장음표시 사용
111쪽
nem ur. Cum vero enunciantur plura,qu neque coniunctione fiunt unum , eX. gr.
cum dico Petrus est diues , Petrus est doctus, tunc nullo modo fit una propositio, sed absolute,& simpliciter sint plures pro postione S. Propositio composita diuiditur iuxta diuersum modum coniunctionis in disiunctivam, conditionalem , causalem, &copulatiuam. Disiunctiva est in qua piro
res propositiones 'disiunguntur, quod sit perparticulam vel,ut cum dicitur Petrus, vel Paulus currit. Conditionata, s u hypo ebctica est , in qua plures propositiones conritinguntur cum dependentia vultis ab isItera,
quae relinquitur suspensa , quod fit per parti culam si, ut cum dicitur , si cras pluet a Vrberis exundabit. Propositio, quq relinqui tur suspensa dicitur , conditio , siue hypothesis : propositio, quq pendet a proposi'tione suspensa, vocatur conditionatum; eX. gr. in exemplo proposito , si erat pluet est conditio, I Iberis exundabis, est conditionatum . Propositio causalis est , in qna coniunguntur plures propositiones ciam dependentia unius ab altera, quae non relinqtiitur suspen-- , quod sit per particulam quia, Ut cum dieitur quia cras pluet tyberis exundabit. Propositio copulativa est in qua plures propositiones coniunguntur sine dependentiatinius
112쪽
De Contradictisne. 87unἰus alia , quod fit per partis amiσ , ut cum dico Hirtis curris, Paulus quiescit . Propositio simplex solet appellari categorica, hoc est pr dicatiua; composita solet vocari hypothetica . Licet enim , nomen hypotheticq stricte sumptum conueniat solum conditionali , tamen late sumptum appli ratur . omni propositioni compositS.
De Contradictione. Cap. XXXVIII. Contradictio definitur ab eodem Ar,
stotele cap.s a malis' negatio clusedem de eodem , res ectu eiusdem,in eode en- ω , σ in iisdem omnino circMnstanIiis . . Vt
igitur dul propositiones sint contradi- Aorie requiritur primo ut assirinent, &negent idem p rq dicatum de eodem subiecto , ut fontingit in istis , Petrus curriι,
cat'm , aut subiectum , n ο' sunt contradictoriae, ut accidit in ist is petras currit,
Perrus non molati . Requiritur secundo,
uti affrmetur & negetur idem respectu eiusdem , ut accidit in istis , imusa est maior quam formica : musca non maior foremted. E contra istae duae propositiones lmusea est maiorformica a missa non est maior elepianio. μ'n sunt contradictoriae, quia
113쪽
amrmatur maioritas respectu sormicae, negatur maioritas respectu elephanti. Tertio requiritur , ut praedicatum , &subiectum sumantur in eodem sensu , &non aequivoce . Ideo non sunt contradictoriae istς propositiones , canis est animal latrabile : canis non est animal latrabile, si nomen canis sumatur in prima propositione pro cane terrestri, in secunda pro coelesti constellatione. Quarto demum requiritur , ut affrmetur, & negetur idem de eode pro iisdem circunstantiis temporis , loci &c. Ideo non sunt contradictoriae istae propositioncs et Petrus studet Romae : Petrus non φιdet Eononiae e Petrus stidet duabus horis , Petrus non studet tribus horis, quia affrmatur , &neratur studium pro diuerso tempor ν,
Duq prop'sitiones eontradictoris non possimi esse simul veret, quia est primum principium euidentissimum , in quo fundantur omnes scienti l , & omnes huma ni discursus, non potest idem esse , ac non esset. non potest idem esse assum , er non esse
albumrnec possunt simul esse falsς, qui , est etiam euidentissimum illud principium quodlibet vel est , ψι non est , atque adeo non potest este simul falsum, & quod sit,& quod non sit. Duq igitur contradictoris nee possim simul concedi,nee simul
114쪽
negara , sed qui concedit unam , 'debet alteram negare , qui negat unam, debet alteram concedere. Ad vitandas tamen fallacias debet attendi diligenter , quando proponuntur duet propositiones ut contradictoris , atque adeo tanquam nec simul concedibiles, nec simul negabiles ,4 an vere sint contradicitorie , ita ut in ijsse ruentur reguli supradictς : si enim non seruentur,poterunt simul concedi, vel simul negari. Aduerte aliud esse propositiones contradictorias, aliud p rq dicata. Pridicata co- tradictoria sunt,in quibus ide a firmatur, di negatur: e X. gr. esse hominem, & nondi esse hominem, sunt pridicata contradi- ctoria. Pr dicata contradictoria non possisunt simul verisicari, vel salsificari de eodem subiecto : ex. gr. de eodem Petro non potest verisicari quod sit homo, &non iit homo: de duobus subiectis possit nis mul verificari,vel falsificari: ex. gr. simul est verum quod Petrus sit homo, Ur lapis non sii homo, simul est falsum quod equut sit
Est axioma commune , quod inter prq- dicata contradictoria non detur medio um , cuin detur medium inter pridicata opposita relative contrarie , & priuatiue est duplex positiuum, & nega . Positiuum est , quod participat u
115쪽
GAmque extremum : ex. gr. inter calidi sibinum,& frigidi ssimum datur medium spositiuum, nimirum tepidum, quod participat calorem & frigus. Medium negati
uum est , quod caret utroque extremo .
Inter pridicata contradustoria , qualia sunt Use, & non esse ; esse album , & non esse album, neque datur medium positiuum , quod simul sit, & non sit, neque medium
negativum , quod neque sit, neque non sit . At vero inter predicata opposita relative , contrarie , N priuatiue datur medium saltem negativum: ex. gr. inter Pa
trem & Filium datur Spiritus Sam his,qui uaeque est Pater , neque est Filius : inter atruum , & nigrum datur rubrum , quod neque est nigrum , neque album : interlucidum , & tenebrosum datur angelus , qui nequc est lucidus, neque tenebrosus . Aduertendum est igitur diligenter, quando formantur aliquq propositiones disiumstiue de prs dicatis oppositis , an talia pr dicata sint contradictoria : si enim sunt contradictoria negari non pos sunt 3 si vero non sint contradicibria saepe debebunt negari .' ex. gr. est negandalisc propositio ; quodlibet vel mouetur ,πet quiescii , quia ens immobile, qualis est Deus, neque mouetur , neque qui e scit proprie Quies enim propria est priuatio morus in subiecto mobili ; sed Deus non
116쪽
De Oppositione propositionum 9 Iest mobilis ; ergo in Deo non datur quies proprie .
Propositiones singulares eo ipso quod
differunt qualitate , ita ut una sit affirmatiua , altera negatiua eiusdem p rq dicati de eodem subiecto , sunt contradictorie . Propositione* vero non singulares non
eo ipso, quod disserunt qualitate , sunt contradictoriq . Ita laq propositiones ,
homo currit, homo non currit non sunt con
tradictori ε , sed utraque est vera . Rem quiritur ergo ulterius , ut differant quδntitate , ut iam explicabitur . Ppofitio est duarum proportionum ha bentium idem praedicatum , em subiectum secundum quanti tem , vel qualitatem difrenita . Duq conditiones requiruntur ad oppositionem. Prima est vi habeant idem p rq dicatum , & subiectum . Si enim pre dicatum, aut subiectum sit diuersu in , propositiones non erunt opposits: ex gr. isis omnis homo est risibilis ; nullus equus est
risibilis non sunt oppositς, quia habent diuersum subiectum. Secunda est ut diffe-i rans quλntitate, Vel qualitate , vel utraque , Oppqsitio propositionum de subiecto communi quadrupIex est Propositio
De Oppositione propositionum . Cap. XXXIX.
117쪽
9a Cap. XXXIX. oppositionis contradictorie . Prima est contradictoria, secunda contraria, tertia subcontraria , quarta subalterna . Contradictoria est per quam duae propo sitiones de eodem praedicato , ac subiecto disierunt quantitate, qualitate,ita ut una sit a se
firmativa, altera negativa, una sit uniuersalis , altera particularis et ex. gr. istet dus propositiones ; omnis homo es iustus , aliquis homo non es iustus sunt contradictoris; & similiter isset nullus homo est iussus; aliquis homo est iustui . Propositiones contradictori et nec positant esse simul verae, nec simul falsi ideoque nec possunt simul concedi,nec simul negari .
Contraria est per quam duae propositiones unitier ales dFertini in solae qualitate , eX. gr. omnis homo est irastus, nullus homo est iu - θυι sunt propositiones contrari et . Pro positiones contraris non possunt simul esse vere , atque adeo concedi non posisunt simul,possunt esse simul falsq, ideoque negari possint simul . Sub contraria est per quam duae propost' riones particulares di erunt in sola qaalitate ;eX. g. aliquis homo est iustus 3 aliqtiis homonσn est iustus. Possint simul esse vero, ideoque possint simul concedi , non pos
sunt simul esse falset, ideoque non possunt simul nefari .
119쪽
120쪽
De Onc Prione propositionum Subalterna est per quam duae proposetis
nes eiusdem qualitatis di erunt in quantitate, ex. gr. omnis humo es iustus ; aliquis homo
est iustus GPossunt esse simul veret, & simul falso , et si uniuersalis est vera , etiam particularis est vera si vero particularis est falsa , etiam uniuerealis est falsa. Exempla harum propositionum arposita figura exibebit. Adverte quod in maceria de propositionibus nomine propositionis affirmatiue uniuersalis intelligitur distributiva,nouune particularis affirmatius intelligitur determinata. Ideo istς dii ς propositiones ;omnes Apostoli sunt diaodecim , aliqui Apostoli non sunt duodecim , non lant contra
duectoris , sed utraque est uera, quia uniuersalis non est distributiua , sed collectiva. Collige maximam oppositionem esse
contradictoriam. Nam maxima oppositio
est, per quam duo se inuicem excludunt, ita ut exclusio unius sit inclusio alterius , ergo &c. Secunda oppositio est contraria . Cum enim dui contrarie non possint simul esse uer se mulcem excIudunt; cum pollini simul esse false non ita se excludunt, ut exclusio unius sit inclusio alterius u