Quaestionum philosophicarum Syluestri Mauri Soc. Iesu liber primus quintus. .. Liber primus. Continens primam partem Logicae hoc est summulas, quaestiones proemiales ad philosophiam, & scientias, & quaestiones de vniuersalibus in communi

51쪽

2 6 cap. XII. bus rebus, excepto Petro , qui est umimens : at vero non homo dicitur de omnibus rebus,excepto non solum Petro, sed etiam aliis hominibus; ergo de pluribus

dicitur non Petrus, quam non homo. Non

animal dicitur de omnibus, non solum exceptis hominibus , sed etiam brutis ;ergo de pluribus dicitur non homo, quam non animal. Cum vero terminus finitus est uniuersalissimus, & complectitur omnia, qualis est terminus intelligibile , tum non potest infinitari , nisi verbaliter. Ideo cum dicitur non intellegibile , de nullo potest assirmari talis terminus, eum nullum

obiectum sit non intelligibile . De Termino complexo,ct incomplexo. Caput. XII. TExminus complexus est , cuius partes funt termini seorsim sumpti , qui habent eumdem signisicationem , quam simul sumpti ;eX. gr.homo altas est terminus complexus

nam partes ipsius, hoc est homo, & albus sunt termini, qui seorsim sumpti habent eamdem significationem ac simul sumpti.

In complexus est cuius partes scorsim sumptae nori habent eamdem signiscarioaem ac ut sumptae; ex. gr. Petrus est terminus incomplexus , quia partes ipsius nempe Pri& trus nihil set nificant. Dominus etiam Est

52쪽

De termino complexo a I

esi terminus incoinplexus,quia licet partes Do & minus sint significatiuae , tamen Leorsim non habent eamdem significationem quam simul. Respublica est terminus in complexus: nam si res,& publica sumantur seorsim non significant communitate hominum certis legibus deuinciam, quam significant simul,sed significant quamcumque rem , quae sit publica. Ideo potest dici aqua est rei publica; at dici nequit a- quo es re sublica . Collige duas voces synon imas, ex. gr.

gladius ensii non constituere terminum 3

complexum. Ratio est quia ad terminum complexum requiritur , ut. honstet ex partibus ς at duae voces senon imae non sunt partes Vmus termini: ad partes enim requiritur , Ut totum addat aliquid signi ficationi singularum partium : at gladius ensis nihil addit significationi huius vocis gladiu ; ergo vox gladitis non est pars.

De Termino Denominatiuo , ct Denominante. Cap.XIII. TErminus denominatiuus est qui ab a

tero derivatur, π quoad vocem Ur quoad significationem . IUus cx. gr. derivatur a

iustitia,& quoad vocem, & quoad signi'

53쪽

28 Cap.XIII. minativus:Studiosus e contra prout significat virtute praeditum non est denominatiuus a studio , quia licet derivetur a studio quoad nomen,non derivatur quoad significationendinec est denominatiuus a virtute,quia licet derivetur quoad significationem,non derivatur quoad nomen . Terminus denominans est ae qtio alter derivatur, Ur quoad nomen , Ur quoad signim cationem : ex. gr. iustitia est terminus denominans iustum , quia iustus derivatura iustitia quoad nomen , & quoad significationem.

De termino copulativo, ct non copalatiuo Caput.XIV. Copulatiuus est qui plura in rem, ly

rn vniam per accidens aggregata sun sicant , ut populus,exercitus,turba,ciuitas&c Populus enim significat plures homines in rei to per accidens congregatos, Terminus non copulatiuus est, qui significat in recto vnum, aut plura, non ut iii

unum per accidens congregata,vt Petrus.

Obijcies: isti termini natiis , domus stemplum , scamnum &c. non sunt copulatiui,& tamen significant in recto plures partes unius domus, aut templi in unum per accidens congregatas ergo &c. Respondeo terminum copulaturum signi-

54쪽

significare debere plura ut plura, hoc est expresse cognita seeundum pluralitatem; domus vero licet significet plures partes, non tamen significat ut plures , sed praecindit a pluralitate, ideo non est ternabnus copulatiuus .

De Termino absoluto, ct connota tuo Cinput. XV. AB solii tus est terminus fgnificans ut per

se sunt: ex M. Pcrru homo, . Cmnia , nomina substantiva sunt termini absoluti, quia significant ut stantia per se , nor vero ut adiacentia alios terminis , seu nominibus. Connotativus est termistis significans via diacens alteri termino, ex. gr.albus, iustus ,& omnia nomina adiectiva sunt terminicon notativi,quia fgnificant ut adiacentia alteri nomini substantivo, cum quo concordare debent in genere,numero, & casu . Vt id melius explicetur, nota duo esse genera rerum , substantias nimirum , quae per se stant,& sunt, e X. gr. Deu ,homines,Petrus,8 c.& accidentia, quae postulant adhaerere subitantijs; ex. gr. cognitio postulat adhaerere alicui substantiae cognoscenti, albedo debet adhaerere alicui substantiae albae . Huic duplici rerum generi correspon

55쪽

3o Caput. XV.

det duplex modus cognoscendi, & signi . sicandi : absolutus , quo con naturaliter debent significari substantiae per nomina substantiu a S & con notativus, quo conna turaliter significari debent accidentia per nomina adiectiva . Sicut enim albedo postulat adhaerere alicui substantiar, ex. gr. niui; sic nomen albus postulat adhaerere alicui nomina substantivo, ex. gr. huic nomininia, dum dicitur nix alba, concordando penitus cum eo nomine, eo pacto quo accidens coarctatur suo subiecto . Licet autem iuxta primum, & maxime

natiiralem modum significandi, substantias. significentur terminis absolutis, qni ideo vocantur nomina substantiva, accidentia vero terminis con notatiuis , qui ideir

co vocantur nomina adiectiva , tamen

possumus inuertere talem ordinem , &significare substantias per terminos con- notativos , & ad modum accidentium , ut cum dicimus animatus significamus animam ,' quae est substantia ad modum accidentium : & contra possiimus significare accidentia ad modum substantiae; ut cum dico albedo , nigredo &c. significo haec accidentia per terminos per se stantes,& ad modum substantiae.

Obij cies: nomen coena est connotatiuu , connotat enim tempus vespertinum , &tamen per se potest stare quin adiaceat

alteri

56쪽

De termino concreto 3 IaIteri nomini ; ergo aliqua con notativa possunt per se stare . Respondeo, distinguo antecedens : coena est nomen con notativum in sensu summu listico,in quo nunc agimus,nego antece dens ;in alio sensu, concedo antecedens ,& distinguo consequens : connotativa insensu summulistico possunt per se stare in ego consequentiam,in alio sensu, concedo consequentiam.

Termino concreto, abstracto. Caput XVI.

T Ex minus concretus est qui significat

compositum , vel quasi compotum ex subiecto, forma em. gr.homo est te rminus concretus,quia significat compositum ex corpore,& anima,ex persona,& humanitate: Deus est etiam termiuus concretus,

quia significat quasi compositum eX per λnain deitate;licet neque deitas sit forma sed quasi forma, neque persona sit subiectum,sed quasi subiectum ; albus.etiaest concretum, quia constat ex subiecto,& albedine. Terminus abstractus est, qui significat seorsim aliquam partem , vel qua si partem compositi, ei quasi compositi : ita humanitas est terminus abstractus , quia significat seorsim humanitatem,quae est pars homi-B nis, l

57쪽

set CapALXVI. nis, deitas est etiam terminus abstra etias,

quia significat deitatem, quae est quasi

pars .

Quia igitur intellectus considerat aliquando ipsa tota,& composita , e X.gr. hominem, Deum, album &c; aliquando vero progreditur ad considerandas etiam partes vel quasi partes; ideo aliquando utimur terminis concretis, aliquando abstractis. Concreta diuiduntur sicut ipsa composita . Quemadmodum igitur quaedam composita sunt substantialia, constantia nimirum ex materia,&forma substantiali, ut homo et quaedam sunt accidentalia , ac important formam accidentalem,ut albus quaedam logica,& rationis, importantia

partes distinctas solum logice , & perintellectum , ut homo in quantum dicit animalitatem,& rationalitatem , quae distinguuntur solum per in te llectum : quaedam virtualia importantia partes, vel quasi partes distinctas solu virtualiter,ut Detis, in quo personalitas , & Deitas solum distinguuntur virtualiter : quaedam sunt solum vocalia,in quibus partes vel quasi partes distinguuntur sola voce, & modo significandi, utens entitas enim est quasi forma sola voce, & modo sinificandi differens ab ente sic concreta quaedam sunt substantialia, quaedam accidentalia , quaedam physica , & realia , quaedam s

58쪽

Determino primae intentionis 33

logica , & rationis, quidam virtualia ,

alia solii in vocalia c. - a

De termino primae, O secundae intentionis. Caput. XVII. TZrminus primae intentionis est qtii

signiscar rem fecundumst Ur secundum

esse reale. Terminus secundae intentio nisi est qui signiscat rem vi denominatam a co gnitione, Irsecundum esse cogniti, Ur rationis.

Pro intelligentia nota primo posse res habere duplex esIe,.S duo genera praedicatorum . Primum esse consistit in praedicatis realibus quae conueniunt rebus secundum se,& non tantum per hoc,quod obijciantur alicui actui intellegitis, seu rationis:ex.gr.esse a /m est quoddam esse reale,quia nix secundum se est alba: Idem dic de praedicatis hominis , equi, cognoscentis &c. Secundum esse consiliit in praedicatis intentionalibus , quae nimirum conueniunt rebus pure propter hoc quod obijciantur actibus rationis .. Tale est esse cognitum. Petrus enim habet esse cogniti pure propter hoc,quod O'bijciatur cognitioni . Similiter esse pr. Gaitim, esubiectum cGnuenit rebus praecise propter hoc,quod obij ciantur cognitioni praedicanti,vel subij cienti. Ideo cum dico Petrtis est homo , Petrus constituitur B S subie-

59쪽

34 Caput XVII. ubiectum pure propter hoc, quia obi jci- ur huic cognitioni , quae sub ij cit Pe

trum s.

Termini igitur primae intentionis sunt qui significant res secundum esse , & prς

Termini secundε intentionis sunt qui

significant res secundum esse cogniti 1 &secundum praedicata intentionalia, qua conueniunt rebus pure propter hoe,quod ob ij ciantur cognitioni: ut cognitum si praedicatum, subiectum &c. Vt vero melius intelligatur vis horum nominum prima intentio,& secunda intentio, nota secundo, quod intentio est tendentia in obiectum. Sicut enim quod mouetur per motum localem tendit in aliquem locum,ita quod cognoscit per cognitio nem tendit in obiectum aliquod . Porro in ijs,quq mouentur, aliquando contingit,ut inueniant aliquod impedimentum S tunc redeunt, & reflectunt versias

pro ij cientem,eo pacto, quo pila parieti allisa reflectitur , & redit ad eum, qui proiecit. Tum vero in tali motu datur duplex tendentia. Prima, & directa est , qua pila tendit ad parietem. Secunda & reflexa, qua redit a pariete ad pro ij cientem. Simile quid accidit intellectui . Sipe enim per cognitionem tendit in

60쪽

l De terminis pertinentibus S c. 3 sobiectum, eX. gr. parietem , deinde vero ab obiecto, hoc es a pariete reflectitur in se ipsum,& in suam cognitionem , Rcognoscit parietem ut cognitum . Tunc vero cognitio , qua tendit in parietem vocatur cognitio directa , & prima intentio et cognitio vero, qua reflectitur ad se ipsum,vocatur cognitio renexa , & Ω-cunda intentio.

De terminis pertinentibus imperi nentibus. Caput.XVIII.

t V Iuiduntur vltimo termini.inter se I inuicem comparati in pertinetes,&impertinentes. Impertinentes sunt quorum unus non infertur, neque infra altam , neque exclarit,neqtie exciti litur ab altero,ut album, lduste. Neque enim valet illatio affrinati-lua,qua dicatur, est album ; ergo es diace .: neque negatiua,qua dicatur Ias alba ;

ergo non est dialoe .

Pertinentes sunt qui se inferunt, vel ea eludunt. Qui se inferunt vocantur pertinenres sequela,ut rationale, risibile. Valet enim est rationati; ergo est risibile. Qui se excludunt vocantur pertinentes repugnantia,ut album, nigrum: valet enim est

album; ergo non est nigrum ,