장음표시 사용
151쪽
Secunda figura sempι x concludit partim directe, partim in directe . Concludit
directe ex parte subiecti; concludit indirecte ex parte praedicati, Ratio est, quia ,
cum medius terminus occupet utrumque
locum pr dicati, reliquae sunt solum duet sedes subiecti; ergo subiectum conclusionis debet etiam esse in pret misss subiectum& poni directe,predicatum conclusionis in premi iss non potest esse praedicatum& sic nec potest poni directe .
Tertia figura est, in qua medius terminus in Utraque praemissa subjcitur . Exemplum sit omnis homo est intAlectualis ; omni homo si animal ergo aliquod animal est ineellectuale; l 1mo,qui est medius terminuet utraque
vice subiicitur . Tertia sigura semper concludit directe ex parte praedicati , in directe ex parte subiecti, quia medius terminus relinquit vacuas duas sedes predicati , nullam subiecti. Galenus apud Auerro em docuit modos in directos constituere figuram diuersam a modis directis , atque adeo dari quatuor figuras . Fundamentum est , quia tum est diuersa figura, cum datur diuersa dispositio medii cum extremis; sed in modis in directis datur diuersa dispositio medii cum extremisiam in directis irridius terminus subiicitur praedicato
152쪽
Conclusionis , & praedicatur de subiecto conclusionis , in indirectis subijcitur subiccto conclusionis,& praedicatur de prς' dicato conclusionis, ut patet in exemplis allatis ; ergo dantur quatuor figurq Respondeo negando maior. . Vt enim patet ex definitione figurae, non susscit ,
quod sit diuersa dispositio , sed requiritur vi concludat per se, hoc est plerumque , ctiamsi non sat reductio ad aliam figu ram: at modi indirecti per se , & plerum'
que non concludunt ; ex. gr. omne rationa
te es risibile ; omnis homo est rationalis I ergo aliquod risibile es homo per se,& plerumque non concludit talem conclusionem, sed conclusionem in Barbara, quae est summe naturalis nempe ergo Omnis homo est risibi' hi : deinde vero per conuersione 3 concluditur ; ergo aliquod risibile est ι mo . E conuerso secunda , & tertia figura concludunt per se,& plerunque , etiam non facta reductione ad primam figuram, Quis enim proposito hoc argumento , omnis homo est risibilisistillus equisi est i se bilis ergo nullus equus est homo non statim concedat consequentiam, etiamsi nesciat quod reducatur ad primam figuram i :fit enim reductio ut concludant maiori euidentia,& persectione. Collige a sortiori non esse quat tam figuram,cum soIum tra sponuntur pr mi L
153쪽
Ia is Caput.XXXXIX. Θ,proserendo prius minorem , in qua
est minus extremum,deinde maiorem s.
Ratio est, quia tunc non ponitur diuersa dispositio medij cum extremis ; ergo non fit noua figura. Absurdum porro est dicere , quod solum variando ordinem,quo proseruntur eaedem propositiones,varietur figura ; alioquin si conclusio poneretur primo loco,euet quinta figurassi poneretnr secundo, esset seXta &c.
Via modus est 4spositio propositionum
secundum quantitatem Sc qualitatem ,
ut possibiles modi in unaquaque figura, quot sunt possibiles variationes inquantitate, & qualitate . Et quia in primasgura cum concludit directe sunt possibiles sexdecim c6binationes, alis sexdecim cum concludit indirecte : alis sexdecim in secunda figura:alite se Xdecim in tertia; sequitur quod computando omnes, sint poli biles sexaginta quatuor cobinationes partim utiles,partim inutiles. Quod autem in quacumque figura sint possibiles sexdecim combinationes patet nam ex quantitate sunt possibiles solum quatuor. Prima est si utraque prsmisi: su uniuersalis: secunda si utraque sit pamticularis di tertias maior sit uniuersalis minor particularis : quarta s maior sit
154쪽
pallientaris minor uniuersalis . Singulae ex istis combinationibus diupliciter variantur per qualitatem MPrima variatio est,si utraqne si affirmati ii a ; secunda si utraque negatiua ; ter tia si maior affirmativa,minor negativa quarta si maior negatiua , minor affirmativa I ergo quatuor multiplicando perquatuor in unaquaque figura possibiles sunt sexdecim solum combinationes, &modi. Exempla sexaginta quatuor modorum sequens tabula ostendet. Ex sexaginta quam decim tantum sunt utiles ut ex illis sequatur necessario clusio , reliqui quadraginta quinquo inutiles ita ut nulla ex ijs sequatur clusio. Utiles expi teantur his vers bus.
Memoria tenenda est significatio q-tuor vocalium A, E, I, O, contenta hi
versibus. feris A negat E sunt υniuersaliter ambaec: ferit, I negat Osunt particulariser amba Nam A significat uniuersalem assirma liuam. E uniuersalem negatiuam I parti' cularem aifirmativam: O particularem ne gatiuam
155쪽
Singulae dictiones significant singit Iosmodos. Vocalis primae syllabae significat
quantitatem,&qualitatem maioris r Vo- ealis secundo syllabae quantitate, & qu alitatem minoris: vocalis tertiae syllabae quantitatem, & qualitatem conseqtientis: alis sillabae,quae adduntur,sunt mera Complementa carminum, ac nihil significant , ex. gr. in barbara tria A significant tres e sese propositiones uniuersales affrmativas,& ita argumentum in barbara est syllo. gismus direct iis prim figurae constans ex tribus uniuersalibus affrmativis : argu lmentum in celarent est syllogismus con- stans maiori uniuersali negata ua , minora viritiersali ast)rmativa,& conclufione uni uersali negativa. Celaret igitur est syllo Hismus directus primς figuro ex.gr.
aiionale est equus; omnis homo est rationalis. χο ntilitis homo est eqv in ' . . . Exempla aliorum modorum videri
possunt in tabula supra posita Ex decem , & noue modis noue contenti primis dum ius versibus spectant ad primam figuram; in Hatuor primi sunt direm, quinque reli Qui in directi: Cesare,Camini ef,Festino, Baiocco spectant ad secundam figuram: reliqui sex ad tertiam
Quod omnes decem & nouem modi concludant necessario demostra turpium' .a posteriori Tunc aliqui modi cocludunt
156쪽
De moriis Itogismi ir; . necessario, cum nunquam per illos ex prs miti s veris insertur conclusio falsiis: in dicitaui enim fallacis in modo argumentandi est, cum ex vero sequitur falsu sed nunquam in dccem , & nouem modis ex praemisis veris sequitur conclusio falsa, di a tempore Aristotelis usque ad nos per annos plusquam bis mille nullus talis casus inuentus est ἱ ergo omnes decem , & nouem modi concludunt
Demonstratur etiam a posteriori,quod quadraginta quinque reliqui non concludant. Omnis enim modus argumentandi, in quo ex pra missis simul veris sequitur aliquando falsa concitisobest fallax, & inutilis,quia falsum sequi non potest necessario ex vero, licet Verum icquatur aliquando ex falso scd omnes quadraginta quinque modi sunt tales , ut aliquando ex pr misis simul veris sequatur conclusio falsa,vt videre est in exemplis allatis in tabula ergo omnes quadraginta quinque sunt inutiles. Vt utrumque demonstretur a priori, quatuor facit Aristoteles. Primo proponit duo principia regulativa omni u syllogise morum,quq vocantur Dictum de omni, tetam de ncilio . Secundo per haec principia ostendit concludere quatuor primos modes prime figurie. Tertio probat quin-
157쪽
13o caput. L. deci in reliquos reduci ad illos quatuor , atque adeo concludere . Quarto demum ostendit quadraginta quinquc esse inutiles
Ofenditur primos quatuor directos modos necessario, perfectὰ concludere. Cap. L. P Rimum principium di ctum de omni estasiirmativum. Sensus est: qtiod inrma liur υniuersaliter distributive de aliquo subi
'cto,potest etiam a rmari de eo,quod contis 'stir tu tali Γι lecto , eo pacto quo continet&r ;
sed per syllogistatim in Barbara pridica
tum conclusionis assirmatur univer saliter
de medio termino,dicendo eX. gr. omne
rationale est risibile ; in minori asseritur quod subiectum conclusionis continetur , uniuersaliter in medio termino, dicendo mtiis homo is ratio talis ergo sequitur euidenter quod prs dicatum conclusionis as firmetur niuersaliter de subiecto conclusionis,dicendo; ergo omnis homo est risibilis . Similiter in Darij prsdicatum conjclusionis assirmatur uniuersaliter de medi6,dicendo, omne rationale s risibile; in minori asseritur,quod subiectum conclusionis continetur particulariter in medio, dicendo aliquod animal est rationale, ergo
sequitur quod praedicatum conclusionis affrmetur particulariter de subiecto , dii cen
158쪽
De modiibuogismi a Sicendo; ergo aliqtiou animal est ri sibila. . Secundum principium est dictum
sed pcr syllogismim in chlar ni praedica tum concitisioni sint gatur uniuersaliter de medio,dicendo ex. gr. nullum hinnitiis est risibile, in minori asseritur quod subiectum conclusionis continetur uniuersaliter in medio dicendo, omnis estius est hin niLilis; ergo sequi: ur, quo l praedicatum conclusionis negetue uniuersaliter de subiecto conclusionis, dicendo, ergo nurultis e u is est ri se iris . In Ferio quia predi catum eo actu sonis negatur uniuersaliter de medio,dicendo,nullus retitis est risibilis;&in minori asseritur quod subiecium conclusionis continetur particulariter in medio, dicendo, aliq- animal est equus sequitur conclusio , in qua pnedicatum conclusionis negatur particulariter subiecto,dicendo; ergo aliquod animal non
est ri Ae . Ex istis duobus principijs colliguntur tres regule principalcs, in quibus Qn
dantur omnes relique,quas tradam capite a.
Prima estimedius terminus saltem tu aliqua premissa sumi debet uniuersaliter distributive; alioquin syllogismi nota F 6 nitun
159쪽
nituntur dicto de omni, dicto de nullo. Secunda estinullus terminus, qui non distributus in praemissis debet distribui in conclusione; alioquin sumetur uniuersalius in conchisione, quam in prae-ini si s. Tertia et aliqua praemisia debet esses
assirmativa'. nam eX puris negati uis nihil sequitur Ratio est,quia salicm praemissa , in qua asseritur , quod subiectum conclusionis continetur in medio, debet esse a se firmativa, ex eo enim quod aliquid assi metur, aut negetur de medio potest assit mari,aut negari de contentis sub medio: de exclusis autem a medio non eo ipso potest a sarmari,vel negari.
Nec solum isti quatuor modi sunt ne cessari j, sed etiam perfecti . Syllogismus enim perfectus definitur ab Aristotel primo prior capi primo scit nulla alia propositione indiget preser Iraemissas ossumsias ,
oi euidentissime οἱ areat qMod necessario concludit . Ex. gr, hic syllogismus in Barbara. omne rationale si risibile, omuis homos rationabi, ergo is risibilis est perfectus syllogismus,quia ut mani sum sit , quod concludit, non debet addi alia propos-tio. Idem die de tribus reliquis. Syllogismus imperfectus definitur ibi
160쪽
De reductione syllogij rum 133 liqua alia proposition quas qui aer,necessario ex praen si ,sed nondum est 3 ia in ollogismo . Omnes quindecim reliqui modi sunt imperfecti,ut iam patebit.
Ostenditor per reductionem Ussuam modos imperfectos concludere. Cap. LI.
DVplex est reductio , qua ostenditur
modos imperfectos concludere Prima vocatur ostensua,seu conuersua , de qua capite pr senti. Secunda dicitur reductio ad impossibile, de qua capite sequenti. Reductio ostensua , seu cor uersua est
per quam addendo allatiam Ir'; Uitionem Unam,atit Ilures,quas: quitur im- ia e ex praemissis per conuersionem , vel pe/ mauum diri ctum, si manif/sti quod conciosissistic tur necessario.
Omnes quindecim modi,exceptis Baioc-co , R Broccardo reduci ponunt ostensive. Vt autem dignoscantur ad quos mo dos perfectos debeant reduci, SI quo pacto fieri debeat reductio duae sunt regulae. Prima est:omnes modi reducuntur ad eum modum,a cuius prima littera incipiunt . Ex. gr. Baralipton reducitur ad Barbara: Celantes, Cesare, Camestres ad