장음표시 사용
451쪽
mentem , quod est animal rationale , cum homo per se , & necessario sit animal rationale, ita ut non posse non esse animal rationale .
Hinc vero patet, quod ad logicam spectat agere de uniuersalibus. Debet enim statue re,quale fit obiectum per ibiIe ; sed solum uniuersale est per scibile ; ergo debet agere de uniuersalibus, in quantum uniuersalitas subiecti requiritur ad stibilitatem per se. Ad I. Certum est, quod intellectus humanus potest habere sciesitiam de singularibus in uniuersali , per quam nimirum cornoscat illa, non distinguendo inter se. Sesum igitur dicimus, quod non possit-mus de singulari habere scientiam per se, per quam unum singuIare distinguamus ab altero per praedicata per se ipsi conuenientia, ut explicatum est. Dum opponitur, quia distinguimus unum hominem ab alio Petrum a Paulo . respondeo, quod distinguimus unum hominem ab alio per praedieata mere per accidens illis comenientia , nimirum per figuram ,
staturam , di alia, quae explicamus hoc
versia. Forma,sigura,Iocura stirpi non, lapatria, tepur
at ver8 per praedicata per se illis conuen lenti a non distinguimus , ut patet expe
452쪽
De Scientia ae singularibui qet SAd a. Intellectus noster potest qnidem versari circa singularia , sed ita ut accipiat eorum cognitionem a sensu : & quia sensus de singularibus non penetrat quid per se , & necessario sint , sed solum quid sint per accidens ; ideo intellectus humanus de singularibus habet solum scientiam per accidens a non autem scientiam per se.
Ad 3. Distinguo maiore; id , per quod
aliud scitur,ascendendo ab imperfecto ad persectum,magis scitur, nego; descenden do ab uno perfecto ad aliud contentum in ipso , concedo maiorem , distincta eodem pacto minore , nego consequentiam .
Dupliciter potest unum sciri per aliud.
Primo incipiendo a cognitione unius , quod est imperfectum , & ascendendo ad aliam cognitionem per fictam ; & tunc id per quod aliud scitur, minus scitur . Secundo a cos nitione perfecta uniΗs pro
prediendo ad cognitionem alterius ; & tunc id, per quod aliud scitur , magis scitur . In casu nostro intellectus incipita cognitione singularium a sensibus accepta , & penetrante solum quid per a cidens sint: tum vero per abstractionem ab ijs , qui per accidens conueniunt singularibus , progreditur ad cognoscendum quid per se sine in uniuersali . Ad Aristotelem dicentem singularia esse ma-
453쪽
gis nota nobis, dico , quod singularia j sunt magis nota scientia exprimente quid per accidens fini ; uniuersalia sunt magis nota scientia exprimente , quid per se sint, & per hoc possunt conciliari plura loca Philosophi, qu Lvidentur contra
ΡRimo videtur vera sententia Platonis, quod praeter singularia sensit ilia,
materialia, & mutabilia, dentur uniuer salia immutabilia, & immaterialia: eX- g quod preter hominem , & equum sensibilem, & mutabilem detur homo, & equus uniuersalis , insens bilis , & immutabilis. r. quia scuti se habet sensus ad obiectum sensibile, ita se habet intellectus ad obiectum intelligibile; sed quia sensus est materialis non potest attingere obiectum immateriale; ergo quia intellectus est im- materialis non potest per se contemplari obiectum immateriale; sed intellectus per se contemplatur uniuersalia , e. se quid sit homo, vel equus; ergo homo uniuer salis , vel equus uniuersalis sunt immate
454쪽
De Uniuersali separato , qa7'2ἰ Veritas , quae semper, necessario, &immutabiliter est , .non potest landari inlsubiecto, quod aliquando est , aliquando' non est; sed isti veritates quod homo
animal rationale , quatuor , tr rri aciunt
septem , semper s immutabiliter , ac ne cessario sunt; ergo non possunt fundari in obiectis , quae modo sunt, modo non sunt; ergo veritates necessariς non fundantur in singularibus, sensibilibus , sed fundantur in naturis rerum e. g. ista Ve ritas , quod homo sit animal rationale fu datur in datura hominis; ergo praeter singularia dantur naturq uniuersales . ili' icRespondeo , quod sape contingit, ut ex eo dein principio falso subiungendo
in minori propositiones Veras , ac certas, inserantur errores contrarii . In casu
nostro Plato, ae philosophi antiquiores conuenerunt in hoc principio , quod obiecta eodem pacto sint in cognoscente, sicut sunt in se ipsis. Subimebant Heraclitus , s& quidam atij antiquiores philosophi: omnia 'corpora sunt in se ipsis materialiter mutabiliter , & veluti in perpetuo quodam fluxu, cum modo sint,modo non sint, nunc se habeant uno modo, nunc altero modo; ergo omnia corpora sunt in cognoscente materialiter, muta
biliter, ac veluti in perpetuo quodam fluxu ; sed avi scientia mi requiritur, Ut do obie-
455쪽
obiectum sit in cognoscente immutabili- iter , & immobiliter , ita ut cognoscens habeat certitudinem,quod subiectium non potest aliter se habere ; ergo de corporibus non potest dari scientia : & quia putabant a quod in mundo nihil detur priter corpora , concludebant , quod absolute non datur scientia , neque ulla cognitio certa , & firma de rebus , sed solum cognitio quaedam fluxa , & mutabilis , ideoque apud Aristotelem lib. q. metaph. tex. a a. dicebat Heraclitus , quod sicut impossibile est aquam fluuii currentis bis tangere , quia cum secundo conamur tangere , iam preteriit, sic impose Ubile est de rebus mutabilibus formare 'cognitionem certam, & immutabilem , quis dum putamus , quod ita se habeant mutantur & aliter se habent. Hinc ubterius inferebant, quod intellectius non differt a sensu , sed est quidam sensus. Sicut enim sensus est potentia percipiens obiecta mutabilia mutabiliter, ita ut cum obiecta mutantur in se ipsis, mutentur etiam secundum apparentiam, quam habent in sensibus ; sic intellectus percipit solum obiecta mutabilia mutabiliter, ita ut non habeat de ipsis certitudinem , sed mutatis obiectis, mutatur etiam apparentia , quam habent in intellectu .
l Ex opposito Plato sura sit, quod
456쪽
l De uniuersali separato . qa9lobiecta e. g. homo, equus habent in in-lltellectu quoddam esse uniuersale , immutabile, necessarium, & immater ale: uniluersale quidem , quia homo, qui Cognoscitur,non est restrictus ad hoc, ut sit Pelirus , vel Paulus; immateriale , quia non test restricius ad hoc ut sit in hac materia, ineque ut pendeat a conditionibus maςebiae, e. g. ab hoc loco, .vel tempore z ne ieessarium , & immutabile, quia homo, iqui cognoscitur, necessario, di immutabiliter est animal rationale , ita ut non pose sit non esse animal rationale. Hinc vero lintulit, quod praeter obiecta singula a , materialia , sens bilia , & mutabilia den, itur a parte rei obiecta uniuersalia, imma terialia, pure intelligibilia , di immuta 'ibilia ; e. g. quod praeter homia es singula- tres , nimirum Petrum , & Paulum qui in ascuntur, & occidunt , & pluribus mo-
dis mutantur, deturi homo.uniuersalis, laternus , & immutabilis , qui semper, &lnecessario sit animal rationale , & no a dependeat a materia , neque a Circula istaneijs loci , & temporis . Haec aute a uniuersalia vocavit ideas , seu eXemplatria . Ratio est, quia idea est, ad cuius limitationem opus sit ; sed omnia singularia , materialia fiunt ad imitationem alicuius uniuersalis , & immaterialis: e. g. domus singularis , & materialis fit ad imita.
457쪽
qῖς estis XXVII. onem alicuius domus uniuersalis , n materialis , quam artifex sibi proponitontemplandam tanquam ideam domusiciendi;ergo homo uniuersalis est idea, z eXemplar, ad cuius imitationem fiunt mnes homines singulares.
Confirmabat, quia idqa operis factirqcedit opus factum a sed omnes homi- es singulares sunt saeti ι ergo praecedit liquis honio uniuersalis, qui sit idea
mnium hominum singularium: &quia mnes homines singit Iares sunt facti adnitationem hominis uniuersalis , dice' at, quod singularia fiunt per partici pa' onem id earum uniuersalium . Addebat, uod ide et uniuersales sit ni ob rectum in-zllectus , eo pacto . quo singulaesia sunt biecta sensuum . Sicut enim homo illi
utaris , materialis, & mutabiIis hiouetensum ad sensationem materialem, &mtabilem sui, sic homo uniuersalis , acn materialis , & immutabilis moti ed in 'diectum ad formandam de ipso definiisonem , aut demonstrationem immarealem , & immutabilem , per quam cer a , & immutabiliter cognoscitur , quoda est animal rationale , ut non possiton esse animal rationale. Hinc concluebat, quod scientia causatur in nobis X eo , quod ideae unii tersa Ies imprimanti nostris intellectibus imagines immuta
458쪽
De uniuersati separata . 63Ibiles sui, sicut sentationes causantur ex eo , quod singularia imprimant in sensesbus imagines sui mutabiles, ac delebiles.
Hae sententia Platonis sx principijs AristoteDcis resicitur multipliciter . Primo falsum est principium, ex quo Plato,& antiqui sumpserunt occasionem errandi, quod obiecta eodem pacto sint in co- 'noscente , quo sunt in se ipse . Patet: nam ipsa obiecta sensibilia sunt in sensibus modo quodam a 'tiora, & minus ma teriali, quam sint in se ipsis ἔ e. g. colores sunt in suis subiectis omnino materialiter, hoc est ita ut pendeant a dispositionibus ,& temperamento materit , cum non pose sit idem subiectum retinens idem tempe
ramentum ex uno colore mutari In
alium: at visio coloris est in oculo minus materialiter, cum oculus retinensium temperamentum possit recipere visiones diuersorum colorum, albi, nigri,& rubri &c. Rursus in eadem parte subiecti non possint esse plures colores : at in eadem parte oculi possunt simul esi visiones plurium colorum,aibi, nigri, rubri ; ergo colores sunt in vidente modol quodam altiori, ac minus materialiter , miramque dependenter a conditionibus
materis , quam sint in re ipsa . Ratio aprio xi est, quia. entia cognoscitiua per hoc
459쪽
uaestio XXVII. hoc ipsum , per quod sunt cognoscitiustia habent quamdam uniuersalitatem , per quam positat fieri quodammodo omnia , vel plura entia , ut dictum est quislion: as ; ergo nyn est mirum si cognoscendo entia materialia , possint illis dari aliquod
esse minus materiale , minusque restrictunti ac magis uniuersale, quam habeant
Secundo contra sententiam Platonis est, quia ridiculum omnino est, quod dum quirimus scientiam , ac definitionem obiectorum , quae videmus , p. g. ho minis equi SN non acquiramus scientia , ae definitionem eorum , sed aliorum s , quae solum sunt aequivoce homo , vel equus 3 sed hoc sequeretur , ergo &c. Probatur minor nam homo uniuersalis est solum aequivoce homo , equus Univer
salis est solus aequivoc E equus , sed nos acquirimus solum scientiam , ac definistionem hominis uniuersalis'; ergo &C. Probatur minormam homo uniuersalis disconuenit ab hominibus singularibus in essentia , proprietatibus, operationi bus , & accidentibus; sed homo disconueniens ab hominibus singularibus in omnibus his est aequivoce homo , S Ha ut in hoc sensu etiam baculus posset vocari homo ; ergo &c. Probatur maior :nam homo uniuersalis est essentialiter
460쪽
De υnmersati separato . 63 3 ternus , & immortalis, inuisibilis, lini pa ibilis , insensibilis , non circumscriptus Ioco, non habens certam figuram &C. , e Conuerso homines singulares sunt temporales , mortales , visibiles , passibiles, circumscripti is co , habentes certam figuram &c; ergo homo uniuersalis est omnino aequi uoce homo , ac similiter equus uniuersalis est aequivoce equus,
idemque dic de caeteris ideis; ergo dum quaerimus scientiam eorum, quq videmus, non acquirimus scientiam ipsorum , sed aliorum , quibus solum qui uoce conueniunt nomina obiectorum sensibilium , quod est absurdum . Hinc vero sequitur rursus , quod aufertur scientia physica , . Hoc enim est de ente sensibili, ac mutabili, & demonstrat per causam efficiente , ac materialem motus; sed non datur scie-tia de ente mutabili, ac sensibili, sed solium de id eis immaterialibus &insensibilibus; ergo aufertur sciencia physica . vertio non potest explicari , quaenamst participatio , qua Petrus, & alij homines singulares participant hominem si communem . Vel enim est participatio 'per identitatem, & hoc repugnata nam Petrus mortalis non potest identificari eum homine immortali. Rursus quo pa'
cto hic homo communis identificatur cupluribus hominibus separatis, ac separa