장음표시 사용
161쪽
nes pectori dormitantis insundunt, ut primo de statu mentis
de ij ciant reluctantem, & impellant ad erroris a sensum. Ideo nocturno tempore sancta mater Ecclesia, ut castrorum acies ordinata, Deo dicatis viris excubias agendas instituit temporalis militiae studium aemulata. Recte Hieronymis. Bona est diurna meditatio, sed enicacior nocturna, quia per diem necessitates variς obstrepunt,occupationes distrahunt mentem, sensum duplex cura dispergit. Nox quieta, nox secreta opportunam se praebet orantibus , aptissimam vigilantibus, dum carnalibus occupationibus expeditum, collectum sensu, intentum hominem di uinis conspectibus sistit. Recte item Chrysostomus. Non ideo facta est nox, ut per totam dormiamus , dc otiosi simus. Testantur hoc Opifices, nautae, negotiatores. Ecclesia Dei mediis fur Piῖ noctibus et Surge&tu, di vide astrorum choream, prosundum silentium, magnania, uuietem. Obstupesce Dei tui miram dispensationem . Purior tune est anima, leuior, subtiliorque tunc est , sublimia videt, de expedita est. Tenebrae ipsae, silentiumque multum in compunctionem indutere sussiciunt. Si autem & coelum videris quasi innumeris interpunctum oculis, omni voluptate frueris statim concepta opificis sapientia, In flectitur Deus nocturnis precibus, si quando tu quietis tempus facias lamentorum
tempus. Haec Chrysostomu . . . , Ipsimet Ethnici nocturni temporis religionem agnouisse videmur. Nocti enim diuinos tribuebant honores, eiquestallum immolabant, ut ex antiquis scriptoribus ostendunt Natalis Comes in My thol gijs. Orpheus quoque Theologus,& Poeta celeberrimus Noctis apotheosim hymno elegantissimo celebrauit, quem hic transcribere non grauabor e Graeco latinum factum nulla habita metri ratioue, quod Graeci carminis elegantiam Latino assequi despondeam. Sic autem in.
scribitur. NYΚTOA , Noctis suffimentum lam
Noctem Dιorum , atque umorum gentratricem eantibus colebrabo.
Nox omnium gen ratio, aram prium voeabimur. Audi beata D a,nuru plendorem habens auris lucens,
2 uisu gaudens, ct quiete multisomnis:
162쪽
xua Iuram emittis ad injserna, ct rursum fugis
In infretim : grauis enim necessitas omnιa vineis. Nune verὼ beata nox, υalde diues , omnibus deuideranda, Et obuia, audiemsermonum supplicatorram vocem Venias benevola, timoresque dimitte splendore victos: His versibus noctem celebrat in nocte superstitionis sepultus Orpheus. Nocturnas autem peruigilationes in coIendis D ijs Iaudat Cicero: sacras item pernoctationes canit Critias Poeta Graecus apud Athenaeum. Festum nocturnum Aegyptiora Herodotus commemorat: & Diis nocturnis libationes fieri solitas recenset in Aethiopicis Heliodorus. In honorem. Veneris peruigilium trium noctium olim fiebat, de qua re antiqua quaedam carmina refert Lipsius in Electis. Eiusdem Lis in lib., .Elim
perugilii meminit Plautus in Curculione hoc versur Quid Ziu ς PI Veneri peruigilare te nouisti Phaedrome λ de in Aulularia de vigiliis quoque Cereris mentionem facit: de quibus scribens
Naetianaenus, Pudet me, inquit, nocturnum sacrum in Iucem Nolanimi.m proferre, ac turpitudinem mysterium facere. Idem honorvu Igatus in cisteros Deos. Fortunae peruigilium lego apud Suetonium in Galba. Aliis Diis apud Liuium, de iter uapud TVMu L .iris
Suetonium in Caligula, & in Vitellio. Apollinis quoque sacrum media nocte factum idem in Augusto commemorat. Sabazia sacra in honorem Bacchi noctu celebrata Oppianus oppiande venat. canit in Cynegeticis. Quaedam alia nocturna sacra ab Ethnicis frequentata describit,& irridet Iulius Maternus Firmicus Flimicus e. in libro de erroribus profanarum religionum ad Constantium , de Constantem Augustos. Media nocte surrexisse Indos, ut
laudarent Solem, str ibit PhiIostratus in vita Apollonii . Nocturnum cultum Mitibus Dijs, quos Milichios vocabant, a Myonensibus olim exhibitum docet Pausianias in Phocicis prope finem Vigilijs item nocturnis cuItam ab Aegyptijs
Minervam Themistius recenset. Seneca Vestales virgines cO- mendar,quae ad sacra facienda noctibus excirabantur.Et haec IR' - ροψ quidem Dς monum latriae tribuerut infideles:Christianos aute
163쪽
3 Propeer nocturnos coetus quot olim calumniis Christiani primo, & secundo post Christi natiuitatem seculo ab Ethnicis exagitati fuerint, notissimu est ex Tertulliani, Athenagorae, Arnobij, Iustini,& Minutij Felicis Apologeticis. Natio enim lucifugax, de latebrosa vocabatur, tum promiscui incestus, infanticidi j , idololatriae, &impiatae religionis accusabantur. Ignorabant videlicet quid in his antelucanis congregatsonibus fieret , summo studio occultantibus Christianis nostrae fidei sacramenta . Ab ipsis itaque Apostolis sacrarii in vigiliarum origoisuit. Nec desunt inveteri testamento huius pietatis exempla. Abraham de nocte consurgens filium immolaturus ascendit in montem. Iacob noctu scalam mysticam videre meruit, Zc Iuctatus cum Angelo usque mane coelesti benedictione repletus est. Noctu eduxit Dominus filios Israel de Aegypto . Samuel Prophetat oraturus pro rege clamauit ad Dominum tota nocte. Iudith exibat nocte, & orabat. Regius Propheta lauabat Iachrymis lectulum suum per singulas noctes; media nocte surgebat ad confitendum Domino; quaesiuit Deum nocte, & non est deceptus: nocte visitatus est a Domino, α probatus: Et quia in nocte lucis opera peragebat, sancti, Spiritus ignem misit Dominus in cor eius, ut luceret ei per noctem, cuius fulgore nox illustrata illuminatio facta est illi in delici js : quare fugatis peccatorum tenebris , & principe tenebrarum debellato, alios etiam ad tanti luminis participationem inuitans ait, In noctibus extolute manus vestras in sacta, ct benedicite Dominum . O si scirent homines quam sanctae, quam gratae Deo, quam salutares sint Sacrae vigiliq/; non soli Monachi, &alij Ecclesiastici, sed& fideles singuli simul in unum diues, & pauper noctem verterent in diem nocturnis precibus summo studio insistentes.'Vt uiuas igitur, vigila: hoc age, inquit Horatius. Et Cassiodorus, Quotidie triumphas, si bene vigilas. Nestor item apud Homerum sic suos hortatur ad vigilandum. ---Vigilate viri, atque insissile eurae, Ut facitis, fomnumque ocuὶis arcete noeentem, Rebus in a Bestis Iauo neforsitan hosti Ludibrium, risumque incuria nosra pararit. Proverbium Graecorum est ιν ιβ. x. In nocte consilium: ad
164쪽
quod Suidas, & Clemens Alexandrinus respieientes noctem ah vocarunt M. Mini, quod bene prouideat, quoniam anima tunc
cessans a sensibus conuertitur ad seipsam, Se est magis pruden -* tiae partieeps . Praeciare Cyrillus Hierosolymitanus; Mid nocte ad sapientiam utilius Nam in ea saepe de Deo cogita
G mus: in ca diuinorum oraculorum lectionem, & contem Plationem meditamur. Quandonam maiori mens nostra conisectione psalmos canit,& preces sundit none noctuZQua dona saepius ad nostroru peccatorii recordatione venimus non e noctu Helladius Bezantinous apud Photiu nocte, quae graece N edicitur, a-, id est stimulo dictam per apocopen arbitratur, stimulamur enim in tenebris offendentes ; dc ut Antios chus monachus in Pandectis aliauerat . Si in obseruandis dii excubiis attente, ac prudenter vigilauerimus , vulnere atro-el cissimo consauciabimus aduersarium . Docet Climactis nequissimos hostes mille nocendi artibus instructos vigilare in a exitium nostrum , ut somnolentia nos opprimant ,& Oppu- gnent: At vigilia, inquit Antiochus, scutum mirae magnitudinis est, & eleganti decore conspicuum nobis indultu a Deo aduersus diabolum, eiusque milites, nimirum contra spiritus totius artifices malignitatis. Ipsimet Angeli, ut obseruat Hieronymus, vigiles nuncupantur, quod semper vigilent, & adu . Dei imperium sitit parati. Unde Sc nos, ait ille, crebris per noctationibus Angelorum imitamur officia. Quod si instito-
et res aurifice&, ut docet s.c sarius, maturius vigilant, quatenus possint corporis necessaria prouiderer nos non debemus ante lucem ad Eccles ana surgere, ut peccatorum indulgentia I mereamur accipere' Verum in hanc lententiam super aurum, di toparion pretiosa verba Rauennatis Archiepiscopi audia. mus. Semper, & ad omnia vigilias esse salutares nullus ignorat, quia reuera plus vigilare, plus vivere est. Quae ars, quod opus , quod tempus, quae potessas, quod ossicium non vitae
lucra lucubratione perquirit Z Rex in procinctu pervigil callia di hostis praecauet ,& euitat infidias. Miles tu castris supe uenientes nocturnos impetus cauta pernoctatione propellit. Nauta vigilando diffusi itineris incertas viar in trat, Sc calles transit invios . & vestigio furtivo ad lucro si portus votivam peruenit mansionem. Pastor adiungit noctes diebus. & totum sibi tempus denegat dormiendi, ne qua lupis, susscagante somno , grassandi in gregem praebeatur occasio. Viator solers
165쪽
per auras noctis aestus solis praeuenit, actumque diem prouidentius deputat mansioni . Hoc Propheta sciens non dici so- Io, sed de nocte tota clamabat ad Dominumi Domine Deus statu mea in die elamauit, o nocte eo am te. Quid plura IPω
Dominus pernoctat in oratione Dei, ut ante nos oratione Iiberet, quam redimat passione . Et si pro seruis Dominus vigilat , merito pro se ipsis seruos vigilare iubet. Haec Chrys
logus. Α Ο superna claritas, lumen verum, aeterna lux, vae caec tali meae, vae tenebris meis, ni tu descendens illumines noctem meam . Vae torpori meo, vae sem nolentiae ineae, quῆ caligar a facit oculum mentis meae, ut non videat lucem tuam, Sc UCritatem tuam. Dormitauit anima mea prae taedio , & inuoluor
in tenebris filius tenebrarum ambulans ad tenebras in Ioco tenebroso, nisi tu desuper intonans in virtute tua dicas tria auribus meis, Fiat lux,& discedat nubes magna, & caligo tenebrosa, quae operuit superficie in cordis mei. Anima mea δε- iderauit tr in nocte, sed di spiritu meo in praecordijs meis de mane vigilabo ad tem audiui enim vocem tuam per Prophetam praecipientem mihi; Consurge, lauda in nocte, in principio vigiliarum: intinde sicuι aquam cor tuum ante conspectum Domini , leua ad eum manus ιuas. Et dixi, Ubi es D ui, qui secumr, qui dedit earmina in nocte Z Verὸ enim Domine tu dedisti carmina in nocte , ponens in ore: meo cantica Iaetitiae, dia exultationis, qui me de tenebris ,&vmbra inortis eduxisti , & vocasti me in admirabile lumen tuum. Vae praeteritae nos cti meae, vae somnolentiae meae, quando dormiebam, δέ nonis vigilabam ad te. Et nune gratias ago tibi, quoniam illuminam me, & iam incipio videre in nocte sulgentissimum radium t eis tuae, quae nescit occasum . Tu radians in me potenti vir tute reuerberasti infirmitatem aspectus mei, de vidi me lo ge esse a te in regione dissimilitudinis, in tetrica, di horribili nocte. Illuminasti tenebras meas, de ecce video lumen coeli,&sacta est mihi nox in deliciis. Vimam vigilando inueniam, quod amiseram dormiendo,inueniam scilicet amando,amem inueniendo.
166쪽
Laudes vigiliaram. Exempla vigilantium. Nocturnum
tempus maxime opportunum adorandum. a m Iuo Bernardo similiare dictum erat dormietem movilia nachum Deo mortuum esse, nec sibi, nec aliis utilem. Idem de reliquis hominibus cuiusque ordinis, di conditionis
asseuerat Plato. Turpe est, inqua, totam noctem somno in- Pistoetaeis . dulgere. Quapropter noctu omnes excitari conuenit, &ciuiis Ilum, ac domesticarum rerum pleratque partes obirer ma i- stratus quidem per ciuitatem, caeteros in proprijs aedibus. Somnus enim multus neque corporibus, neq; animis nostris, Neque actionibus competit. Nemo enim dum dormit ullius Pretii est, nihilo magis quam qui non vivit. Quare quisquis vitali Sc sapientiae curam gerit, plurimo tempore vigilat, quod ad valetudinem suam commodum est solum obseruans . Est autem hoc non multum, si recte in consuetudinem assumptu fuerit. Hanc magistri doctrinam sequitur Aristoteles r Ante 'x sto ' 'ia lucem surgere & ad valetudinem, & ad curam rei familiaris, di ad studium Philosophiae prodeth quam plurimum . His accedit Romanus sapiens: Extendamus vitam, circumscribatur nox, N aliquid ex illa in diem transferatur. Docet Pythago- Pythaa. inras , ne vestigium quidem corporis in lecto relinquendum .enullus enim est vias viri dormientis, ut neque mortui. Silius Italicus de eadem re fie cecinit. iise lib.m. ---VesI ille, nee ullam Ad requiem fatalis, credensque abscedere Uiω, - euodsopor eripiat tempus. - Homerus , & Hesiodus frequentissimi sunt in vigiliarum laudibus celebrandis. Cleanthis , di Aristophanis lucernae toto orbe decantantur. Aristoteles, teste Laertio, cum se ad quie- Dis, triri vi scendatu componeret, grues imitatus aeneam sphaeram braia '' 'chio extra cubile protenso tenebat , ut cuin neruorum rigorem sopor laxasset, pila delapsa in suppositam pelvim stre- Pitu suo dormientem excitaret. Simile quid de Alexandro Macedone eius dissicipulo narrat Ammianus Marcellinus. A m. Maceriin. Artaxerxem , Epaminondam , di alios eximios Duces semper M a vigi-Diuitirso by Corale
167쪽
Plutareh. In vita Demosthenis. Cis. Tuicia...
vigilantes describunt historici virgilius Aeneam suum aliis
dormientibus vigilantem facit. At pius Aeneas per noctem plurima voluens. Etiam filios Imperatorum Conflantinopoli vigilias seruaae Codinus eap. t ε. refert Georgius Codinus Curopolata libro de officijs magnae Ecclesiae, & aulae Constantinopolitanae. De Principe oratorum Dei nosthene celeberrimum circumfertur elogium, quod plus olei, quam vini consumeret: non solum quia abstemius erat , & sed quia fabros omnes antelucanis vigiliis si perabat: q iare Putheas, ut Plutarchus asserit, ipsius Enthymemata lucernam olere dicebat. Et Cicero in Tusculariis; Cui non sunt auditae,ait, Demosthenis vigiliae λ qui dolere se aiebat, si quando opificum antelucana victus esset industria . Dio Cassius, & Ioannes Xiphilinus monachus narrant in vita Commodi quemdam Marcellum Strategum de assiduo scrib di exercitio, & victus tenuitate tantam sibi vigilantiam comparasse, ut omnibus esset admirationi. Plinius,& Seneca scribunt tribus annis integris insomnem permansisse Mec nate. Ioannes Schen cΚius in medicis obseruationibus compertos esse scribit, qui nouem dies connivis oculis egerint. Ni Eolius ille Ciceronianus decennio somnum non vidit. Nobilis matrona per annos 3 . insomnis suit sana, & citra noxam. Mulier Patauina I s. diebus insomnis nulla re ad somnum perduci poterat. Haec Schen cΚius. Addi potest S. Liduuina, quae perannos 38 nunquam dormivit. Sed haec prodigij, monstriq; loco habenda sunt. Ut enim s ribit Theophylactus Simoca tra, perpetuo vigilare immortalitatis est proprium,dormire vero mediocriter nostrum est, & humanum ; at ultra dormire quam satis est, mortuis potius, quam viventibus conuenit. Notabile est quod S. Epiphanius resert de studio vigilandi, quo Pharisaei utebantur . Nam quidam eorum,ait, asseres sibi ipsis parabant dodrantis tantum latitudine, in his se ad vesperam locabant , ut si quis dormisset, in pauimentum decideret, tirursum excitaretur ad orationem, per hoc quod vigilante
vitam haberent, quantum fieri posset. Alij lapillos ex aquis colle ictos sibi ipsis sternebant, ut dum his pungerentur, non in profundum somnum deserrentur, sed vigilantiam sibiipsis parare cogerentur. Alii spinas pro strato habebant ob eam'
168쪽
Perpetuam noctem dormire baud prineipe dignam es, Cui populi, cuius commissa negotra eura. Quos Oppiani commentator,siue scholiastes ita eleganter
Non debet somno totas impendere noetes , Cui Iibri eommissi ct eui sapientia cura est.
Scopeliano more vigilare adagium est, cui locum secit Sco. pelianus Sophista somni parcissimus. Hic solitus est exclamare: o nox, nam tu sanῆ maxima ex parte consors es lapientiae Deorum. Habet enim hominis mens in alto illo silentio quidpiam Dium itatis, si se intendat ad rerum sublimium specul tionem. Mandauit enιm Domιnus, ut vates Diuinus cecinit, indu misericordiamsuam, opera scilicet vitae actillae: sed in nocte canticum eiuri opus videlicet contemplationis. Hi ne pisaeclarissimos quosque homines quotquot doctrina, Vel sanctitate floruerunt vigilantiae maximopere studuisse adeo m-nifestum est, ut eorum exemplis plura volumina impleri pota sint. Notissimae sunt magni Antonia pernoctationes, dulcesque cum sole querimoniae, quod eo exoriente amabilis culmo Deo luctas essaret, &internae suauitatis manna liquesceret. Theophi lactus Bulgariae Archiepiscopus; Nocte, ait, secede bat Christus ad montem , monstrans nobis quod oporteat nocte quidem per quietem colloqui cum Deo,die autem m rem gerere, & prodcsse hominibus r congregare nocte, die autem distribuere congregata . Nocte igitur accipiamus Orationis fluxum e spiritualibus venis, die vero effundamus hausta his, qui opus habent. Phornutus libro de natura Deorum; opus est, inquit, lucubrationibus nocturnis, si quid indisciplinis proficere volumus et Omnia enim praeclara, ut testatur Epicharmus,melius noctu, quam diu cogitando reperiuntur. Vsque adeo necessaria virilantia est. vi sine illa nullum opus laude donum confici possit. Sapienter Comicus.
Lui ouit a tempori conscere negotia, Nam qui dormiunt Iibeni r sne lucra, ct cum malo γι-
pastor ille centoculus, quem deceptum a Mercurio 'fingunt Poetae, cum viailare desit. desiit vivere. Vellus aureum in i mnis Draco scruabat, ut Apollonius Rhodius,&Valerius FIaciscus in Argonauticis fabulantur. Aurea ponia in Hortis Hesper
169쪽
peridum perulan quoque Draco custodiebat. His nimirum
figmentis cocuerunt antiqui sine vigiIantia nulIum animi bonum seruari, nullam poste virtutem custodiri. Leo sertissimus bestiarum ut sortitussinis, sic& vigilantiae symbolum ab Horo Apolline dicitur cM , quia minimo somno contentus etiam . apertis oculis dormire videtur QMd gallum memorem Ieonis hostem, quod magis solaris sit, teste Proclo λ Hunc ait Plinius excitandis in opera mortalibus, rumpendoque somno naturam genuit Ie Eius autem exemplo hortatur nos ad visi-landum Petrus Chrysologus r Vt quod nobis gallus impendit hospitibus, nostro nos creatori exhibeamus . 3 . dic 'rrix bi ς , quod de Pantarba narrat Hiarchas apud Philostratum Lemnium. Lapis eii pulchritudine insienis,
di virtute admirabilis ἰ ardet enim suaui quodam fulgore.de radiis perstringens oculos, diem, vol media nocte accendit Uerum natura, ne tam pretiosum munus vilesceret, non modo occultis terrae visceribus abdidit, sed quamdam quoque facultatem indidit, qua ex capientium manibus efflueret, ni prouida ratione teneretur. Haec omnia nocturnae orationi mirifice conuemunt. Si lux quaeritur, quid illustrius γ & nox sicut dies illuminabitur. Si Iatebrae, quid occultius p haec est enim multitudo dulcedinis, quam abscondit Deus timetibus se. Si vis, qaid potentius m vig/lauerat, ait sapiens, eetirias erat, 91nuenset sapientiam. Habent terreni principes certas horas audiendis lubditis, eorumque supplicationibus expediendis destinatas: Deus autem , tametii audiat omni hora clamantes ad te, nocte tamen promptior esse videtur ad audiendum, de qua sorsitan scriptum est; orabit ad te omnis fan-Hωιn tempore opportuno. Media nocte venit Sponsus , & qui potuit tenebras latibulum suum , in tenebris quaeri vult, & in tenebris se ostendere. Ad immolanda enim orationum sacrificia, ut scribit Faustus Regiensis, amica sunt fluentibus nocturna silentia. Nam si omne tempus aequὸ idoneum est ad quaerendum in oratione Deum, quare dicit Propheta, rite D mrnum dum anu mri potes ρ vis autem scire quanta sit noctis opportunitas ad quaerendum, & inueniendum p Audi Bernardum . Tempus seriatum commodius, aptiusque est, cuprofundum nocturnus sopor indicit silentium . Tunc olane liberior exit, puriorque oratio . Quam secura ascendit solo
arbitro Deo , sanctoque Λngelo, qui illam superno altari suscipit
170쪽
scipit praesentandam i Quam grata , & Iue si vere eundo coIorata rubore t QuAin serena , & placida nullo in
terturbata clamore vel strepitus Quam denique munda , atq: sincera, nullo respersa puluere terrenae licitudinis r nul-Ia aspicientis laude , seu a clulatione tentata Ilo insignem --pra rogativam l o sicras noctes omni hice
O Nox diastys omnibua a Lens, O Nox, qua radios prodiga eae oro a Spargis dirute copia. Hue raser tacito, caerulain , peris . Nox duris requies ata Iaboribus: O curas animi, diraque comprime TriLiis marmura pectoris. Iam non Thessalicis ieeris artibur Prases, vel elerum mater, horridi Inferni Ioboles, Eumenidum parens, AItris foeda cupidinum. Hae de te ceterum fabula xerit et At nune Angetici conscia Iumin 13,Nώης solis rutila taea serenior
NigWis in tenebris nites . . Tu nune pacfertim mentibus Otrum Infundenssuperum munera diatris: Te nun olti esto quam ianhetit Sanctis DLius amoribus.
O Nox eonnubν pronoba mystici, Consors aetherea nox sapientiae. Cuiusper tenebras DI notius emicat Spons uultus a malitis. Saliis: ct dum patria perdita gaudia
A cerens hie recolo, pracipitem polo . Cursum ne aeeeleres. Da veniam, tua. Sι nune stirbo silentia
Vriιssire a me patria decor. Cum sustu tenero lanthia tamines