Quaestionum philosophicarum Syluestri Mauri Soc. Iesu liber primus quintus. .. Liber primus. Continens primam partem Logicae hoc est summulas, quaestiones proemiales ad philosophiam, & scientias, & quaestiones de vniuersalibus in communi

261쪽

sed ens naturale no constituitur ex obie-2io materiali, & formali realiter distin-

letis mam mutabilitas en tiurn naturalium non distinguitur ab ipsis entibus naturalibus,e X. gr. mutabilitas equi non distinguitur ab equo similiter ens transnaturale,seu potens esse extra materiam non distinguitur a potentia elliendi extra materiam; ergo in conuenienter physicae & m taphysicae assignantur obiecta. a. Assignatio, qua obiectum assignatur sub genere proximo,& vniuoco, est melior assignatione,qua a signatur sub genere non uni uoco; sed assignando obiectum physeae sub his terminis: corpus naturaio assignatur sub genere proximo ; assignan do sub istis aliis terminis ens naturale , assignatur sub genere remoto,& non uni- loco,cum ens sit genus remotum , & non univocum, ergo conuenientius assignatur, biectum physicae sub his terminis corpus naturale . Eodem argumento probam, quod mathematicς conuenientius assigna fur obiectum sub his terminis; corpus estiensum,quam sub istis: ens extensum.

3. Vel dum dicitur , quod ens naturalea est obiectum attributionis in physica , intelligitur,quod obiectum attributionis stens naturale, in quantum est ratio communis substantiae,& accidenti, ita It etiam accidentia sint obiecta attributionis par tialia ν i

262쪽

De obiecto scientiarum . 23stialia; & contra est quiost in natu rate , t quod accidentia,qui mere sunt entis ens,l & habent totum suum esse in ordine ad substantiam,considerentur per se , & non in ordine ad substantiam: vel intelligitur quod obieetiam physicae sit ens naturale , in quantum ens naturale est sola substan-- tia , ita ut accidentia sint mere Νbiecta attributa; & contra est , tum quia accidentia habent cognoscibilitatem gratia sui; ergo considerantur gratia sui, &non mere in ordine ad substantiam :tum quia illud,quo non cognito,& cognitis aliis perfecte,adhuc scientia non esset

contenta,est obiectum consideratum gra tia sui,atque adeo non mere attributum

sed physica cognitis perfecte substantiis& no cognitis accidentibus,non esset contenta; ergo accidentia cosideratur gratia sui,& ut partialia obiecta attributionis . Ens rationis cum rea liter non existat, nec possit existere, non potest fundare,causare,& specificare scientiam realiter existentem; sed logica est scientia realiter existens ergo non potest habere ens rationis pro obiecto,a quo specificetur. Et confirmatur,quia cum esse intentiona-

Ie cogniti sit tenuissimum , & imperiatiissimum,non meretur scientiam specialem; ergo non datur logica, quaesit quartia, scientia specialis primaria . i

263쪽

2 3 6 VI. Respondeo,quod sicut diuisio seientiatrum utpote artificialis habet aliquid Ἀ- Ibitrarii, & potuisset aliter fieri, ut dictimi est quastione 3 sic assignatio obiectorumlhabet aliquid arbitrarii , & possent aliter lassignari. Rursus sicut datur aliqua diuisio artificialis, quam flatim apparet esse toptimam,& maxime consormem naturis ireriumsc datur aliqua aggnatio obiecto-lrum,quam statim apparet esse optimam,&lmaxime conformem naturis scientiarum. t Dicendum igitur allatam assignationem obiectorum esse maxime conformem na-l ur diuisoni quatuor facultatum pri-lmariaru,adeoque optimam. Probatur ex lipsa definitione obiecti attributionis,obiccti materialis, & formalis . obieetium

lattributionis est obie mDItem genere unu, Duod conna tiraliter primo proponittir sciem

hia prurinquiusmilia remotiui: ea Vero, qtiqiquomodocumque considerantur in ordi-lne ad obiectum attributionis, vocantur

lobiecta communitatis. Est igitur obiectumlattributionis in scientia sicut imperatori in exercitu. Nam sicut imperator esti unus,& primus,ad quem caeteri ordinate reducuntur,& cst principium totius ordi-lnis,qui est in exercitu: sic obieetium attributionis est unum , & primum in seien tia,ad quod caetera urdinate reducunturi et

264쪽

ρ De obiectoscientiariam. 2 QT et est principium totius ordinis,qui est iicientia. In obiecto attributionis distinguitur duplex rati inseu duplex obieciun materiaIe,& Drmare. Obiectum irinalest illa ratio , quς primo con naturalite mouet ad contemplationem obiecti attriprincipia causas,proprietates, species, &mutationes entis naturalis; ergo ens naturale est obiectum attributionis in pli sica. Et quia id,quod excitat curiositatem auinontemplandum ens naturale, est mirota bilitas ipsius: homines enim videntes per sensum, & experientiam omnia cor pora

265쪽

a 38 VI. pora sensibiliter moueri secundum locum secundum qualitatem , dum calefiunt &srigefiunt a secundum quantitatem, dum crescunt,& decrescunt;secandum su*tan

tiam,dum nascuntur,& intereuntiaerent

ex sereno fieri pluuium , ex pluuio sere num post aestatem sequi autumnum,deinde

hyemem ac ver,ac rursus aestatem, & vm-

uersa subiecta esse mutationibus innume risAoeperunt admirari, & ens mutabile proposuerunt sibi contemplandum I ergo mutabilitas est obiectum formale physi-et,ens vero mobile obiectum materiale. Similiter ens extensum est Vnum genere est primum,quod conaturaliter proponitur mathematicae. Scientia enim, quae

eleuat se supra sensum, & motum, quid

aliud sbi connaturaliter proponat contenaptandum,quamens discrete extensum Iin numeros, continue vero in magnitudines, contemplando in ordine ad illud spe .cies,proprietate M& passioneS numerorum, puncta,lineas,superficies,figuras,angulos, solida contenta in magnitudinibus , eoru proprietates, & proportiones . Et qraim , in ente extenso ipsa extenta,eX qua resultat incredibilis varietas numerorum,figurarum, linearum, vingulorum,mouet adeontemplandum, ideo extensio est obi Gim formale, ens vero extensum obi ctum materiale .

Rurses

266쪽

De obiecto scientiarum . 239

Rursus ens reale transnaturale est uni genere, & metaphysica,que eleuat se supra materialia sensibilia , & imaginabilia ad considerandum immaterialia, & in sensibilia,hoc est quς possunt esse extra ma' teriam, connaturaliter sibi proponit contemplandum ens reale, in quantum potest etiam in uen iri extra materiam, confiderando in ordine ad illud rationes commu nes enti materiali,& immateriali , quae di cuntur immateriales prς cisiue,quales sim tratio entis,substantiς viventis &c. et praeterea ipsa entia immaterialia, nimirum Deum, angelos . Et quia ipsa ratio trans naturalis , seu potentis esse extra materiam est id,quod primo mouet intellectum ad hoc,ut eleuando se supra sensum, &motum contempletur transnaturalia, ideo transnaturalitas,seu potentia essendi extra materiam est obiectum formale metaphysicae,ens vero transnaturale est obiectum materiale. Denique ens intentionale suam habet unicatem, & con naturale fuit, ut homines reflectentes supra suos actus, & aduertentes,quod dant obiectis esse intentionalia cogniti,praedicati subiecti,generis specieiuciari,obscuri,noti, ignoti, principii, con clusionis,proposuerint sibi contemplanduens intentionale, caetera considerando in ordine ad illud. Nam res considerantur

'on s

267쪽

2 o quilia VI. non secundum prςdicata realia,sed secundum intentionalia pret dicamenti, pridi cabilis , uniuersalis,generis, speciei &c;

operationes etiam intellectus consideran tur,non in quantum sunt aclus vitales spirituales &c, sed solum in quati tum dant rebus esse cogniti,praedicati &c; ergo ens intentionale est obiectum attributionis in logica . Et quia ipsum esse intentionale primo mouet ad contemplandum,ideo esse intentionale est obiectum sormale,ens in tentionale est obiectum materiale . Confirmatur conclusio, nam obiecitara, debent ita scientiis primariis ait gnari, Ut comprehendant omne scibile , explicent ordinem scientiariim primari aru inter se,& correspondeant nominibus scientia rub& rervi sed haec omnia verificatur in facta assignatione: na ens reale, & intentionale manifeste comprehendunt omne scibile ;explicatur optime ordo quatuor scientiarum,& quo pacto scientiae eleuentur ordinatim ad contemplandum obiectum eleuatius , & abstractius a materia e correspondent etiam haec obieeta nominibus scientiarum mam physic ,seu naturali correspondet ens naturale ; metaphysic , seu transnaturali correspondet ens transnaturale: topic ,seu rationali co rrespondetens intentionale, quod vocatur etiam lens rationis dogicum ergo &c. Sola ma

thema -

268쪽

De obiecto scientiarum . 2qIthematica,qui habet nomen genericum disciplinae, habet obiectum non specialiter correspondens nomini ; ergo optima est allata assignatio. Ad 1. Obieetium attributionis debet quidem constitui ex obiecto materiali, &formali; sed nihil refert ad obiectium formale facultatum speculatiuarum,quod di' stinguatur realiter, vel solum formaliter,& per praecisionem intellectus ab obiecto materiali. Sicut enim intellectus per operationem prqcisiuam in ente mutabilid stinguit mutabilitatem ab eo, quod est

mutabile ita mouetur ad contemplandum a mutabilitate cognita praecisiue, & per hoc mutabilitas constituitur obiectum formale, ens mutabile constituitur obiectum materiale. Debet autem vitari squi- uocatio. Aliud enim est,quod aliqua ratio, quae realiter inuenitur in obiecto, constituatur obiectum formale per operationem praecisiuam intellectus : aliud, quod operatio intellectus sit obiectum formale :primum enim est verum, secundum falsu;& in casu nostro mutabilitas costituituro' biectu formale per operationem praecisi-

. uana & tamen non operatio praecisiua, sed

mutabilitas pret cisa est obieehim formale. Ad a. Aliqui stilissime displitant,virum obiectum physicae debeat assignari sub his

terminis ens naturale: an sub istis, corpus L natu

269쪽

23a Euaestio VI. naturale. Sed quautio est parui momenti,& videtur praehabenda sententia Sancti Thomae, quod debeat assignari sub his terminis, ens naturale . Ratio est, quia obiectum physicet debet asignari sub tali ratione sub qua sit statim manifestum, quod

comprehendat omnia entia naturalia, sed statim est manifcstum, quod ens mutabile comprehendat omnia entia naturalia, seu sensibi iter mobilia non est statim manifestum,quod corpus mutabile comprehendat omnia entia naturalia: posset enim aliquis primo aspectu dubitare, an detur aliquod ens mutabile , quod non sit corpus , licet deinde demonstretur in physica , quod omne ens mutabile sensibiliter est corpus, & quod omne corpus est mutabile sensibiliter; ergo obiectum physicae debet assignari sub his terminis ens mutabile,seu naturale. Adde,quod sicut quatuor scientiae conueniunt in ratione scientie , differunt deinde in suis differentiis , ita quatuor scientiis debent. obiecta ita asti

gnari, ut eXprimatur ratio entis, in qua conueniunt,& ratio naturalis, extensi &c,

in quibus differsit:quod non cotingeret,si physic ς assignaretur obiectum sub ratione

corporis. Hi ne vero responcietur ad amgumentum oppositum. Obiectum melius assignatur sub genere proximo, & vniuoco, quam sub remoto , & non unitioco, di-

270쪽

distinguo si datur aliquod genus proximum ,& umuocum , an quo conueniant

obiecta quatuor scientiarum, concedo ; si non datur, nego. Obiecta quatuor sesentiarum conueniunt solu in ratione entis , ergo cum debeant obiecta ita aflignari,ut exprimatur ratio,in qua conueniunt , de bent assignari sub ratione entis . Addo, quod si assignetur corpus naturale a corpus non est genus naturalis, sed ratio conuertibilis cum naturalisergo non exprimitur genus, & differentia obiecti, quae debent exprimi. Noto etiam, quod ens naturale est genus uni uoeum respecitu omni ut sentium naturalium; ergo physice assignatur obiectum Vniuoce unum: licet hoc non sit necessarium ad scientiam , sed sese ficiat, ut habeat obiectum unum analogi-ce,ut Aristoteles docet. Ad 3. Licet aliqui censeant obiectium attributionis in physica esse ens naturale , in quantum comprehendit tum substantiam,tum accidentia, existimo obieetum is attributionis esse ens naturale , an quan tum comprehendit solas substantias completas,ex.gr. hQminem, leonem, equum s&c;substantias in completas, ut materiam,& formam,manum, & pedem &c, ac similiter accidentia esse obiecta mere attributa . Ratio est, quia obiectium attribu

tionis est illud , quod physica primo sibi L a pro-