferme insulam dividit, finis regni Syracusani ac Punici imiterii esset. Aliam duinde, inflatus assentationibus eorum, qui eum non Hieronis tantum, sed Pyrrhi etiam regis, materni avi, dube-

139쪽

T. LIVII LIBER XXIV.

bant meminisse, legationem mi Sit, qua aequum consobat Sicilia sibi omni codi: Italiae imperium proprium quaeri Karthaginiensi populo. Hanc levitatem ac jactationem animi neque mirabantur in juvene furioso, neque arguebant, dummodo averterent eum ab

VII. Sed omnia in eo praecipitia ad exitium fuerunt. nam, quum, praemisSis Hippocrate atque Epicyde cum binis millibus armatorum ad tentandas urbes, quae praesidiis tenebantur Romanis, et ipse in Leontinos cum cetero omni exercitu erant

autem ad quindecim millia peditum equitumque) profectus esset; liberas aedes conjurati et omnes forte militabant) imminentes

Viae angustae, qua descendere ad forum rex Solebat, SumpSerunt. ibi, quum instructi armatique ceteri transitum exspectanteSstarent, uni ex iis, Dinomeni fuit nomen) quia custos corporis

erat, partes datae Sunt, ut, quum appropinquaret januae reX, per causam aliquam in angustiis Sustineret ab tergo agmen. Ita, ut convenerat, factum eSt. tanquam laxaret elatum pedem ab stricto nodo, moratu8 turbam, Dinomenes tantum intervalli fecit, ut, quum in praetereuntem Sine armatiS regem impetus fieret, confOderetur aliquot priuS VulneribuS, quam Succurri p08Set. Clamore et tumultu audito, in Dinomenem, jam haud dubie obstantem, tela conjiciuntur : inter quae tamen, duobus acceptis VulneribuS, evasit. Fuga Satellitum, ut jacentem videre regem, facta eSt. interfectores, pars in forum ad multitudinem laetam libertate, pars Syracusas pergunt ad praeoccupanda Andranodori regiorumque aliorum consilia. Incerto rerum Statu, Ap. Claudius, bellum orienS eta propinquo quum cerneret, Senatum literis certiorem

fecit, Siciliam Karthaginiensi populo et Hannibali conciliari. ipse,

adverSUS Syracusana con Silia, provinciam regnique fines omnia convertit praesidia. Exitu anni ejus, Q. Fabius ex auctoritate Senatus Puteolos, per bellum coeptum frequentari emporium, communiit, praesidiumque imposuit. inde Romam comitiorum cauSR VenienS, in eum, quem primum diem comitialem habuit, comitia edixit; atque ex itinere praeter urbem in campum deScendit. Eo die quum sors pra ivae Aniensi juniorum exiSSet, eaque T. Otacilium, M. AemΠium Regillum, consules diceret, tum Q. Fabius, silentio facto, tali oratione eSt usus: VIII. Si aut pacem in Italia, aut bellum cum eo hoste haberemus, in quo negligentiae laxior locuS eSSet, qui vestris studiis, quae in campum ad mandandos, quibus velitis, honores assertis, moram ullam offerret, is mihi parum meminisse videretur vestrae libertatis. Sed, quum in hoc bello, in hoc hoste, nunquam ab ullo duce sine ingenti nostra clade erratum Sit, eadem VOS cura, qUnin aciem armati descenditis, inire suffragium ad creandoS consules decet, et Sibi sic quemque dicere : Hannibali imperatori parem conSulem nomino. Hoc anno ad Capuam Jubellio Taureae, Cain-

140쪽

T. LIVII LIBER XXIV.

pano Summo equiti, prOVOcanti, Summus Romanus eques, Asellus Claudius, est oppoSitus. AdverSUS Gallum, quondam prOVOCIntem in ponte Anienis, T. Manlium, fidentem et animo et viribus, misere majores noStri. Ob eandem causam, haud multis annis poSt, fuiSSe non negaverim, cur M. Valerio non dissideretur, adversus Similiter provocantem arma capienti Gallum ad certamen. Quemadmodum pedites equitesque Optamus ut Validiores,

si minus, ut pares hosti habeamus ; ita duci hostium parem imperatorem quaeramUS. Quum, qui eSt summus in civitate dux, eum legerimuS ; tamen, repente lectus, in annum creatuS, RdVerSUSVeterem ac perpetuum imperatorem comparabitur, nullis neque

temporis, neque juris, inclusum augustiis, quo minus ita omnia gerat administretque, ut tempora postulabunt belli: nobis autem

in apparatu ipso, ac tantum inchoantibuS reS, annus circumagitur. Quoniam, qualeS Viros creare vos consules deceat, Satis eSt dietum ; restat, ut pauca de eis, in quos praerogativae favor inclinavit, dicam. M. Aemilius Regillus flamen est Quirinalis, quem

neque mittere ab SacriS, neque retinere, POSSumus, ut non deum aut belli deseramus curam. Otacilius Sororis meae filiam uxorem, atque ex ea liberos, habet. ceterum non ea VeStra in me majoreS-que meOS merita Sunt, ut non potiorem privatis necessitudinibus rempublicam habeam. Quilibet nautarum Vectorumque tranquillo mari gubernare potest: ubi saeVa Orta tempeStas est, ae turbato mari rapitur vento navis, tum Viro et gubernatore Opus est. Non tranquillo navigamus, sed jam aliquot procellis Submersi paene Sumus. itaque, quia ad gubernacula Sedent, Sumina cura prOVidendum ac praecavendum Vobis eSt. In minore te experti, Τ. Otacili, re sumus. haud sane, cur ad majora tibi fidamus, documenti quicquam dedisti. ClasSem hoc anno, cui tu praefuisti, trium rerum causa paraVimus : ut Africae oram popularetur ; ut tuta nobis Italiae littora essent; ante Omnia, ne Supplementum cum Stipendio commeatuque ab Carthagine Hannibali transportaretur. Create consulem T. Otacilium, non dico,

si omnia haec, sed si aliquid eorum reipublicae praestitit. Sin autem, te claSSem obtinente, etiam, Velut pacato mari, quaelibet Hannibali tuta atque int0gra ab domo venerunt, Si Ora Italiae infestior hoc anno, quam Africae, fuit; quid dicere potes, cur tep0tissimum ducem Hannibali hosti opponant i Si consul esses,

dictatorem dicendum exemplo majorum nOStrorum ConSeremUS.

nec tu id indignari posses, aliquem in civitate Romana meliorem bello haberi, quam te. Magis nullius intereSt, quam tua, Τ. Otacili, non imponi cervicibus tuis onus, sub quo concidas. Ego

magnopere Suadeo, eodem animo, quo, Si Stantibus Vobis in aciem armatis repente deligendi duo imperatores Sent, quorum ductu atque auspicio dimicaretis, hodie quoque con Sules creeti S ; quibus sacramento liberi vestri dicant, ad qu0xum edictum conVeniant,