장음표시 사용
201쪽
etiam declarativa sequentis ut omnis uirtus bonum est et omnis uoluptas non est bonum, omni S igitur uoluptas non est uirtus'. tertia forma est in qua Subiectiva superioris sumpti eadem est etiam Subiectiva sequentis ut quoddam bonum uoluptas est, omne bonum utile est, Squoddam igitur utile est uoluptas'. in prima sorma et uniuersaliter et particulariter et dedicatiue et abdicatiue concludi potest, in Secunda forma uniuersaliter nisi per contrarium concludi non potest. in tertia forma particulariter tantum concluditur. quapropter noli frustra hic est 10 ordo seruatus. nam merito prima dicitur in qua omnimodo concludi potest, Secunda item recte in qua potest concludi uniuersaliter, quamuis per contrarium, tertia item recte quia in quantitate minor est, in qua nisi particulariter concludi non potest. 15Nunc dicendum est singulae formae quot modos recipiant. nam recipiunt intra Se certum numerum, extra quos modos quicquid conclusum fuerit, non est temere concedendum. recipit autem prima nouem modos, Secunda quattuor, tertia Sex. 20 PRIMAE FORMAE PRIMUS MODUS est in quo conficitur ex duobus uniuersalibus dedicatiuis uniuersale dedicatiuum directum ut est omne iuStum honestum, omne honestum bonum, omne igitur iustum bonum . si reste-xim inseras 'omne igitur bonum iustum' non sequitur 25 sed particulariter potest in serri quoddam igitur bonum iustum' et efficitur quintus modus. SECUNDUS modus est in quo conficitur ex uniuersali dedicativo et uniuersali abdicativo uniuersale abdicatiuum directum ut est Omne iustum honestum, nullum honestum turpe, nullum in igitur iustum turpe'. si reflectas nullum igitur turpe iustum' efficitur sextus modus. diximus enim supra uni-8 in secunda - 9 non potest om. R il ante nisi add. uniuersaliter et particulariter b li s post tertia add. uero deleto forma ri, sorma in ras. in B li 10 ordo est It it 13 post uniuersaliter add. et particulariter bm 18 eonolusum R19 autom om. R is 23 Koppius directim legendum putat
202쪽
uersale abdicativum posse conuerti. TERΤIVS modus est in quo conficitur ex particulari dedicativo et uniuersali dedicativo particulare dedicatiuum directum ut est ' quoddam iustum honestum, omne honeStum utile, quoddam 5 igitur iustum utile'. at si reflectas efficitur septimus mo- 129 silus 'quoddam igitur utile iustum' quoniam supra dictum est particulare dedicativum posse conuerti. QVARTVs modus est in quo conficitur ex particulari dedicativo et uniuersali abdicativo particulare abdicatiuum directum ut 10 est 'quoddam iustum honeStum, nullum honestum turpe. quoddam igitur iustum n0n est turpe' reflecti non potest. diximus enim supra particulare abdicatiuum non posse
conuerti. OCΤAVVS modus eSt in quo conficitur ex uniuersali al, dicativo et uniuersali dedicativo particulare ab - 15 dicativum reflexim ut est nullum turpe honestum, omne honestum iustum, quoddam igitur iustum non est turpe . Noos modus est in quo conficitur ex uniuersali abdicativo et particulari dedicativo particulare abdicativum reflexim ut est nullum turpe honestum, quoddam honestum ad iustum, quoddam igitur iuStum non est turpe .sECvNDAE FORMAE PRIMVS modus est in quo con- 412ficitur ex uniuersali dedicativo ed uniuersali abdicativo uniuersale abdicatiuum directum ut est' omne iustum honestum, nullum turpe honestum, nullum igitur iustum 25 turpe . hic reflexione si utaris, alius modus non efficitur, quoniam de utrisque subiectivis si illatio. 8ECvNDus modus est in quo conficitur ex uniuersali abdicativo et uniuersali dedicativo uniuersale abdicatiuum directum ut est 'nullum turpe honestum, omne iustum honei 30 stum, nullum igitur turpe iustum '. TERΤIVS modus est in quo conficitur ex particulari dedicativo et uniuersali abdicativo particulare abdicatiuum directum ut est quoddam iustum honestum, nullum turpe honestum, 13o squoddam igitur iustum non est turpe'. QvARTVS modusa5 est in quo conficitur ex particulari abdicativo et uniuer
203쪽
MRΤΙΑNI CAPELLAE quoddam iustum non est turpe, omne malum turpe, quoddam igitur iustum non est malum . 41s TERΤΙAE FORMAE PRIMUS modus est in quo conficitur ex duobus uniuersalibus dedicatiuis particulare dedicatiuum directum ut est Omne iustum honestum, Omne 5 iustum bonum, quoddam igitur honestum bonum . SECUNDUS modus est in quo conficitur ex particulari dedi-- cativo et uniuersali dedicativo particulare dedicatiuum directum ut est 'quoddam iustum honestum, omne iustum bonum, quoddam igitur honestum bonum . TERTIVS 10 modus est in quo conficitur ex uniuersali dedicativo et particulari dedicativo particulare dedicatiuum item directum ut est 'omne honestum iustum, quoddam honestum bonum, quoddam igitur iustum bonum . QVARTVS modus est in quo conficitur ex uniuersali dedicativo et uniuer- 15 sali abdicativo particulare abdicatiuum directum ut est omne iustum honestum, nullum iustum malum, quoddam igitur honestum non est malum . QVINTVS modus est in quo conficitur ex particulari dedicativo et uniuersali abdicativo particulare abdicatiuum directum 'quod- 20dam iustum honestum, nullum iustum malum, quoddam igitur honestum non est malum . SEXΤvS modus est in quo conficitur ex uniuersali dedicativo et particulari abdicativo particulare abdicatiuum directum ut est 'omne iustum honestum, quoddam iustum non est malum, quod- radam igitur honestum non est malum . hinnes igitur modi131s certum ordinem tenent eiusdemque ordinis ratio est, quae in ipsis formis demonstrata est. 414 CONDICIONALIS syllogismus est cuius propositio et plenum argumentum et plenum id de quo quaestio est ad continet, ita ut assumpto argumento iam certum inferri possit de quo quaestio erat ad hunc modum. ponamus quaestionem esse utrum Sit utilis rhetorica, et uolentes utilem probare, argumentum ab huius desinitione capia-5 diro etim B li 8 diro clim BR I 1 in quo conficiturom. B l 12 item si ut est B li directim BR ll 13 ut ostom. B l 20 diroetim BR li 29 do condicionali syllogismo ante condicionalia add. BR 31 huius Br hus R il
204쪽
mus, quod est bene dicendi scientia. ex huius argumento et illa quaestione condicionalis sFllogismus ponitur sic si rhetorica est bene dicendi scientia, utilis est . assumimus argumentum ita est autem rhetorica bene dicendi scien-5 tia . haec duo qui concesserit, etiam inuitus concedat necesse est utilem esse rhetoricam, quod erat dubium ante quam propositio et assumptio concederetur. nihil tamen in assumptione accessit extrinsecus. quod est proprium praedicatiui syllogismi. hic PRIMVS modus ad a dialecticis appellatur, qui est AB ANTECEDENTIBUS propterea quoniam argumentum quem ad modum popositum est, ita et assumptum, hoc tantum modo differens
quod cum condicione positum est et sine condicione assumptum. SECUNDUS modus est qui appellatur Λ CON- 41515 SEQUENTIBUS, in quo ipsum argumentum quaestionem Sequitur, non quaestio argumentum hoc modo 'si est rhetorica utilis, est bene dicendi scientia . assumitur argn- mentum a contrario id est per negationem sic non est autem bene dicendi scientia, non utilis est igitur . TER- 416 20 TIVS modus est, qui appellatur A REPUGNANΤIBVS, in quo demonstratur non posse simul hoc esse et illud non esse, in quo cum fuerit adsumptum unum, aliud necessa rio tolletur, ut cum suerit adsumptum esse, non e S Se tollatur hoc modo 'non est bene dicendi scientia rhetorica 132 s25 et non est utilis, est autem bene dicendi scientia, utilis est igitur': consectum est utilem esse' sublato eo quod non esse utilem' propositum erat. hi tres modi ex uno argumento possunt consici et unam rem omnes probare possunt. nec interest in propositione quam partem findso primo ponas utrum argumenti utrum quaestionis, dummodo condicionis ratio cosseruetur. cum dixeris si rhetorica est bene dicendi scientia, utilis est' potes et sic proponere utilis est rhetorica, si bene dicendi scientia
3 rethorica H quod notare desinam it 11 quem ammodum
BR ll 13 conditions bis R I 14 apellatur B li 23 id est
ante ut add. B deletum in R i 24 a post scientia add. R il26 utilo Br utilis R il 27 positum R il hii R il 29 in deleuitrite. li 32 potes scripsi potest BR li
205쪽
MMΤIANI CAPELLAE 41 7 est. hoc etiam in duobus aliis experiri licet. QUARTUS modus dictus est, qui PER DISIUNCTIONEM essicitur, ita
ut uno assumpto aliud necessario negatum sit hoc modo' aut sanus est aut inbecillis, sanus est autem, non est igi- 418 tur inbecillis . QVINTVS modus est, qui etiam PER DIS- 5 IUNCTIONEM essicitur, ita ut uno negato aliud necessario sit hoc modo 'aut sanus est aut inbecillis, non est autem
419 sanus, est igitur inbecillis . additi sunt alii duo modi, qui per c argumentum istorum duorum fieri possunt, non
tamen per disiunctionen sed PER NEGLTIONEM. est ergo 10 SEXTVS modus in quo demonstratur non posse simul et hoc esse et illud. assumitur per unius confirmationem, concluditur per alterius infirmationem hoc modo 'non est Sanus et inbecillis, sanus est autem, non igitur inbecillis . SEPTIMUS modus proponitur sic et in eo assumitur ut in 15420 quinto atque ita concluditur. ad rem facilius intellegendam his quaedam formae iunguntur ita ut rebus ipsis, non dictis ratiocinandi uis intellegatur. est PRIMI modi
forma haec si primum, secundum: primum autem, Secundum igitur . SECvNDI haec 'si non primum, nec secun - 20I336dum: secundum autem, et primum igitur . TERTII haec non set primum et non secundum: primum autem, igitur et Secundum . QUARTI haec 'aut primum aut secundum: Primum autem, non igitur Secundum . QVINΤΙ haec aut primum aut Secundum: non autem primum, igitur secun- 25 dum . SEXTI haec non et primum et secundum: primum autem, non igitur Secundum'. SEPTIMI haec ' non et primum et secundum: non primum autem, igitur Se-421 cundum . sciendum tamen est ex uno argumento posSeseri tres superiores modos et ex uno argumento alios 30 quattuor. huius autem ordinis ratio est ut primus modus 2 dictus om. R 3 absumpto R 1 inbicillis It η 5 quintus - 8 inbecillis om.BR li 7 autem om. B li 8 est om. R ilas haec om. R il primum- igitur om. BR add. M li 20 si non
primum non se undum non secundum autem non primum
igitur BR deletis prima non in R, prima et secunda in N; tertia et quarta additis a sec. manu in N, omissis in il li 21 tortia B 2
206쪽
sit qui appellatur ab antecedentibus, quia utique quod
antecedit prius est, secundus a consequentibus eadem ratione ut ipso nomine suo primum se debere sequi etiam in ordine uideatur ostendere. restat qui sit tertius in eo-5 dem argumento a repugnantibus. non enim potest ad disiunctionem transilire, quae iam non potest ex eodem argumento fieri. erit ergo quartus modus quasi ad aliud argumentum primus. et ibi utique antecedere debet, in quo per confirmationem assumitur. Prior est enim con-a0 firmatio negatione. quintus debet esse idem sed per disiunctionem, sed post eum propterea, quia in eo per confirmationem assumitur, in hoc autem per negationem. hoc
in duobus reliquis licet intellegi. Miscentur autem sibi multis modis syllogismi ut iii 422 ab una ratiocinatione et praedicatiui generis et condicionalis sormas agnoscas hoc modo. si quaestio sit utrum utilis sit ipsa dialectica, proponendum est si bene disputare utile est, utilis est bene disputandi scientia: at bene disputare utile est, utilis est igitur dialectica . sane uidendum est inato praedicativo syllogismo quod de propositione sibi assumptionem uindicet. nam extrinsecus aliquid eam accipere manifestum est. in eo autem quod sibi, ut diximus, der349 propositione uindicat adtendendum est utrum recte uindicet propter seruatas memoratasque formas. efficitur 25 enim ut quod in propositione ad declarativam partem pertinere uidebatur, in assumptione ostendatur ad subiecti-uam pertinere. et item si aliter assumas, hoc ipsum pertinebit ad declarativam hoc modo. notum est in prima forma ita assumi ut aut declarativa propositionis subiectiva 30 Sit assumptionis, aut subiectiva propositionis eadem et declarativa sit assumptionis, ut si proposueris sic omnis ars frequenti exercitatione meditanda est, dictio autem exercitatio est rhetoricae, rhetorica igitur frequenti dictione 3 ipse BR il 5 potest br possemus BR ll 12 in - negationem Om. B Rin il 17 est ri ossa B li 18 aut R il 29 ita
assumi deinde delera ut aut) subiectiva assumptionis si proposueris sic B Omissis ceteris it post ut aut add. aut, deinde δε- letum subiectiva in R il declarativa declarativa sit om. iiDiuitigoo by Corale
207쪽
ΜΑRTIANI CAPELLAE meditanda est' in propositione exercitatio ad declarativam partem pertinere uidebatur, in assumptione ipsa exercitatio ita ad declarativam pertinet. quo modo ergo forma seruata est' scilicet quia relictum est aliquid in declarativa propositionis quod non uenerit in declarativam as- ssumptionis unde possit fieri conclusio hoc est meditanda est. nam si uellem sic assumere rhetorica autem ars est' totum seruaretur ad conclusionem ' rhetorica igitur frequenti exercitatione meditanda est . ex hoc apparet multa eSSe communia quae possent uel subiective 10
uel declarative adiungi pro ut se habuerit assumptio. έ23 Talibus insistente Dialectica et ad quaedam non minus inextricabilia quam caliginosa properante Pallas
nutu Maiugenae sestinantis interuenit perita sandi iam progressum comprime, IS ne implexa tortos stringat inlimatio et multinodos perpeti anfractus diu Hymen recu Set. editum est compendio quicquid decenter docta disputatio multo astruendum contulit uolumine, 20 sat est profundae sons decens scientiae, quae abstrusa promit nil morosum disserens praeteruolando nilque ignotum deserens, 135 G nam quae supersunt fraude multa con Sita, quis salsa captos circuit deceptio, 25 dum ambage ficta praestruis sophismata
captentialisue ludis illigantibus
pellax soritas cumque sensim congeris forma sue, mendas comprobat quas uerita S,
nefas Τonantis garriat sub auribus 30 facinusque dirum, quippe summi caelites odere turpis omne salsum seminae.
208쪽
nam si reuoluas, quid cauilla saeuiusldudum locuta circulatrix indecens sies profecto decipula, si astruxeris. lacessat ergo uersilis profunditaso relicumque tempus liqueris sororibus. his auditis Dialectica cunctabunda paululum, tamen divae 424 praeceptis paritura respondit uenerandos mihi satus reuerendosque Secula reseram iussa pedem atque ilicet exorsa silebunt. id licet unam decuit iussae permittere culpam, ut honoris pretio cederet inferre relatus,
populum Cecropidarum bene quo palliatarum
Bromius conciperet contumias nosse dolere, mage quam crediderat ut peream noscere posset 15 et iners Marsica dudum fieret praestigiatrix neque me conspiceret somnificam uel temulentam ioca passim blaterantem Iovialibus sub orsis. tamen uni famulandum est tibi uirgo: reticemus. re haec dicens uelut repressa conticuit compluresque eam diuorum, qui inter initia deriserant, horruerunt.1 uoluas it 2 locutus il 5 roliqumque b reliquumque R it 8 uenerandus ΓΛ eorr. p il reuerendusquo br lis illio et B li 10 decuit iussa o b decuisse BR ll 11 ut p et BR il cedoret Bri cederem b li 12 cicropidarum quo bene D li13 contumelias D li 15 loca BD li 21 ntia R
ARTE DIALECTICA EXPLICIT LIBER IIII in BR
209쪽
Interea sonuere tubae raucusque per aethram cantus, et ignoto caelum clangore remugit: turbati expauere dei uulgusque minorum si caelicolum trepidat causarum et nescia corda horrent ne ueteris renouentur crimina Phlegrae. tunc Amnes Faunique Pales Ephialta Napeae respectant proceres nulloque assurgere motu cernunt attoniti uicibusque alterna profantes 10 mirantur placidam per pectora sacra quietem. tum primum posita Siluanus sorte cupreSso percitus ac trepidans dextram tendebat inermem Deliacos poscens arcus atque Herculis arm3, Portuni trisidam suspirans flagitat hastam, is Gradivi Da meam non ausus poscere, sale em Saturni bello suetus disquirit agresti, dissidensque sui respectat tela Tonantis. Sed dum talibus perturbatur multa terrestrium plebs deorum, ecce quaedam sublimissimi corporis ac fiduciae 20 grandioris, uultus etiam decore luculenta semina insignis ingreditur, cui galeatus uertex ac regali caput maiestate sertatum, arma in manibus quibus se uel communire solita uel aduersarios uulnerare fulminea quadam corusca- inscriptum INCIPIT DE RE THORICA LIBER V in BIR llet horrent ne Susius hasroni et BR ll phlaegrae Bri j j12 tuno b li 13 inermen R il 14 deliacos poscens M Della
composcens BR Dellaque composcens rb li 20 sublimissimi BR limis in ras. , in qua prima littera i fuerat) subtilismi R il
210쪽
tione renidebant. subarmalis autem uestis illi peplo quodam circa umeros inuoluto Latiariter tegebatur, quod om- 137Gnium figurarum lumine uariatum cunctorum schemata praeserebat, pectus autem exquisitissimis gemmarum co-5 loribus balleatum. baec cum in progressu arma concus- 427Serat, uelut fulgoreae nubis fragore colliso bombis dissultantibus fracta diceres crepitare tonitrua: denique creditum quod instar Iouis eadem posset etiam fulmina iaculari. nam ueluti potens rerum conanium regina et impellere
10 quo uellet et unde uellet deducere et in lacrimas nectero j. .
et in rabiem concitare et in alios etiam uultus senSusque conuertere tam urbes quam exercitus Proeliantes, quaecumque poterat agmina populorum. haec etiam Senatum rostra iudicia domuisse in gente Romulea, Athenis uero ab curiam gymnasia theatraque pro arbitrio reflexisse ac totam landitus Graeciam miscuisse ferebatur. hac uero 428 loquente qui uultus uocisve sonus quantaque excellentia celsitudoque sermonis i audire operae pretium etiam superis suit tantae inuentionis ingenium, tam secundae uber-20 tatis eloquium, iam capacis memoriae recordalionisque thesaurum . qualis disponendi Ordo, quam pronuntiandi congruens modulatio, qui gestus in motu, quae profunditas iii conceptui denique exilis in modicis, in mediocribus sacilis, in elatione flammatrix. reddebatque cunctos in am-25 biguis dociles, in persuasione cedentes, in conlisione discordes, in laudibus arrogantes. at uero cum quid commotum publici nominis attestatione clamauerat, fluctuare permisceri ardere omnia uidebantur. hanc igitur seminam 429 auratae uocis et quasdam diadematum gemmas regnorum- ad que landentem ingens inlustrium. uirorum Sequebatur agmen. inter quos proximi eidem duo diuerso habitu
nationeque praenitentes, quorum unus erat pallio circumactus alterque trabeatus. diuersus utrique ori S Sonus,