장음표시 사용
331쪽
state, & respectu plurium medierum cxistentium in potestate,quae media possent poni,licet frustra ad obtinendum finem ivolatus naturaliter inconsequibilem .
Ad 6. Ad cognitionem, & iudicium ultimo praci i cum suffcit , quod proponat, quid hic,& nunc omnibus pen satis sit opti mum, quid teneat secundum locum , quid tertium, quia eo ipso,quod homo id sciat, persectissime dirigitur ad eligendum,ergo non requiritur specialis modus tendendi eXplicatus per gerundium in dum, sed tales propositiones, hoc est facieridum, nihil aliud significant,quam isis bonum ut necessarium es hoc cere, vel plicueri vel ad Mnem profestim . Dum opponitur ad probandum, quod requiritur specialis modus tendendi: cognitio practica non differt ab
omni speculativa ex obiecto; ergo eX m do tendendit, ergo ex eo,quod praetica
habeat modum tendendi per gerundium ain dum . Respondeo directe nego ultimam consequentiam. Licet enim differat ex
modo tendendi, non differt ex hoc , sed ex alto,qui facile posset afferri. Sed ut satisfaciam interrogationi, Vtrucognitio practica disserat a speculativa ex obiecto,an ex modo tendendi;primo dico quod differt & ex obiecto , & ex modo tendendi. Differt ex obiecto , in quantum cognitio practica accipit ab obiecto mos i dum
332쪽
cium tendendi, & intrinsecam differentiam, Per quam differt a speculativa, &talis differentia debet explicari per obie
etiam, tanquam per suum specificativum extrinsecum. Differt etiam ex modo tendendi, in quantum disterentia intrinseca , Per qua qu libet cognitio differt ab alia , est tendentia in obiectum , quq Vocatur modiis tendendi, Secundo dico, quod si sensus quaesti sit , an quicunquo cognitio: practica habeat aliquod obiectum diuersum a quacumque speculativa, probabile est,quod quelibet cognitio pratctica habeat aliquod obiectum materiale, vel formale diuersum a quacumque speculatiua,ita ut repugnet,quod ex duabus
cognitionibus habentibus idem obieetum
materiale,& formale, altera st practica , altera speculatiua EX.gr cognitio a qu in ego dico,bontim est non peccare, si non sup- pQuat peccatum,adeoque sit practica, di L fert ex obiecto sol mali a cognitione spe culativa qua dico bonum es non peccare , ita ut supponat peccatum . Nam prima habet pro obiecto formali motivo non peccatum ipsuni neque aliquid connexum essentialiter cum existentia peccati , sed potentiam peccandi , vel aliquid aliudiconiungibile & cum peccato, & cum negatione peccati; secunda vero habet pro
obiecto formali vel peccatum, vel aliquid
333쪽
nia. Ex hae vero disserentia obiecti Gremalis oritur differentia e X modo tendendi . Nam cuia cognitio non supponens peccatum habet obiectum formale coniungibile etiam cum non existentia peccati habet/modum cognoscendi abstrahentem ab existentia, vel non rexistentia peccati; quia vero altera coptutio habet ob rectum formale connexum cum peccato, habet modum tendendi non abstrahentem. Vno igitur verbo ad interrogationem, utrum cognitio practica differat ab omni speculativa ex obiecto, vel e X
modo tendendi,dico, quod ab aliquibus differt ex obiecto materiali , ab aliis ex obiecto sotmali, ab alii, ex modo ten-
dedi praeisuo variarum Grmalitatura,vesper quem una abstrahat ab existentia operis altera non abstrahat , a nulla per modum tendendi specialem explicandum pergerniadium in dum', non quivalentem propositiona, de bono , ae necessario ex .plicabili per modum indicatiui Vo. Ι1Jum opponitur, quod omnis cognitio per i nodum indicativum habet pro fine veritatem,quam affirmat, distinguo: habet pro fine, in quo qu iescat, nego; habet pro fine, in quo non quiescat, sed ordinetur.adulteriorem finem operandi,concedo. Vt enim dici um, est cognitio per modum- indi
334쪽
De cognitione speculati repractica 3o 7 indicativum, qus est inclinatiua ad operandum, non quiescit in veritate practi Ca,quam cognoscit, sed habet pro fine ulteriori operationem,ad quam est inclinativa, eo pacto,quo grauitas,quia est inclinatiua ad centrum , habet pro fine centrum . Hinc patet disserentia inter hanc
cognitione, caedum est 1ncorruptibile,& hanc, bonum es dare eleemosynam . Utraque habet
pro fine veritatem cognitam; sed prima quia non est immediate, & ex obiecto inclinatiua ad operandum, habet ita pro fi
ne Veritatem cognitam,ut in ea sistat, acquiescat, ideoque est speculativa I secunda quia e X obiecto est inclinatiua , habet ita pro fine veritatem cognitam,ut in non sistat, ideoque est practica .
Ad 7. In quo petitur , ut e X plicetur , quid sit speculatio, & quid consultatio b& quos aetus includant, dico quod specu
latio est in usitio apprehensioniam iudici ou ,
ac mediorum,ex qtiibus sequattir aliqua ur' ritas speculatitia; e X. gr. cum quis speculatur, an C stum sit incorruptibile, inquirit
media,& cognitiones,ex quibus sequatur vel b c conclusio speculatiua ; ergo Gelum est imorruptibile et haec aliar,ergo non est in. corruptibile . Dixi amrbensionum , vel iudiciorum, quia aliquando speculamur, querrentes principia per se nota , & tunc quaerimus apprehensiones, ex quibus sequan
335쪽
tur cognitiones principiorum , non tamquam conclusiones ex praemissis , sed tam-l quam iudicia immediata ex apprehensionibus. Duplex autem potest assisnari speculatio Prima est,qua speculamur aliquod obiectum, nulla certa quaestione proposita: xt cum quis speculatur celum , non-- proposita certa quq stione ; & haec solum est speculatio inchoata. Vt enim perficiatur debet proponi aliqua certa quaestio,
ex. gr .qNid sit cistum , an sit animattim tyc.& hic est secundus modus speculationis, cum speculamur certa questione proposita, sed indifferentes ad utramque partem contradictionis . Tertius est, cum qu ri mus cognitiones, ex quibus inseratur una pars determinata contradictioni S e X-gr s. cum quis conatur demonstrare diuinai sexissentiam,quq rens cognitirines, ex quibus sequatur haec determinata conclusio Iergo Deus eristit. Consultatio est inquintio cognitionum aex quibus sequatur cognitio practica, ty dire ctitia ad faciendum aliquod opus,quod fumo nitur esse in nostra potestate hic, Ur nunc Ex gr. cum quis consultat, an ineat vitam
ecclesiasticam, vel militarem , supponit id esse in sua potestate , & qu rit cognitiones practicas,quibus ad electionem dirigatur. Ad consultationem sufficit suppositio per meram suspicionem,quod id, d
336쪽
De cognitione Jecvlativa, Ur practica 3ορ quo consuliatur, sit in potestate, nec re
quiritur suppositio per cognitiovem eui
dentem. Patet : cum enim quis consultat de modo acquirendi dignitatem a principe, non cognoscit euidenter, quod in sua potestate sit obtinere, cum non habeat dominium supra libertatem principis , sed solum habet suspicionem , quod
pollit obtinere . Cum vero euidenter cO'gnoscimus aliquid non esse in nostra potestate,non possumus de eo consultare . Vt enim Aristoteles docet, an Ilium si capium, confultat nemo , quia euidens est id a nobis non pendere. Similiter non po' test aliquis proponere ut speculativam
aliquam qui stionem, de qua euidens est, quod hic,& nunc pendet a sua potestate rex. gr. miles in bello non potest speculari,an in his circunstantiis fugiat, nec ne, sed solum potest de eo consultare , qui aeuidenter experitur id esse in sua potesta te. Si vero sit suspicio, quod aliquid non pendeat a nostra electione praeseti hic, &nunc, possumus circa illud proponere qui stionem speculativam, eo pacto, quo multi speculative inquirunt de suis electionibus futuris,ut an sint electuri vitam ecclesiasticam, vel militarem , & ad id sciendum adhibent etiam media astrolo
337쪽
31o uaestio XI. In consultatione , & speculatione plu- ires actus volutatis,& intellectus includuntur. Primus actus inclusus, vel praesuppositus ante ingrestum speculationis est,quod aliqua veritas sit independens a nostra electione hic,& i unc. Neque anim possuspeculari,utrum nunc ambulem,vel non , quia video euidenter id pendere hic , &nunc a mea electione . S cundus est curiositas sciendi aliquam veritatem , & applicatio intellectus ad inquirendum. Tertius in qui sitio per excitationem specieru , ac phantasmatum . Quartus inuentio , &iudicium de variis principiis , quae suspicamur conducere ad soluendam propositam quaestionem. Vltimus inuentio veritatis, & illius scietia ex. gr. speculatio,an cq luna sit incorruptibile , terminatur actu scientiae,quo concluditur b ergo est i hcore ruptibile
In consultatione primus actus est suppositio saltem suspicatiua,quod opus propositum pendeat a nobis. Secundus desideri usti aliquid circa ipsum determinandi,&applicatio intellectus' ad inquirendum ea,
quae possint dirigere ad determinationem. Tertius inuentio,& iudicium de multis ad determinationem conducentibus . Quartus collatio omnium inter se , & Vltima de ter minatio, vel dilatio determinationis
ad aliud tempus. Spcculatio habet pro fi
338쪽
De cognitione specularis Ur pramea III ine scientiam, ideoque omnes acitus in ipsa inclusi sunt speculativi Consultatio habet
pro fine electionem voluntatis, ideoqu omnes actus in illa inclusi sunt practici saltem extrinsece . Omnes actiis practici
sunt consultatiui, lAd 8. Cognitio, quam Deus habet de se ipso,est speculativa, cum non sit directi lua ad ponendum Deum Cognitio etiam,iquam habet de creaturis, videns y quodlata qua existunt , aliqua non exist ni Jque vocatur scientia visionis,est simit ei lspeculativa respectu illarum creaturarum lquae Videtur ut existentes,vel ut non exi .lstentes,quia non potest dirigere ad ponen-Idas creaturas,quas videt iam positas , li-lcet fortasse visio uniusHeaturae ut post alsit practica rei pectu alteritis, a cuius exi istentia vel non exilientia abstrahit. De imum cognitio, qua Deus cognoscit crea turas, abstrahendo ab earum exi flenti a lactualis quae cogntrio si cognoscat verita tecncte furias, vocatur scientia simplo cistin telligentii, si veritates contingentes, &lliberas,qualis est, quod si miracula
a Cbristo in Capharna acta sint in T rodur SIdone, Aceniremiam egissent , vocaturi scientia media,est perfectissime praetica & directiva, quia per illam Deus videt , qua bonitate sit bonum facere,vel non fa- e re quamcumque creaturam in quibus -
339쪽
3ra Quaestis XI. acunque circustantiis,& quq bona,vel malla sint secutura ex positione,vel non positione cuiuscumque creaturq ; ergo per λ'ctissime dirigit, & est perfectissime practica. Non tamen estxonsultativa, quia a Deo repugnat consultatio, utpote quae in cludit quamdam inquisitionem, & quemdam motum,que inquisitio repugnae Deo, qui cognostit omnesi veritates simplici intuitu sine ulla inquisitione , ac motu . Dum opponitur : ex Aristotele cognitio practica habet pro fine opus a cognitio Diuina non habet pro sine opus , ergo&c. Respondeo , quod eognitio praetica habet pro fine opus, vel electionem de terminatiuam operis: sic enim Aristoteles debet intelligi. Cognitio autem diuina s,
licet non hybeat pro fine opus externum ex ratione allata , tamen habet pro Bae electionem operis identificatam cun
diuina essentia . Eo enim ipso, quod habeat pro fine diuinam essentiam , habet pro fine omnia identificata cum diuina essentia .
340쪽
Vtrum ad executionem requiratur imperium ratior iis consequens electionem.
clx T Idetnr non requiri, ut docent plu-V res recentiores contra S. Thoma in 17. artic. primo. I. quia eo ipso, quod aliquis potens currere,velit effficaciter currere, determinatur proxime adcurrendum, sine ullo alio actu intellectus consequente actum voluntatis ; sed imperium rationis esset actus intellectus consequens imperium voluntatis; ergo imperium rationis non requiritur . g. Imperare est proprium voIuntatis; ergo intellectus non imperat, nec datur im-p6rium rationis . 3. Nos impertu explicaretur per verba imperativi modi, quibus postquam voluntas fecit determinationem esiacacem cur
rendi, intellectis diceret curre ; sed actus , quo intellectus diceret curre, haberet specialem modum tendendi non resolubilem in at armationem , qua per modum indicativum affirmetur aliqua veritas consistens in compositione praedicati cum subiecto,qui modi tendendi non debent admitti; ergo &c. q. Si requireretnr imperium rationis