장음표시 사용
171쪽
factu/ eεt. VΙΙΙ, Asc. Hannibal urbem Tarentum, praeter arcem, in quam prae8idium Romanorum fugerat, per Ta' entino8 juven , qui Re noctu venatum ire rimulaverant, cepit. XII. Ludi Apollinares eae Marcii carminibu8, quibu8 Cannen8is clade8 praedicta
fuerat, instituti sunt. XIII, XIV. A Q. Fulvio et Ap. Claudioco ulibus adver8u8 Hannonem, Poenorum ducem, provere pU9natum eδt. XVI. I i. Sempronius Gracchu8 procon I, ab ho8pite guo Lucano in insidias deductus, a Magone interfectu8 est. XIX. Centenius Penula, qui centurio militaverat, quum petr88et a Senatu, ut 8ibi eXercitus daretur, pollicitusque es8et, Ri hoc impetraδδet, de Hannibale victoriam, octo millibu8 accepti8, militum duae factuδ, consilit acie cum Hannibale, et cum Mercitu caeSus e*t. XXI. . Fulvius pq tor male adverRus Hannibalem pugnavit. in quo proelio hominum 8 decim millia ceciderunt: ip*e cum equitibu8 ducentis effugit. XXII. Capua ob8e a est a Q. Fulvio et Ap. Claudio consulibus. XXIII, Claudius Marcellus Syracu8a8 pugnavit anno tertio, et ingentem 8e virum ge88it. in eo tumultu urbis captae Archimede8, intentu8 formis, qua8 in pulvere de8crip-8erat, interfectus est. XXXIII, 3, c. P. et Cn. Scipiones in Hispania tot tantarumque rerum feliciter ge*tarum tristem eiitum tulerunt; prope cum toti8 exercitibu8 caeri anno octavo, quam in Hispaniam ii erant: XXXVI. amissaque eju8 provinciae p088e88io foret, Niri, L. Marcii, equiti8 Romani, virtute et industria contracti8 exercituum reliquiis, ejusdem hortatu bina castra hoStium expugnata eSS t. Ad triginta septem millia cae8a, ad mille octingentos triginta capti, praeda ingens parta. Dux Marciu8 appellatuS t.
Ι. DUM haec in Africa atque in Hispania geruntur, Hannibal in
agro Tarentino aestatem conSum pSit, spe per proditionem urbis Tarentinorum potiundae. ipsorum interim Sallontinoi im ignobiles urb06 ad 0um defecerimi. Eod 'm tempore in Bruttiis OX duodecim populis, qui anno priore ad Poenos desciverant, Consontini set Thurini in fidem populi Romani redierunt. Et pluros rodiissent, ni T. Pomponius V leutiinues, Prael octUS SOCilam, P -
172쪽
speris aliquot populationibus in agro Bruttio justi ducis spodiem
nactus, tumultuario exercitu coacto, cum Hannone conflixisset. Magna ibi vis hominum, sed inconditae turbae agreStium Servorumque, caeSa aut capta eSt: minimumque jacturae fuit, quod praefectus inter ceteros eSt captus, et tum temerariae pugnae auctor, et ante publicanus omnibus malis artibus et reipublieaeot societatibus infidus damnosusque. Sempronius consul in Lucanis multa proelia parva, haud ullum dignum memoratu, fecit, et ignobilia oppida Lucanorum aliquot expugnavit. Quo diutius
trahebatur bellum, et variabant Secundae adVerSaeque TeS non fortunam magi S, quam animos, hominum ; tanta religio, et ea magna eX parte eXterna, ciVitatem inceSsit, ut aut homines, aut dii, repente alii Viderentur facti . nec jam in Secreto modo atque intra parietes abolebantur Romani ritus; sed in publico etiam, ac foro Capitolioque, mulierum turba erat, nec sacrificantium nec precantium deos patrio more. Sacrificuli ac Vates ceperant hominum mentes: quorum numerum auxit ruStica plebs, ex incultis diutino bello infestisque agris egestate et metu in urbem compulsa; et quaeStuS eX alieno errore facilis, quem velut ex ConceSSae artis uSu exercebant. Primo secretae bonorum indignationes exaudiebantur : deinde ad Patres etiam et ad publicam querimoniam exceSSit res. Incusati graviter ab senatu aediles triumvirique capitales, quod non prohiberent, quum emoVere eam multitudinem e foro, ac di icere apparatuS Sacrorum, conatieSSent, haud procul afuit, quin violarentur. Ubi potentius jam
esse id malum apparuit, quam ut minoreS per magiStratuS Sed retur, M. Atilio, praetori urbis, negotium ab Senatu datum est, ut his religionibus populum liberaret. IS et in concione Senatusconsultum recitavit, et edixit, ut, quicunque libros Vaticinos procationesve, aut artem Sacrificandi con Scriptam, haberet, eos libros omnes literasque ad se ante Kalendas Apriles deferret: neu quis, in publico Sacrove loco, novo aut externo ritu
II. Et aliquot publici sacerdotes mortui eo anno sunt: L. Cornelius Lentulus, pontifex maximus, et C. PapiriuS C. F. Maso pontifex, et P. Furius Philus augur, et C. Papirius L. F. Μ O, decemvir Sacrorum. In Lentuli locum Μ. Cornelius Cethegus, in Papirii Cn. Servilius Caepio, pontifices Suffecti Sunt. augur
creatus L. Quinctius Flamininus, decemvir sacrorum L. Corneliua Lentulus. Comitiorum consularium jam appetebat tempus ; Sed, quin consules a bello intentos avocare non placebat, I i. Sempronius consul comitiorum causa dictatorem dixit C. Claudium Centhonem. ab co magister equitum est dictus Q. Fulvius Flaccus. Dictator primo comitiali die creavit consules Q. Fulvium Flaceum, magiStrum equitum, et Ap. Claudium Pulchrum, cui Sicilia provincia in praetura fuerni, Tum Iraetores creati Cn. Fulvius
173쪽
Flaccus, C. Claudius Nero, M. Junius Silanus, P. Cornolius Sulla. Comitiis perfectis, dictator magistratu abiit. Aedilis curulis fuit eo anno cum M. Cornelio Cethego P. Cornelius Scipio, cui post Africano fuit cognomon. huic petenti aedilitatem quum obsisterent tribuni plebis, negantes rationem ejus habendam eSSe, quod nondum ad petendum legitima aetas esset; Si me,'' inquit, omnes Quirites aedilem facere Volunt, satis annorum habeo. Tanto indo favore ad suffragium serendum in tribus discursum est, ut tribuni repente incepto destiterint. Aedilitia largitio haec fuit. Ludi Romani pro temporis illius copiis magnifice facti, et diem unum instaurati, et congei olei in vicos singulos dati. L. Villius Tappulus et M. Fundanius Fundulus, aediles plebeii, aliquot matronas apud populum probri accuSarunt: quaS-dam ex iis damnatas in exsilium egerunt. Ludi plebeii per biduum instaurati; et Jovis epulum fuit ludorum cauSR. III. Q. Fulvius Flaccus tertium, Ap. Claudius, consulatum ineunt. Et praetores provincias sortiti sunt: P. Cornelius Sulla urbanam et peregrinam, quae duorum ante Sors fuerat; Cn. Fulvius Flaccus Apuliam, C. Claudius Nero Suessulam, M. Junius Silanus Tuscos. Consulibus bellum cum Hannibale, et binae legiones decretae : alter a Q. Fabio, superioris anni conSule, altera Fulvio Centumalo, acciperet. Praetorum, Fulvii Flacci, quas Luceriae sub Aemilio praetore, Neronis Claudii, quae in Piceno sub C. Terentio fuissent, legiones essent; supplementum in ea8 quisque scriberet sibi: Μ. Junio in Tuscos legiones urbanae prioris anni datae. Ti. Sempronio Graccho et P. Sempronio Tuditano imperium, provinciaeque Lucani et Galliae cum suis exercitibus prorogatae : item P. Lentulo, qua Vetus provincia in Sicilia esset; M. Marcello Syracusae, et qua Hieronis regnum fuisset: T. Otacilio classis: Graecia M. Valerio: Sardinia Q. Mucio Scaevolae: Hispaniae P. et Cn. Corneliis. Ad Veteres
exorcitus duae urbanae legioneS a conSulibus Scriptae, Summaque trium et viginti legionum eo anno effecta est. Delectum ConSulum M. Postumii Pyrgensis cum magno prope motu Terum factum impediit. Publicanus erat Postumius, qui multis annis parem fraude avaritiaque neminem in civitate habuerat, praeter T. Pomponium Vrientanum, quem, populantem temere agrOS in Lucanis, ductu Hannonis priore anno ceperant KarthaginienseS. Hi, quia publicum periculum erat a Vi tempestatis in iis, quae portarentur ad exercitus, et ementiti erant falsa naufragia, et ea ipSa, quae Vera renunciaverant, fraude ipSorum facta erant, non caSu. in Veteres quass que naves paucis et parvi pretii rebus impoSitis, quum mersissent eas in alto, exceptis in praeparatas ScaphaS nautis, multiplices fuisse merces ementiebantur. Ea fraus indicata M. Atilio praetori priore anno fuerat, ac per eum ad Senatum delata, nec inmon ullo senatusconsulto notata ; quia
174쪽
Patros ordinem publicanorum in tali tempore offensum nol0baris. Populus severior Vindex fraudiA erat; excitatique tandem duo tribuni plebis, Sp. et L. Carvilii, quum rem inVisam infamemque cernerent, ducentum millium aeris mulctam M. Postumio dixorunt. cui certandae quum dieS adveni Sset, conciliumque tam frequens plebis adesset, ut multitudinem area Capitolii vix caperet ; perorata cauSa, SpeS una Videbatur eme, si C. Servilius Casca, tribunus plebis, qui pr0pinquuS cognatuSque P tumisi erat, prius, quam ad suffragium tribuS Vocarentur, intercessisset. Testibus datis, tribuni populum summoverunt: Sitellaque allata est, ut sortirentur, ubi Latini suffragium ferrent. Interim publicani Cascae instare, ut concilio diem eXimeret. populus reclamare : et forte in cornu primus sedebat Casca, cui Simul metus pudorque animum Versabat. Quum in eo parum praesidii esset, turbandae rei causa publicani per vacuum in Summoto locum cuneo irruperunt, jurgantes Simul cum populo tribunisque. Nec procul dimicatione res erat, quum Fulvius conSul tribunis, Nonne videtis, inquit, vos in ordinem coactos esse, et rem ad seditionem
Spectare, ni propere dimittitis plebis concilium P'IV. Plebe dimissa, senatus Vocatur, et consules reserunt de concilio plebis turbato vi atque audacia publicanorum: M. Furium Camillum, cujus exsilium ruina urbis secuta fuerit, damnari se ab iratis civibus pamum eSSe : decemVirOS ante eum, quorum legibus ad eam diem Viverent, multoS postea principes civitatis, judicium de se populi passos. Postumium Pyrgensem suffragium populo Romano extorsi Sse, concilium plebis Sustulisse, tribunos in ordinem coegisse, contra populum Romanum aciem instruxisse, locum occupasse, ut tribunos a plebe intercluderet, tribus in suffragium vocari prohiberet. Nihil aliud a caedo ac dimicatione continuisse homines, nisi patientiam magistratuum, quod cesserint in praesentia furori atque audaciae paucorum, Vincique Se ac populum Romanum paSSi sint; et comitia, quae reus vi atque armis prohibiturus erat, ne causa quaerentibus dimicationem daretur, voluntate ipsius Sustulerint. Haec quum ab optimo quoque pro atrocitate rei nota eSSent, Vimque eam contra rempublicam, et pernicioso exemplo, factam senatus decreMet: confestim Carvilii, tribuni plebis, omissa mulctae certatione, rei capitalis diem Postumio dixerunt: ac, ni Vades daret, prehendia Viatore, atque in carcerem duci, j usserunt. Postumius, Vadibus datis, non adfuit. Tribuni plebem rogaverunt, plebeSque ita scivit: Si M. Postumius ante Kalendas Maias non prodisset, citatusque eo die non respondisset, neque eXcusatus eSSet, Videri eum in exsilio esse : bonaque ejus Venire, ipsi aqua et igni, placere, interdidi. Singulis deinde eorum, qui turbae ac tumultuS eOΠ- citatores fuerant, rei capitalis diem dicere, ac VadeS POSeere, coeperunt. Primo n0Η dantes, deinde etiam eos, qui dare p0Ssent,
175쪽
Τ. LIVII LIBER XXV. l7l in carcerem conjiciebant: cujus rei periculum Vitantes, plerique in exsilium abierunt.
V. Hunc fraus publicanorum, deinde fraudem audacia protegens, exitum habuit. Comitia inde pontifici maximo creando sunt habita. Ea comitia novus pontifex M. Cornelius Cethegus habuit. Tros ing0nti certamine petierunt: Q. Fulvius Flaccus conSul, qui et ante bis consul et censor fuerat; et T. Manlius Torquatus, et ipse duobus consulatibus et censura insignis; et P. Licinius Crassus, qui et aedilitatem curulem petiturus erat. hic Senes honoratosque juvenis in eo certamine vicit. Ante hunc, intra centum annOS et Viginti, nemo, praeter P. Cornelium Calussam, pontifex maximus creatus fuerat, qui sella curuli non sedisset. Consules quum aegre delectum conficerent, quod inopia juniorum non facile in utrumque, ut et novae urbanae legiones, et Supplementum Veteribus Scriberetur, sufficiebat; senatus absistere eos incepto vetuit, et triumviros binos creari jussit: alteros, qui citra, alteros, qui ultra quinquagesimum lapidem in pagis, serisque, et conciliabulis, omnem copiam ingenu0rum inspicerent; et, si qui roboris satis ad ferenda arma habere viderentur, etiamsi nondum militari aetate essent, milites facerent. tribuni plebis, si iis videretur, ad populum ferrent, ut, qui minores septem et decem annis sacramento dixisSent, iis perinde Stipendia procederent, ac Si Septem et decem annorum, aut majores, milites facti essent. Ex hoc senMusconsulto creati triumviri bini conquisitionem ingenuorum per agros habuerunt. Eodem tempore ex Sicilia litertio Μ. Marcelli de postulatis militum, qui cum P. Lentulo militabant, in Senatu recitatae Sunt. Cannensis reliquiae cladis hic exercitus erat, relegatus in Siciliam, sicut ante diutum est, ne ante Punici bolli finom in Italiam reportaretur. VI. Hi permissu Lentuli primores equitum centurionumque, et robora ex legionibus peditum, legatos in hiberna ad M. Marcellum miserunt: e quibus unus, potestate dicendi facta, Consulum,'' inquit, te, M. Marcelle, in Italiam adimemus, quum
primum de nobis, etSi non iniquum, certe triste senatusconSultum factum est, nisi hoc SperaSSomUS, in proVinciam nOS, morte regum turbatam, ad grave bellum adversus Siculos simul Poenosque mitti, et Sanguine nostro Vulneribusque nos senatui satisfacturos esse ; Sicut patrum memoria, qui capti a Pyrrho ad Heracleam erant, adversuS Pyrrhum ipSum pugnante8 Satisfecerunt. Quanquam quod ob meritum nostrum succenSutStis, PatreS cOnScripti,n0bis, aut succensetis i Ambo mihi consules et universum Senatum intueri videor, quum te, M. Marcelle, intueor: quem Si ad Cannas consulem habuissemus, melior et reipublicae et nostra fortuna esset. Sine, quaeSo, priusquam de conditione nostra queror, noXam, cujuS arguimur, nOS purgare. Si non deum ira, nec sat0, cujus loge immobilis rerum humanarum ordo Seritur,
176쪽
Sed culpa, periimus ad Cannas, cujus tand0m ea culpa fuit i militum, an imperatorum i Equidem miles nihil unquam dicam do imperatore meo, cui praeSertim gratias Sciam ab Senatu aetas, quod non desperaverit de republica; cui post fugam ab Cannis per omneS annOS prorogatum imperium. Ceteros item ex reliquiis cladis ejus, quos tribunos militum habuimus, honores petere et gerere, et prOVincias obtinere, audivimus. ΑΠ Vobis Vestrisque liberis ignoscitis facile, Patres conscripti, in haec vilia capita saevi l et consuli primoribusque aliis civitatis fugere, quum Spes alia nulla esset, turpe non fuit, milites utique morituros in aciem misistis i Ad Alliam prope omnis exercitus fugit; ad Furculas Caudinas, ne expertus quidem certamen, arma tradidit hosti, ut alias pudendas clades exercituum taceam: tamen tantum afuit ab eo, ut ulla ignominia iis exercitibus quaereretur, ut et urbs Roma per eum eXercitum, qui ab Allia Vrios tranSfugerat, reciperaretur; et Caudinae legiones, quae sine armis redierant Romam, armatae remissae in Samnium, eundem illum hostem sub jugum miserint, qui hac sua ignominia laetatus fuerat. Cannensem Vero quisquam exercitum fugae aut pavoris insimulare p0test, ubi plus quinquaginta millia hominum ceciderunt; unde consulcum equitibus septuaginta fugit; unde nemo Superest, nisi quem hostis, caedendo fessus, reliquit uiam captivis redemptio negabatur, nos Vulgo homines laudabant, quod reipublicae nos reSer-Vassemus; quod ad consulem VenuSiam redissemus, et speciem justi exercitus fecissemus. Nunc deteriore conditione Sumus, quam apud patres nostroS fuerant captivi. quippe illis arma tantum atque ordo militandi, locusque, in quo tenderent in castris, est mutatua : quae tamen Semel navata reipublicae opera, et uno felici proelio, recuperarunt. Nemo eorum relegatus in exsilium est: nemini spes emerendi stipendia adempta : hostis donique est datus, cum quo dimicanteS, aut Vitam semel aut ignominiam sinirent. N0s, quibuS nisi quod commisimus, ut quisquam eX Cannensi acie miles Romanus superesset) nihil objici p0test, n0n Solum a patria procul Italiaque, Sed ab hoste etiam, relegati
Sumus; ubi Senescamus in eXSilio, ne qua SpeS, ne qua occaSio abolendae ignominiae, ne qua placandae ciVium irae, ne qua denique bene moriendi sit. Neque ignominiae finem nec virtutis praemium petimus ; modo experiri animum, et Virtutem exercere, liceat. laborem et periculum petimus, ut Virorum, ut militum, officio fungamur. Bellum in Sicilia jam alterum annum ingenti dimicatione geritur: urbes alias PoenuS, aliaS Roman HS eXpugnat:
peditum, equitum acies concurrunt: ad SyracuSas terra marique res geritur : clamorem pugnantium crepitumque armorum exaudimus, resides ipsi ac Segnes, tanquam nec munuS nec arma habeamus. Servorum legionibus Ti. Sempronius consul toties jam cum hoste si is collatis pugnavit. operae pretium habent, liber-
177쪽
tatem civitatemque. Pro Servis saltem ad hoc bellum emptis vobis simus. congredi cum hoSte liceat, et pugnando quaerere libertatem. Vis tu mari, Vis terra, Vis acie, ViS urbibuS Oppugnandis experiri virtutem l asperrima quaeque ad laborem periculumque dep0Scimus, ut, quod ad Cannas faciundum fuit, quamprimum fiat; quoniam, quicquid p0stea Viximus, id omne destinatum ignominiae eSt.VVII. Sub haec dicta, ad genua Marcelli procubuerunt. Marcellus id nec juris, nec poteStatis suae, esse dixit: Senatui
Scripturum Se, omniaque de Sententia Patrum facturum esse. Haeliterae ad novos consules allatae, ae per eos in Senatu recitatae
sunt: consultusque de his litoris ita decrevit senatus : Militibus, qui ad Cannas commilitones suos pugnantes deSeruiSSent, Senatum nihil videre, cur respublica committenda Sit. Si M. Claudio proconsuli aliter videretur, faceret quod e republica fideque Sua duceret; dum ne quis eorum munere vacaret, neu dono militari Virtutis ergo donaretur, neu in Italiam reportaretur, donec hostis in terra Italia esset. Comitia deinde a praetore urbano de SenatuSSententia, plebisque Scitu, Sunt habita: quibus creati sunt quinqueviri muris turribusque reficiendis : et triumviri bini ; uni SacriS conquirendis, doni Sque persignandis ; alteri reficiendis aedibus Fortunae et m91ris Matutae intra portam Carmentalem, Sed et Spei extra portam, quae priore anno incendio consumptae fuerant. Tempestates foedae fuere. In Albano monte biduum continenter lapidibus pluit. tacta de coelo multa: duae in Capitolio aedes; vallum in castris multis locis supra Suessulam; et duo Vigiles exanimati. murus, turresque quaedam CumiS non ictae modo fulminibus, sed etiam decussae. Reate Sinum ingen8 Visum Volitare: sol rubere Solito magis, Sanguineoque Simili S. Horum prodigiorum causa diem unum Supplicatio fuit, et per aliquot dies consules rebus divinis operam dederunt: et per eoSdem dies Sacrum novendiale fuit. Quum Tarentinorum defectio jamdiu et in spe Hannibali, et in suspicione RomaniS, eSSet, enuSaforte extrinsecus maturandae ejus intervenit. Phileas Tarentinus, diu jam per speciem legationis Romae quum esset, vir inquieti animi, et minime otium, quo tum diutino SeneScere Videbatur, patientis, aditum sibi ad obsides Tarentinos invenit. Custodiebantur in atrio Libertatis minore cura, quia nec ipsis, nec civitati eorum, fallere Romanos expediebat. HOS, crebris colloquiis Sollicitatos, corruptis aedituis duobus, quum primis tenebris custodia eduxisset; ipse, comes occulti itineris factus, profugit. Luce prima Vulgata per urbem fuga est: mi SSique, qui Sequerentur, ab
Tarracina comprehenSOS Omnes retraxerunt. deducti in comitio,
Virgisque, approbante populo, caesi, de SaXo dejiciuntur. VIII. Hujus atrocitas poenae duarum nobilissimarum in Italia Graecarum civitatium animos irritavit, quum publice, tum etiam
178쪽
singulos privatim, ut quisque tana laede interemptos aut propinquitate, aut amicitia, contingebat. Ex iis tredecim fero nobiles juvenes Tarentini conjuraverunt, quorum principes Nico et Philemenus erant. Hi, prius, quam aliquid moverent, colloquendum cum Hannibale rati, nocte per Speciem Venandi urbe egreSSi, ad eum proficiscuntur. et, quum haud procul c tris eSSent, ceteri Silva prope Viam sese occuluerunt: Nico et PhilemenuS, progre8Si ad Statione' comprehenSique, ultro id petentes, ad Hannibalem deducti sunt. Qui quum et causas consilii Sui, et quid pararent, exposuisSent; collaudati, oneratique promiSSiS, jubentur, ut fidem popularibus facerent praedandi causa Se urbe
egreSSOS, Pecora KarthaginienSium, quae paStum propulSa eSSent, ad urbem agere. tuto ac Sine certamine id facturos, promiSSumeSt. ConSpecta ea praeda juvenum eSt: minuSque, iterum ac saepius id eos audere, miraculo fuit. Congressi cum Hannibale rursus, fide Sanxerunt, liberos Tarentinos leges suaque omnia habituros, neque ullium Vectigal Poeno pen SuroS, praeSidiumve invitos recepturos: prodita praesidia Karthaginiensium fore. Haec ubi convenerunt, tunc vero Philemenus consuetudinem nocte egrediundi, redeundique in urbem, frequentiorem facere :
et erat venandi studio insignis) canesque, et alius apparatus Sequebatur ; captumque ferme aliquid, aut ab hoste ex praeparato ablatum, reportando, donabat aut praefecto, aut cuStodibuS portarum. nocte maxime commeaTe propter metum hoStium, credebant. Ubi jam eo consuetudinis adducta reS eSt, ut, quocunque noctis tempore sibilo dedisset Signum, porta aperiretur, tempus agendae rei Hannibali visum est. Tridui viam aberat: ubi, quominus mirum esset uno eodemque loco Stativa eum tamdiu habere, aegrum Simulabat. Romanis quoque, qui in praesidio Tarenti erant, SuSpecta eSSe jam segnis mora ejus deSi erat. IX. Ceterum, poStquam Tarentum ire constituit, decem millibus peditum atque equitum, quos in expeditione Velocitate corpOrum, ac leVitate armorum, aptiSSim0S eSSe ratus eSt, electiS, quarta Vigilia noctis Signa movit. praemissisque octoginta fere Numidis equitibus praecepit, ut discurrerent circa Vias, perlustrarentque Omnia oculi S, ne quis agrestium procul spectator agminis falleret;
praegreSSOS retraherent, obvios Occiderent, ut praedonum magiri quam eXercitUS, accoliS Species eSSet. ip8e, raptim agmine acto,
quindecim ferme millium spatio castra ab Tarento posuit: et, ne ibi quidem nunciato, quo pergerent, tantum convocatos milites monuit, Via omnes irent; nec diverti quenquam, aut excedere ordinem agminiS, paterentur, et in primis intenti ad imperia accipienda essent; neu quid nisi ducum jussu facerent: se in tempore editurum, quae vellet agi. Eadem sermo hora Tarentum fama pervenerat, Numidas equites paucoS populari agrOS, terroremque late agrestibus injecisse. Ad quem nuncium nihil ultra
179쪽
motus praefectus Romanus, quam ut partem equitum postero die luco prima juberet exire ad arcendum populationibus hostem. in cetera adeo nihil ob id intenta cura eSt, ut contra pro argumento fuerit illa procursatio Numidarum, Hannibalem exercitumque caStris non movime. Hannibal concubia nocte movit. dux Philemenus erat, cum Solito captae Venationis Onere. ceteri proditoreS ea, quae comp0Sita erant, eXSpectabant. Convenerat autem, ut Philemenu' portula assueta Venationem inferens,
armatos induceret; parte alia portam Temenida adiret Hannibal. Ea mediterranea regione Orientem Spectabat. aliquantum intra moenia includuntur. Quum portae appr0pinquaret, editus eX composito ignis ab Hannibale est, refulsitque. idem redditum ab Nicone signum : extinctae deinde utrinque flammae sunt. Hannibal silentio ducebat ad portam. Nico, ex improviso, adortus s0pitos vigiles, in cubilibus Suis obtruncat, portamque aperit. Hannibal cum peditum agmine ingreditur, equiteS SubsiStere jubet: ut, quo res poStulet, occurrere libero campo po8Sent. Et Philemenus postulae parte alia, qua commeare BESuerat, appropinquabat. nota VOX ejus et familiare jam signum quum excitasset Vigilem, dicentis, Viae Sustinere grandis bestiae onus ; portula aperitur. inferentes aprum duos juvenes Secutus ipse cum expedito Venatore, Vigilem, incautius miraculo magnitudinis in eos, qui ferebant, Verium, Venabulo trajicit. ingressi deinde, triginta fero armati ceteros vigiles obtruncant, refringuntque poriam prorimam : et agmen Sub signis confestim irrupit. inde cum silentio in serum ducti, Hannibali sese conjunxerunt. Cum duobus millibus Gallorum Poenus, in tres divisis paries, per urbem dimittit Tarentinos, et itinera quam maxime frequentia occupare jubet; tumultu orto, Roman0s p sim caedi, oppidanis parci. Sed, ut fieri id posset, praecipit juvenibus Tarentinis, ut, ubi quem Suorum procul vidissent, quiescere et Silere ac bono animo eSSe juberent. X. Jam tumultus erat clamorque, qualis esse in capta urbe Solet: Sed, quid rei e8set, nemo Satis pro cerio scire. Tarentini Romanos ad diripiendam urbem credere coorios : Romanis Seditio aliqua cum fraude videri ab oppidanis mota. Praefectus, primo excitatus tumultu, in portum e git: inde, acceptus scapha, in arcem circumvehitur. Terrorem et tuba audita ex theatro faciebat. nam et Romana erat, a proditoribus ad hoc ipsum praeparata res, inscienter a Graeco inflata, quis aut quibus signum daret,
incorium ossiciebat. Ubi illuxit, et Romanis Punica et Gallica
arma cognita tum dubitationem exemerunt; et Graeci, Romanos passim caede Stratos cernentes, ab Hannibale captam urbem Sen- Serunt. POStquam luae certior erat, et Romani, qui caedibus Superfuerant, in arcem confugerant, conticescebatque paulatim tumultus; tum Hannibal Tarentinos sine armis convocare jubet. COHVenere omneS, praeterquam qui, cedentes in arcem, Roman0S
180쪽
ad omnem adeundam simul fortunam prosecuti fuerant. Ibi Hannibal, benigne allocutus Tarentinos, tefitatu Sque, quae praestitisset civibus eorum, quos ad Trasimenum aut ad CannaScepisset, simul in dominationem superbam Romanorum invectus, Iecipere Se in domos Sum quemque jussit, et foribus nomen Suum
plo dato diripi jussurum. Si quis in hospitio civis Romani Vacuas
stutem tenebant domos) nomen inscripsisset, eum Se pro h OSte habiturum. Concione dimissa, quum titulis notatae fores di crimen pacatae ab hostili domo fecissent, signo dato, ad di ripienda hospitia Romana passim discursum est; et fuit praedae
aliquantum. XI. Postero die ad oppugnandam arcem ducit: quam quum et mari, quo in penir viae modum parS major circumluitur, praealtis rupibus, et ab ipsa urbe muro et fossa ingenti, Aeptam Videret, eoque nec Vi, nec operibuS, expugnabilem eSSe ; ne aut seipsum cura tuendi Tarentinos a majoribus rebus moraretur, aut in relictOS sine valido praesidio Tarentinos impetum ex arce, quum Vellent, Romani facerent, vallo urbem ab arce interseplae statuit: non sine illa etiam spe, cum prohibentibus opus RomaniS manum posse conseri; et, si ferocius procucurriSSent, magna caede ita
attenuari praesidii vires, ut facile per se ipsi Tarenti ni urbem ab iis tueri possent. Ubi coeptum opus est, patefacta repeΠte porta, in munientes impetum fecerunt Romani : pellique se Statio passa
est, quae pro opere erat, ut SueceSSu creSceret audacia, plureSque,
et l0ngiuS, pulsos persequerentur. Tum signo dato coorti undique Poeni sunt, quos instructos ad hoc Hanu es tenuerat; nec inStinere impetum Romani, sed ab effusa fuga loci angustiae eoS, impeditaque alia opere jam coepto, alia apparatu operi S, morabantur. plurimi in fossam praecipitavere, occisique Sunt plures in fuga, quam in pugna. Inde et opus nullo prohibente fieri coeptum. Fossa ingens ducta, et vallum intra eam erigitur : modicoque post intervallo murum etiam eadem regione addere parat, ut Vel Sine praeSidio tueri se adversus Romanos possent. Reliquit tamen modicum praesidium, ut simul in faciendo muro adjuvaret: ipSe, prosectam evin ceteris copiis, ad Galesum flumen quinque millia ab urbe abest) posuit castra. Ex iis stativis regresvis ad tu Spiciendum opus, quod aliquantum opinione ejus celerius creverat)Spem cepit, etiam arcem expugnari posse. Et eSi non altitudine, ut cetera, tuta, Sed loco plano posita, et ab urbe muro tantum ae fossa divisa. Quum jam machinationum omni genere et operibus oppugnaretur, misSum a Metaponto praesidium Rominis fecitnnimum, ut nocte ex improviso opera hostium invaderent. Alia disjecerunt, alia igni corruperunt. isquo finis Hannibali fuit ea Parte arcem oppugnandi. Reliqua erat in obsidione Spes; nec ea Satis efficaX, quia arcem tenentes, quae, in penin Sula PHSit