장음표시 사용
461쪽
tet aliquem isto munere fungentem,&pro omnibus debItam laudem Deo exhibentem λ Si ego luscinia essem, facerem quod solent lusciniae: si Cygnus, Cygni more canerem. Atqui compos sum rationis. Itaque hymno mihi celebrandus est Deus: nam meum illud est officium, quod sane praestabo, nec deseram ordinem hunc quoad eius possum: vosque ut idem faciatis, atque eadem incedatis via, hortor. Hactenus Epictetus. Et cantum quidem hymnorum utilem esse ad mouendum pie animum , & accendendum diuinae lectionis affectum asserit Augustinus: De quibus hymnis, inquit, in Ecclesia canendis,& ipsius Domini, & Apostolorum habemus documenta , dc exempla, &praecepta. Augustino suffragantur alij Patres, quos in re clarissima superfluum est recensere. Est autem hymnus, si proprie loquamur, e εἰς Θεων δη, Dei laus per carmen, siue cantus in Deum, sicut scholiastes Sophoclis definiuit. Athenaeus in dipnosophistis , Hymnus cantus de Deo. Gregorius Nazianzenus in carminibus, Modulata laus est hymnas, ut quidem arbitror. Elias Cretensis eiusdem Gregorii Scholiastes, Hymnus diuinae gloriae eis decantatio, laudisque ipsius praedicatio. Chrysostomus prooemio secundo in psalmoso, Hymnus est bonorum verborum conceptio , quae Deo offertur pro bonis, quae nobis adsunt. Minus recta videtur hymni finitio,quam assignat Ven.Beda prςfatione in psalmos, Hymnus est 'proprie laus Dei metrice scripta: si enim ad hymnum ligatam orationem necessariam existimat, errat. Primarij sapietiae antistites sunt, apud quos reperimus hymnos soluta oratione compositos,videlicet apud Trismegistum in Pimandro, Platonem in Symposio, & in Phoedro, idque praeter alios adnotauit Rhodiginus . Marinus Neapolitanus in Proclo,siue de felicitate,Hymnos, inquit, essiciunt alij metro, alij oratione soluta. Egregie Augustinus hymni proprietatem describit. Hymnus scitis quid est λ Cantus est cum laude Dei. Si laudas Deum, & non cantas, non dicis hymnum . Si cantas, & non laudas Deum, non dicis hymnum. Si laudas aliquid, quod non pertinet ad laudem Dei, etsi cantando laudes, non dicis hymnum . Hymnus ergo tria ista habet, docanticum,& laudem, & Dei. Laus ergo Dei cum calico hymnus dicitur. Quidam recentiores Poetae suis carminibus,qui.
bus Sanctos inuocant, hγmni titulum prς figunt, sed proprie hymni ad Deum pertinent, di soli Deo conscribi selent, quod prater
462쪽
Cap. I 6. De sing. eius partibus. 37 s
praeter alios obseruat Menander Rhetor . . Sanctus Benedictus in regula hymnum vocat Ambrosianum,nam tempore Diui Ambrolij frequentius cantari coeperunt hymni ab eodem compositi, ut ipsemet de se testatur in fine concionis de basilicis non tradendis hqreticis. Monasticae vero regulae sanctionem sic explicat Maist idus Strabo, ut beatissimus legislator per Ambrosianos, vel eos intelligat hymnos, quos confecit Ambrosius , vel alios ad imitationem Ambrosianorum compositos . De qua re extat hic canon secundi Concilij Turonensis: Licet hymnos Ambrosianos habeamus in canone,tamen quoniam reliquorum sui aliqui,qui digni sunt sorma cantari, volumus libenter amplecti eos praeter ea quorum Auctorum nomina non fuerint in limine pr notatae quoniam quae fide constiterint, dicendi ratione non obstant. Hymnos authenticos, qui in antiquis hymnarijs reperiuntur, nominatim recenset Radulphus Tungrensis, eosedemq; collegit, ac scholijs illustrauit Iodochus Clichtouaeus. Laudant hymnorum auctores Isidorus , Rabanus Maurus, Uvalfridus Strabo, de Berno Augiensis. Sunt autem praeci
pui, qui hymnos scripserunt, Synesius, & Hilarius Episcopi,
Cosmas Hierosolymitanus, Ioannes Damascenus, Theopha nes, Theosterictus,Theoleptus, Metrophanes Smyrnaeus, Prudentius, Beda, Sedulius, Paulinus,Venantius Fortunatus, Ful-bertus Carnotensis, Paulus Diaconus, Thomas de Aquino, Ioannes Geometra, Maximus Margunius, & alij. In officio nocturno solent hymni statim post inuitatorium decantari. Vocati enim, & inuitati ad Deum illico gaudemus, & exultamus, & si quet sunt adhuc torpentia corda ad inuitantis voce nondum satis commota per hymni alacritatem,& iubilatione ad psalmos deuote persoluendos excitantur. Si quidem, ut Magnus scribit Basilius, hilarem,alacremque animae aequabilitatem hymnica conserunt cohortamenta. In laudibus vero,
itemque in Vesperis, & Completorio hymni dicuntur post psalmos, quia cum his horis seruentiores in diuinis laudibus inueniri debeamus, consentaneum est, ut ad opus psalmodiae sine praeuia hymni cohortatione procedamus, ut fiat quod scriptum est, In b almis, bmnis, is eantieis Prius eni in ponuntur psalmi, postea hymni, ut pote res quaedam diuinior, teste Chrysostomo,demum canticar qui ordo in hisce tribus ossiciis omnino seruatur nam post hymnos Euangelica cantica
463쪽
tica modulamur. At in caeteris diurnis horis hymnus praecedit psalmos, quia curis quotidianis occupatum cor ad dulcedinem diuini amoris hymnico personante concentu retrahi
Pium. 4. debet, sicut dicit Scriptura, Pinguescent speciosa deserti,
Calles abundabunt sitimento, clamabunt, etenim hymnia dicent.
Quomodo pinguescet desertum p Quomodo corda depressa, & distracta diuinae gratiae suauitate abundabunt3 clamabunt inquit. Quid clamabunt λ Hymnum dicent. Hymnus igitur dicendus est, ut diuinae consolationis epulo saginemur .rales i. . Eructabunt labia mea hymnum, inquit Psalmographus, eum docueris me iustisationes tuas. Eructat qui plenus est. Si diuina iucunditate repletus es,si donis coelestibus impinguatus, eructabunt hymnum labia tua . Quare hymnus aliquando praecedit, ut laude Dei repleatur os nostrum : aliquando subsequitur, ut de perceptis muneribus si immo largi tori gratias referamus. Quod enim a superis descendit, ut sapienter scruis . bit Ennodius Ticinensis, sola licet hymnorum mercede totat eum. xari: Fabricator mundi ad potiora munera modulatis invita. . ture loquijs. Hymnos autem idcirco stantes cantamus, ut in corporis erectione rectitudinem mentis ostendamus. Nam
Aug.ia psipa. quid prodest, ait Augustinus, quod hymnum cantat lingua tua, si sacrilegium exhalat vita tua λ Male viuedo multas linguas misisti in blasphemiam. Lingua tua vacat hymno,& caeterae te intuentium vacant blasphem ijs. Si ergo vis benedicere Dominum, fac verbum eius, fac volun intem eius. Te
decit omnus Detis, ait psalmus. Sed ubi Z In Sion. In Babylone non decet.Spes nostra fundata est in illa Ciuitate Hierusalem. Qui cantat secundum hanc spem , licet carne sit adhuc in Babylone, corde tamen cantat in Sion dicente Apostolo,
Conu/rfatio nos a in Coelis es. Qui vero terre pis adhuc inhiat cupiditatibus, hic ab hymnis alienus est, hic hymnos saniare . nequit de canticis Sion.
464쪽
Cap. ib. De g. eius partibui. 3τ
Qui sit antiphona. quis primus fuerit Antiphonarum
it titulor. Alterni cantus antiquitas. Antipbona obaritatem designat. Suspiria amantis anima.
x H Eruetissimus Christi martyr Ignatius primus an Eccle-Γ sia Orientali Antiphonis initium dedit, ut Socrates Socrat.lib.6. e. . Scholasticus testatur. Est autem . Misis vox contra sonans, siue cantus oppositus, & reciprocus a verbo Graeco am Φωνω, quod est contra clamare, seu vicissim , dc ex aduerso respon dere . Vnde Echo a Graecis Poetis Antiphonis, id est vicissim
resonans, aut reclamans nuncupatur. Antiquiores musici, cum multiplex consonantiae genus faciant, unum eorum Vocant α'ινωνον, ut doctissimus Zerlinus ostendit, estque huiusmodi diapason, diapason diapente, &disdiapason. usu ve iuyy φ' μ' ro receptum est , ut sententia, quae psalmum , vel canticum antecedit Antiphona dicatur, nam teste Amalario , totus psalmus, totum uὰ canticum iuxta eius tonum alternis Versibus vicissim cantatur, ac deinde duo chori in ipsa Antiphona post finem psalmi simul conueniunt. Ipsi quoque psalmi, cum G a pluribus altera alim recitatur Antiphon ς dici polluat, quia scilicet duo chori ad statutae Antiphonae symphoniam alter ita modulatione sibi mutuo respondent. Hanc igitur consuetudinem alternatim psallendi habet ab antiquiuimis seculis orthodoxa Ecclesia, ab Ignatio nimirum, qui post Euodiu Antiocheng Ecclesiet Antistes pontificatus gratia, ut ait Theodoretus,per Magni Petri dextera accepit. Hic in excessu mentis seae vidit Angelos alterius hymnis sanctissima Trinitatem Collaudantes, unde psallendi sermam in ea visione expressam Ecclesiae tradidit Antiochens quae deinde in varias Ecclesias piorum Episcoporum studio insinuata ab omnibus demum Catholicis recepta est. Scio quidem Theodoretum, &Suidam, quos nonnulli recentiores secuti sunt, ad Flauianum ,&Diodorum Antiochenos Monachus, qui tempore Constantii Imperatoris floruerunt, hanc institutionem referre. Verum, Bb, tamen
465쪽
tamen vel errasse istos dicendum est; vel non de quoeunque alterno cantu, sed de solis Dauidicis psalmis intelligi debent.
Hi enim primi, ait Theodoretus, psallentium choro indu partes diuiso hymnos Dauidicos alternis canendos institue-
Cassi .lib. .deia runt. Scio etiam ritum Monachorum tempore Cassiani dI-
αι 'χ' uersum suisse . Nam in coenobiis hunc morem viguisse resertivi sedentibus caeteris ,& omni cordis intentione ad vocem psallentis intentis unus in medio integrum psilinum solus cantaret: imo quantalibet multitudo conuenisset, nunquam amplius psallebant in s naxi, quam quatuor fratres. Nondum videlicet illa alternatio in monasteriis approbata fuerat, necia . statim in omnes terrae partes propagata. Sane in Latina , &Occidentali Ecclesia quotquot scribui de sacris ritibus Beatum aiunt Ambrosium Mediolanensem Episcopum primum fuisse, qui Grς corum imitatus exemplum hunc canendi m dum per Antiphonas tradiderit, quem postea Damasus Pa. pa pontificali auctoritate confirmarit. Atque hinc sertanta quorundam historicorum error.defluxit alterni cantus a ctorem B. Damasum asserentium , quem tamen ipse non introduxit , sed ab Ambrosio institutum Apostolico decreto stabilivit.
2 Hanc veritatem unico testimonio confirmo, quod nulla possit exceptione peruicax aduersarius eludere. Audiamus
Aug. lib. ν. eon. Augustinum : scimus enim quia verum est testimonium eius.
- 7' Quantum fleui,ait, in hymnis, & canticis tuis suave sonantis Ecclesis tuae vocibus commotus acriter λ & infra. Non longe coeperat Mediolanensis Ecclesia genus hoc consolationis,N exhortationis celebrare magno si v dio fratrum concine tium vocibus, & cordibus. Nimirum annus erat, aut non multo amplius, cum Iustina Valentiniani Regis pueri mater hominem tuum Ambrosium persequeretur haeresis suae causa,
qua suerat sed ueta ab Arianis. Excubabat pia plebs in E
clesia mori parata cum Episcopo suo seruo tuo. unc hymnudi psalmi ut canerentur secundum morem Orientalium partium, ne populus moeroris tedio c6 tabesceret,institutum est, . di ex illo in hodiernum retentum multis iam, ac pene omniabus gregibus tuis, & per cs teras orbis imitantibus. Haec Augustinus. C terum in veteri testamento cantus alternatione
adumbratam videmus Isaiae sexto in duobus Seraphim, qui clamabant alter ad alterum Sancitis, sanctus, sanctus. Initio
466쪽
Cap. IS De Ing. eius partibui. 3 9
autem Euangeli, si non alterni cantus expressio manisesta aliquod saltem eius vestigium apud Philonem, & rhonνsium Ny
Areopagitam reperitur. Et ille quidem choros describit nunc didrae Etat. iunctis vocibus resonantes, nunc sibi inuicem congrue respo- ni μὴ dentes. Hic vero canentes ad alterutrum laudat, quasi una concordi, & consona sacrarum rerum chorea. Tertullianus quoque in fine libri secundi ad uxorem; Sonant, inquit, inter duos psalmi, & hymni,& mutuo prouocant quis melius Deo suo canet. Quod si ad sinceram Christi fidelium pietatem profanos etiam ritus adiungere libeat, viguisse apud Ethnicos cantus alternationem manifestum est.Poetis enim solem ne est carmen Anacebaeuin, in quo cantantes alternis sibi respondent. Sic ille pastor apud Poetam in Bucolicis. Vis ergo inter nos quidpossis uterque vicissim periamur pEt post pauca. Incipe Damoeta, tu deinde sequere Menalca: Alternis dicetii, amant alterna Camoenae. Calpurnius. Tuque prior Godon, tu proximus ibis Amniba. Statius Papinius. Paulatim ali reis in verba, minavique
Cunctantur . Homerus describit Musas alternatim cantantes, αὐοναμει Gμεναι ὀπέ καλη , canebant alternantes voce pulchra . . Sed
his omissis, quae sit mystica Antiphonarum intelligentia libe epaucis inuestigare. 3 Treuirensis Episcopus doctὰ, & eIeganter rem istam
edisserit. Quanto melior, ait, anima corpore, tanto melior Amalara. . r. est cantus animae.' quam corporis . Igitur intendendum est, quae sit Antiphona animae. Videtur nobis virtus dilectionis esse, quae coniungit opera duorum fratrum simul. Halmi ad opera reseruntur, Antiphona ad illam dilectionem, qua unus quisque iratri suo porrigit suum opus Duobus choris alte natur Antiphona, quoniam non potest minus esse charitas squam inter duos. Hanc vicissitudinem charitatis significant Cantores,qui alternatim ex utraque parte Antiphonas leuat. Hos duos choros designauerunt pennae animalium inuicemo Porre ae , quas vidit Eet echiel in figura aduentus Christi, Nnoui testamenti. Coniunctio duarum pennarum Antiphona
467쪽
est, quae vicem tenet charitatis. Penna enim animalium a Qest Maed. Iaia terius ad alterum iungitur, ait Gregorius Magnus, quia san- ctorum Praedicatorum virtus, atque sapientia vicissim sibi in charitatis, atque concordiae pace sociatur. Vt autem charitas perfecta sit, necesse est adeste alterum, cui eius affectus e hibeatur. Ideo psalmos alterna modulatione cantamus, quia amor si non sit mutuus, iucundus esse non potest; quandoquidem si desit qui amorem impendat, de qui rependat, amoria non est. Ante psalmum imponitur Antiphona, quia opus bonum, ut sit meritorium, ex charitate procedere debet. Iuxta tonii Antiphonae calatur psalmus,quia iuxta charitatis mesura let manus operari Frustra accedit ad psalmu cantadum,qui
amoris Antiphona non intermiscet. F ides per dilectione operatur, nec potest capere frigidum pectus eloquium Dei ignitu
Bern. serae. 63. In vehementer. Sicut enim, ait Bernardus, Graece loquentem.
ς non intelligit, qui Graecum non nouit; nec Latine loquente, qui Latinus non est: sic lingua amoris ei qui non amat, barba-
ra erit, erit sicut aes sonans, aut cymbalum tinniens. In solem - nioribus festis, quia persectior charitas esse debet, duplicatur
Antiphona: in alijs autem initio psalmi imperfecte incho
mane. r. specul. tur, & in fine integra dicitur, quia,ut explicat Hugo Victoria , nus, inchoata in hac vita charitas in fine consummanda est. Cantor solus incipit Antiphonam , quae ab omnibus dein docompletur, tum quia charitas ab uno Christo ad membra dis- funditur, tum quia summus Dei amor praeuenit nostrum, &ipse prior dilexit nos. Ideo post psalmos cantant omnes communiter Antiphonam, quia commune gaudium a communi oritur dilectione. Tempore Resurrectionis mitior est numerus Antiphonarum, quia Clerici, & Sacerdotes paschalibus gaudiis, & Sacramentis quasi succenso clibano intus aestuantes no indigent externis adminiculis,ut ad amore incitentur . Vtinam, Domine Iesu, possideat me semper amor tuus, i & vera charitatis Antiphona semper resonet in corde meo. Recedat ab anima mea omnis dissonantia, ut te solum diliga, tibi soli placere cupiam, cui soli debetur amor. Vulnera cor meum potenti iaculo charitatis tuae, ut amore tuo saucius vianam semper in vulnere tuo. Absconde me in abscondito sa-eiei tuae a conturbatione hominum, protege me in tabernaculo tuo a contradictione malorum, qui non diligunt te, nec
agnoscunt te, & dicunt mihi, Veni, serviamus Diis alienis,
468쪽
& idolis offeramus libamina, cum tu solus sis Deus, quem solii quaero die ac nocte, attrahens ventum amoris mei, Ze duritasimum terrae huius incolatum detestans a malitia inhabitaniatium in ea. Fecisti me Domine ad te, de inquietum est cor meum, donec requiescat in te. Sed quando te vide λQuando apparebo ante faciem tuam Quando satiabor pulchritudine vultus tui, in quem desiderant Angeli prospicere Reis nuit consolari anima mea, nec requiem inuenire potest, nisi in te dulcedo mea, & unicum solatium cordis mei. Veniat igitur dies illa, dies inquam aeternitatis, dies quae nescit Occasum, in qua te perfruar siue fine . in qua videbo te reuelata facie, ad quem nunc de longe suspiro .
METRUM XL HEi mibi, dulcis amor, mea qui spiriasolus
Et gemitus nosti, cordis er ima viris. H.i mibi, te quarens, qua non loca trutis obivi,
Nec, mea vita, tamen te rep Hre queo.
Non mibifunt Flua, non spinea iuri relicta,
Inuia fructivagi, nec via spreta maris . Sed mare dum poragrotaum terras Iustro, nee vita Respond/nt lacrymis compita irata meis: Sentio me tantos frustra impendisse laboras, Perque viam insuetos attenuasse pedes. Dicisa vos Deiri popuIur genialis amantum, t. Dicit , s nostis, qua meus iuιe Amor. Illa m us, vita quem diligo carius vfa, His erit indicus cognitus ido meus. HIehrior est rutis radiantis luminesolis, Coeli pundidior cum sine nube nitιnt.
νnito odorastigemmante Aribus hortum, Cernite puniceir bba mixta rosis. Cernites rigero vernantes gramine campor. Cernite quam lato prata colore virent. Omne Geus terra, nitor omnis fulget in ido,
Et caesi supero quicquid in axe micat. Nondum
469쪽
Nondum opifex rerum coelorum Granderaι orbet, N.e librata suo pondoe Iubaι humas. Non Phoebus nitida Iusrabat lampade terras Non pelagi spumans cinxerat undastam
Insemu rosumfons bonitatis erat. Md lie/t aternos ne tempore computeo annos, Attamen illum omnis parturis vique dies. Ardet. 9 ardinii p/rfundit lumine solem, Deque eius radus era tamen habent. Iactat Obique faces, terras comburit, ct aura , Illius er gelidis incubat ardor aquis. D fu p.ri, Θ ostios, o oos qui nos iis Amorem , Dicito quando abbi, qud mutauit ite . Dictu Cos sancto mibi quondam foedere iuncti, . An m/us, ille meus, perditus Osue Iatot pSed tu dulcis amor, ear non te osendis amanti Cur fugit, disponsam deseris e que tuam Ergonν sponso animas ad tuInera cogis amantes , Atque venenata cuspide corda feris λAn δενιι bis praesens viatum tegis obiee nubis,Nee or ore tus, nube tetente frui pSis tu nempi soles tacitis iuuire votis, Sieque mea pιras Pos' probare fidem . Ad uo is nunquam, duissim pons, relinquam νNec mea comburet viscera falsus amor. Spiritus ante meus tenues vanescιt in auras , Ω m mea mens possit non memin se tui . . Te mih; non enses, non Unda, nec auferet ignis,
Ergo veni mea Iux: etir longa absentia amantem Uιxat, ct invisum pectora ouistis edit pora notat pallor, totoque in corpore tinguor, Et nimeo in vultu, mortis imago sedet. Sed quo nunc rapior quis mι nouus oecupat ardor λCiua fiamma insolita membra ealoro eremat
An te conspicio mea lax, ct amore fatifcens T. mihi praesentem, sponse, latere DiopAbi praesens sponse es t nee se mνns eredula fallit, Insui na emit γ' un adesse tuum.
470쪽
Iam mra diuinum spirantpracordia amorem, Inuolo in amplexus iam, mea vita, tuos. 3 Iamsuper an seror, pedibus sublimia easto
Culmina coelorum: sordida terra vale. Terea vale, ct mundi vos impia turba valete, Gens in xa solo, turbaque amoris inops. Fas mihi nune tecum, measpes, mea vita, morari τ
In te fuatiis Amor, votorum meta mearum ,
Sit mihi certasatas, sit mihi tuta quies. Ostila iam cierat per amica entia Deum, O tua per longas iungere effa moras. Te plenum, vacuumqueor ad te pectus anhelat, Et mea vita tuis ignibus Osaperit. Ignibus Onia perit mea vita: δ parra fagittis,
Pareo Amor, abi tantas comprimesponse,facis. Pone modum flammis, ignem eoue s urentem r&tiam laeti abs mis Agis arundo necem , En morior, iam victor ovans praedare taeentem, Oraque graniloquo parta trophaa cane.
O Amori -ον l o qua me dementia eepit lo moris ὀ miris perdita vita modissoagna i d monstrat d fana Iudibria mentisso vigilans omnus id ne nocte dissio rutilans nox t apiens dementra J fiamma Ardorem extinguenis os e Doee Ioquax t IO eqsa ebrietast clamo sientia eo visio obifum Z quid ago p quosuribunda fra
Dinpio, tu cogis Amor. Md numqvid inermis Semper ero λ-mortem semper inuisa feram Arma, armabue ferte, huc fidi properatε sodales , Ferte enses,gladios,spicula, tela, faces.siuidmoror 8 ct cesso iaculum torquere, υιι basam, . Et non incιrta rigero trIa manu pSed iam Gictus Amor proprio comburi;ur igni, Ei patitur telis vulnera facta suis. Dicite is paean, io plaudite: victor Amoris En Amor, en ei ius postigit ille manus. Ponite vos Dei' tumulum, tum cadite faxo Hac duo perspicuis earmina scripta notis. Hae