장음표시 사용
211쪽
secundum esse intentionale , sicuissemen lactucae eXgr.ordinatur ad lactucam Pro pagandam secundum esse reale. In hoc autem est mirabilis conuenientia inter inclinationem & modum , quo entia propagant se secundum esse reatri , di secundum intentionale . Primo enit is sicut omnia appetunt esse reale, & realem
conseruationem,Vt patet ex eo , quod omnia se tuentur a contrariis quantum possunt; sic omnia appetunt esse int tionale, seu cognosci,ut patet inductione uniue salissima. Nam Deus producit mundum la& cuncta operatur propter suam gloriam, hoc est ut cognoscatur,& innotescat, cum gloria sit clara notitia de aliquot angelii&homines naturaliter appetunt famam , &gloriam,ac magnam existimant miseriam, si nemo de iis cogitet: entia rationis e X- pertia faciunt quantum possunt , ut innotescant,manifestando se oculis per colores, auribus per sonos , tactui per qualitates tangibile f;ea vero, qui parum C rnoscuntur di sunt,& videntur non esse.
Ex hac inclinatione, quam habenr entia ad hoc ut sint, & cognoscantur,colligitur primo,quod tum esse,ium cognosci est boanum Bonum enim definitur ab Arist. primo Ethte: & primo Rhetoricorum , quod omnia appetunt,veι appeterent ,si bare pent intellectum . Secundo insertur, quod
212쪽
De Ohiecto causante cognitionem . I 8Somnia entia sunt vera,cum habeant vi manifestandi se intellectui per cognitionem vera Tertio quod ea sunt persectiora,quae magis appetunt cognosci. Cui enim talis inclinatio sit proprietas entis, quo maior est inclinatio,eo maior est entitas. Ex quo sequitur ulterius opera virtutis esse maxime entia ti valde persecta, quia naturaliter appetimus,ut nostra bona opera sint maxime nota. Sequitur e conuerso quod peccata sint nihil ,vel pene nihil,quia qui male agit odit lucem , &qui
peccat naturaliter optat, ut nemo sciat
peccatum suum,ne Deus quidem , & pro' pria conscientia,si fieri posset, ac vellet , ut in propria conscientia , & in omnibus rebus aboleretur memoria criminis sui Demum quod magis spectat ad rem praesentem, entia incorruptibilia , ut angeliquia semper possimi conseruare illud eue, quod habent non producunt sibi simile :neque enim sicut equus generat equum a sic angelus generat angelum ; entia corruptibilia & mortalia solent producer fibi simile in specie, ut quando ipsa sunt
interitura, conseruentur in effectu sibi siniti. Sicut igitur solent producere simile secundum esse reale per semen mole mi. nimum,uirtute maximum I sic solent producere simile secundum esse intentionale
213쪽
Ad 7.Lieet cog mitio diuina non cause-ur a potentia,& obiecto,tamen est a cognostente,& cognito . Est enim idem cum essentia diuina , quae est cognoscens & es obiectum formale cognitum sed essentia diuinae est a se; ergo cognitio diuina est a cognoscente,& ab obiecto cognito. Hanc perfectionem diu inq essentiae, per quam est a se,imitantur quantum possunt viven- ia creata,quae habent a se ipsis actus vita es, di non mere passue ab obiecto ; licet mitentur imperfecte, in quantum essentia diuina est adaequatissime a se , ideo quia st persecti si me viuens, immo est ipsa vi- a perfectissima r umentia Ve Io creata ita abent actus vitales a se, t habeant etiam: b alio,hoc est ab obiecto distincto , ideoque sunt viventia minus perfecta , & infinite distantia a supremo gradu vitae ,
qui est in solo Deo . Ad id, quod dicitur
de cognitione angelicarius non causatur ab obiectis materialibus , respondeo quod causatur a speciebus inditis a Deo, quq vicem gerunt obiectorum.
214쪽
De causa peescatiua cognitionis . ISIVtrum causa specificatiua cognitionis si potentia vel obiectum.
r T Idetur quod speeificativum co-V gnitionis neque sit potentia,neque obectum, neque ulla causa extrinseca co-ginitionis. Specificatiuu enim uniuscni usique rei est illud,per quod talis res formaliter constituitur in sua spe ete sed unaqueque res formaliter constituitur in sua specie,non per causas extrinsecas, sed per sua praedicata intrinseca, hoc est per genus & differentiam , praesertim vero per differentiam ultimam : ex. gr. homo constituitur in specie hominis per hoc, quod sit animal rationale, ac pr sertim per rati onaIitatem,quae est ultima differenti , non vero per suum patrem, & alias i causas extrinsecas ; ergo specificativum cognitionis sunt praedicata intrinseca cognitionis,non autem potentia,& obiecta , quae sunt causε extrinsecae . a. Si dicatur quod quaeritur specificativum extrinsecum, hoc est illud, a quo cognitio accipit suam essentiam specificam,tamquam ab aliquo extrinseco; videtur quod omnes causae extrinsecq cognitionis , & cuiuscumque rei eque specificent illam, cum omnes ique concurrant ad
215쪽
ad dandam rei essentiam specificam ; ex.
gr.quod omnes causae extrinsecae hominis specificent hominem,cum omnes concur
rant ad dandam homini essentiam homini: quod potentia & obieetium aeque speeificent cognitionem ex eadem ratione.
3. Si dicatur quod specificativum proprium cognitionis sit quod illi tribuit vltimam differentiam specificam, adhuc videtur, quod cognitio aeque specificetur a potentia,ac ab obiecto. Potentia enim visiva exem.gr.tribuit cognitioni albedinis prs dicatum visionis , albedo tribuit predicatum expressui albedinis , sed aeque pro dicatum visiui est differentia express- ut albedinis , ac pr dicatum cxpressuit albedinis sit differentia visui , cum V - trumque possit esse sine altero; in visione lsiquidem nigredinis datur praedicatum visiui fine praedicato expressui albedinis'; in intellectione albedinis datur praedicatum expressui albedinis sine predicato
visiui;ergo aeque potentia , ac obieetiim a
tribuit ultimam digerentiam , ac proinde aeque specificant cognitionem. q. Causa specificativa rei non potest esse imperfectior effectu specificato, sed omia iaobiecta sensuum,& imaginationi S,ac multa obiecta intellectus sunt imperfectioras actibus harum potentiarum: obiecta enim sensibilia,ut pote accidentia non vitalia
216쪽
De causa perificativa cegnitionis. I 8' lsiint imperfectiora actibus vitalibus sei tiendi, & imaginandi; accidentia etiar a materialia , quς contemplatur intellectus, sunt imperfectiora actibus intellectus,qui sunt spirituales tergo plura obiecta non possunt esse specificatiua cognitionis .
. Non potest explicari,utrum cognitiones, & alii actus intentionales specificentur a suis obiectis modo quodam speciali ac magis proprie, quam res aliae specificentur a suis causis; virum etiam accidentia non intentionalia habeant suum
specificativum; virum specificari proprie competat solis accidentibus, an etiam substantiis; virum substantis specificentur ab accidentibus , an solum accidentia a substantiis, ergo h qc doctrina de caKsa iaspecificativa est undique implicata. 6. Cognitio diuina non specificatur a potentia, nec ab obiecto I ergo cognitio uniuersaliter non debet specificari a potentia obiecto .
Respondeo posse nos loqui de specificativo intrinseco,& extrinseco, ac rursus de specificatrim extrinseco communi, &proprio . Specificativum intrinsecum est id,per quod res formaliter , & intrinsece constituitur in sua specie: & quia una quaque res formaliter constituitur in sua specie per sua praedicata essentialia ; ideo Omnia
217쪽
omnia praedicata essentialia intrinsece specificant rem homo eXem gr. intrinsece specificatur per hoc quod sit substantia corporea,vegetabi is,sensititia, rational is. Quia tamen res magis proprie constituitur in sua specie per id,per quod ultimo determinatur ad talem specie, hoc est per ultimam disserentiam , ideo proprie specificativum intrinsecum est ultima differentia , e X. gr. proprie specificatinum intrinsecum hominis est rationalitas . Ex hoc patet, quod cognitio nec a potentia nec ab obiecto specificatur intrinsece, sed
solum a suis praedicatis, ac prs sertim ab ultima differentia Uerum quia quodlibetens creatum accipit speciem,& essentiam , ac omnia predicata intrinseca ab aliqua causa extrinseca,hinc est,ut quodlibet enscreatum habeat etiam extrinsecum specificatiuum , & extrinsece specificetur a causa, a qua accipit speciem,& essentiam . Et quia specificativum prius est etiam principalius; causa autem extrinseca vi- pote dans praedicata intrinseca est specifi cativum prius ideo specificativum extrina secum est specificatauu principalius, quod solum vocatur specificatiuum simpliciter ;ae proinde cum absolute quiritur specificatiuum,quaeritur specificativum extrinsecum. Rursus quia,ut dictum est, res magis proprie constituitur in specie pcr ωltima in
218쪽
tim a disserentia quam per praedicata c6mmunia,& generica, illud extrinsecum,quoctribuit rci ultimam dii rentia, in ea sibi effectum assimilans,magis proprie specili Cat rem, quam quod tribuit praedicata generica, assimilans sibi effectum in genericis praedicatis; ideoque licet ad generandum hominem concurrat homo & sol, ut docet Aristoteles a. phys tamen potius homo,quam sol specificat hominem,quia homo generans tribuit homini genito ultimam disserentiam rationalis , in eaque i sibi essectum assimilat ; sol autem assimila hominem sibi solum in prodi caro generico corporis, ideoque non tam specificat , quam genere letat hominem P: Oductilata , . Ex hoc concluditur, quod obiectum spcificat cognitiones,& alios aetiis intentionales tanquam tribuens illis ultimam dis ferentiam specificam:potentia vero notam specificat,quam genere iZat utpote tribuens sola praedicata generica . Ratio est quia cum videmus albedinem exem. gr.
potentia visiua assimilat sibi visionem in praedicatis vitalis,uisiui S c,quae sunt pridicata generica,& communia pluribus visionibus albi, nigri, rubri, &c. obiecturi vero,nimirum albedo tribuit visioni prae ldicatum disserentiale, quod est det natio visionis ocularis ad hoc ut sit expressio albedinis Et confirmatura quia . sicut
219쪽
192 Quaestio III. sicut cum sol,& semen lactucq producunt
lactucam,sol concurrit Ut causa uniuersalis,ac genere letans semen Vt causa particularis,& specificans dic cu potentia visiua ,& species albedinis,quq est veluti semen albedinis,producunt visionem albedinis , seu albedinem in esse intentionali,potentia visiva concurrit ut causa uniuersalis ac genere trans Visionem a Species vero
albedinis ut causa particularis, & specificans. Nec obstat quod obiiciebatur in tertio argumento, quod sicut praedicatum visui tributum a potentia est indifferens ad visionem albi,& nigri,quae specie disserunt, ideoque est praedicatum generi cum,sic praedicatum expressivi albedinistributum ab obiecto est praedicatum indifferens ad hoc,ut conueniat expresso nivisitus,vel imaginatiu ,Vel intellectivae alabedinis, quq sunt expressiones specie dis serentes, ideoque pariter est praedicatum genericum ergo tam potentia,quam obiectum tribuunt cognitioni praedicata solum generica,ac proinde non magis obie- mim specificat quam potentia. Dicendum
enim,quod cum obiectum Concurrat adactum potentio ut determinatiuum potentiae, & ut illi applicatum,& unitum,tribuit actui non praedicatum expressivi obiecti vicunque', quod est pr dicatum gen eri- eum, scd pridicativum determinatiui
220쪽
De cauis specificat a cognitionis . i93 iactus talis potentiq ad hoc ut exprimat tale obictu, quod est praedicatum differen 'tia St vltima differentia cognitionis: e X. gr. albedo tribuit visioni non praedicatum express ut albedinis utcumque , sed pre dicatum determinatiui visionis ad hoc ut exprimat albedinem, quod predicatu m-o eum non posse conuenire actui imaginatio uis, & intellectus , est ultima differentia visionis. Verum, ut aduertit Caietanus prima parte quisl 77.ari I. specificatio hqc,qua effectus accipit pret dicata essentialia, & vlis mam differentiam a causa, communis est omnibus entibus causatis. At potetit,ha - .lbitus , & actus intentionales magis proprie specificantur ab obieetis,quam caeteri effectus a suis causis exem gr. cognitio albedinis magis proprio specificatur ab albedine,quam homo genitus specificatur a suo patre. Quare explicanda est illa propriissima specificatio, qua actus, habitus,& potentiae intentionales specificantur ab obiectis. Dicendum ea proprie specificari, qui
secundum suam essentiam ita commensurantur,& adaptantur alicui extrinseco ,
ut non pollini definiri,nisi per illud , tanquam per regulam,& mensuram priorem. Explicari potest inductione exemplorum desumptor uin vim ex rebus artificialibus,