Quaestionum philosophicarum Syluestri Mauri Soc. Iesu liber primus quintus. .. Liber primus. Continens primam partem Logicae hoc est summulas, quaestiones proemiales ad philosophiam, & scientias, & quaestiones de vniuersalibus in communi

171쪽

isis Caput. L II. Pro secunda figura,prima regula est :expuris astirmativis nil sequitur. Exemplum allatum est supra, cum est tradita prima regula uniuersalis . Secunda est .ex maiori particulari nil sequitur , eX. gr. oiiqNod onimal est homo a

nullus equus est homo; ergo aliquis equus non si animal.

Pro tertia figura prima regula est:conclusio semper debet esse particularis : ex

gr. omnis homo est animal; omnis homo est in jeIlectualis;ergo aliquod intellectuale est animal,& non sequetur, ergo omne intellectual

est animat. Nam eo ipso intellectuale distribuitur in conclufiofie, ctim non distrabutum suerit in prς mistis . . Secunda est: ex minori negatiua nihil

ostenditur ex Regulis quadraginta quin que modos esse inutiles. Caput ILIV.

DTmonstro id sic: omnes modi, qui

peccant contra aliquam ex allatis regulis sunt inutiles , sed omnes quadraginta quinque Vltra decem , & nouem contentos quatuor 'ersibus peccant con ira aliquam ex regulis allatis I ergo quadragin-

172쪽

De regulis θuogismorum 1 sdraginta quinque sunt inutiles . Probatur minor, & primo domonstratur quod in prima figura ex sexdecim possibilibus ,

duodecim ultra quatuor peccant, & non concludunt directe . Nam in quantitate pure uniuersali si utraque praemissa sit uniuersalis affirmativa, est Barbara: si utraque praemissa sit negatiua nihil sequitur, quia ex puris negati uis nihil sequitur: si maior sit astirmativa, minor negatiua , non sequi- tu r conclusio directa, quia ex minori nogatiua in prima figura non sequitur concluso di recta: si maior sit negativa, minor affirmativa est Celarent.

Si utraque premissa est particularis , omnes quatuor modi sunt inutiles , quia ex puris particularibus nihil sequitur. Si maior sit uniuersalis,mnor sit particula ris,si utraque assii malitia, est Darij ;s utraque negati urinihil sequitur; si maior

affirmativa, minor negativa, nihil sequitur propter minorem negatiuam; si maior negatiua,minor assii maliua,est Ferio. Demum si maior sit particularis, minor uniuersalis onantis quatuor modi sunt inutiles quia ex maiori particulari non sequitur concluso directa; ergo ex sexdecim

mod is ili rectis, Barbara, Celarent, Darij,&Ferio sunt utiles , alij duodecim peccant

contra aliquam regulam.

In modis in directis si ambae praemiis G sint

173쪽

1que Cupui. LI V. sint uniuersales,si utraque sit assirmativa est Baralipto n.: si utraque negatiua nihil sequitur : si maior affirmatiua , minor n e gatiua,est Fapesinossi maior negativa, minor assiciuatiua,est Celantes. Si utraque sit particularis, omnes quatuor modi sunt inutiles,quia ex paris par

ticularibus nihil sequitur. Si maior sit uniuersalis, minor particularis, si vitaque affirmativa est Dabitis ; si utraque lac gatiua, nihil sequitur ; si maiora Trinatiua,minor negatiua nihil sequitur,quia subiectum minoris , quod in mi nori particulari non distribuitur , distribuitur in conclusione negativa, in qua 1 esset praedicatum ; si maior negatiua , minor affirmativa, idem est vitium . Demum si maior sit particularis,minor

uniuersalis, si utraque affirmatiua , nihil sequitur,cuia medius terminus nec distribuitur in maiori particulari,in qua est subiectum,nec in minori assirmativa, in qua est pret dicatum; si utraque negatiua nihil

sequitur; si maior affirmativa, minor negativa, est Frisclamorum; si maior negativa, minor amrmativa, medius terminus

non distribuitur in ulla praemissa; ergo ex sexdecim in direcitis Baralipton , & alii

quatuor concludunt,undecim reliqui peccant contra aliquam regulam .

174쪽

De modis vribbtii. I 7 luniuersali,si utraque sit affirmat tua , x et votraqtie negatiua nihil sequitur , quia secunda figura neque sequitur concluso ex puris affirmativis, neque cX puris iac-'gatiuis : si maior si affirmativa,minor negatiua,est Camestres : si maior negativa minor affirmativa,est Cesare.

Si utraque prs missa sit particularis

omnes quatuor modi sunt inutiles, quia ex puris particularibus nihil sequitur . Si maior sit uniuersalis,minor particu laris,seu utraque sit affirmativa, seu utraque negatiua,nihil sequitur, si maior a se firmatiui , minor negatiua est Baroco; si maior negatiua,minor affirmativa est Festino. Demum si maior sit particularis, minor uniuersalis omnes quatuor modi

sunt inutiles, quia in secunda figura nihil sequitur eX maiori particulari. In tertia figura in utraque prsmissa seniuersali si utraque est a firmativa, est Darapti; si utraque negatiua,nihil sequitur; si

maior affirmativa, minor negatiua , nihil sequitur propter minorem negativam , si maior negativa, minora firmativa est Fe-lapion, Si utraque premisia sit particula laris omnes quatuor modi sunt inutiles . Si maior sit uniuersalis,minor sit particu- Iaris,si utraque affirmativa est Dabitis: si utraque negativa, nihil sequitur ; si maior affirmativa, minor negatiua,nihil sc quitur G a propter

175쪽

rq8 Caput. LIV. propter minorem negatiuam si maior negatiua,minor affirmativa est Feris oti . Dc-nique si maior est particularis,minor uni uersalis , si utraque est affirmativa est Di semis si utraque negatiua nihil sequitur asi maior affirmatiua , minor negatiua nihil sequitur ex minori negatiua : si maior negativa minor affirmativa est Broccardo ergo in tertia figura ex sexdecim modis omnes decem ultra sex enumeratos sunt iuutiles;ergo ex sexaginta quatuor

modis pollibilibus soli novemdecim sunt utiles,alii quadraginta quinque sunt inuti les, quod erat propositum demonstran

dum .

Comparatio figurarum, modorum. Caput, LV. ΙNter figuras praestantissima est prima

concludens directe ex pluribus. Primo quia est clarior,& euidentior coeteris, &per illam alii perficiuntur, & clarificantur- Secundo quia est sussicientissma adprobandas omnes conclusiones, singulares,& uniuersales,assirmativas, & negari uas,cum secunda figura non possi probare ullam affirmativam , tertia non possit probare ullam uniuersalem , Tertio quia habet persectam rectitudinem, & naturali-Patena,cum aliae semper habeant aliquam

inna

176쪽

Comparatio figurarum' modorum 1 9 in naturalitatem in eo termino , qui nor potest occupare eamdem sedem in praemissis. Quarto quia medius terminus etiapositione est medius inter maius , &minus extremum; est enim uno extremo

minoriquia illi subiicitur, & est maior altero,quia de illo praedicatur. Secundum locum obtinet secunda figura, quq prostat tertiae prscipue ex eo, quia possunt per illam probari conelusiones uniuersales, atque adeo scientificae , cum per tertiam probentur solet particu lares,quae non sunt scientifice . Tertium locum obtinet tertia figura . Quartu videntur oecupare modi indir eti,quia non concludunt per se, ut dictum est cap. l8. Ex modis persectissimus est Barbara , nam nulli cedit euidentia,& omnes vincit prestantia conclusionis, quam probat . Vniuersalis enim assii matuta est concluso maxime scientifica , ideoque omnes scientiae, ac praesertim mathematicq fere semper argumentantur in Barbara . Sidsicut uniuersalis assirmativa est perfectissima, ita est difficillima probatu,cum probetur per unicum modum ; facillima impugnatugum impugnetur per omnes modos negatilios qui sunt tredecim . Secundus est Celarent,qui probat clarissime uniuersalem negaturam, quae se G 3 cun

177쪽

iso ' Caput. LV.cundum locum obtinet inter coclusionest eientificas:& huic amnes in Maniest res,l& Cesare . Conclusio uniuersalis nega tiua probatur per quatuor modos , impii gna ur per omnes sex affirmativos. Tertius est Darii probans particularem affirmativam, quae probari potest sex moritdis,& impugnari per quatuor concluden illes uniuersaliter negaxiue.

in i tus est Ferio probans particularet

negatiuam, qui probatur per tredecim modos,impugnatur per unicum Barbara . Ex modis aliqui probant plures, aliquit pauciores conclusiones . Barbara probati tres solum,nimirum uniuersalem amrma-ltivam , & particularem eius subalterna tam , & alteram particularem afirmati-luam,in quam isti conuertuntur. Celarenta Celantes, Cesare, & Camestres probantiquatuor concitisiones, uniuersalem negatiuam,& particularem illius sub terna-ltam , & pr terea uniuersalem, & rarti lcularem negativas,in quas fit conuerso.

Darii,& alii modi assirinatiui particu -llares duas probant conclusiones , nempe pari cularem assirmativam, & eius con-luer m. lFerio,& particulares negativi probant unicam conclusionem , cum particularis inegativa non conuertatur. De

178쪽

De syllogismo expositorio. III

ductione. Caput. LVI. Syllogissimus expositorius est qui constat ex omnibus termisis, vel falae mi ex medio singulari, ex gr. Petrias curris; Ρ

i trui est filius Francisci ergo sitas Francisci currit. Vocatur expositorius, tum quia singularia sunt exposita sensibus,tum quia sicut propositiones de terminis cominu nibus resoluuntur , & exponuntur per propositiones de terminis singularibus, sic syllogismus de terminis communibus exponitur per syllogismiim de singularibus. Vt tradam regulas,primo eXplicandum quo pacto conuertantur propositiones singulares Dico primo:cum uterque terminus est singula iis, tam affirmativae,quam negatiuae conuertuntur in aliam singularem e X gr. Petrus non est filius Francisci ; ergo fluui Fram sci non est, Petrus . Dico secundo: cum praedicatum est terminus communis , singulares affirmativae conuertuntur in solam particularem , negatiine in uniuersalem, & particularem :ex gr. h c affirmativa : γι trus est animal, conuertitur in hanc; -rgo aliquod animal est Petrus; hac negaritia Tetrus non est equus conuertitur in istas duas rego nullus equus

179쪽

a a CapuI. LVI, est Petrus: ergo aliquis equus non est Petrus .

In syllogismo expositorio sunt tres fi . gure; in prima etiain modi indirecti. Cum uterque terminias est sngularis , & no potest sumi nisi uniuersaliter, in singulis

figuris sunt tres tantum modi utiles . Primus cum Vtraque praemissa est assirmati-ua: secundus cum maior assirmativa,minor negativa:tertius cum maior negatiua , minor affirmativa:quartus est inutilis, mutraque prs missa est negatiua . Cum vero terminus singularis potest sumi modo uniuersaliter,modo particulariteritum totidem sunt modi in syllogissemo expositorio, quotin communi,& eaderegulae .

Quaeres quid est terminum singularem sumi uniuersaliter, vel particulariter λRespondeo sumi uniuersaliter est sumi pro omni,quod est illud , sumi particulariter est sumi pro aliquo tantum, quod est illud: ex gr. cum dico: hic Decis est pater , terminus singularis hic Deus sumitur particulariter tantum , hoc est non pro omni persona,que est Deus, sed pro aliqua tantum. Sensus enim est aliqua persona,quae est lic D/tis,est Pater. E conuerso cum dico lac Detis creadiit mundum , sumo hunc Deu uniuersaliter,& sensus est' omnis per' una trae I ic Deus, reauit mund&m . Termini singulares creati semper sumuntur

180쪽

De ollogismo expositorio . I 3 uniuersaliter; soli termini diuini propter mysterium Trinitatis aliquando sumuntur

articulariter.

Collige primo solutionem sophismatum

contra mysterium Trinitatis . Hoc argumentum a Fater es hic Detii ; Filius non est Pater , ergo itis non est hic Deus , non concludit, quia Deus in conclusione sumitur, uniuersaliter , in maiori particulariter, cum sensus maioris sit, Pater est aliqua persona,quae est bis Deus sensus conclusionis sit Uiui nud ' persona , qui sit bic Deus . Hoc argumentum. Hic Dcus est Pater ; hiciuem Deus Est Uiui, ergo tui est Fator , non concludit,quia medium,hoc est bis Desti, in nulla praemissa sumitur uniuersaliter. Se sus enim praemissarum est : ali ci apesona, quae ε' sic Dcui, Pater , aliqΠa persona qua est hic Dcui effliis , ex puris autem particularibus nihil sequitur. Idem die de aliis largumentis ii retico i um : peccant enim omnia contra regulas Arissotelis. Collige secundo etiam syllogismum expostorium niti prinei piis ditatim de ιμ dictum de nullo, hoc est,quod amrmatur, aut negatur uniuersaliter de aliquo singulari,affrmari etiam debet, aut negari de omni,quod est illud. Idcirco etiam syllogismus expositorius reducitur ad com

munem .