장음표시 사용
291쪽
materiale,res in esse obiectivo,seu in quatum possitiat recte cognosci : I. quia in se cultatibus practicis obiectum attributionis est,quod consideratur ut finis adaequatus,& ut opus ponendum obiectum materiale,quod consideratur ut materia talis operis: obiectum formale , quod consideratur ut forma; eo pacto, quo in stutuaria obiectum attributionis est sta tua, quia est ipsius sinis, marmor, quocest materia statuae, est obiectum male riale , figura quae est forma, est obiectum formale ; sed non recte cognitum sed intellectus recte intelligens consideratur in Iogica ut finis,& Vt opus ponendum; ergo obiectum attributionis in logica non est recte cognitum, sed intellectus recte intelligens: obiectum materiale non sunt res, sed intellectus , ut multi recentiores docent contra OmneS antiquos
a. Nulla facultas practica habet pro fine,& obiecto attributionis aliquod opus costitutum per formam extrinsecam matexis,& nihil perficientem talem materiam: cuius ratio est, quia eo ipso totum artificium artis , quod consistit in faciendo opere,& in inducenda forma in aliquam
materiam,esset vanum,& inutile, si forma nihil materiam perficeret,& melioraret: sed e conuerso omnes facultates practicar
i habent pro fine, & obiecto attributionis aliquod
292쪽
De obiectu logicae priam e . 26 aliquod opus, in quo forma intrinleceperii cat materiam,eo pacto,quo statuaria habet pro fine statua, in qua forma intrinsece perficit marmo sed res recte cognitε Sut opus,in quo forma cognitionis respicit res omnino extrinsece, intellectus recte intelligens est opus, in quo intellectio maxime intrinsece perficit intellectum , iergo finis,&obiectum attributionis in logica non est recte cognitum, sed intellectus recte intelligens. S. Inibi lectus recie intelligens debet esse finis aliculus facultatis practicae, scut Voluntas recid operans est finis moralis, non alterius quam logicae ergo debet esse finis flogicae. . Idem est finis instrumenti, ac habitus, cuius est instrumentum; sed logica est organum,seu instrumentum scientiarum , finis autem scientiarum est, ut intellectus recte intelligat, non autem ut res recte in telligantur; ergo finis Iogicet, ac obie eivin attributionis est intellectus recte in litelligens. s. illud,quo habito, facultas est contenta,quo non habito, remanentibus per pos- .ub le,vel impotesibile omnibus aliis, facultas non est contenta, includitur in obiecto attii butionis;sed logica, habito intellectu rccte intelligenre,est contenta,non habito intelle tu recte intelligente,etiams
293쪽
per impossibile remanerent res recte cognitae, non e siet contenta: quid enim iuuaret rem recte cognosci , si nullus intellectus perficeretur res recte cognoscendo , ergo intellectus intelligens includitur in obiecto attributionis. 6. Si oblactum logicae ponantur res re cie cognitae obiectum statuariae debebunt assignari res recte figurat ε picturq res re cie per colores expressae , cum eadem sit ratio. Ideo enim obiectum attributionis logice est recte cognitum, quia artificium logicae consistit in hoc, ut consor mei operationes cum rebus sed artificium statua riar,& picturae, consistit in hoc, ut consorment suas imagines marmoreas, vel coloratas cum rebus; ergo obiectum ipsarum erit recte figuratum: quod est absurdum. 7. Si dicatur, quod intellectus non est obiectum materiale logice , quia licet sit subiectum receptiuum operationum , non est tamen subiectum consideratum a logica, videtur esse vera sentcntia communis plurium antiquorum,& recentiorum , quod obiectum attributionis logicae sit operatio recta, obiectum materiale ratio communis operationis,obiectum formale rectitudo operationis. Nam si aliquid obstaret, maXime quia in operatione ratio operationis non distinguitur realiter aratione rectitudinis; sed sicut no requiri-
294쪽
tur in facultatibus speculativis,quod obiectum materiale distinguatur realiter a formati,ut dictum est quaestione 6. ad 1, ita non requiritur in practicis,cum sit eadem ratio: ideoque in saltatoria obiectu attributionis est rectus saltus , in quo re clitudo non distinguitur realiter a saltu; in
musica rectus cantus &c; ergo etiam in
logica obiectum attributionis poteritiasse signari recta operatio: prs sertim cum eX allatis exemplis constet non osse verum , quod obiectum materiale debet considerari ut pr existens, non ut ponendum arcum saltus, & cantus considerentur ut aliquid ponendum . Confirmatur, quia illud st obiectum attributionis , quo habito ,
facultas est contEnta ; sed habita recta operatione,logica est contenta; ergo &c. 8. Si dicatur,quod obiectum materiale musicae sunt voces, seu toni, obiectum formale est certa dispositio vocum , & tonorum , in qua dispositione consistit praecipuum artificium musicum et obiectum materiale saltatoriae sunt saltus , formale dispositio saltuum realiter distincta, poterit pariter dici,quod obiectum materiale logicae sint operationes,obiectum formale disposito operationum,per quam constituitur syllogismus demonstratio, &c; go excludi poterunt res ab obiecto materiali proximo.
295쪽
168 uaestio IX. q. Si obiectum materiale logicet essentres, operationes mrmale, logica esset ars factiva,quod est absurdum . Probatur sequela: ars enim factiva est, quae inducit suam formam tu e X ternam materiam; sed logica induceret operationes in res , qui sunt materia excerna S ergo esset ars fa
io. V cI logica habet pro fine, & obiecto
formali attributionis quamcunque operationem rectam,seu si prima seu secunda , seu tertia; vel habet pro fine solam secundam,& tertiam, in quibus solis datur veritas,exclusa prima , in qua veritas non datur ;vel habet pro fine solam tertiam ,
perquam solam habemus scientiam di- 4scursiuam; vel solum syllogism im, immo nec omnem syllogismnm , sed solam demonstratione ni qui est syllogismus scientialis,excluso syllogismo topico, & probabili; nullum ex his videtur dici po
nam ex Vna parte, cum logicae assignetur ut obiectum attributionis operatio rcctat,tA,videntur omnes includi ,ex alia cum logica sit instrumentum scientiarum , quae habent pro fine veritatem, videtur obiectum logice esse sola secunda , & terti xta, operatio , in quibus solis datur veritas; dimmo quia finis scientiae est veritas cognita per discursum hoc est per tertiam operatione to a tertia operatio videtur
296쪽
De obiecto log icie practicae . 269 esse obiectum attributionis , immo sola demonstratio , cum finis scien tarum sit veritas cognita per discursum, non quem
cumque,sed demonstrativum , seu per syllogismum scientialem. Respondeo in logica practica obiectium
attributionis esse ens rationis, seu recte cognitum,obiectum formale operationes rectas,materiale res in esse obiectivo. To- tu enim artificium i facultatum praeticaruin eo versatur , ut adaptent aliquam for mam alicui materiar,eo pacto,quo totum
artificiu statuariae consistit in eo,ut adaptet marmori varias figuras. Obiectium proin de formale artis est forma, quq debet adaptari materiae; obiectum materiale est materia,cui debet adaptari forma , ita ut tota,vel praecipua difficultas ab arte superanda per sua prςcepta consistat in tali adaptatione,ideoque ad eam dissicultatem vincendam debeat ars considerare, & materiam in ordine ad illi adaptandam for mam , & formam in ordine ad ipsa noadaptandam materiq; obiectum vero aditributionis est opus constans ex tali materia, & tali forma . Nihil deinde resertquod haec materia perficiatur,vel no perficiatur,recipiat formam intrinsece, venon recipiat intrinsece , sed liqc omnia per accidens se habent ad obiectum materiale. Neque enim est obiectum mate
297쪽
αγο qu ιο IX. 'tiato quia perscitur, ac recipit intrinsece sermani , sed quia totum ari ficium artis consistit in adaptanda serma tali materiae, ideoque ad dissicultatem superandam debet considerari & materia in ordine ad
formam,& serma in ordine ad materiam. Caeterum pleraque artes per suas formas non perficiunt , sed deteriorant materiam secundum se, ut illam ad aptent usibus humanis. Quia enim non videt,quod coquinaria occidendo , & coquendo animalia,
herbas &c non tam illa perficit, quam scorrumpit. Similiter lignaria dum arbores,quae vivebant in sylvis , aut campis, caedit, & quodammodo interficit, dum exsiccans eripit illis naturalem humiditatem,du decorticat, dum priuat naturali si-gura,quam exigunt ex sua natura, profecto non perficit, sed deteriorat. Madimora etiam deteriorantur a statuaria , duex montibus excisa,vbi melius suas operationes exercebant, conformantur in s-guras illis in naturales. Iam in casu nostro totum artificium logicum consistit in hoc,
ut operationes conformentur cum rebus:
ad hanc vero dissicultatem superandam debet considerare rum res in ordine ad operationes, sicut in libio pr dicabilium , & praedicamentorum considerat res in ordine ad operationes pr dicandi s tum , operationes in ordine ad res , sicut consi
298쪽
De Obiem logicis practicae . 27 Iderat in libris perihermenias, ac reliquis, definiendo,& contemplando operationes in ordine ad res tanquam in ordine ad suum specificatiuum , regulam , &mensuram, ut patet : nam definitio dicitur et oratio explicans naturam rei , diui- . oratio explicans partes rei, argumen talio , in qua una res infertur ex alia a ,
scientia, cognitio rei per ca iam &c; ergo obiectum materiale logice sunt res , formale operationes redita, attributionis recte cognitum. Quia vero superata dissicultate , quq consistit in operationibus
consormandis cum rebus , non remanet
difficultas in hoc , quod intelluetus recipiat operationes rectas sed in illas statim prorumpit impetu naturq,ideo intellectus licet recipiat operationes,non debet a logica considerari, nee de facto consideratur,immo vix nominatur in tota logica Aristotelica, nec unquam operationes de finiuntur in ordine ad intellectit,ac proinde non est obiectum , cum absurde pona tur obieetium,quod nec obiicitur, nec consideratur. Similiter quia posto,quod scia'
mus operationes conformare cum rebus,
non remanet difficultas in hoc, quod in operationes introducatur rectitudo , nec in hoc,quod operationes disponantur in intellectu,ut melius etiam patebit in responsione ad octauum, ideo non bene ope
299쪽
a 7 et M aestio IX. rationes as gnantur ut obiectum materiale,rectitudo, vel dispositio in intellectu ut formale . De vocibus,quas ex G raecis Ammona ius, Simplicius , & Philopontis dixerunt esse obiectu, manifeste patet non esse obiectum attributionis, sed communitatis. Nam artificium proprium logicae non consistit in vocibus conformandis cum rebus significatis, sed in consormam
dis conceptibus cum rebus I ergo res recte cognitet, non voces sunt obiecta a tributionis; licet quia voces sunt signa conceptuum,considerari debeant ut obiecta communitatis. Ex quo sequitur, quod surdus a natiuitate pollet habere logicam , perfectam intennue,non autem extensiue, cum non posset habere cognitionem vocum,quae includuntur in obiecto communitatis . Ex his rationibus hanc sententia
sequuti sunt plerique antiquiores , licet sub variis terminis illam tradiderint: Averroes, Avicenna, Iamdunus, quos sequitur Zabarella libro primo de natu a logico,dum dixerunt res omnes in esse obiectulo , hoc est res ut cognitas esset obiectum logico, plures alii, dum asseruerunt obiectum logicae esse secundas intentiones,quae nil aliud sunt, quam ens intentionale,stu cognitum Saninis Thoinas,luribus locis, sed clarissme quarto me. ap.lectiq. docet ens rationis, esse propriu
300쪽
De obiecto Dgice tracticae. 273 obieetium logicq . Sequuntur S. Thomam Thom istae, Sotus, Iauelliis , Caietanus , Heruetus,& ex nostris Ruuius, & alii .
Pro eadem etiam allegantur Albertus magnus I. metaph.traci I.& Durandus in 1. dist. 19 quast. 6.
Confirmari potest ex Aristotele . Nam artes debent,& solent ita tradi, ut primo agatur de obiecto materiali,deinde de formali; sed AristoteIesita tradidit logicam,
ut primo egerit de rebus in ordine ad operationes in libro praedicamentorum os deinde de operationibus in reliquislibris; ergo censuit obiectum materiale logic esse res , formale operationes . Certe scensuisset intellectit m esse obiectum materiale,mirum esset,quod nullum in logica
non dico librum , sed ne caput quidem , de intellectu scripsisset, immo vix n misnasset, & nunquam operationes definiuis. set in ordine ad intellectum,sed semper in
Ad r. Obiecturi attributionis est quod consideratur ut finis , & ut opus ponendum ; sed intellectus rei'E intellisens, non recte cognitum considcratur ut finis,& ut opus ponendum in Iogica; ergo &c. Nego minorem. Ostentati est enim,quod illud consideratur ut finis,& opus ponendum, auod constat ex materia,& forma sita ut totum artificium artis consistat in