장음표시 사용
341쪽
3Iq .Qu.estio XII. quod vocatur etiam imperium intimatiuum, maxime ut intima rex potestiis executi uis imperium voluntat s ; sed potentiq executive, e X. gr. potentia mortua non possunt percipere imperium voluntatis; frustra autem intimatur aliquid nopotenti illud percipere; ergo non requiritur imperium rationis . . Imporium ratio iis deberet esse cognitio practica; sed cognitio practica proponit bonum operandi; ergo imperium rationis deberet proponere bonum exequendi; sed cognitio de bono exequendi non dirigit ad exequendum , nisi medio actu voluntatis, ergo post imperium rati nis requiritur actus voluntatis,3 proceditur in infinitum. 6. Postquam intellectus cognoscit, quid bonum sit facere per ultimum itidi ciuis practicum,ut voIuntas id eligat, non requiritur alia intimatio per cognitionem habentem specialem modum tendendi, ac dicentem , hoc est faciendum; ergo postquam voluntas elegit , ut potentiae ex te riores exequantur, non requiritur alia
intimatio per actum intellectus dicentem,
7. Si postquam homo vult currere , NE exequatur ci co modo imperium voluntatis, requiritur actus rationis,quo dicat sibi imperium voluntatis, ac dirigat ad Cur'
342쪽
De imperio rationis . 3 IS grendum cum homo vult facere actum fi ldei, ne csco modo exiquatur tale imperium, requiritur actus rationis, quo cognoscens sis velle credere, dirigatur ad Credendum, cum vult facere actum con ltritionis, ne faciat cico modo, requiritur laetus intellectus,quo cognoscens se velle, ldirigatur ad faciundum actum contritio-lnis . Ex hoc autem sequuntur plura in-l commoda,ac praesertim quod cognitio re lRectat supra seipsam, & quod acius con-ltritionis habeat aliquod motivum creatu. Respondeo, quod ut homo exequatur
humano modo imperium voluntatis , requiritur imperium rationis conseo uens limperium voluntatis, quo sibi ipsi denun-lctet imperium voluntatis. Probatur: nam ut homo exequatur humano modo impe rium voluntatis, debet exequi sciens,quid voluntas velit,& directus a tali scientia ;co enim ipso,quod exequeretur nesciens, vel non directus a scientia, exequeretur lmodo ceco,atque adeo non humano: e X. gr. si exequeretur motum, vel nesciens se velle, vel non directus a tali scientia , exequeretur quod voluntas vult modo caeco, & irrationali. Quod si exequatur
imperium nesciens, e Xequatur caeco modo, per se patet. Quod vero si exequatur sciens quidem, sed non directus a scientia,adhuc exequatur iriationabiliter, &
343쪽
lcaece, probatur; qitia ut operatio fiat ra tionabiliter, & modo non caeco, non sit Lificit,quod procedat a iciente , sed requi- tritur etiam, ut reguletur a tali scientia :ita licet operationes nutritioni S e X. gr. procederent ab aliquo sciente , & cogi liante quo paeto nutriatur , adhuc quia lnon dirigerentur a tali scientia, procederent modo csco, & irrationali; ergo etiamsi executio imperii voluntatis procedat a sciente imperium,tamen nisi dirigatur a scientia,procedet cico modo , &irrationalii ergo ut e Xequamur Impertu humano modo,hoc est non caeco , & irrationali, requiritur, ut exequamur scietes quid voluntas velit,& directi a tali scientia; sed liqc scientia, & cognitio cognoscens quid voluntas velit, ac dirigens ad exequendum, est imperium rationis co sequens imperium voluntatis, quo nobis ipsis de nunciamus imperium voluntatis imperium enim est actus,quo subditus dirigitur ad exequenduin, intimando illi voluntatem superioris ; homo vero cognoscens quid voluntas velit, intimat libit ipsi imperi u voluntatis, qui dominatur in i homine,& per hoc se dirigit ad exequen-
dii;ergo ut homo e Xequatur humano mo
do imperi u voluntatis, requiritur imperiui rationis consequens imperium voluntatis, lutio sibi ipsi de nunciet tale imperium .li . Confir
344쪽
De imperio rationis 3 17 Confirmatur, nam cum homo vult cur
rere cx.gnvel aliquid aliud facere , c gnoscit, & experitur se velle : volitio enim, cum sit intime praesens in te licetiit,
neces rio mouet illum ad cognitionem experimentalem lui,scuto, ectum vis bile praesens oculo mouet illum necessario
ad visionem sui: alioquin sequeretur,quod posset aliquis peccare nesciens se peccare,nec habens conscientiae remorsum , si actus peecati,qui est actus voluntatis,non necessario moueret ad cognitionem e perimentalem sui ; nec esset verum , quod conscientia accuset nos de omnibus peccatisin quod Deus iudicabit unumquemque secundum accusationem, & testimonium proprie conscientiq. Si enim aliquisti peccaret nesciens se peccare , non posse risconscientia testimonium perhibere de heccato, quod nescit. Rursus h c co-Is
ritur se velle currere, dirigit ad currendum . Cognitio enim regulae, cui debet conformari operatio , dirigit ad operas ltionem; sed volitio currendi est regula , cui debet conformari operatio currendi , lcum homo debeat currere prout vult iergo cognitio talis volitionis estὶdirecti-ua ad currendum, praesertim quia nisi dirigeret cursum, conformaretur volitioni
curre adi caeco modo ; sed eo ipso , quod O R detur
345쪽
detur talis cognitio de actu voluntatis, &sit directiva, est imperium rationis, cum illi conueniat tota definitio imperii intimatiui; ergo requiritur imperium rationi S .
Ad I. Sicut cum Deus imperat aliquid
angelo , imperium diuinum non determinat proxime angelum ad executionsi, sed media intimatione,qua m notescat angelo,quam intimationem imperium diuinum essentialiter trahit; sic cum voluntas vult currere,imperium voluntatis non determinat proxime hominem ad exequendum , sed medio imperio rationis , siue intimatione, qua homo cognoscens imperium voluntatis dicit, atque intimat illud sibi,quam intimationem sua vi causat a eius voluntatis, utpote mouens intellectum ad cognitionem experimenta Iem sui. Nec frustra ponitur talis intimatio , cum requiratur , ut exequamur quod vo' lumus modo non ceco,sed scientes . Ad a. Licet imperium primo determinatiuum ad operandum si proprium voluntatis,quo est domina , imperium ta men de nunciatiuum est proprium rati nis. De nunciare enim est actus rationis ,& homo cognoscens,quid voluntas velit, dicit, ac de nunciat sibi voluntatis imperium , & sic exercet imperium denun
346쪽
De imperis rationis 3I9 Ad I. Licet hoc imperium exprimatur per verba imperativi modi fac hoc, curre, exequo tamen potest explicari per modii indicatiuum,quo quis sibi dicat, voluntas vult,ut curram. Talis enim actus cum in- timetum perium voluntatis , & dirigat ad exequendum, est imperium rationis . Ad q. Sicut quando quis imperat seruo dicens , vade in plateam , de nunciat seruositam voluntatem , & licet semus debeat ire in plateam per potentiam motivam, denunciat imperium sui voluntatis non potentiae motiuae,qui non perci pit,sed servo,qui percipit,& est operans , atque eXequens principale ut quod , licet utatur potentia motiva tanquam instru . mento operante ut quo, sic cum homo vult eurrere Aenunciat per rationem imperiuvoluntatis non potentiae inotius, quae non li
percipit,sed sibi ipsi, qui percipit , & est
principale operans ut quod,exequens quod vult per potentiam motivam τ tanquam per instrumentum operans ut quo
Ad . Cognitio practica dirigens ad
electionem,quae mouetur a solo bono,de bet proponere bonum;at cognitio praeti. ea supponens iam electionem boni,& dirigens ad exequilonem eius,quod iam est electum,ac determinatum,non debet pro' ponere bonum,sed imperium., ac eleitione, pure denunciando,quid voluntas velit.
347쪽
32o uaestio XII. Ad 6. Omnis actus intellectus cum certificet de sua existentia , est de nunciatio sui ipsius, atque adeo non debet intimari per alium actum , quid intellectus iudicet faciendum': at actus voluntatis eum non sit cognitio, non potest per se ipsum certificare de sua ex Ientia ; ergo ut homo sciat quid velit , requiritur cognitio: consequens Voluntatem , qua Co
gnoscat ipsum suum velle , quae cognitiqest de nunciatio imperii. Ra'd vero actus intellectus certificet de existentia sui ipsius, probatur,quia omnis actus intellectus relinquit memoria sui sed memoria est de obiecto ut ante cognito I ergo actus intellectus,quando existit,cognoscit*r non per alium actum,nam de hoc alio actoendit isscultas;quo pac o relinquat memorriam sui, nisi cognoscat emi i uin I re rgo ictus inteljeetus,eum existit br se ipsumeertificat de sua existentia. Confirmatur ,& explicatur argumentum : nam mem ria est de obiecto ut cognito ergo non sol tim est memoria Ohiecti , sed eti in co-
initionis habitet de obiecto I sed quod
cadit sub memoriam , cadit ut ante cognitunt; ergo ipsa cog nitio cadit sub minina oliam ut ante cognita; erso ni fi cogni-itio cadit sub memoria ut ante cognita irper se ipsam , cadit ut cognita petet aliam cognitionem reflex'm; ergo etiam iliae i ii di O cogni-
348쪽
i De imperio rationis Sarcognitio reflexa cadit sub memoriam; ergo ut cognita per aliam reflexam , &sic in infinitum,atque adeo datur memoria de infinitis cognitionibus reflexis , quod implicat. Nec vero repugnat, quod cognitio habens statim obiectum fundamentale reflectat supra se ipsam, licet repugnet,quod cognitio cognoscat se ipsam& nihil aliud: ex. gr. repugnat, quod CO-gnitio cognoscat se cognoscere , & nunquam afferatur obiectum fundamentale, quod cognoscit at quod cognitio cognoscens Deum cognoscat etiam se existere , non repugnat, nec est inexplicabilis, sed explicatur uno Verbo,dicendo , quod est cognitio cognoscens directe Deum existere , & reflexe quod existit talis comgnitio Dei . Ad 7. Verum est,quod seut cum homo
vult currere, dirigitur ad currendum a cognitione de voluntate currendi, quam habet, sic cum vult credere,dirigitur ad credendum a cognitione , quam habet de , sua voluntate credendi, & cum vult facere actum contritionis, a cognitione de voluntate faciendi talem actum contritionis ; alioquin exequeretur imperium voluntatis caeco modo, vel nesciens quid velit,vel sciens, sed non directus a scien-
'tia ad exequendum . Iam potest quari , quo pacto cognitio de imperio volun-l
349쪽
3 et a quaereio XII. tatis dirigat actum imni ratum tum fidei, tum contritionis idemque valet de Cateris actibus imperatis intellectus', aut Voluntatis an dirigat ita,ut si obiectum actus imperati directi, an ita , ut non sit
obiectum. Probabilius est , quod dirigat
ita, ut non sit obiectum . Primo quia ut homo e Xequatur imperium modo non ceco,sufficit , quod ipse cognoscat impe rium, non requiritur, ut executio cogno' scat imperium ; nam profecto e Xecutiones, quae non sunt actus intellectus, non cognoscunt imperium . Secundo quia cum voluntas imperat efficaciter aliquem actum,e X. gr. actum fidei, vel contritionis, imperat actum circa motivum , & obiectum adaquatum iam susscienter propositum, non aulcm proponit volitionem ut nouum obiectum, aut motivum ἱ ergo debet resultare actus imperatus circa obiectum, & motivum prescriptum a voluntate On aute circa actum voluntatis; sed imperium rationis dirigit mere ad executionem actus imperati a voluntate; ergo dirigit mere ad faetendum actum circa obiectum praescriptum a Voluntate ν ν non autem circa imperium praescribens, et eius intimationem . EX hoc vero cessant di Fcultates indieatae in argumen to, quod actus fidei, & contritionis haberent obiectum formale saltem partiale
350쪽
De facultatibus speculatiuis. 323 creatum,hoc est ipsum imperium rationis,& voluntatis , ac reflectςrent supra se ipsos, cum haberent pro obiecto imperium imperans tales actus,quq supponunt, quod imperium sit obiectum .
Vtrum quatuor facultates primaria sint speculativa, via practica .
o Rimo videtur, quod nulla ex iis sit, partim practica, sed omnes totaliter speculatiuae. Metaphysica enim , & physica
sunt totaliter speculatiuq . sed eadem est ratio de duabus reliquis,ergo omnes sunt totaliter speculativae a. Facultates speculatiuae & practicae non possunt habere unitatem, cum non habeant unum finem, & unum obiectum attributionis,a quo desumitur unitas facultatis 3 sed omnes quatuor facuItates phimariae habent unitatem . ergo vel sunt totaliter speculatiuae , vel totaliter pra
3. Videtur, quod logica sit totaliter practica. Moralis enim versanS circa ens minrale est totaliter practica 3 ergo etiam logica versans circa ens rationis .; . Videtur, quod logica sit totaliter spe-iςulativa. Si enim e set partim practica-.