Platonis Phaedrus

91쪽

LXXXIV

quoniam a plerisque male negio tum est, evenit quod satie evenire ne esse fuit, ut de huius quoque loei argumonto sinistro iudicaretur, Siquidem pleros- quo videre licet in ea fuisse opinione, ut nihil aliud hic agi putaverint, nisi hoc unum, ut ars rhetorion inertiae et vanitatis convincatur. At enimvero re diligentius considerata nemo certe dubitabit, quin Plato in his longe maius quiddam spectaverit. Is enim dum inscitiam artis oratoriae demonstrat et castigat, simul artis dialecticae vim virtutemque omnem ita patefacit et illustrat, ut id unum maxime ipsi propositum suisse utique existimandum sit. Etenim scite ot eleganter philosophus

dialoeticam et rhetoricam eo modo in certamen Commisit, ut denique illa victrix inde discedat. Hoc autem dum ita peragitur, non tantum rhetorices vitia neutissime monstrantur, sed etiam dialectica data opportunitate variis ae diversis locis quasi articulatim et secundum membra sua depingitur, donec tandem integrum tamquam corpus ipsius in ConSpectum prodeat. Quamobrem iuvabit dispexisse paullo accuratius, quid singulis locis quum de rhetorica statuatur, tum imprimis ad artem dialecticam doscribendam atque illustrandam asseratur in medium.

Quo facto quid do universi loci compositione dequo

primario ipsius argumento existimandum sit, facit diiudieari poterit. Tractatur autem tota res ordino deinceps eo fere modo, ut, dum docetur, 'et rerum inventionem et aptam sententiarum dispositionem atque explicationem et vim persuadondi ot idoneam docendi rationem urtioratoriae ab una philosophia petendam esse, quid dialoetica in his omnibus valeat, ordine deinceps doceatur. Quod qua ratione fiat, quoniam in universum iam in dialogi onarratione osteradimuS, nunc ita demonstravisse sufficiet, ut quomodo dialecticae

imago adumbretur atque describatur, singulari opera OStendere Conemur. Itaque primum quidem inde ap. 159. I). vulgari rhetoricas litus scientiae stupinateriae, de qua dicendum sit, idonea cognitio eripitur, eaque Oee ione ostenditur dialecticas hano tamquam Sylvam e8Se Subiectam, ut tota ad scientiam rerum veritatis pertineat. Etenim quum rhetores plerique omnes, imprimisque TiSias et Gorgias, ut supra DStendimu3, rre εὶκύω, verisimilia, iactavissent

92쪽

LXXX

ideoque in dicendo, spreta veritate, unam verisimilitudinis speciem aucupandam ESSe StatuiSSEnt; ante omnia haec ipsorum Opinio refellitur, Ostenditurque, rhetoricam, si unam verisimilitudinem sectari velit, secum ipSam egregie pugnaturam esεe, qui PPe quum ipsa non modo neglectis boni et mali, turpis et honesti, utilis ot inutilis discriminibus turpissima Melerum et flagitiorum administra extitura esset, VPrum etiam sine veritatis cognitione ne verisimilitudinis quidem rationes ullo modo essρt assecutum; p. 259. E. - 262. C. Hod vero dum ita ostenditur, una eademque opera etiam supremum dialecticae munus et officium designatur, quod omnino pertineat ad vim naturamque rerum explorRndam atque cognoscendam, ideoque ad idearum cognitionem re foratur, sicuti iam in Socratica oratione posteri Orop. 249. B. sqq. coli. p. 237. C. indicatum fuit. Itaque primum, quod hac disputatione edocemur, hoc Egi, ut dialecticam referri ad veritatem cuiusque rei cognoScendam intelligamus. IIis voro disputatis pro-

ooditur deinde otiam ad aliud quid, quod pertinetnd illustrandam viam et ratio noua, quum dialecti uin langendo munero et officio suo ingredi soleat. Docetur enim deinceps etiam hoc, rhetoricam quia non solum solentia veritatis careat, Sed etiam ni ti8 expers sit, in rerum dispositione atque expositione destitutam esse praestantissimo illo veri cognoScendi praesidio et adiumento, cuius unius ope reου a curate definiri, notiones earum rite iungi ac Se-

erni, denique membra apte describi, disponi, explicari, illustrari queant; p. 262. C. - 268. A. Quo

quidem loco continuo alterum explicatur, quod dialecticae proprium esse censeri debent. Describitur enim ratio atque via, quam ea in obeundo munere Suo gravi SSimo inire ac tenere soleat. Quocirca disputatione admodum subtili atque copiosa inde n. P. 265. D. sqq. ostenditur, propriam ipsi psso analyticam et Syntheticam, quam fere appellant, veri exquirendi rationem, qua nemo carere possit, qui nut ipse verum cognosc re aut ab aliis illud cognosci velit. De quo quidem dialecticae munero quoniam tum in Superioribus secundum Platonem explicavimus, hoc loco ut pluribus exponatur, neutiquam Opus Videtur.

Pergimus igitur aci tertium quiddam. Ostenditur

93쪽

enim inde a p. 268. A. artificia rhetorica, qualia vulso iactentur, parum aut nihil in permovendis animis posse Propterea, quod nihil eo valeant, ubint universa rei cuiusque, de qua dicendum sit, natura perspiciatur, aut Varia Orationis genera, pro V

rietate ingeniorum singulis adhibenda, rite distingua tur. Cuius rei lacultas p. 269. B. C. uni vindicatur dialecticae omninoque philosophiae. Haec enim sola esse iudicatur, quae, dummodo idoneum nacta ingenium sit, tum interiorem rerum pariter atque anim rum naturam patefaciat, assumta etiam totius mundi contemplatione, tum variis et Orationum et animorumgoneribus distinctis quam clarissime doceat, quaenam orationes quibus animis quo tempore et loco a movendae Sint, eaque in re constanter illud sequatur, ut non vana et inanis captetur verisimilitudinis species, sed veritatis rationes diligenter observentur, ideoque, sicuti ias Sit, ea proferantur, quae, Si non hominibus, at certe diis immortalibus, rerum hum narum dominis, grata sint hi accepta; P. 268. A.

274 A. Qua quidem disputatione quemadmodum

confirmantur Superiora, quibus demonstratum est dialecticam et in cognoscenda rerum natura et in tu

gendis atque cernendis ideis versari, ita etiam supremus finis designatur, ad quem ea denique eo tendere debeat. Iam vero his omnibus postremo etiam quartum quiddam adiicitur, quod et ipsum ad patefaciendam dialecticae vim ac virtutem Plane comparatum est, quandoquidem ad eius usum et exercitationem pertinet. Quum enim rhetorica, qualem supra cognovimus,etiam Scriptionibus orationum

plurimum tribueret iisque mirifice superbiret; inde a P. 274. B. etiam litterarum scriptura, quae invaluerat, ita laxatur, ut gravi ac diseria disputatione ostendatur, quanto sit praestantior vivi et animati sermonia quam mutarum litterarum usurpatio. Quocirca primum quidem usum litterarum hoc mali habere significatur, ut memoriae vim obtundere adeoque animis hominum vanum Sapientiae opinionem, Vero sapientiae studio utique inimicam, ingenerare existimandus sit. Deinde vero etiam docetur, scriptito Orationis nullam aliam fere esse utilitatem, nisi hanc, ut valent ad commonitionem et recordationem, quandoquidem ad cognitionem ideo minus apta vel utilis cen-

94쪽

senda sit, quia vita atquo Spiritu careat, quo animus atque mens ad scientiam adipiscendam sanequam indigeat. Quo quidem nomine unice probantur atque laudantur sermones philosophorum, quippe quibus unis maxime id emciatur, ut in colloquentium animis gignatur veri, boni et pulcri scientia viva atque perpetua, quum unus dialecticus is sit, qui primum quidem uniuscuiusque rei, de qua dicendum sit, vim et naturam perspectam habeat; deinde quidque possit

definiendo explicare au describere; tum eadem rureu Seeundum genera et formas apte dividero didicerit; denique etiam ea, quae dicenda sint, pro rerum ipSarum varietate variis discentium animis et ingeniis accommodare consueverit; p. 277. B. C. - Etenim scriptam orationem nihil aliud esse ostenditur nisi germanam quamdam orationis ore prolatae Sororem et adumbratam huius imaginom p. 276. Α. λογος αδευνος γνηmος et ειδωλον του τῶν εὶδοτων λογου), quae ad recordationem quidem et ad generosum Dundam animi oblectationem valeat, sed ad scientiam nihil fere possit, ut vivis formonibus a dialectico usurpari solitis longissime postponenda videatur; P. 276. B. - 277. C. Quamquam litterarum seriptura non plane ac simpliciter contemnenda iudicatur. Laudabilia enim censetur esse, si non persuadendi, sed docendi caussa suScepta et cum veritatis scientia coniuncta sit, ita ut scriptor perspecta rerum natura CaussaS et rationes eorum, quae litteris mandaverit, idoneo modo reddere queat; p. 277. E. -- 278. C. Quin etiam ille, qui vel orator vel poeta vel legum auctor talis extiterit, ut eorum, quae in litteras retulerit, rationem afferre et caussam agere possit, longe magnificentiore nomine, quam quod de more gerat, dignus esse dicitur, ita ut, si non saΡientis ut certe philosophi sivo viri sapientiae amantis laudo condecorandus videatur; p. 278. C. Haec igitur est summa e0rum, quae pOSteriorulibri parte sunt exposita. Quae quidem omnia ubi

iam uno tamquam mentis obtutu contuemur, certe non videtur ullo modo dubium aut controver m ΘSSe POSSE, quonam ea vinculo cum universo dialogi corpore

contineantur et quid ad illud absolvendum valeant. Est enim manifestum, hic ita esse institutum, ui,' dum rhetoriea inertiae eonvincitur, dialecticae virtus

95쪽

et natura eo modo aperiatur, ut eam unam praestantissimam et intelligendi atque iudieandi et dieonesi

docendique auxiliatricem atque magistram ESSE RpPR-reat ideoque etiam cum amore divino indissolubili vinculo nexam atque copulatam. Nam quod amator philosophus unice sibi expetit, idem etiam dialecti auabet propositum, quae id unum maxime studet efficere, ut quaerendo, disserendo, colloquendo, docendo denique in animis colloquentium veritatis scientia atque cognitio perpetuo gignatur, Rugeatur, atque propagetur, sicuti imprimis etiam docetur Sympos . P. 204. - 209. D. Itaque sponte intelligitur, in haci quoque Sermonis parte philosophiae Ρariter atque rhetoricase habitam esse rationem, idque eo modo, ut philosophiae princeps locus concessus sit. Nam etiamsi prima specie, forma dialogi atque compositione considerata, id unum. maxime agi videatur, ut rhetorices inertia et inscitia arguatur, tameu qui rerum tractatarum dignitatem atque gravitatem momentis suis ponderaverint accuratius, ii certe minime dubitabunt, quin disputationi de dialecticae vi et natura tamquam primae tribuendae sint.

Exposuimus tandem de duabus libri partibus,

unde totum ipsius corpus, ubi a scenico eius Ornatu disceSserimus, compositum et conflatum est. Quo negotio peracto sequitur nunc, ut de universi libri argumento et gummo consilio breviter sententia ferenda

sit. Quod quidem iam aliquanto tutius fieri poterit.

qunm Supra a nobis factum est, quo loco quid nobis videretur, tamquam praesignificavimus, quandoquidem

uecuratius nunc cognitam habemus Sententiam uomentem philosophi in singulis sermonis locis proditam. Exploratum autem iam habemus, de philosophiae doctrina et ratione si quaeritur, in priore parte operis. philosophum amore in tamquam naturalem quemdam animi humani appetitum atque motum diviniorem informari, quo homines nativa ad sapientiam indole praediti usque ad idearum contemplationem

eum ipsarum comprehensione coniunctum rapiantur atque perducantur, eoque etiam spreta et contemta

vitase vulgaris humilitate ad nobilem generosamque sentiendi atque cogitandi altitudinem attollantur. Exploratum item habemus, in posteriore libri parte describi dial poticam tamquam unicam Veritatis RΘter

96쪽

LXXXIX

Dae sive idearum animi intuitu spectatarum exploratricem, cuius opera quae olim animuS cum voluptate

consideraverit et apprehenderit, denique ad scientiae perspicuitatem, quam Cicerones nostri consolentiam appellare sulent, explicentur, ita ut, Spreta et contemta sallaci specie verisimilitudinis, cuiusque rei

vis et natura veritati convenientctr aperiatur atque declaretur. Ex quibus omnibus certe manifestum esse debet revera omnem philosophiae vim et uber talem essct patefactam demonstratis eius elementis et

reclusis ultimis ipsius ac primariis sontibus. Nam proficiscitur sane omnis philosophia, ut ipsum nomen

Indicat, ab amore rerum divinarum atque altius sentiendi cogitandique consuetudine cum eo QOnSociata,

qui amor animis tamquam sortito divinitus obtigit et per nativam indolem inde a primordiis ουuis proprius fuit. Sed hic ipse amor ut fructus efforat

imprimisque etiam vitae mortali divinarum rerum scientiam et recordationem impertiatur, indiget sane auxilio dialectices, quae est veri cognoscendi instrumentum, quo philosophandi cupiditas atque studium mortali hua ingeneratum nullo modo carere poteSt. Nam quum ipsa idearum spectatio olim animis beatioribus concessa generum et formarum dis criminationem sive idearum comprehensionem Pepererit, trim etiam recordatio idearum, qua philosophiae seientia absolvitur, nulla esse potest, nisi divinarum rerum species atque formae discernantur, sicuti per-

Apicue p. 249. B. C. indicatum est. Ex quo fit, ut d talecticus pariter atque amator divinus idem sit philosophus. Atque haec si ita sese habent, sponte profecto intelligitur in Phaedro utique id agi, ut omnis omnino philosophiae virtus et praestantia in clariore luce ponatur, quandoquidem ipsam, apertis

eius fontibus, docetur hanc vim habere, ut non modo animos ad ideas convertat eoque ad sentiendi cogitandique altitudinem, qualis deceat sapientem, Sursum evehat et attollat, verum etiam veritatis quaerendRe, diiudicandae, Oxplicandae atque tradendae iacultatem

afferat, ut tamquam mater quaedam atque ParenScoelestioris sapientiae set rerum cognitionis informatagit. Verum enim vero tantum abest ut in hoc uno

iusint omnia, ut philosophus etiam aliquanto ulterius processerit. Comparavit enim cum philosophia isto

97쪽

modo insormula rhetoricam, eamque sine philosophia nullam esse demonstravit, quoniam nec sine animi altitudine illa, quam una pariat divinae veritatis in rerum pulcritudine elucentis atque radiantis contemplatio, vis dicendi nomine suo . digna reperiatur, Deo sine veritatis quaerendae, cognoscendae, iudicandae, docendae facultate ars et ratio dicendi ulla intelligatur. Qua quidem ratione denique omnino es citur hoc, ut unum philosophiam esse intelligamus,

per quam SenSibus generosioribus cum divinarum rerum cogno8cendarum desiderio coniunctis atque ideis sive notionibus tum aditus in animos nostros pateat, tum exitus inde per verba et orationem detur, quandoquidem ars oratoria, quantumvis Sese iactet, tamen hoc tam grando et magnificum munus sibi iniuria arrogare soleat. Hoc igitur est, quod universo Phaedri operi tamquam ultimum atque Summum Propositum esse arbitramur. Pertinent igitur omnia postremo ad laudes philosophiae, quam Propter cauSSRS et origines Suas pro praestantissima tam alte cogitandiot subtiliter iudicandi quam digne reciseque dicendi, docendi atque scribendi procreatrice atque magistruhabendam esse probatur. Quae quidem laudes tanto profecto sunt illustriores atque magnificentiores, quod

simul gravissimi quique omnis psilosophiae loci vel

breviter perstringuntur vel luculentius illustrantur; ex quo quanta sit ipsius dignitas atque maiestas, nullo negotio perSPiCitur. , Exposuimus tandem de re longe gravissima, cuius unius maxime gratia disputatio, quam adhuc instituimus, tota sere suscepta est. Ne tamen desideretur aliquid, quod ad propositae sententia confirmationem faciat, etiam de ea parte dialogi , quae externum dialogi ornatum continet, breviter explicabimus, quippe paucis ostensuri, etiam apparatum scenicum talem esse, quae universi libri consilio, quale indicavimus, plane conveniat. Quamobrem primum quidem de personis colloquentium, deinde autem de tempore et loco,

quo dialogus habitus fingitur, disputabimus. Et de colloquentium quidem personis ubi quaeritur , Phaedrus pariter atque Socrates is est institutus ac deformatus, ut facile appareat, utrumque, quamvis propriis nique suis animi ingeniique dotibus conspicuum, tamen item talem effictum esse,

98쪽

qualem huius operis rationes sibi maxime depopos cerunt. Etenim Phaedrus quidem natu et genero quis fuerit, sane ignoramus, de quo quas ab antiquis

scriptoribus prodita Bunt, paucis exceptis, plancta veritate abhorrent. Nam quod Athenaeus M. 113. p. 50b. F. narrat, eum ne fuiSse quidem aequalem socratis ideoque temere apud Platonem cum illo colloquentem induci, id tanto magis erroris nomino suspectum est, quod idem Phaedrus etiam in Protagora p. 315. et Symposio coetui colloquentium una cum Socrate interest. Nimirum bonus Athenaeus, quem constat undique cupide arripuisse quae ad Pi tonem calumniandum facerent, egregie falsus est iudicio suo, qui Phaedrum Platonis confuderit cum alio Phaedro natu maiore, cuius mentio iniicitur apud

Lysiam De bonis Aristophan. q. 1 a. id quod verissime perspexerunt C. F r. H e r m a n n. Histor. Philos. Platon. I. p. 672. Theod. Bergh. ad Andocid. Schiller. p. 133. sq. Droysen. in Welcher. Μus. Antiqq. Rhen. III. p. 133. sqq. Nec Vero quae Diog. Laert. III. 29. es personatus Luci anus Amor. T. V. p. 284. sqq. de eo memoriae prodiderunt, flocci facisnda sunt. Qui quod Phaodrum scribunt ipsius Platonis ποαδικα fuisse, nihil isto commento cogitari potest stultius et ineptius. Nam originem calumniao patet repetendam esse ex loco Phaedri Platonici perperam intellecto nut perversa malignitate in alium sensum detorto. Quippe compellat Socrates, Lysia rei exemplum praeeunte, in orationibus suis amatoriis subinde puerum, quem fingit praesentem adesse,

ut p. 237. B. C. p. 238. D. Quod ita facit etiam

in oratione posteriore p. 244. A. sqq. Ibi vero priusquam dicendi initium facit, p. 243. E. haec inte rogat: IIου δη ιιοι inquit, o παῖς, ποος ο ν ἔλεγον;

Ad quae Phaedrus, lepide scilicet iocans ille: Oυτος

Ex quibus verbis homines temerarii protenus concluserunt Phaedrum fuisse παιδικα Platonis, qui suas

ipsius partes Socrati tradiderit. De quo iudicio quid existimandum sit, nemo prosecto ambigat, qui

qua ratione philosophus Phaedrum cum Socrate se moeinantem fecerit, paullo accuratius' perspectum habeat. Verum enim vero otiamsi de Phaoclro alibi nihil memoriae proditum est, unde quis et qualis homo

99쪽

fuerit, certius Statuere liceat, tamen quam perAOnmiti Platonis dialogis, imprimisque in Phaedro, suestineat, satis manifestum extat. Nam in Phaedro certo talis est, qualem unum maxime univerSi operis rationes postulare videantur. Agit enim ibi partes potissimum duplices, quandoquidem primum personam gerit viri rei amatoriae, qualem fere informatam to-nebaut homines a philosophia alieniores, admodum curiosi; deinde etiam singularis cultor et admirator est rhetorum sophisticorum imprimisque Lysiae, cuius Orationem summis laudibus effert; quamquam in neutro genere Sapit altius aut quid pro vero et recto probandum sit, Satis cognitum ac perspectum habet. Quod utrumque quale sit, paullo diligentius consideravisse non inutile erit. Est igitur Phaedrus utiquo

homo amatorius. Quamobrem p. 227. A. vocatur νον υς Tot ἐρωτικα. Quamquam ea in re neutiquam

savot humili lubidini, sed hono8tatis laudem sectatur; id quod perspicue apparet ex oratione illa, quam in SympOS. p. 178. Sqq. recitat, ubi primum quidem

Amorem ut magnum et V nerabile numen maxime

propter ortus antiquitatem praedicandum censet; deinde eundom ideo laudat, quia hominibus praestantissima quaeque bona largiatur, quippe quum amantium aniuios honesto pudore ne virtutis studio repleat, eoque ad sapientiam perducat. Quod prosecto arguit eum unice probare umorem cum virtute civili coniunctum, qualem Athenis pro honesto habitum esse constat, ut haudquaquam Sentiamur Ed. Wundero,

qui in Philologo Schneide in . Vol. VI. p. 692.

bono Phaedro nescio quam turpem nequitiam attribuit. Atque hanc rationem certe etiam in dialogo cognomine tenet, ubi bono animo Lysiae orationem dilaudat, qui ostendere instituerit, melius esse non amantibus quam amantibus obtemperare, scilicet ipse non sentiens et animadvertens, Lysiam celsioris amoris nullam plano habere notitiam adeoque callide praetexta

temperantiae Specie revera tectum nequitiam Commendare. Iam vero idem, utpote amatorius, etiam fingitur tenerioris animi, imbecillus, mollis ac delicatulus, ut

etiam rerum Suavium ac iucundarum sensui lubenter indulgere soleat, qualem hominem nostri fere senti montalem vocare conSuoverunt. Quamobrem valetudinis suae molliter curiosus pracceptisque medi-

100쪽

Eorum religiose obtemperans lubenter sextra urbem

aseris liberi salubritato fruitur Ρhaedr. p. 268. A. sqq. 270 C. 229. A. coli. Syriap. 176. D. atque regionum amoenitatibus mirum quantum delectatur p. 229. A. B. 230. B. C. 235. D. 238. D. E. 239. C.).

Porcellitur item lacile rerum externarum impulsu a repente ita movetur animo, si qua species ipsi insolentior oblata est, ut tantum non extra sempi iPSum

rapiatur p. 236. B. sqq. al. . Atque hano ipsam ob animi mollitudinem per facetum lusum p. 244. A.

vocatur Myrrhinusius, Pythoclis filius, atque manifesto ut Soerate aetate aliquanto minor designatur p. 236. D. , licet ipsum neutiquam adolescentem sed aetate provectiorem fuisse verisimile sit. Est enim et rhetoricae amicus et homo amatorius. Tvetur igitur Ρhaedrus, ut apparet, personam honesti quidem rei amatoriae amici, sed eiusdem tenerioris,

mollioris ac delicatioris, ita quidem, ut a philosophia

alienior neque Lysiae argutias ne tricas recte aestimare neque sublimiorem amandi rationsem ac disciplinam ullo modo mente et cogitatione sua assequi possit. Verum idem iste homo amatorius induit etiam personam ardentioris et servidioris artis rhetoricao

admiratoris, quam et diligenter didicit et propter epidicticas orationes, imprimis Lysiacas, facit plurimi, ut etiam orationum sit cupidissimus v. p. 228. A. 235. D. 242. A. B. 213. C. 258. Ε. 259. B. at Trivit igitur artes rhetorum Ρ 273. A. B. 266. D. ,

Oblectaturque vehementer oratoriis declamationibus

p. 228. A. et 242. Α.) ut etiam in Symposio p. 177.

Α. narretur auctor extitisse, ut laudes amoris praedicarentur. Nec ignarus est ornatus oratorii ex

tropis et figuris dicendi tias sentis, utpote fidus rhetorum ac sophistarum discipulus in istiusmodi artifieiis vel imprimis dicendi laudem positam esse existimantium p. 227. sqq. 242. B. 273. A. al. coli. SymP. 178. sqq. , maximeque in Lysia admiratur acumen ingenii p. 227. C. , cuius declamationem amatoriam tam studiose tractavit, ut eam etiam edidicisse videatur p. 227. A. - 228. A. . Talis igitur Ρhaedrus est, hoc est, et amatoriae disciplinae et artis rhetoricae cultor et admirator propemodum furioSus, cui tamen desost recte subtiliterque iudicandi facultasatquo philosophiae catio et conformati . Qui lem qui-