Quaestionum philosophicarum Syluestri Mauri Soc. Iesu liber primus quintus. .. Liber primus. Continens primam partem Logicae hoc est summulas, quaestiones proemiales ad philosophiam, & scientias, & quaestiones de vniuersalibus in communi

251쪽

ra' quaestio Quid it realem in tres,physicam,mathematicam,&metaphysicam. At Sanctus Thomas nunquam Aristoteli c6trarius scientias uniuersim diuidens etiam logicam is ,

seu rationalem enumerat.

Ad 7. Distinguo minorem: logica non fundatur in potentia diuersa formaliter ,

concedo aequi ualenter,nego. Potentia reflexiva est et qui ualenter diuersia a potentia cognoscit tua directe:quod patet , nam nulla potentia cognoscitiua,vel appetitiua inferior intellectu, ac voluntate, est reflexiva supra suos actus, sed ad hanc re . flexionem datur potentia superior. EX gr. oculus percipit colorem , & lucem directe,suam visionem, & obiecium ut visum non percipit:quod valet etiam in caeteris sensibus. Ad percipienda vero reflexiue obiecta ut sensata per sensus exteriores , hoc est ut visa,audita &c datur sensius internus 3 qui pariter non reflectit supretia. suos actus,sed ad percipiendum reflexiue actus sensus interni datur phantasia eii imaginatio ; ad percipiendos reflexi reachis imaginationis,quos phantasia nota percipit, datur intelleictus . Et quia non potest dari processus in infinitum in pote-tiis cognoscitivis,& neccssaria est aliqua potentia perceptiua omnis Veri , & appetitiua omnis boni; actus vero intellectus sunt aliquod verum , aestus voluntatis sunt

252쪽

De messione scientiarum . 223

aliquod bonum, ideo debent dari potenti reflexius supra suos actus , in quibus

licet potentia cognoscendi directe, & co .gnoscendi refrexe non distinguantur rea liter,distinguuntur equivalenter, atque adeo fundare possunt plures scientias: presertim quia modus cognoscendi directus, ac reflexus habent diuersam dissiculta

Ad 8. Sicut metaphvfica considerat ensreale, non tamen secundum species entis naturalis,& extens, quia in eorum contemplatione est specialis dissicultas , ut dictum est ad quartum: sic logica consideratens intentionale , non tamen secundum speciem entis moralis , quia in contemplatione entis moralis estisecialis dissicultas, atque ultra lumen reflexum requiritur lumen sensus interni, atque e Xperientia sensibilis. Quod requiratur lumen e Xpe-4 rimentale, patet: nam actiones humanae

fiunt honest ,vel inhonests,licitae, vel illicitet ex circumstantiis singularibus ; ergo ut intellectiis sit idoneus ad iudicandum de moralitate actionum,debet esse expertus earum cum suis circunstantiis sugii laribus . Quod in contemplatione entis moralis inueniatur specialis dissicultas, probatur: nam ut quis recte iudicet de rebus moralibus,debet habere animum non obnubilatum passioniblis et passione

253쪽

ra5 estis V. licet non peruertant iudicium de rebus mathematicis , ac metaphysicis , tamen , peruertunt iudicium de rebus moralibus; sed in habendo animum non obnubilatum passionibus datur specialis dissicultas;

ergo &c. Ideo Aristoteles I. ethic. cap. 3. docet iuuenem non esse idoneum auditorem moralis , tum quia non habet eXperien tiam, tum quia passonibus abundat , ergo Aristoteles ad recte iudicandum , de rebus moralibus, requirit & eχperientiam, Se animum non obnubilatum passio

Si urgeatur,quod hine sequitur moralem esse quintam scientiam speculativam: primo posset concedi,dicendo,quod iuxtά famosam diuisonem Platonis scientiae speculatiuq primariae sunt quinque: ra'

tionalis seu logica, moralis,& tres reales. Secundo dico moralem non esse facultatem primariam,sed mixtam: hoc autem loco divisimus solum facultates primarias. Tui autem facultas mixta , quia procedit ex coniunctione duplicis luminis,reflexi,

seu logici, & experimentalis, seu physici.

Sicut autem p rq ter colores primarios , qui non generantur ex mixtione plurium colorum,dan nr secundarit, qui generan tu rex mixtione plurium coloru : sic praeter facultates primarias, quae non proce duat ex coniunctione plurium luminum, dantur

254쪽

De ditio nescientiarum . 227 datur secundariet procedentes ex coniiunctione plurium luminum,ut dicetur etiam

qui st. S. Ad 9. Duplex est theologia,naturalis,

ac supernaturalis. Prima qui contemplatur Deum per solam lumen naturet , est pars metaphysic , & in ipsa continetur. supernaturalis non fuit comprehendenda in diuisione scientiarum naturalium a. Vt tamen aliquid de ipsa indicem theologia supernaturalis est quq contemplatur Deum,& alia spectantia ad Deum per Iumen supernaturale, & diuinum . Lumen autem diuinum est duplex. Primum est lumen fidei;secundum,& nobilius est lumen gloria quod contemplatur Deum per

se ipsum,& in se ipso , ita ut non habeat aliud motivum intelligendi,& assentiendi, nisi ciuinam essentiam . Per hoc lumen beati cognoscunt Deum in se ipso,& facie ad faciem,non per similitudines creatas,&caetera cognoscunt in Deo, & hoc lumen est scientia perfectissima , que habet summam euidentiam sine ulla obscuritate .

Lumen fidei est, quod contemplatur Desiper similitudines creatas , tame0 ita ut non habeat aliud motivum assentiendi rebus reuelatis,quam veracitatem Dol reuelantis. Hoc lumen non est sciensia , quia est obscurum , cum ad scientiam requiratur euidentia. Sicut ergo datur di

255쪽

ars quaeso mplex lumen diuinum , sic datur duplex

theologia supernaturalis a theologia nimirum beata,quae est scientia perfectisssima,& omnino quietans intellectum , atque adeo beatificans per cognitionem prim causae continentis perfecte omnes

alias causas , & per cognitionem primi

veritatis continentis perfecte omnes alias

veritates;& theologia fidei , que non est scientia, cum sit obscura,nec quietat intellectum, sed excitat desiderium sciendi, &perfecte cognoscendi in patria quod credimus,& imperfecte cognoscimus in via. Prster fidem,quae a Sanctis Patribus vocatur theologia, datur theologia scholastica,quae procedit ex coniunctione duplicis luminis, naturalis nimirum,ac fidei,&coniungens principiis reuelatis principanota lumine naturae,infert multas conciu-lsones . E. G. est notum per fidem , quod Christus habuit omnes proprietates lOminum, excepto peccato,& peccabilitate: est notum per lumen naturae, quod risibilitas est proprietas hominis: hinc theologia infert; ergo Chrs'tas habuit risi iluorem . Ex quo patet theologiam esse facultatem amplissmam, cum coniungat duplex lumen amplissimum , naturale nimirum , &supernaturale,atque ex iis desumat innumera principia ad inserendas Innumeras

conclusiones.

256쪽

De ditiis nescientiarum . a 29

Ad Io. Explicandum,quo pacto iuxta axioma Aristotelis , ac Sancti Thomae ad

scientia requiratur abstractio a materia,&quomodo per diuersos gradus abstractionis a materia constituantur diuersi gradus scientiarum. Materialitas est multitudo recedens ab unitate: immaterialitas est unitas recedens a multitudine . Multitudo tunc maxime recedit ab unitate,cum est ins nita ,& inordinata : cum enim ordo fit habitudo multorum ad unum,eo ipso ponit in rebus aliquam unitatem, ut patet in exercitu, in quo ponitur unitas per ordinem ad unum imperatorem; ergo e conuerso multitudo per carentiam ordinis recedit ab unitate, atque adeo fit ma Xime materialis. Hinc habetur,quis sit primus gradus materialitatis,& quid sit ipsa materia: est enim infinita multitudo partium actualium,vel potentialium primi subiecti, 'secundum se praecise non habentium ordinem. Quod vero ponit in hac multitudine unitatem,ac ordinem est forma. Ex. gr. in e*ercitu materia est multitudo militum forma est ordo dans unitatem et in domo materia est multitudo lapidum, forma dispositio, per quam ponitur in illis

ordo,& unitas: in hac tabula materia est

multitudo partium primi subiecti, sorma , quae ponit in tali tabula unitatem , &ordis i

257쪽

ordinem,eo pacto,quo ubicatio,seu forma localis ordinat partes in loco. Formς quo magis participant de unitate , & ordine,eo minus sunt materiales. Ex gr. quia in plantis datur maior ordo partium a , quam in rebus inanimatis , formς plantarum sunt minus materiales , quam formet inanimatorum. Formae animalium, in quibus datur maior ordo,& unitas ut patet quia cum laeditur una pars, per consensum dolent, & mouentur omnes partes, sunt minus materiales,quam sermet plantarum. Anima rationalis quia est omnino

indivisibilis,ac partibus carens, ac potost

manere extra materiam,est immaterialis.

Angeli sunt magis immateriales , quam anima rationalis, quia sunt indivisibiles , ut anima,& pr terea non debent unquam materiae uniri. Quia tamen in Angelis datur multiplex compositio ex essentia , Nexistentia; ex natura, & subsistentia; ex substantia, & accidentibus , ideo Angeli non habent summum gradum immateriali tatis, qui gradus conuenit soli Deo, utpote omnino simplici , & carente quacun- que compositione . Iam infinita multitudo partium carens ordine non est scibilis ab humano inteLucili,cirm fit siumme confusa, ergo materia quae consistit in hac muItitudine, non est

scibilis;sed in singularibus, quae sensibus

258쪽

De diuisiones entiarum. 23 I a obiiciuntur,datur materialitas hoc est in-lfinita haec multitudo ; ergo singularia sensibilia non sunt ab homine scibilia ; ergo ut intellectus habeat scientiam de sensibilibus, de materialibus, debet abstraherea materialitate,hoc est ab infinita multitudine partium & contemplari sensibilia , in uniuersali. Hic est ergo sensus axioma.tis: sci ntia fit per abstractionem a materia . Sunt autem quatuor gradus abstractionis correspondentes quatuor scientiis

Primus & infimus est physicus. Physica enim abstrahit a materia singulari , sed non a sensibili; cum considereisensibilia ,& materialia ut materialia, non tamen in singulari, sed in uniuersali,abstrahendo ab infinita mi illitudine,& materialitate singularium . Secundus gradus subirmior est mathematicus. Nam abstrahit non solum a materia singulari, sed etiam a materia

sensibili, & mutabili, & considerat solam

compositionem extensuam, alias compo sitiones ex materia,& forma, ex mutato , mutatione,tempore,in quo fit mutatio, Npartibus temporis non considerat. Ideo

obiectum in athematicς est implicius, adeoque minus materiale, quam obieelam physicae. In mathematica obiectu arithm lice est simplicius obiecto geometriae,quia arithmetica considerat solam mn titudinem,quae consistit in sola compositione ex

259쪽

unitatibus; geometria considerat magnitii-dinem,in qua, praeter multitudinem partium extensarum,datur etiam compositio in ordine ad. locum. Tertius gradus ab

iis ractionis est metaphysicus, qui abstrabit

ab omni materia,& considerat ens immal teriale praecisiue,vel negatiue, ut dictium est Quartus & vltimus est logicus,qui co siderat esse cogniti, quod est immaterialius quam esse reale. Nam esse reale non consistit in ipsa eleuatione a materia; at esse cogniti consistit in hac ipsa eleuatione; cum idem sit cognosci,ac habere est in eleuatum a materia,idem sit cognosci cognitione perfectior e , & perfectiore , ac habere esse eleuatius,& eleuatius a materia. Debet tamen aduerti, quod non qui cunque gradus abstraetionis eIeuatior

susscit ad eonstituendam scientiain specialem , sed illi soli gradus , qui correspondoni diuersis ordinibus rerum, postu- ldantibus diuersiim modum cognoscendi, cum diuersa difficultate , quales sunt quatuor explicati. Ideo licet supra gradum

metaphysicum considerantem rationes

communes enti materiali, & immateriali, detur gradus considerans ratioses proprias entis immaterialis, qui est eleuatior, tamen non simi ponenda duae scientiae ex ratione allata

Virum

260쪽

Vtrum quatuor facultatibus conli nienter assignetur obiectum attribu.tionis, materiale, O formale.

UIdetur quod non conuenienter asi-lgnetur physic quidem ut obiectum

attributionis ens naturale,in quantum naturale, hoc est in quantum mutabile sensibiliter: obiectum sor male ipsa materialitas, seu mutabilitas sensibilis: obiectum ,

materiale ipsum ens mutabile sensibit: ter'. mathematicar ut obiectum attributionisens caetensu quatenus extensum: obiectu formale ipsis extensio: materiale illud ens, quod eae tenditur : metaphysicae obiectum attributionis ens reale transnaturale, im quantum transnati: rate,seu potens esse e tra materiai obiectum formale ipsa im- materiali as,seu potentia essendi extra materiam: obiecium materiale illud ens,

quod potest esse extra materiam : logici obiectum attributionis ens intentionale, in quantum intentionale, seu ens rationis logicum:obiectum formale esse intentionale: obiectum materiale illud ,quod habet esse intentionale: I. quia obiectum attributionis debet constitui ex obiecto materia