Quaestionum philosophicarum Syluestri Mauri Soc. Iesu liber primus quintus. .. Liber primus. Continens primam partem Logicae hoc est summulas, quaestiones proemiales ad philosophiam, & scientias, & quaestiones de vniuersalibus in communi

301쪽

adaptanda forma tali mare ris sed artificium logicae consistit in adaptandis operationibus non intel Gihi , sed rebus iergo S c. Ad a. Transeat quod i omne3 aliae focultates practicq ha beatas pro obiecto opus constitutum per materiam, di formam intrinsecam . Dico tamen id esse per accidens, & non quia obiecturn formale debeat esse intrinsecum materiali,sed quia fartificium ipsarum , & dissicultas consistit in adaptanda materi*.sorma non extrinseca,*ὴ intrinseica i sed artificium logicae consistit in adaptandis operationibus no qcum intello tu iptrinsece recipienteo sed

cum rebus e Xtrinsecς demor, Datis' ergo&c. Nec est verum,quod eo ipso , qu0d artificium artis versetur tu adaptanda amateiiq Rliqua forma non meliorante intrinsecς materiam sit vanuin, &.inu ile . Nam ut ars sit utilis, non debet mςIsoli a

re materiam, sed hominem,eo paςto, quo coquinaria,lignaria,statuaria , licst materiam non meIlorent, sed dcterin erit,imen quia meliorant hominem, sust artes utiles sed logica adap ndo opsrationes

302쪽

De obiecto tui practi e . 277 meliorentur per coquinariam , sed homo, non secuitur quod non cibi, sed homo sit obiectum coquinariae,&aliarum artium ,

ut fusus dicetur in responsione ad F. Ad 3. Intellectus recte intelligens debet esse finis alicuius facultatis practicaei: sed lis e facultas non est logica,sed mora. lis,habens pro fine, & obiecto attributionis hominem ut felicem:& quia homo secundum doctrinam Aristotelis fit f. lix per hoc,quod intellectus recte intelligat ,

& voluntas recte operetur , ideo habet pro fine intellectum rccie intelligentem,& voluntatem reete operantem. Hinc est, ut Aristoteles in ethica non solum agat de virtutibus moralibus, quibus voluntas bene operatur,sed etiam ex professo de

intellectualibus,quibus verum anima discit,seu recte intelligit, ae doceat, quod sciit medicina quia habet pro fine ut corpus bene se habeat per sanitatem , debet agere de corpore sic moralis quia habet pro fine,ut anima bene,& feliciter se habeat per virtutes,debet agere de anima tamquam de obiecto materiali,ac de illa , di de intellectu, & voluntate agit de facto. Hinc patet,quod si Aristoteles putasset intellectum esse obiectum materiale

logice, egisset de illo in logica, sicut egit

in morali. Secundo patet,quod cum homo recte intelligens per intellectum, & h.

303쪽

neste operans per voluntatem , sit obiectum attributionis in morali, homo recte intelligens non est obiectum logicq , sicut homo recte operans non est obiectum alterius facultatis praeticet, quae non stmoralis.

Ad q. Distinguo maiorem e idem est

sinis intrinsecus,nego; ide est finis extrinsecus instrumenti, ac finis intrinsecus habitus,cuius est instrumentu, concedo; con cedo minore,& distinguo consequela S, ergo intellectis recte intelligens est finis extrinsecus logicae , qui finis extrinsecus non est obtectum attributionis, concedo consequentiam; ergo intellecitus recte intelligcns est finis intrinsecus logicae, qui finis est obiectum attributionis, nego con sequentiam . Patet inductione omnium sartium,quae sulit instrumenta aliarum lacultatum,vel artium, quod id, quod est finis intrinsecus artis , cui ars altera desta uit ut instrumentum, non est finis intrinsecus artis deseruientis, sed mere extrinsecus. Ex gr. D ni factoria est instrumentum equestris.& tamen equitatio , quae estsnis intrinsecus equestris , cst finis solum extrinsecus mi ni facitoris , ouae franum contemplatur solum tanquam opus a ses efficiendum, ita ut totum eius artificium

consistat in adaptando cum ferro figuram ni. Similiter ars naui actoria est in

304쪽

De obiecto leti. practica. 277strumentum nautica', & tamen nauigatio, quae est finis intrinsecus nauticae , est finis solum cxtrinsecus naui factoriae. In casu nostro licet logi ea sit instrumentum scientiarum, in quantum dat praecepta definiendi , diuiden di, argumentandi: scientiae enim utuntur definitionibus,diuisionibus,& argumentationibus,eo pacto,quo eque stris uritur Dino; tamen logica non habet pro fine intrinseco, sed solum extri'- seco intellectum bene intelligentem Differentia vero finis extrinseci ab in trinseco melius explicabitur in responsioneiad sextum. Si vero adducantur exempla mallei,qui quia est infrumentum

versatur circa idem opus,ac artiseX utens malleo & aliorum instrumentorum materialium: respondeo exempla non esse ad rem Logica enim non est instrumentum scientiarum,sicut malleus,& alia hii usmodi sunt instrumentum artificis, sed scuturius habitus est instrumentum alterius , ergo non debet comparari malleo, sed aliis habitibus,qui dicuntur instrumenta . Ad s. Distin quo maiorent; illud , quo non habito, facultas non esset contenta spraesuppostiue, & extrinsece , includitur in obiecto attributionis, nego, quo non habitossacultas, non esset contenta sor- maliter,& intrinsece concedo : distinguo Leodem pacto minorem,& nego conseque-

305쪽

α78 . UNO IMtiam. Alluci est opus, & sinis intrinsecus ,& formalis ahis, aliud est utilitas operis,

di perfectio,quam debet homo ex opere omnium artium decerpere, quq perfectio saepe est finis mero extrinsecus,& prasup positus ab arte,non ab illa formaliter intentus,sed intentus ab aliqua arte superiori,vel a prudentia,quae est suprema , , architectonica,ac princeps omnium artisi: ex gr.opus, ac finis intrinsecus statuariae est statuat utilitas opeiis est, quod homo videns statuam decerpat delectationem eri tali visione,quq visio,& delectatio non est finis intrinsecus, & mi maliter intentus a statuaria, sed mere extrinsecus , δ' c pr suppostus, intentus autem a prudentia , quq intendens felicitatem, &bonum uniuersale hominis, ad illud dirigit omnes artes . Idem dic de pictura , dificatoria, frenifactoria &c. In logica igitur aliud est opus, ac finis intrinsecus ipsius,quod est recte cognitum , cum in eo consistat logicum artificium; aliud utilitas operis,quq utilitas est, ut intellectus reine intelligat,quq utilitas est finis mere extrinsecus, ac non consideratus, nec inte

res formaliter a logica,sed praesuppositus,

ac intentus formaliter a prudentia, seu storali. Iam artes, habito fine latrinseco,& non habito exti inseco, sunt contenti formalirci , quia habent totum , quod in

306쪽

De obiecto logicae practicae. 279tendunt formaliter ; non sunt content

pr suppositiue,quia non habent quod prς- supponunt intentum a facultate superiori, sine qua opus illarum est prorsus inutile: ex. gr. statuaria habita perfectissima ita tua,& non habitis hominibus potentibus statii am contempla ri,eo quod omnes homines essent carci,est contenta formaliter, non praesuppositive ; idemque dic de pictura, fret ni factoria, & caeteris artibus . Nec ex eo infertur,quod potentia visiva hominis includatur in obiecto statuariae, pichiret &c alioquin homo secundum varias potentia includeretur in obiecto attribi itiqnis . omnium artium . In casu igitur nostro licet logica habitis rebus recte cognitis, & non habito tutellectit recte intelligente, non esset contenta prae' suppositiueitamen intellectus recte intelligens est finis solum extrinsecus logicae , ac proinde non includitur in obiecto attributionis, Ratio v niuersalis est,quia obie cisiottributipnis,& finis intrinsecus at iis est sessi illud opus, in quo consistit artificiuartis, ut, pXplicatum es Sutilitas operis e si sinim finis extrinsecus, ac presuppositus . Adi . iE V eo, quod res recte cognitae si obiexthm attributionis in logica,no si iii tyr,quod res recte depicis, vel recte sigpratae in mann e: si int 0biectum attridis tonsi iis pictura, vel statuaria . nispi

307쪽

ritas est manifesta . Nam ideo res recte cognitae, & non intellectus recte intelligens sunt obiectum attributionis in logica,quia artificium , ac dissicultas logicae consistit solum in adaptandis operationibus cum rebus,qua dissicultate superata , nulla deinde remanet dissicultas in operationibus introducendis in intellectu; sed prseipua difficultas statuarie non consistit in sciendo,quo pacto figurae consormentur rebus,sed in adaptandis talibus figuris in marmore,ideoque debet marmor

considerari in ordine ad illud figurandu : pr cipua dissicultas picturet consistit in

coloribus ita disponendis , ut obiectum eXprimant; ergo,obiectum materiale statuariae est marmor,picturae colores; obie ctum attributionis statuaris est statua , picturae imagines depictae,rcs vero ad sum

muni considerantur ut materia remota.

Ad 7. Fortasse tunc potest assignari obiectum attributionis, in quo obieeium t materiale non distinguatur realiter a r- mali,cum artificium artis non consistit in adaptanda Orma alicui matextae distinctae, sed mere in facieda aliqua operation in qua possint per intellectunt distingui ratio materialis,& ratio formalis, eo paeto,quo artificium saltatoriae non videtur consistere in adaptandis saltibus eum pede, sed mere in facienda saltatione recta in qua

ratio

308쪽

De obiecto togicae practicae . 28a iratio saltus potest conside rari tanquam lmateria, ratio recti tanquam formas sed artificium logicum consistit in operationibus conformandis cum rebus, quq sunt materia di sti ncta; ergo in logica debent

assignari res tanquam obieetum mate 'riale , operationes tanquam formale . Duin opponitur: logica habita recta operatione, est contenta; ergo recta operatio est ad quatum obiectum attributionis: distinguo antecedens , logica habita recta operatione,est contenta tanquam de toto opere , nego ; tanquam de complemento operis,concedo, & nego consequentiam . Ex eo enim quod sit contenta tanqu,m inde complemento operis , sequitur quod operatio recta sit solum complemetitum operis, atque adeo forma , & obiectum formale. Confirmatur solutio: nam etiam

aduersarii debent illa uti, si quis ad probandum, quod figura statuae sit obiectum

totale attributionis statuariae, arguat: statuaria habita recta figura statuae , est contenta; ergo figura statuae est ad squatum obiectum attributionis . ,

Addo falso dici ab aduersariis , quod

in musica, sonatoria &c. obiectum materiale non distinguatur realiter a formali. Sicut enim,quia prς cipuum artificium pieturo consistit in coloribus ita disponendis in tabula, ut resultet imago, obiectum

309쪽

materiale sunt colores, formale dispositio colorum realiter distincta a coloribus; siecum precipuum artificium musicae consistat in variis vocibus,vulgo tonis ita disponendis, interceptis debitis morulis, ut fac harmonia,Obiectum materiale sunt voces,seu toni secundum se , formale di spositio vocum realiter distincta ;4 in saltatoria obiectum:materiale sunt singuli saltiis, & motus, sermale,eorum dispositio

proportionalis dispositioni soni , qui solet

saltationem p rq ire re regulare . Ad 8. Dum ex doctrina modo tradita vigetur: obiectum materiale musicae sunt voces formale dispositio vocum; er- Eo etiam obiectum materiale logicae sunt

perationes , formale dispositio operati lium ab operatianibus distincta, cum ar- ificium logic consistat in operationibus certo modo disponendis in intellectu: nego consequentiam . Neque enim est ulla dispositio operationum in intellectu, in qua consistat artificium logicum . Nam non est dispositio, qua disponantii rin intellectu,sicuti in spatio nec dispositio, qua disponantur tempore , ita ut una operatio fiat prius,alias posterius,cum in definitione simul tempore cognoscatur genus a&disserentia, in propositione simul tempore cognoscatur pr dicatum, & subiectum

in syllogismo simul tempore dentur pri

missaea ι

310쪽

De obiecto logicis practicae . 283inis ,& conclusio . Remanet igitur tantum dispositio, perquam obiecta certo modo disponuntur, ex. gr. per quam is propofitione hoc quidem' obiectum pridieatur, hoc autem subiicituro in syllogismo prime figurae medius terminiis subiicitur, pr*dicatum conclusionis praedicatur de subiecto conclusionis &c. que vere est dispositio logiea . At haec di sipositio consistit in adaptatione cognitionis cum re bus. Per illam enim cognitiones adaptantur obiectis, ita ut hoqindem sit biicia tur , illud vero predicetur, ut postulat obiectorum natura ; ergo totum artifi cium logicum consstit in adaptation cognitionis cum obiectis; ergo obiectum attributionis in logica est recte cognitu , formale operationes rectar, materiale resin esse obiectivo. Ad 9. Ars factiva est quae versatur circa operationes transeuntes in externam materiam, quales sunt operationes sdificandi,pingendi &c,quq transeunt in rem aedificatam pictam, & non remanent in agen te, Ars activa est, quae versatur circa ope rationes immanentes,hoc est remanentes

in operante,quales sunt saltatio, viso, intellectio, volitio . Cum igitur logica versetur circa operationes intelligendi, quae manifeste sunt immanentes,non transean tes, manifeste est ars activa, ncri lactiva,4'licet