Exegesis in epistolam divi Pauli ad Colossenses juxta textum Graecum et vulgatam editionem instituta a sacerdote J. Borlini

31쪽

Et ipse esst iantes Omnia . Vulgata vertit antes omness; Ver8io Syriaca e contra reddit ante omnia. Graecus genitivus πάντων utrique generi communis est. Praeserendum tamen neutrum

genus videtur, tum quia universalius est, tum quia παντα neutro genere bis jam dixit, ac tertio mox repetit hagiographus auctor. - Sensus est: Christus origine et dignitate creaturas omnes antecedit: origine quidem, quia aeternus, dignitate vero, quia Deus est. Et omnia ira mso Constant, omilia per i in

sum consistunt et conservantur; omnia subsistentiam et conservationem suam ab ipso repetunt.

Τali ratione Christi divinitatem superius probatam modo confirmat, eum rerum conservatio non

minus, quam creatio soli Deo sit tribuenda. o. 1 8.

- Εt ipse est caput corporis Ecclesiae, qui eεt principium, primogenitus ex mortuis, ut sit in omnibus ipse primatum tenens, MPostquam ea, quae ad divinam Christi naturam

pertinent, in superiori hus expoSuisset, nuno nil explicandum redemptionis nostrae m steriunt propius accedens, 'humanae ejus naturae dignitatem prosequitur. Et inse est crapiat cori oris Ecclesiae, et Christus est caput totius Ecclesiae, quae est Corpus illius. -- Cur autem Christus caput Ecclesiae appellatur 2 Quia, sicut in corpore naturali caput vitam motumque omni bias membris tri-

32쪽

buit, ita in mystico Ecclesiae corpore I. Christus vitae et charitatis spiritum in omnes fideles iugiter innuit. - Ex quo colligitur, Christum Ecclesiae caput nuncupari non quoad divinam, sed quoad humanam naturam, prouti clarissime liquet ad Ephes. c. I., in quo agitur semper de christo, non qua Deus, sed qua homo est et Redemptor, et v v. 22 et 23 Christus Ecclesiae caput, EccIesia Christi corpus vocatur. Qui est Princi ium. Arbitrantur noti nulli, Christum hic princi tum dici, quia omnium Creaturarum causa efficiens est. Sed cum de Christo ut homine nunc loquatur Apostolus, rectius gentire videntur, qui putant, Christum hic appellari 'rincipitim respectu habito ud Ecclesiam, cujus caput paullo antea clicebatur: caput enim

totius corporis principatum tenet. Primogenitus ex mortuis. Resurrectionem Paulus considerat tamquam regenerationem, et novam nativitatem; hinc Christum ex mortuis suscitatum vocat γωτότοκον κ των νεκρων, ficilicet Primiam inter eos qui resurrexerunt; et hoc triplici de causa, 13 quia Christus solus propria

virtute resurrexit, 2 quia Christi resurrectio est causa et exemplar resurrectionis aliorum hominum, 3 quia solus ad vitam immortalem re- SurreXit, numquam amplius moriturus. In sacra sive V. sive N. Foederis Scriptura nonnullos ante Christum pristinae vitae restitutos legimus, prout essent illi, qui ab Elia et Elisaeo in V. Τ., et Lazarus, qui a Christo in N. F. suscitatus est.

33쪽

- uoc tamen maximum discrimen inter Christi et horum resurrectionem intercedit, quia ad immortalem Christus, isti vero ad mortalem vitam re Surrexerunt rursus morituri, quemadmodum reapse mortui sunt. Ut sit in omnιbias ipsc Primatiam IEncnS.

Illud i να consecutive sumendum est, scilicet: eA quibus et sicitur, ut Christus in onritibus primatum teneat, et quoad aeternam generationem, qua est primogenitus totius creaturae, et quoad humatiam naturam, qua resurreAit et e St primogenituS mortuorum. - D. Τhomas hunc locum ita interpretatur, ut Christus principatum teneat et

quoad dona gratiae, quia est principium, et quoad gloriae dona, quia est primogenitus, haeres, Dominus. v. 19.

Quia in ipso complacuit omnem plenitudinem inhabitare: is Post verbum ευδοκησε supplendum est τιν Θεωvel πατρι, quod Ambrosianus textus et Erasinus eXpressit. - Sensus est: Fuit voluntas Dei, ut tu homine a Verbo tu personae unitatem a8Sumpto perpetuo et inseparabiliter inhabitaret, resideret divinitatis omniumque donorum plenitudo. Animadversione digna sunt singula verba, quibus in hoc versiculo utitur sacer auctor. Dicit imprimis com lacuit, ut ostendat, hominis Christi dona non fuisse eX lato seu meritis, ut a je-bat Photinus, sed ex mera divinae voluntatis

34쪽

complacentia et liheralitate assumentis humana iunaturam in unitatem personae. - Subdit deinde omnem, quia alii habent hoc donum, alii aliud, Christo autem omnia dedit juxta illud Joan. c. XIII. v. 3. : u Omnia dedit ei Pater in manus. DSubiungit tertio Micnitudinom, quia aliquis aliquod donum quidem habet, sed uoia ejusdem plenitudinem; non item tamen Christus, qui fuit plenus gratiae et veritatis Cons. Joau. C. I. V. 14. . Dicit demum inhabitare, quia alii usum gratiae ad tempus acceperunt, ita spiritus Prophetarum non semper adsuit Prophetis; sed haec divinitatis ac donorum plenitudo est in Christoliabitualiter, ita ut semper in eamdem dominium

exercere possit. . . t '

verba ποικίω et πικρομέω sibi volunt habitare, eo tamen cum discrimine, quod primum de per-Pelua, secundum de temporali mansione adhihetur. Ita Petrus, Epi8t. I. c. l. v. 17, vitam praesentem vocat παροικέαν id est incolatum De contra Psalm. 88. v. T. cum dicitur: M sicut laetantium omnium habitatio est in te se, pro vocabulo habitatio graece est κατοικlα, hoc est perpetua

Vulgata. a Et per eum reconciliare omnia in ipsum, pacificans per sanguitiem crucis eius, sive quae in terris, sive quae in coelis sunt. ni extus graecus ad literam. u Et Per eum reconciliare omnia ita ipsum, pacificati S per Sau-

35쪽

guinem crucis ejus, per ipsum, sive quae super . terram, sive quae in Coelis. nra por eum reconciliam omnia in insum. Suhintelligitur verbum ενδ κη era complacuit, fuit nimirum Patris voluntas, ut omnia, scilicet omnes homines omnium nationum, temporum, Et Ioe

rum sibi reconciliarentur, non quidem per Angelum, prout Simoniani docebant, sed per Iesum

Christum. Pacificans Per sanguinem crucis GuS, Per ωsum, Sire quac SMPcr torram, siMo qua in coelis. Vulgata et nonnulla etiam exemplaria

graeca omittunt illud δἰ αὐτοὐ por ipsum, quod

reapse redundat. Ostendit hic hagiographus scriptor, qua ratione Deus Pater omnia sibi reconis ciliaverit; Deus scilicet per sanguinem, quem Christus in cruce fudit, non solum homines sibi reconciliavit, quod superius dixerat; sed etiam pacem instauravit inter ea, quae super terram, et ea, quae in coelis sunt, nimirum inter homines et Angelos, qui antea valde erant inter se disjuncti et inimici propter peccatum. Sensus igitur hujusce versiculi ita est constituendus: Deus Pater voluit per Christum homines primum sibi, deinde vero coelestia et terrestria, id est Angelos et homines inter se reconia ciliare, uniendo eos tamquam unum Corpus in Christo ut capite; pace inter eos composita Persanguinem ejus in cruce essusum, quo Peccatum, quod erat inimicitiae causa, penitus deletum est.

36쪽

Vulgata. M Et vos cum e8setis aliquando alien ii, et inimici sensu in operibus malis, is Graecus textus ad literam. - Εt vos olim exustentes abalienatos, et inimicos mente in operibus malis, nunc autem reconciliavit Descrihil hic Apostolus colossensium condutionem, antequam christi beneficia acciperent. Haec autem cotiditio tria praeseserebat mala: quoad intellectum erant ignorantes απηλλοτριωρονοι,

abalionati scilicet a veri Dei ejusque religionis cognitione; quoad assectum erant justitiae inimici et quidem τη Dανοι' id est ex voluntate, ex malitia; quoad actum denique erant in multis peccatis εν το ς εργοιs τοῖs πονηροις in veribus malia. p. 22.M In corpore carnis suae per mortem, exhibe re. Vos Sanctos et immaculatos et irreprehensi-hiles coram ipso, H

Ostendit nunc Paulus Christi beneficia colos-

sensibus collata: Nunc autem reconciliavit in Cor Orct carnis suae Per mortem. Adversua Sim

nem, qui dixerat, Christum in corpore phantastico passum esse, et contra Basilidem asSerentem, pro Christo passum et mortuum es8B SLmonem c renensem, adstruit Paulus, Christum in Comore carnis suas, id est in corpore suo cari D, Vero et proprio, passionem et mortem pro nobis subiisse.

37쪽

Cur aute in reconciliavit vos Christus 3 ExhA

hensibit s coram ipso. Erasmus Ambrosianum textum secutus illud κατενώ, ον αυτου Vertit in con-v c tu suo: rectius tamen reddidit Vulgala comm mso, id est Deo Pati'e: hon enim loci senissus postulat: Ut exhiberet ac sistereti vos Deo Patri sanctos, immaculatos, et irreprobensibiles. Nimirum finis reconciliationis est sanctificatio vestra, qua Deus vobis confert illam morum purita-t m et sanctitatem, quae vos noti oculis hominum acceptos'reddit, sed Coram Deo κωπι τιον αὐτου. Ex doctrina in hoc versiculo contenta nos ita adversus Neotericos argumeniamur. Si per reconciliationem nobis a Christo collatam sancti immaculati, irreprehensibiles, Deoque accepti reddimur, ergo ita justificatione peccata non extrinsece tantum remittuntur, per externam videlicet justitiae Christi imputationem, sed intrin Sece quoque tolluntur, ac Pi Oi Sus delentui.

u.Si tamen permanetis in fide fundati et stabiles, et immobiles a spe Evangelii, quod audistis. quod praedicatum est in omni creatura, quae subicaelo est, Cujus lactus sum ego Paulus mi

nisteri m

st autem sanctificationem assequi possitis, necesse est, 1 ut sitis in fdo fiandati et stabitos, id est firmi et constantes. Fides sane est veluti sundamentum, ex cujus firmitate totum sirina-

38쪽

tur Ecclesiae aedificium. Opus est 2ὶ ut sitis immobiles a s o, nulla externa vi dimoveri patia mi-ui a spe caelestium bonorum. quae ab Evangelio vobis promittuntur a s e Eυangelii. Quoci praedicatiam cst in omni Creatiara, quact sub Caclo ost, id est quod Evangelium in plurimas quaquaversunt nationea hoc jam tempore disseminatum est: est enim hyperbole, quae ita est intelligenda. Non inconsulto Apostolus, postquam Colossermses adhortatus esset ad firmitatem fidei et spei eorum bonorum, quae ab Evangelio promittuntur, confestim addit, hoc Evangelium a Colossensibus auditum et acceptum omnibus terrae gentibus et natiouibus suisse praedicatum; tali enim ratione ostendit, adimpletum esse J. Christi vaticinium, quod Marc. c. XVI. v. 15. legitur: praedicate

Evangelium omni creaturae. is Nemo autem il0uvidet, huju4 prophetiae adimpletionem gravissimum esse argumentum ad Colossenses in spe et side confirmandos. Cujus factus sum ego Paulus minister. Ne Colossenses minoris aestimarent Evangelium ex eo,

quod non ab apostolo, sed ab Epaphra discipulo audivissent, hisce verbis illos monet, se illud bdem Evangelium annunciare, quod Epaphras praedicaverat. ν. 24.

Vulgata. M Qui nunc gaudeo in passionibus pro vobis, et adimpleo ea, quae desunt passionum cini-

39쪽

sti, in carne mea, pro corpore ejus, quod est Ecclesia: nGraecus textus ad literam. v Nunc gaudeo in passionibus pro vobis, et suppleo ea, quae desunt pressurarum Christi, in carne mea, Pro Corpore ejus, quod est Ecclesia. nNunc gaudeo in Passionibus Pro vobis. Insallibilis adeo est hujus Evangelii veritas, ut li-heuter et hilariter mea mala patiar ad vos in fide confirmandos. Et sumiso cta, quao desunt Pressuriarum Christi, in carne mcta. Vocabulum invερην ματα

perperam a Theodoro Bega per reliquias redditur, etenim υστέρημα ab υστερέω dessem Graeeis idem est, quod Latinorum invia, Penuria, defectus ; praesertim cum jungitur Verbo αναπληρσω suPPleo, adimρlco: nec enim quis supplet id, qnod reliquum est et abundat, sed tantum id quod deest, ut patet ex II. ad Cor. c. VIII. v. 14.: a vestra abundantia illorum υστέρημα inopiam suppleat. n Et ad Philip. c. II. v. 30: vut impleret υστέρημα id quod ex vobis deerat erga

meum obsequium. D Unde chr g tomias, inter pres Syrus, aliique passim vocem υστερήματα Perinti ut d fectum. - Idem colligimus, significatione verbi ἄνταναπληροω attente considerata. Hoc ve

hum ea tribus constat: ex αντὶ quod indicat τμcem, cum quis alterius loco aliquid facit, ex ανὰ quod apud Latinos valet iterum, rur8us, et πλη- ρθω mPlso; ανταναφηροω igitur sibi vult rursus et

frequenter aliquid implere vice vel loco alicujus;

40쪽

nota potest autem impleri loco alicujus uisi tu, quod faciendum manet; ergo vox bστἰρημα sibi vult desectum, deficientiam. Is Chripti passio nihil habet imperfectum, nihil quod supplendum sit, ut impleatur. Salvator persecte perfunctus est munere suo: passionis et sanguinis ejus pretium infinitum est, et omnia merita, omnes cutichorum etiam hominum virtutes et passiones ne minimum quidem incremetitum illi adjicere possunt, cum potius quaecumque bona homines persicere adnituntur, ab eodem Christi sanguine et passione pretium et meritum suum omnino repetant. Quid ergo in carne sua

supplere potest Apostolus p Quid Christi passionibus potest adjicere Respondemus, J. Christum pro uobis passum minime uos exolvisse, quominus et nos pateremur, exerceremus virtutes, ac peccata nostra poenitentiae lacr mis elueremus. Nos monet d. Petrus iv I. sua Epist. c.

II. v. 21. illum passum esse, ut nobis praebereteXemplum, atque ut nos illius vestigia sequeremur. Hoc in .sensu dici potest, aliquid adhuc sa ciendum eidem superfuisse, non quidem iri persona sua, sed in memhris suis. Pro comore ejus, quod est Ecclesia. Apim stolus in hoc loco Christum ejusque Ecclesiam tamquam . m εticam per3onam considerat, cujus caput est Christus, membra autem sunt sideles, qui juxta aeternum Dei decretum debent et ipsi Crucem suam gestare, et passiones sufferre, ut ad coelestem gloriam possint pervenire; quapropter