장음표시 사용
151쪽
cuiusque officii quotidie celebrandi reductis horis inaequalibus ad communes, & aequinoctiales.s Sed quoniam de horis sermo est, praeteriri nullatenus debent praeclaraequsdam sanetarum Patrum sententiae de diei, & noctis necessaria vicissitudine, deque admirabili prouidentia Dei, qus in ea relucet. Theophilus Patriarcha Alexatadrinus, Dies, inquit, & nox certis horarum sibi succedunt spatijs, paulatimque decrescentes, quod amittunt, recipiunt, de quod recipiunt tribuunt ad eamdem mensuram bis in anno Conuenientes et nec manent in eodem statu , sed breuitate , &Iongitudine horarum momenta discriminant, ut utilem mmdo faciant temporum diuersitatem. Namque dies ordine , α circulo suo de noctis temporibus mutuatur, dc rursum nox recipit, quod largita est : dumque vicissim & tribuunt,& a cipiunt, & orbe quodam quod paulatim amiserant decresco,tes, sensim crescentes accipiunt, creatoris interpretantur sa pientiam. Titus Bostrorum Epistopus hane diei, & noctis alternationem idect necessariam suisse scribit, quia nox eo munis est requies omnium animantium . Deinde si semperesset dies,non possemus metiri tempus non diuisum in partes: non posset in multis ratio virq iniri,& constarer quodque in ius est, non esset voluptas laminis fruendi, si non essent ten bret; lumen enim continuum, neque quod rimen esset, coognosceretur. Extra culpam igitar, di querelam est nox, nec quod multa noctu scelera committantur, criminis rea illa est; animus enim accusari debet, non tempus: nam si maleficus nocti pareret, dormiret sane, hoc enim iubet nox. Dracontius Christiantas Poeta fidem probanx resurrectionis ex hac dici,& noctis silccessione desumit argumentum.Sic aute canit. Moritia nox sub taee eadis, perit acirea Ana .
Atque ρεν ascensus, ct cornua eouigit ignes . Ei dam eaea Iaut, reparato lumine fulget . Mentiturque diem lux frigida, solis imago
Lucifer extinctas ramist per sdera flammas m
Roscida puniceum spargens aurora rub remia Pacis ubique diem periturum noctu ab umbris r
152쪽
Et tamen bae desola peris, quo missa rubebat
SoloeuIuι caeli, famulus super aIira Tonantis , Cuius ab ιmmensis languescunt erasammis , Ne gelidis animetuν aquis per eceruIa Ponti . Oceιdιι Us dies super aequora sole cadente,
Et quo demersis, nouus aquore mane resurgit IV Pere nocturno btine raviaιa luce rubentem
Purpureis abscondit aqtiis, redditque diurnὸ Depositum natinas utim ob nori vultum Mane resurgentem de fruct1bus orbe recepis. Sed de hac re nil verbis Tertulliani doctius, nil elegantius. Die S, ait, moritur in noctem, & tenebris usquequaque sepelitur. Funestatur mundi honori omnis substantia denigratur. Sordent, silent, stupent cunctar ubique iustitium est, quies r rum . Ita lux amissa lugetur. Et tamen rursus cum suo cultu, eum dote, cum sole, eadem & integra, & tota uniuerso orbi reuiuiscit, interficiens mortem suam noctem , rescindens sepulturam suam tenebras, haeres sibimet existens, donec de nox reuiuiscat cum suo & illa suggestu. Agnouit& Dei mirabilem in die, ac nocte prouidentiam Theodoretiis i Et sane, inquit, T,ς ime. .c diem, & noctem veluti sorores quasdam videre est,quae tem- ' POris spatia ad hominum usus inuicem mutuantur, simul&bcnevole reddunt. Deficiente enim iam hieme. &nouo illitis cestente vere, quando multi admodum hominibus eirca sua opera Iabores exoriuntur, ut pote prosectiones, di peregrinationes, nauiumque e portu deductiones,quando& mare str tum, & hiberni stigoris rigore liberum est, terraque segetibussu Perbiens agricolam ad culturam vocat ,& plantae hortulanum ad putationem , purgationem, rigationem,& sarrition: inuitant: tunc inquam dies operationis tempus hominibus augens a nocte horas mutuo sumit; & paulatim quidem eas vecipit, ne nimio augmento iis noceat, qui eius opera ad res suas confieiendas utuntur. Ubi vero ad medium aestatis peruentum est, desinit quidem mutuo sumere, mox vero debiti sol tionem aggreditur, adeo ut hanc nec vel in uni ei diei moram procrastinando rei'iat. Paulat: n, autem,&sensim, quemadmodum anteacceperat,ita quod acceptum est,reddit.
Deinde ubi autumni tempore nocti aequalis factus est, se hac minorem fieri non pudet longam quietis opportunitatem contaiens. . Cum enim frigoris, Pluuiarum item,luti,dccc i
153쪽
molestia domi desidere cogimur, nox ipso die multo nobis, iucundior est. Et sic quidem omnis vitae nostrae cursus his spatijs absoluitur, nec minorem quam dies, nox hominibus ytilitatem consert. Nam si lux quaedam perpetua nullo a Ilo intercedente medio permansisset, certe nec annorum ortiCS, nec mensium numerum discere, vel edocere potuissemus; seclunica illa dies continua totius praesentis seculi mensura fui set,qualem nimirum suturi illius seculi conditionem fore Credimus. Illuin quippe diem sine vespero fore, & omni alia fuccessione cariturum esse, edocti sumus. Haec, di alia plura Clegantissimus Theodoretus.
Dies in quatuorpraeipuaspartes Auga ab antiquis . Item nox. auid fiationes, quid vigilia Amt, Quota
hora quodlibet incium celebrandum.
1 D Vrsum antiqui diem, de noctem in quatuor partes ae- m. quales inter se diuidere solebant quarum singulae ab
ultima hora inclusa nomen acciperent. Prima enim pars horam primam, secundam, & tertiam continens Tertia dicetiatur : Secunda horarum etiam trium quartae, uinrq, 8c sextae, Sexta: Tertia septimae, octauae,& nonae, Nona: Quarta a decima usque ad duodecimam ultima, & duodecima appellae. ,hii.ris hiis, batur. Cornplius Iadsonius, Victor Ges inus ,& alij aliteria Cone. Euang. explicant hanc diei partitionem in quatuor sectiones , sed iis c sis i. errant toto ccplo, ut ostendit eruditi stimus Francolinus, que,' ., . , ' P sQRU/x suri'sua lector; nolo enim actum agere. Porro ista vi,h..his de te horae insigniores prae caeteris erant in rebus humanis, nauite-ite Tertulliano, diem dii tribuere, negotia diilinguere,& pu - blice resonare solebant; Semper, & ubique, ait ille, & omni tempore orandum, tamen tres istas horas tertiam, sextam, de nonam, ut insigniores in rebus humanis quae diem distribu ut, quae negotia distinguunt, quae publice resonant, solemniores fecerunt in orationibus diuinis. Quare & frequentior earum mentio in lacris &profanis auctoribus habetur: &his dumtaxat utcbantur antiqui in designando tempore non solu orationis,
154쪽
Cap. 3. De boris . 79tionis, celebrationis Missae, soluendi ieiunii, sed & aliarum
rerum. Illud autem hoc loco notandum est, quod iam dicta
trium horarum interualla communiter olim pro una hora accipiebantur. 1ic quae de hora tertia a priscis scriptoribus notantur, non praecise de hac hora, sed de prima etiam, & se eunda intelligi debent , ita ut sub tertiae nomine totum tem pus ab ortu solis ad ipsam tertiam comprehendatur. Cens rinus de die natali, Veteres, inquit, diem quadripartito , sed& noctem silvuliter diuidebant. Λ Graecis quoque usurpatam hanc distinctionem constat ex Paulania ita Messenicis, Suida
verbo πιοῦδε. dc Onosandro instrategico. Etiam Levitas apud Hebraeost eruasse noctis vigilias, quas Graeci vocant di ternarum horarum obseruationem habuisse , Diuus Au - Ωinus asseuerat. Legendus Baronius, qui tomo primo Annalium hanc doctrinam luculenter confirmat. Favent Sc plurimae sacrorum canonum sanctiones. Marcus Varro, quein restri, de probat Carolus Sigonius, Cosconius, inquit, scribit in actionibus Praetorem Accenso iubere solitum,horam esse te tiam, Accensum inclamare horam esse tertiam, meridiem, &nonam. Erant autem Accensi admini liri magi 1tratuum ab acciendo, id est vocando dicti. Duodecim tabulis,ait Plinius,
Ortus tantum, dc occasus nominantur: post aliquot annos asiectus est de meridies, Accenis Consulum id pronunc tanto . .
Id vero quo ritu fieret Barnabas Brissonius in doctissimo opere de sormulis ostendit . Docet Chrysostomus quod monachi in quatuor partes diem dispertiti, dum singulae partes im
plentur, psalmodijs , de hymnis Deum venerantur. S. Benedictus in regula iis, qui leuioris culpae rei sunt, poenam e comunicationis imponens, non illius, quae censura Ecclesiasticaeli; sed alterius monasticae , de regularis, qua monachus solius mensae participatione priuatur : Resectionem, inquit, solus accipiat mensura, vel hora, qua praeuiderit Abbas ei comperere: ut si, verbi gratia, fratres reficiunt sexta hora, ille nona; si fratres nona, ille vespertina . En quomodo reiectionein fratris , qui peccauit a lex ta ad nonam re iacit , nulla secta metione septimae, vel octauae horae intermediae . Talis enim erae apud veteres consiuetudo, ut iis solummodo solemnioribus horis ut plurimum uterentur . Horam quoque tertiam, de sextam nulla later media inuenies apud Senecam. Consentit
huic diuisioni Prudentius his versibus.
155쪽
. Nonasubmissum rotat bora Solem
Partibus via dum tribus etiolutis,
Asta. ic. Princeps Apostolorum post acceptum Spiritum sanctum Dui picionem ebrietatis diluit, quod esset hora diei tertia , curria, minime probabile videretur viros religiosos tribus primis horis diei ebrios fu isse . Ex hac horarum obseruatione sunt ite qui concilient Euangelistas circa horam crucifixionis Christi, cum Marcus hora tertia. crucifixum dicati Ioannes sexta: de qua controuersia legere oportet subtiliteri disputantem Mar- 'ς ς' ς eel lum Franco linum post Doctores scholasticos,& intcrPrςζς
Theolori in 3. p. Euangeliorum.
8 'ν' , Porro hae e diuisio diei, & noctis in quatuor parte , qψε
vetet.de re milia singulae ternas continent horas, apud milites , tesse Vegetio, rari ιι ς. diu quidem stationum, noctu autem vigiliarum nomine cen- reneas de reost. sebatur. Quod etiam Graci obteruabant, ut ex Aenea vetii P . stissimo scriptore in commentario tactico de toleranda obii dione colligitur, in his capitibus, quorum titulus est,t --,kἰ , de diurnis speculatoribus, & μα-- de con
stitutione vigiliarum . Docet Lipsius diligentissimus antiquiae . kbael talis rimator Romanum morem fuisse totas cohortes, S tur diu01 mas ponere in stationibus : non unum , aut alterum militem, ut quos hodie a sentiendo sentin ellas vocamus. At Modelius ..tabra de singulis centuriis quaternos equites, & quaternos pedites z. excubitum secisse scribit. Plura de hae re Antonius Ualtri-VM i' i VAE' 'si' nus libro qtiario de re militari, & V volsangus Laetius libro ite L iv lib. c. I. quarto commentariorum I eip. Romane. Nocturnos autem vigiles dictos Tesserarios aduerto, quod tesseram, vel signum a Tribunis,sive praefectis legionum accipercnt, & per militum contubernia nunciarent, ut Polybius docet. Ipsae excubi g, P0 Ibi o dante buccina signum, singulis tribus horis mutabantur. Augustinus, Vigilis spatium, ait, non habet amplius quam tres Auga'Prum t=--Eradius Presbyter apud eumdem Augustinum; Vim dius creditus gilia una tres horas habet, ac per hoc nox quatuor vigilias Σ1 rois L. habet, ternis horis per singulas vigilias dii tributis . Lucanus. L. ub s. Tortia iam Orgitu commonerat bora secundoi. O . . . . Hunc autem versum Ludovicus de la Cerda ad librum nonuΑeneidos Virgiliane sic interpretatur, ut existimet ex eo colli.
- si primos vigiles durasse Primam, & secundam vigiliam : secundos
156쪽
theundos tertiam, & quartam . Audis enimale, in Lucano seis eundos vigiles surrexisse ad tertiam vigiliam . Miror viri docti oscitantiam in re clarissimat Tertia etenim hora, non tetria vigilia surrexisse vigiles secundos scribit Lucanus,ut pate: Sed pergo . Silius Italicus r ---Μediam sonitu eum haceina noctem Diti iderις, iamque excubias fortitus iniquas Tertius abrupsa vigil iret ad arma quiete .
propertius. rEt iam quarta cani: venturam bueetna lueem,
Ipsaque in Oceanum Adera L a cadunt.
seneca in Thieste. Nondum in noctem vergente die Tertia mist buetinas num. Frontinus, Sulla, inquit, bello sociali nocte prosectus relicto .Rer. η' buccinatore, qui vigilias ad fidem remanentium diuideret, & ntaia . . . . uarta vigilia continissaeum sequeretur, incolumes suos per-uxit. Stationum quoque, & vigiliarum vocabula inuenio in 'saeris litae Arnobius iunios, Custodia una, ait, quarta pars noctis est: ergo prima custodia a vespere incipit, secunda ad
medium noctis ascendit, tertia pullorum cantus transit, quarta vigilia matutina in ortu lucis adimpletur. Eadem ratione 4 Euthyinius Zigabenus auctor Graecus, & Paschasius Ratber in ps
tus noctis vigilias distinguunt. Moschus item Poeta Venere 'Psomnum immisisse Europae fingit, cum tertia pars noctis stat M'isi ιη' di aurora prope est. Sic inter se partiri solebant milites diu
noctuque vigilandi laborem, ut singulis tri horris mutarentur excubiae. Prima diei statio hora tertia terminabatur, secunda,liora sexta; tertia ,hora nona; quarta hora duodecima. Hae incipiebat prima vigilia noctis, & hora tertia finem habebat Lucianus Presbyter in historia Inuentionis S. Stephani, Hora, inquit, tertia, quae est prima custodia vigiliarum. Secunda durabat vique ad mediam noctem, de qua Liuius; Signo secunde Uς- i. . dete. , vigiliae conuenistis, quod tempus mortales somno altissimo Premit. Tettia usque ad horam nonam protrahebatur, de cv. ius initio sic canit Senecae Sen.Troad.vHI Partes fre nox alma transierat duar, Clarumque septem Uerterant sella iugum . tuta, quae dicebatur matutina, usq; ad ortum solis durabat, ac bac sic cecinit Statius. S tima.ιLTM,
157쪽
Cum vacua nubes, ct honoν non omnibus siris, Iatasque svis curru maiore Bootes. I. , a ',ι, solus Euripides praeter aliorum morem noctem in quinque Vigilias partiri videtur: nam in Rhesb Ouinis vigiliae meminie M gist s. circa auroram. Viderint doctiores. Magister historiae schol h ' φηλ'S iiς sticae, nescio quo fundamento, scribit primam vigiliam con ricinium dici, in qua omnes simuI vigilant: Secundam intem-Pest una, in qua adolescentes: Tertiam gallicinium, in qua viri: artam antelucanum , in qua senes. Has Dominus noster aliis nominibus insignivit, dum nos exhortans ad vigilanduMMς. 33. 3s4 dixit, Vigilate, nasitis enim quando Dominus veniat o erδ,an
media nae io, an gahi tantus an mane - .
3 Olim Christiani diebus ieiuniorum tota nocte in Eccla. sa vigilabant,& die sequenti usque ad nonam , & in quadragesima usque ad vesperas in eadem Ecclesia sine cibo, de potu
perseuerabant orantes, &psallentes. Hine vigiliarum, & st . tionum nomen apud Ecclesiasticos emanauit , ut docent Isi-Rab R. lib. - dorus, Rabanus Maurus, di antiquissimus Tertullianus, apud quem Bluere stationem idem est ac ieiunium soluere , qua iciunii de loquendi sormula utitur etiam Cassianus. Sanctus aut e Gregorius certas Vrbis Ecclesias stationibus assignauit, & cli L AEU αι bus quoque item nioribus stationes fieri usique ad sextam ius ' ' sit i atque ad has Ecclesias istis etiam temporibus statis die . bus fidelium concursus fieri solet: quamuis nocturnae vij antium excubiae,& diurnae stationes restigescente charitate rublatae Aunc sint, sola ieiunii abstinentia permanente Gabriel .Hesuavit C. Albaspinaeus Episcopus Aurelianensis in suis obseruationibuς de veteribus Ecclesiae ritibus, aduersus Pamelium conatur ostendere stationes a ieiuniis differret cum ramen vix aliud probet,quam multa olim a Christianis in stationibus facta esse praeter ieiu nia; cuiusmodi sunt ad Ecclesiam conuem re, & in ea commorari usque ad horam statutam, precibus incumbere, contemplationi vacare , Operibus poenitentiae corpus asiligere , ac denique sumere Eucharistiam ' De vigilijs vero, quod attinet ad historicam veritatem,legendus Baronius in Anna- libus Ecclesiasticis & in notis ad Romanum Martyrologium. Haec e veterum monumentis deprompta neeessario praenot Rom. M Πν 'ire Hermis, vi sciret lector quid dies, quid nox sit; qua botae
A aquales & inaequales; quid prima hora canonica,quid tertias
158쪽
iquid sexta, quid nona; quale matutinum tempus, quale ves- vertinum; quid vigiliae nocturnae, quid diurnae stationes. Veigitur paucis verbis colligamus quaenam sit hora legitima cuiusque ossicii celebrandi, dicimus regulariter Primam prima
diei hora, Tertiam tertia, Sextam sexta, Nonam non Uespe-
ras undecima, Completorium duodecima persalui debere . et Verumtamen adhuc amplius dilatari posse haec tempora exi- himamus, ita ut Primae prima dumtaxat diei hora, Tertiae secunda, de tertia; SextR quarta, quinta , & sexta ; Nonae se Ptima, octaua, & nona; Vesperis decima, & undecima; Complatorio sola duodecima assignentur. Huius extensionis exe-plum patet in regula S. Benedicti; Nam S. Pater aestiuo tem - -M.rvix. t.' pore Nonam agi temperius Praecipit mediante octaua horae a. hiberno autem dici Tettiam iubet hora secunda. Laudum . vero celebrandarum legitimae hora est initium crepusculi ma-μ rutinii & nocturnae synaxis,vel media nox, vel hora secundat post mediam noctem, siue hora una ante lucem, udiciarius ex dicendis infra constabit.' Caeterum in fine huius capitis id obiter examinandum
occurrit. quot sint partes diuini ossicii. Potestaretem multiplex responsio dari pro varia quaesiti acceptione. Et primo a quidem diuiditur ossicium in duas partes, maiores , di mino-it res. Maiores sunt Nocturnum, Laudes,Prima,Tertia, Sexta, a Nona, Vesperae, & Completorium: Minores psalmi, hymni,
cantica, versus, antiphonae, lectiones, responsoria, collectae , di aliae res eiusdem generis, ex quibus unumquodque ossieius coalescit. Secundo diuiditur totum ossicium in nocturnum, O di diurnum. Nocturnum secundum quosdam quatuor partes t comprehendit, Vesperas, Completorium, Nocturnos, de Lau-ο des. Haec enim quatuor ossicia vel absente sole, vel circa eiusa occasum antiquitus persolui solebant. At nunc cum Priina, o Tertia, Sexta, & Nona, etiam Vesperae, di Completorium ada diurnae seruitutis pensum; Nocturna autem,Sc Laudes ad no- .. ias ctur in sy maxim pertinent, siue unum dumtaxat ossicium ., ii sue duplex essiciant, quam controuersia initio capitis quin-9 ti solvemus. Dico tertio diurnas preces in matutinas, & ve- a mis spertinas distribui. Et quidem abusus, & vulgi acceptio Pri- - . mam, Tertiam, Sextam, dc Nonam matutino; Vesperas, des Compictorium vespertino tempori assignant. At peritiorum, sensus, sacrorumque canonum cinctiones ad pomeridianum,
159쪽
de vespertinum tempus etiam Nonam adiungant. Aliae om-eiorum diuisiones a varietate temporis desumuntur: quo Pacto dicimus aliud eme ossicium feriale, aliud festiuum; aliud quadragesimale, aliud paschale, quorum omnium rationem, Et causam Durandus in Rationali, & antiqui Patres Isidorus, Alculnus , Rupertus, Amalamus, Rabanus ,&alij in suis xyactatibus de diuinis ossiciis docte , & erudite explicarunt.
Ene se res habet, ut verba usurpem Salviani viti sanctissimi, iacta suntlandameta operis pia molitione coepti. &diuitii ossicij amore iuste pii. Iam ipsius ossici maiore S Partes explicare aggredior a nocturnis vigilijs incipies. Tametsi enim a primis vesperis ecclesiastica dies,quoad Blemnem horarum canonicarum recitationem, initium ducat; a nouurna tamen synaxi iuxta diei naturalis ordine ordiri libuit. Antiqua est autem vigiliarum deuotio, familiare bonum omnibus sanctis, teste Isidoro, hoc enim tempore vastator Angelus transiens Aegyptiorum primogenita per cussit Quare nocturnis vigiliis orandus est Dominus, inquit Drogo Abbas, ut gladio verbi sui inuisibiliter penetrantis opera vitae nostrae prioris tenebrosae in nobis percutiat, ecadnil talet, quae per Aegyptiorum primogenita significari nouimiis: in quibus etiam Pharaoni, id est regi tenebraruuia caeci ti .suuiuimus. QiI enim facit peccatum, seruus est Peccati
160쪽
peccati. Dum enim propriis obediremus voluptatibus sicut ait Apostolus, fuistis aliquando tenebrae malignis spiritibus
excaecati Obediuina is: nunc autem conuersi, &facti lux in
Domino ante ipsum intuitu vigili pernoctantos id etiam postulemus , ut ipsum fide cernamus, qui per Israe lis primogenita signabatur, quia prima est,& sundamentuli. omnium ut tutum. Ab Angelo autem vastatore tuti e sse poterimus, si passionis dominicae in sanguine agni designatae imitationem v bique teneamus, cuius signa si diabolus in nobis prospexerit, exterritus disparebit. Hoc etiam tempore dum medium stemium teneret Omnia, & nox in suo cursu medium iter haberet, Omnipotens Dei sermo a regalibus sedibus veniens pro salute nostra de Virgine nasci dignatus est: atque ipso eo dem tempore, qui iudicandus venit in primo aduentu, insecundo cum gloria iudicaturus adueniet, sicut fur in nocter quocirca ad vigilandum ipse pro nobis solicitus nos exhorta. kμφU' 'Dir, beatos sore promittens quos inuenerit sic facientes. Nocte itaque ait CaeIius Laetantius, vigilias celebramus propter Lactrae. dIu. aduentum regis, ac Dei nostri, cuius noctis duplex e si ratio, 7 is ε' quod in ea& vitam tunc recepit, cum passus est;&postea orbiS terrae regnum recepturus est. Vnuin quoddam est de magnis Christi praeceptis, ait Gregorius Nyssenus, debere nos crε. NVroj1omno minime addictos esse, quicunque ad vitam supernam in . respicimus. Nocturno enim tempore acrius proserpunt inuisibilium hostium insidiae, seruent carnis illecebrae, viget tenebrarum potestas, subrepunt animo impurat cupiditates. Vita haec nostra, clamat S. Leo, in medio insidiatorunt, in medio Leo sin et O praeliorum est: si volumus non decipi, vigilandum est; si volumus superare, pugnamium est. Media nocte surgebam, ait Propheta, ad confitendu tibi. Multa enim in illo tempore, inquit Ambrosius, tentamenta proserpunt. Tunc seruet carnis Ambrosis minillecebra, tunc tentator illudit, coquitur cibus , potusque di- si
geritur. Stomachus aeger, mens somnolenta, animus occu-
patus est. Itaque aut quiescenti calor laporis augetur, aut vigilanti nondum plenior refusius est vigor, qui errorum cauere polIit incursus. Tunc igitur tentator assistit, tunc retia iacit, quibus tui bare possit mentem improuidam. Tunc spiritales et nequitiae tenebras offundunt, tunc omne nefas su ad e re contendunt, quando nia lus arbiter eu Ipat, nullus criminis con- scuis, nullus potest esse erroris tectis. Tunc varias disceptati