장음표시 사용
201쪽
turbaret. noctibus quoque Saepe incursu repentino in portis valloque trepidatum est; nec aut locus aut tempuS ullum Vacuum amotu ac sollicitudine erat Romanis : compulsi Sque intra vallum, adempto rerum omnium uSu, quum prope juSta obSidio eSSet, futuramque arctiorem eam appareret, Si Se Indibilis, quem cum
septem millibus et quingentis Suessetanorum adventare fama erat, Poenis conjunHSSet: duta cautuS et proVidens, Scipio, victus necesSitatibus, temerarium capit consilium, ut noctu Indibili
obviam iret, et, quocunque OccurriSSet loco, proelium conSereret.
Relicto igitur modico praesidio in castris, praepositoque T. Fontrio
legato, media nocte profectuS, cum Obviis hoStibuS manus conseruit. Agmina magis, quam acieS, pugnabant: Superior tamen, ut in tumultuaria pugna, RomanuS erat. ceterum et equites Numidae repente, quos fefellisse Se dux ratus erat, ab lateribus circumfusi, magnum terrorem intulere. Contracto adversus
Numidas certamine noVo, tertiuS insuper advenit hostis, duces Poeni, assecuti ab tergo jam pugnantes : ancepsque proelium Romanos circumsteterat, incertos in quem potisSimum hostem, quamve in partem, conferti eruptionem facerent. Pugnanti hortantique imperatori, et offerenti se ubi plurimus labor erat, latus dextrum lancea trajicitur: cuneusque is hostium, qui in consertos circa ducem impetum fecerat, ut exanimem labentem ex equo Scipionem Vidit, alacres g9udio cum clamore per totam aciem nuncianteS diScurrunt, imperatorem Romanum cecidisse. Haec pervagata paSSim VOX, ut et hoStes haud dubio pro victoribus, et Romani pro Victi S eSSent, fecit. Fuga confestim ex acie, duce amisSo, fieri coepta eα. ceterum, ut ad erumpendum inter Numidas, leviumque armorum alia auxilia, haud dissicilis res orat; ita effugere tantum equitum, aequantiumque equos VelO-
citate peditum, ViX P0terant: caesique prope plures in fuga, quam in pugna, Sunt. nec Superfuisset quisquam, ni, praecipiti jam ad
Vesperum die, nOX interveni SSet.
XXXV. Haud segniter inde duces Poeni sertuna usi, confestimo proelio, ViX nece8Saria quiete data militibus, ad Hasdrubalem Hamilcaris citatum agmen rapiunt, non dubia spe, quum juncti ossent, debellari poSSe. Quo ubi est ventum, inter exercitus ducesque, Victoria recenti laetos, gratulatio ingens facta, imperatore tanto cum Omni exercitu deleto, et alteram pro haud dubio parem Victoriam eXSpectanteS. Ad Romanos nondum quidem fama tantae cladis pervenerat; Sed moestum quoddam silentium erat, et tacita divinatio, qualis jam praesagientibus animis imminentis mali eSse Solet. Imperator ipse, praeterquam quod ab sociisse desertum, hoStium tantum auctas copias, Sentiebat, conjectura etiam et ratione ad Suspicionem acceptae cladis, quam ad ullam bonam Spem, pronior erat: Quonam modo enim Hasdrubalem ac Magonem, nisi defunctos suo bello, sine certamine adducere
202쪽
exercitum potuiSSe i Quomodo autem non obstitisse, aut ab tergo Secutum, fratrem l ut, Si prohibere, quo minuS in unum coirent et duces et exercitus hostium, non poSSet, ipSe certe cum fratre conjungeret copias. His anxius curis, id modo esse salutare in praeSenS credebat, cedere inde, quantum poSSet : et inde una nocte, ignaris hostibus, et ob id quietis, aliquantum emensus estiter. Luce, ut Sen Serunt profectos, hostes, praemissis Numidis, quam poterant maXime citato agmine Sequi coeperunt: ante noctem assecuti Numidae, nunc ab tergo, nunc in latera, incur- Santes. CODSi Stere coeperunt, ac tutari agmen, quantum P0Ment;
tamen, tuto ut Simul pugnarent procederentque, Scipio hortabatur,
priusquam pedeStreS copiae Sequerentur. XXXVI. Ceterum, nunc agendo nunc SuStinendo agmen, quum
aliquandiu haud multum procederetur, et 110X jam inStaret, revocat e proelio SUOS Scipio : et collectos in tumulum quendam, non quidem Sati S tutum, praeSertim agmini perculso, editiorem tamen, quam cetera circa erant, Subducit. Ibi primo, impedimentis et equitatu in medium receptis, circumdati pedites haud difficulter impetus incursantium Numidarum arcebant : dein, postquam toto agmine tres imperatores cum tribus justis exercitibus aderant, apparebatque, parum armis ad tuendum locum Sine munimento Vulituros eSSe ; circumspectare atque agitare dux coepit, Si quo modo poSSet vallum circuminjicere. Sed erat adeo nudus tumuluS et asperi Soli, ut nec virgulta vallo caedendo, nec terra cespiti faciendo, aut ducendae fossae, aliive ulli operi apta inveniri posset; nec natura quicquam Satis arduum aut abScisum erat, quod hosti aditum ascensumve dissicilem praeberet. omnia fastigio leni subvexa. Ut tamen aliquam imaginem valli objicerent, clitellas, illigatas oneribus, velut struentes ad altitudinem Solitam, circumdabant; cumulo sarcinarum Omni S generiS Objecto, ubi ad moliendum clitellae defuerant. Punici exercitus, pOSt- quam advenere, in tumulum quidem perfacile agmen erexere, munitionis vero facies nova primo eos velut miraculo quodam tenuit, quum duces undique Vociferarentur: Quid starent, et non ludibrium illud, vix feminis puerisve morandis Satis Validum, distraherent diriperentque i captum hostem teneri, latentem post
Sarcinas. Haec contemptim duces increpabant. ceterum, neque transilire neque moliri onera objecta, nec caedere stipatas clitellas,
ipsisque obrutas Sarcinis, facile erat. Tardatis diu, quum amolita Objecta onera armatis dedissent viam, pluribusque idem partibus fieret, capta jam undique caStra erant: pauci ab multis, perculsique a VictoribuS, passim caedebantur. Magna pars tamen militum, quum in propinquas refugisset silvas, in castra P. Scipionis, quibus Τ. Fontrius legatus praeerat, perfugerunt. Cn. Scipionem alii in tumulo primo impetu hostium caesum tradunt: alii cum paucis in Propinquam castris turrim perfugisse. hanc igni circum-
203쪽
datam, atque ita, eXHStiS foribuS, quas nulla moliri potuerunt vi, captam; omnesque intuS cum ipSO imperatore Occisos. Anno octavo, poStquam in HiSpaniam Venerat, Cn. Scipio, undetrigesimo die post fratris mortem, est interfectuS. LuctuS ex morte eorum non Romae major, quam per t0tam Hispaniam, fuit. Quin apud cives partem doloriS et exercitu8 amissi, et alienata provincia, et publica trahebat clades : Hispaniae ipsos lugebant desiderabantque duces; Cnaeum tamen magis, quo diutius praefuerat iis, priorque et faVorem Occupaverat, et Specimen justitiae temperantiaeque Romanae primus dederat. XXXVII. Quum deletus exercitus amissaeque Hispaniae Viderentur, Vir unu8 reS perditas restituit. Erat in exorcitu L. Marcius, Septimi filius, eques R0manus, impiger juveniS, animique et ingenii aliquanto, quam pro fortuna, in qua erat natUS, majoris. ad summam indolem accesserat Cn. Scipionis disciplina, Sub qua per tot annos omnes militiae artes edoctus fuerat. Hic,
et ex fuga collectis militibus, et quibusdam de praesidiis deductis,
haud contemnendum exercitum fecerat, junXeratque cum I .
Fontrio, P. Scipi0nis legato. Sed tantum praestitit eques Romanus auctoritate inter milites atque honore, ut, castris citra Iberum communitis, quum ducem eXercituum comitiis militaribus creari placuisset, subeuntes alii aliis in custodiam valli stationesque, donec per omnes Suffragium iret, ad L. Marcium cuncti summam imperii detulerint. Omne inde tempus exiguum id fuit) muniendis castris, conVehendisque commeatibuS, COI1Sumptum : et omnia imperia milites, quum impigre, tum haudquaquam abjecto animo, eXSequebantur. Ceterum, poStquam Hasdrubalem Gisgonis, venientem ad reliquias belli delendas, transisse Iberum, et appropinquare, allatum est, Signumque pugnae prop0Situm ab novo duce milites viderunt; recordati, quos paulo ante imperatores habuissent, quibusque et ducibus et copiis freti prodire ad pugnam soliti essent, flere omnes repente, et Offensare capita : et alii munus ad coelum tendere, deos incusantes ; alii, Strati humi, Suum quisque nominatim ducem implorare. neque Sedari lamentatio poterat, excitantibus centurionibus manipulares, et ipso mulcente et increpante Marcio, quid in muliebres et inutiles supr0jecissent fletus potius, quam ad tutandos Semet ipSOS, et rempublicam secum, acuerent animos i et ne inultos imperatores suos jacere Sinerent-quum subito clamor, tubarumque sonus jam enim prope Vallum hostes erant) eXauditur. Inde, VerSo repente in iram luctu, discurrere ad arma: ac, velut accensi rabie, discurriant ad portas, et in hostem, negligenter atque incomposite Venientem, incurrunt. Extemplo improvisa res pavorem incutit Poenis: mirabundique, unde tot hostes tam Subito exorti, prope deleto exercitu, forent; unde tanta audacia, tanta fiducia sui victis ac fugatis, quis imperator, duobus Scipionibus caeSla, eXti-
204쪽
tiSSet, qui S c tris praeesset, quis Signum didisset pugnae ; ad haec tot tam necopinata, primo, omnium incerti StupenteSque, referunt pedem : dein, valida impresSione pulsi, terga Vertunt. Et aut fugientium caedes foeda fuisset, aut temerarius periculo- UaSque Sequentium impetus, ni Marcius propere receptui dedisset Signum, ObSilatenSque ad prima Signa, quosdam et ipSe retinen S, concitatam repressisset aciem. inde in castra, avidos adhuc caedisque et Sanguinis, redurit. Karthaginienses, trepide primo ab hostium Vallo acti, postquam neminem in Sequi Viderunt, metu
substitisse rati, contemptim rursus et sedato gradu in castra abeunt. Par negligentia in castris custodiendis fuit. nam, etSi propinquus hostis erat, t men reliquias eum esSe duorum exercituum ante paucos dies deletorum Succurrebat. Ob hoc quum Omnia neglecta apud hostes essent, exploratis iis, Marcius ad consilium, prima Specie temerarium magiS, quam nudaX, animum adjecit, ut ultro castra hoStium oppugnaret: facilius eSSe ratus unius Hasdrubalis eXpugnari castra, quam, Si Se rurSUS treS exercitus ac tres duces junxissent, sua defendi : simul aut, Si SucceS- si SSet coeptis, recepturum Se amictam reS; aut, Si puISuS eSSet, tamen ultro inserendo arma contemptum Sui dempturum. XXXVIII. Ne tamen subita res et nocturnus terror etiam non suae fortunae consilium perturbaret, alloquendos adhortandosque Sibi milites ratus, concione advocata, ita disseruit: Vel mea erga imperatoreS DOStrOS, VivOS mortuOSque, pietaS, Vel PraeSensomnium DOStrum, milites, fortuna fidem cuivis facere poteSt,
mihi hoc imperium, ut amplum judicio Vestro, ita re ipsa grave
ac Sollicitum esse. Quo enim tempore, niSi metuS moerorem obStupefaceret, ViX ita compos mei eSsem, ut aliqua Solatia invenire aegro animo POSSem ; cogor VeStram omnium Vicem quod difficillimum in luctu est) unus consulere. et ne tum quidem, ubi, quonam modo has reliquias duorum exercituum patriae con-SerVare POSSim, cogitandum est, avertere animum ab assiduo moerore libet. Praesto est enim acerba memoria, et Scipiones me ambo dies noctesque curis insomniisque agitant, et excitant Saepe Somno ; neu Se, neu, in Victos per Octo annos in his terris, milites SUOS, commilitoneS vestros, neu rempublicam patiar inultam, et suam disciplinam suaque instituta sequi jubent, et, ut imperiis Vivorum nemo Obedientior me uno fuerit, ita, poSt mortem Suam, quod quaque in re facturos illos fuisse maxime censeam, id optimum ducere. Vos quoque Velim, militeS, non lamentis lacrimisque tanquam exstinctos prosequi, Vivunt Vigentque fama rerum gestarum) Sed, quotieScunque Occurret memoria illorum, velut si adhortantes signumque dantes rideatis eos, ita proelia inire. Nec alia profecto species, hesterno die oculiS animisque vestris oblata, memorabile illud edidit proelium :quo documentum dedistis hostibus, non cum ScipionibuS exStinc-
205쪽
tum Se nomen Romanum ; et, cujus populi Vi S atque virtus non obruta sit Cannensi clade, ex omni profecto Saevitia fortunae emerSuram eSSe. Nunc, quia tantum ausi eSti S Sponte Vestra, experiri libet, quantum audeatis duco Vestro auctore. non enim
hesterno die, quum Signum receptui dedi sequentibus effuse vobis turbatum hostem, frangere audaciam Vestram, Sed deferre in majorem gloriam atque opportunitatem, Volui: ut poStmodo, praeparati incautos, armati inermeS, atque etiam Sopitos, per occasionem aggredi possetis. Nec hujus occaSioniS Spem, milites, forte temere, Sed ex re ipsa, conceptam habeo. Α VobiS quoquo
profecto Si quis quaerat, quonam modo pauci a multis, victi a Victoribus, castra tutati sitis ; nihil aliud respondeatis, quam, idipsum timentes, Vos omnia et operibus firmata habuisse, et ipsos paratos instructosque fuisse. Et ita se res habet: ad id, quod notimeatur fortuna facit, minime tuti sunt homines; quia, quod
neglexeris, incautum atque apertum habeas. Nihil omnium nunc minus metuunt hoStes, quam ne, obSeSSi modo ipsi, atque oppugnati, caStra Sua ultro Oppugnemus. AudeamuS, quod credi non potest ausuros nos. eo ipso, quod dissicillimum videtur, facillimum orit. Tertia vigilia noctis silenti agmine ducam VOS. exploratum habeo, non vigiliarum ordinem, non StationeS justaS eSSe. Clamor, in portis auditus, et primus impetus castra ceperit. tum inter torpidos Somno, paVentesque ad necopinatum tumultum, et inermes in cubilibus Suis oppreSSOS, illa caedes edatur, a qua Vos hesterno die revocatos aegre ferebatis. Scio, audax Videri consilium. Sed in rebus asperis, et tenui Spe, fortissima quaeque consilia tutissima sunt: quia, Si in OccasioniS momento, cujus praetervolat opportunitas, cunctatus paulum fueris, nequicquam mOX OmiSSam quaeraS. Unus exercituS in propinquo est: duo haud procul absunt. nunc aggredientibus spes aliqua est: et jam tentastis vestras atque illorum vires. Si diem proferimus, et hesternae eruptionis fama contemni deSierimuS, periculum eSt, ne omneS duceS, OmneS copiae conveniant. Tres deinde duces, tres exercitus sustinebimus hostium, quos Cn. Scipio incolumi exercitu non sustinuit i Ut dividendo copias periere duces nostri,
ita separati ac divisi opprimi possunt hostes. alia belli gerendi via
nulla est. proinde nihil, praeter noctis proximae opportunitatem, exspectemus. Ite, dei S bene juvantibus, corpora curate, ut integri Vigentesque eodem animo in caStra hostium irrumpatis, quo vestra tutati ostis.V Laeti et audiere ab novo duce novum consilium, et, quo audaciuS erat, magiS placebat. reliquum diei expediendis armis et curatione corporum con Sumptum : et major parS noctis quieti data est. quarta Vigilia moVere. XXXIX. Erant ultra proxima castra, sex millium intervallo distantes, aliae copiae Poenorum. Vallis cava intererat, condensa arboribus. in hujus silvae medio ferme spatio cohors Romana
206쪽
arto Punica abditur, et equites. Ita medio itinere intercepto, ceterae copiae Silenti agmine ad proXimos hosteS ductae. et, quum statio nulla pro p0rtis, neque in vallo custodiae eSSent, Volut in Sua e tra, nullo usquam ObSistente, penetravere. Inde Signa canunt, et tollitur clamor. Pars semisomnos hostes caedunt: pars ignes caSis, Stramento arido tectis, injiciunt: pars portas occupant, ut fugam intercludant. Hostes Simul ignis, clamor, caedes, Velut alienatOS Sentibus, nec audire nec providere quicquam sinunt. incidunt inermes inter catervas armatorum ; alii
ruunt ad p0rtas, alii, obseptis itineribus, super vallum Saliunt: et, ut quiSque eVaSerat, protinus ad castra altera fugiunt; ubi ab
cohorte et equitibus ex occulto procurrentibus circumventi, caeSi-qlle ad unum, OmneS Sunt. quanquam, etiam Si quiS eX ea caede effugiSSet, adeo raptim, captis propioribus castris, in altera tranS- curSum caStra ab Romani8 est, ut praevenire nuncius cladis non
p08Set. Ibi Vero, quo longius ab hoste aberant, et quia Sub lucem pabulatum, lignatum, et praedatum, quidam dilapsi fuerant,
neglecta magis omnia ac Soluta invenere : arma tantum in stationibus posita: milites inermes, aut humi sedentes accubanteSque, aut obambulantes ante vallum portasque. Cum his tam Securis solutisque Romani, calentes adhuc ab recenti pugna, ferocesque Victoria, proelium ineunt. Itaque nequaquam resisti in portis p0tuit. intra portas, concursu ex totis e tria ad primum clamorem et tumultum facto, atrox proelium oritur : diuque tenuisSet, ni cruenta Scuta Romanorum visa indicium alterius cladis Poenis, atque inde pavorem, injecissent. Hic terror in fugam avertit OmneS : effuSique, qua iter est, ni Si quOS caedeS oppreSSit, eXuuntur castris. Ita nocte ac die bina castra hostium expugnata ductu
L. Marcii. Ad triginta septem millia hostium caeSa, auctor eStClaudius, qui annales Acilianos ex Graeco in Latinum sermonem vertit; captos ad mille octingentos triginta ; praedam ingentem partam : in ea fuisse clipeum argenteum pondo centum triginta octo, cum imagine Barcini Hasdrubalis. Valerius Antias una lcaStra Magonis capta tradit, septem millia caesa hostium : altero lproelio, eruptione pugnatum cum Hasdrubale ; decem millia OcciSa, quatuor millia trecentos triginta captos. Piso quinque lmillia hominum, quum Mago cedentes nostros effuse sequeretur, lcaesa ex insidiis scribit. Apud omnes magnum nomen Marcii ldueiS est. et verae gloriae ejus etiam miracula addunt: flammam lei concionanti fusam e capite, Sine ipsi HS SenSu, cum mngno Pa Vore circumstantium militum. monumentumque victoriae ejus de
Poenis, usque ad incensum Capitolium, fuisse in templo clipeum, Μarcium appellatum, cum imagine Hasdrubalis. Quisetae deinde aliquandiu in Hispania res fuere, utriSque, poSt tantaS accepta8
in vicem illatasque clades, cunctantibus periculum Summae rerum
207쪽
XL. Dum haec in Hispania geruntur, Marcellus, captis Syracusis, quum cetera in Sicilia tanta fide atque integritate compo- SuisSet, ut non modo Suam gloriam, Sed etiam majestatem populi Romani, augeret ; ornamenta urbis, Signa tabulaSque, quibus abundabant Syracusae, Romam deVexit. Hostium quidem illa sp0lia, et parta belli jure : ceterum inde primum initium mirandi
Graecarum artium opera, licentiaeque huic Sacra profanaque omnia vulgo spoliandi, laetum est; quae postremo in Romanos de0s, templum id ipsum primum, quod a Marcello eximie ornatum est, vertit. Visebantur enim ab externis ad portam Cap0nam dedicata a Marcello templa, propter excellentia ejus generis ornamenta, quorum pererigUR ParS comparet. Legationes omnium ferme civitatium Siciliae ad eum conveniebant. Dispar ut causa earum, ita conditio erat. qui ante captas Syracusas aut non de-Sciverant, aut redierant in amicitiam, ut socii fideles accepti cultique : qu0S metuS post captas Syracusas dediderat, ut victi a victore leges acceperunt. Erant tamen haud parvae reliquiae bolli circa
Agrigentum Romanis : Epicydes et Hanno, duces reliqui prioris belli, et tertius novus, ab Hannibale in locum Hippocratis missus, Libyphoenicum generis, Hipp0niates, Mutinem p0pulares VOeabant) vir impiger, et sub Hannibale magistro omnes belli artes
edoctus. Huic ab Epicyde et Hannone Numidae dati auxiliares :cum quibus ita pervagatus est hoStium agros, ita socios ad retinendos in fide animos eorum, ferendoque in tempore cuique auxilium, adiit, ut brevi tempore totam Siciliam impleret nominis Sui, nec Spes alia major apud faVentes rebus Karthaginiensium osset. Itaque, inclusi ad tempus moenibus Agrigenti, dux Poenus Syracusanusque, non con Silio Mutinis, quam fiducia, magis, ausi egredi extra muros, ad Himeram amnem POSuerunt castra. Quod ubi perlatum ad Marcellum est, eXtemplo copias movit; et ab hoste quatuor ferme millium intervallo consedit, quid agerent
pararentve eXSpectaturuS. Sed nullum neque locum neque tempus cunctationi consiliove dedit MutineS, tranSgreSSus amnem, ac stationibus hostium cum ingenti terrore ac tumultu invectus.
Postero die prope justo proelio compulit hoStem intra munimenta. inde revocatus seditione Numidarum in castris sacta, quum
trecenti ferme eorum Heracleam Minoam conceSSissent, ad mitigandos revocandOSque eOS profectUS, magnopere monuisse duces dicitur, ne abSente Se cum hoSte manu S conSererent. Id ambo
aegre passi duceS, magis Hanno, jam ante anxius gloria ejus, Mutinum sibi modum facere, degenerem Afrum imperatori Karthaginiensi, misso ab senatu p0puloque. Is perpulit cunctantem Epicyden, ut, tranSgreSSi flumen, in aciem eXirent: nam, si Muti-nem Opperirentur, et Secunda pugnae fortuna evenisset, haud dubio Mutinis gloriam fore. XLI. Enimvero indignum ratuS Marcellus, Se, qui Hannibalem,
208쪽
subnisum Victoria Cannensi, ab Nola repulisset, his, terra marique victis ab se, hostibus cedere ; arma propere capere militeS, et offerri signa, jubet. Instruenti exercitum, decem effusis equies
advolant ex hostium acie Numidae, nuncianteS, populareS SUOS, primum ea Seditione motos, qua trecenti eX numero Suo conelSSerint Heracleam, dein, quod praefectum suum ab obtrectantibus ducibus gloriae ejus, sub ipsam certaminis diem, ablegatum videant, quieturos in pugna. Gens fallax promissi fidem praestitit. itaque et RomaniS crevit animus, nuncio celeri per ordines misso, destitutum ab equite hoStem QSSe, quem maxime timuerant : et territi h0Stes, praeterquam quod maxima parte Virium Suarum non juVabantur, timore etiam incusso, ne ab suo et ipsi equite oppugnarentur. Itaque haud magni certaminis fuit. primus clamor atque impetus rem decrevit. Numidae quum in concursu quiseti stetissent in cornibuS, ut terga dantes Suos Viderunt, fugae tantum parumper comites facti, p0Stquam omnes Agrigentum
trepido agmine petenteS Viderunt, ipsi metu obsidionis passim in civitates proximas dilapsi. Multa millia hominum caesa captaque, et octo elephanti. Haec ultima in Sicilia Marcolli pugna
fuit. victor inde Syracusas rediit. Jam ferme in exitu annu8orat. itaque SenatuS Romae decrevit, ut P. Cornelius praetor literas Capuam ad consules mitteret: dum Hannibal procul abesset, nec ulla magni diScriminiS res ad Capuam gereretur, alter eorum, Si ita Videretur, ad magiStratus subrogandos Romam voniret. Literis accepti S, inter Se conSules compararunt, ut Claudius comitia perficeret, Fulvius ad Capuam maneret. Consules Claudius creavit Cn. Fulvium Centumalum et P. Sulpicium Sorvii filium Galbam, qui nullum antea curulem magiStratum gessisset. Praetores deinde creati L. Cornelius Lentulus, M.
Cornelius Cethegus, C. Sulpicius, C. Calpurnius Piso. Ρisoni jurisdictio urbana, Sulpicio Sicilia, Cethego Apulia, Lentulo
Sardinia evenit. Consulibus prorogatum in annum imperium
209쪽
CAP. I. lin. I 6. De Hannibalis in Romanos odio vid. Lib. XXXV. c. I9. et Νep. Hann. c. I. 2. II. l. 3. Ut appareret maius EUΜ, nempe Namilcarem. Alii perperam intelligunt de Hannibale dictum. 3. VIII. l. 9. Et nou sussciebant jam enim feriebantur arietibus)muri, quaSSataeque multas partes erant. Ita hunc locum legit et distinguit cet. J. F. Gronovius; quem seqtiuntur DrahenbOrchius et Rud. dimannus. At potior Videtur interpunctio nostra, qua Verba non sussciebant, non ad muros, sed ad Oppidanos reseruntur. Νempe oppidani non suffciebant ad omnia tuenda atque obeunda; quum aliis locis muri adhuc integri ariete ferirentur, aliis quassati ruinam mina rentur, aliis jam dejecti ruinis urbem nudassent. V DURE RUS. Pari modo
Quum tamen omneSFerre juvat subter denSh, testudine saSu3. Nec jam SUFFICIUNT : nam, &c. Aen. IX. 5 5. 4. IX. in fine. Literas igitur nunciosquo ad principes factionis Barcinae praemittit, ut praepararoni suorum animos, ne quid paraaltera grati icari PRO Romanis posset. Quum locutio orati icari PRO aliquo prorsus inaudita sit, neque alibi apud probos auctoreS reperiatur Vix dubitare possumus, quin Vetus ac Vera lectio fuerit P. BO. i. e. populo Romano ; et vocem Romanis, pro interpretamento in margine POSitam, inde in contextum irrepsisse. Ita Lib. XXV. c. 4. Postumius PyrgensiS dicitur si rasium populo Romano extorsisseu ubi plerique ex libris scriptis, Simili errore, habent populorum eaetorsisse ; POPULORUM ViZ.
5. XVII. in fine. Eodem anno versa in Punicum bellum. Omnes scripti deficiunt anno. Nec minus editt. veteres. in prima inVenio Μοguntina. Sed suppleverunt, qui xro eodem leviter corruptum eSSe non animadverterunt. Scribendum Gallia provincia, NONDUII et ei Sa in Punicum bellum, habuit: hoc est, priusquam eo adducerent ambo cori.
210쪽
NOTULAE IN LIBRUΜ XXI. sules copias Suas Hannibali opponendas et priuSquam ea SedeS et campus bell1 Punici fieret. V J. F. GRONOV. 6. XX. initio. Νοmen populi, quem primum adierunt Romani legati, excidisse putant viri docti. Gron Ovius pater IN ARVERNIS nova legendum conjicit: Gron. filius, RUSCI NON E terribilis species visa egi. Matthaei nomen Illiberi in terribilis corruptum eSSe SuSpicatur. 7. XXI. l. 12. Quas cuique ibi cara SINT. Pro sint, Gronovius rescripsit sunt, etsi omnes fere libri scripti in lectionem vulgatam conspirent ; quia scilicet, ut ipse ait, non est dubium, quin Sint. Grono-vium omnes deinceps editores secuti sunt. Nobis tamen videtur, omnino restituendam esse lectionem Vulgatam sint. Etsi enim non dubium est, QUIN cuique domi cara fuerint, Hannibali tamen dubium erat, QUAENAM HAEC ESSENT.
B. XXII. initio. Atque ideo HAUD minus, quod, Scc. omneS, quotquot viderimuS, editores vocem haud, quae in libris Omnibus, tam Scriptis, quam editiS, comparet, delendam cen Sent, utpote SenSum corrumpentem et perperam, ut nobis videtur. Ita enim ellipsis supplendueste atque ideo haud minus ita ratus eSt. quod, &c. Nam, quae Sequuntur Verba quod haud Unarus erat, circumitam ab Romanis eam lmatis alionem continere videntur, non quare Hispania non esset negligenda, Sed quare Hannibal ratus sit, eam non eSSe negligendam. 9. Ibid. l. 16. Drahenb. post Cluverium, et Omnes inde a Drahenb. hunc loeum interpungunt atque inde, profectus praeter Etovissam urbem, ad Iberum maritimamque oram ducit. At, quum Verbum prosciscor initium itineris denotat, quomodo, sodes, Hannibal praeter Elovissam urbem proscisci poterat 3 Ita distinximus, ut sententia sit- Hannibal praeter Elovissam urbem exercitum ducit, ad Iberum maritimamque oram; quo modo Livius loquitur, tum alibi, tum in fine cap. seq. Reyuli Gallorum eiercitum, per Fnes Suos, praeter Ruscinonem oppidum tranSmiserunt.10. XXV. 1. 29. Ad. . . cecidisse. Ita excudendum curaVimia S, quia numerus Occisorum excidisse videtur. Libri scripti habent cecidisse, ad cladisse, accessisse, ad cecidisse, accidi88e, Occidi83e, ac ESSisse ; et cod.Gudianus ad c. cecidisse. Vel D, numeri quingenarii nota, intercepta fuisse videtur litera finali vocis AD ; vel C, numeri centenarii nota, litera initiali vocis cecidisso; vel denique utrumque Simul evenire potuit.
Legendum igitur videtur vel D. Vel C. Vel denique DC. cecidisse constabat. E M S. Gudiano ad c. cecidisse in contextum libenter reciperemus, nisi hoc parum videretur pro illo multa caede. Lectio vulgata accisas res in edit. Mediolan. eSt, et, ut Gronovius ait, Mediolani conficta. Eam tamen omnes deinceps editoreS SerVarunt, etSi in nullo extet codice. Res accisae Sunt reS prope caeSae, SiVe caedendo infirmatae, metaphora, ut videtur, ab arboribus desumpta. ACCIDUNT iarbores tantum, ut summa species earum Stantium relinquatur. Huc quum Ss consuetudine reclinaverint alces, infrmas arbores affligunt, atque una ipsae concidunt. CAE S. B. G. VI. 27. Quanquam Surit ACCISAE RES, tamen EFFERENT Ss aliquando, et ad renovandum bellum REVIRESCENT. CIC. de Prov. Cons. C. I 4. Strothius, Vir doctu existimat, translationem desumptam esse ab avibus, quibus alae ampu-ιantur et minus bene.
Il. XXVII. initi0. Equites virique, Anglice, Horses with riders, and