장음표시 사용
61쪽
3 6 Caput XVIII. dispar atos,contrarios,priuatiuos, contra dictorios,&relativos. Disparati sunt. qui signi cant res omnino diuersas , ut homo eo . Contrarij sunt qui se muttio exesu tint ab eodem subiecto,ut album,& nigrtim : albedo enim excludit a subiecto nigredinem , &nigredo albedinei Privativi sunt quorum Onus signiscat formam , alius priuationenia formae in subiecto apto ut coectim , & videns . ecum enim significat negationem visionis non in quocumque su biecto, sed iii subiecto apto ad videndam I ideoque Iapis non dicitur coecus,quia non est aptus ad videndum, sed homo dicitur coecus , quia est aptus videre. Contradictorii sunt,
quorum unus negat quod alius a mat , ut
possibile& imp aile . Relativi sunt
l ' Termini pertinentes sequela diuidun-inr in aequales , & inaequales . Aequa Iessiue conuertibiles sunt qui se mutuo inferunt, ut rationaIe, & risibile . Valet enim , est rationale; ergo est resibite, & e conuersos risibile ergo est rationale. In squales sunt qui se inferunt no mutuo, ex. gr. homo, Scanimal. Valet enim est homo ;ergo est animat,& no e conuerso est anima ,
ergo est homo. Ex his terminis in qualibus ille qui infertur, & non infert Vopatur terminus superior; ille qui inseri, non
62쪽
De terminis pertineneibus hyae. 37 . infertur, vocatur terminus inferior : Qe 'gr. animal est terminus superior respuctu hominis, quia insertur ex homine- ,& non infert hominem; homo est terini nus inferior respectu animalis , quia inffert animal,& non insertur evanimali . Circa allatas diuisiones terminorum aduerte, quod sicut licet esse musicum aliud sit, quam esse architectum, putest tamen idem homo esse musicus, & arcinite lanus , si calleat utramque arte misis.lsqέ lex. gr. e siet e rinin v mco n c re turi' sit aliu, iac esse terminum absbluturn, potest tan 'eadem vox esse simul terminus qoncretus & abso littus; ex. gr. holyy ςst t*rmigra concretus absolutus , categore iςui : scommunis Vt igitur. .Rq. R. con θ' dantur istae rationes terminorum, lumcul
quod aliqua vox possit essς, eminus unius lirationis 4 quila sit te i n us a te xjuVatio. lnis , aut e comaerso ἔ ita esse miteu' a esse architectum non confunduntur I qai multi musici non sunt architecti, &architecti non istini: musiςii. Sic in cani nostro terminus communis non confunditur cum coprilativo, quia multi termini commune S , e X. gr. hop lep&c. nor sunt copulativi, & inulti, copustativi, exi gr. Roma, Neapo a nqn sunt communes lcum. secundum eamdem significatione nae dicantnx de voica ciuitate . Similiter multi i
63쪽
38 Caput. XIX. ti conereti non sunt termini absoluti; ex. igr. albus , doctus 3 & multi absoluti non sunt concreti ; ex. gr. nigredo , albedo .
Me preprietatibus Terminorum . p. XIX. Ρostquam egimus de terminis, agen
dum est de varijs proprietatibus terminorum ; ac primo de suppositione, quae est praecipua terminorum proprietas. Surpositio in Utis termini pro aliquo suo signi cato . Cum enim idem terminus saepe significii plura , ille usus, quo utimur tali termino ad unum potius fignificandum quam aliud, vocatur suppositio .
- Ηide collige primo suppositionem differre a significatione per hoc, quod suppositio est determinatio significationis, in quis utimur voce : significatio vero est in erminata ad hoc , ut illa utamur,
Collige secundo terminos non supponere nisi in propositione. Ratio est quia ut supponant debet apparere in qua significatione usurpentum ae dum non forma-ltur propositio hoc non apparet; dum enim dico Caelum , adhuc non apparet an Vtar hac voce ad significandam se ipsam, an Coelum. Dum vero formo propositio
64쪽
De suppositione terminorum 39nem, & dico Coelum est vox, tum apparet, quod utar ea voce ad significandam ipsam vocem : cum dico Caelum est rotundum apparet, quod vi r ea voce ad significan dum Coelum.
bod sit suppositio materialis, ct formalis. Cap. Xae.
SVppositio materialis est 'sus termini pro
se ipso , Ur pro ipsa υoce , ac sono materia li ; ut cum dico Coelum est vox.. Termini
non significatiui qualis est muri non p's sunt habere aliam suppositionem, qu- auo
Suppositio materialis alia est naturalis, alia artificialis . Suppositio naturalis . est Uus termini pro se ipso fecundum id, quod babei ae natura : ut cum dico Coelum est vox : nam iste terminus habet a natura este vocem . Supposit, artificialis est Uus ter,ini prὸ se ipso secundum id, quod habet ab a te , Ur ab institutiaue humana , ut cum dico Coelum est nomen secunda declinationis . nam vox Coetam essea nomen secyndae qeclinationis habet ex libera homurum institu
65쪽
qo Caput. XXI. ni significatiui sunt capaces suppositionis formalis. Alia est propria , alia impropria, & metaphorica . Propria est et si siermini pro suo proprio signi atri ut cum dico homo es ridens Impropria est usus termini pro suo significato improprio , ut cum dicitur pratum ridet . Regula uniuersalis est,quod cum variatur suppositio terminorum semper argumentum est sophisticum , & non concludit ; ut cum dicitur : omne ridens monet labia ; pratum ridet 3 ergo mouet labia. Nam ridens in maiori supponit proprie in minori improprie . Similiter non valet Deusi est 'nomen secvindar declinationis ; Trinitas est Deus , ergo I rinitas est nomen secunda' δε- clinationis. Nam Dbus in maiori supponit materialiter , in minori formaliten
De suppositime sinplici, personali.
Cap. XXI. SVppostio simplex est et sus termini pro
suo signiscato prout denominato a conceptu, eui substat. is Suppositio personaIis est Uusitεrmini pro suo significato nude sumpto , Ur non prout denominatur 2 eonceptu, cui si Vat. Pro intelligentia aduerte voces signifieare res non utcumque , sed ut substant
66쪽
De suppositione terminorum qIdeterminatis conceptibias. Hinc est, ut aliquae voces licet significent eamdem re , adhuc tamen non sint senon imae, quia significant illam ut substantem , hoc est e X-
pressam diuersis conceptibusi: ex. gr. eam dem rem significant istae voces animal rationale , ac ista, vox homo, quaniloquidem homo, & animal rationale sunt idem Qmnino, & tamen non sunt voces synon imae,
quia illam eamdem rem , qua ys F ιρ
significativi expressam per conceptu nia obscurum , &, definibilem , voceri a imal rationale figni sicant ut expressam per con ceptum clarum, ac definitiuum, E cqnuerso gladius, Sc ensi sunt voces sypom-mae, quia significant eamdem rem ut expressam eodem conceptu . I -
Hoc posito, cum terminus ponitur pro suo significato nude sumpto , tunc est sep positio personalis S cum vero ponitur prolao significato non nude sumpto, sed ut denominato a conceptu , cui substat, &quo e Xprimitur, tunc est suppositio simplex . Regula vero ad id dignoscendi mrst: cum quod affirmatur de aliquo termi no verificatur de illo nude sumpto, ti no ratione conceptus, cui substat, tunc isse literminus supponit personaliter : cum vero quod assirmatur conuenit terminoi non nudo sumpto, sed ratione concepi's,li
67쪽
qω Cattit. XXI Ex. gr. in omnibus istis propositionibus :l homo est animal , homo est rationalis , est albui re terminus homo supponit personaliter. quia predicata animalis,rationalis albi&c. conueniunt homini secundum se , & non ratione conceptus , cui substant . E conuerso in his propositionibus homo est De ctra , homo est superior Petro , homo est praedi catum , subiectum σύ. terminus homo sup ponit simpliciter , quia esse speciem , esseiquid superius Petro, esse praedicatum a aut subiectiim conueniunt homini ratione conceptus,cui substat . Similiter in hac propositione : animal est genus tystipertui bomine , Petrus ess individuum, subjribite , Ur infe lius homine &e. termini animal, & Seirui supponunt simpliciter ex eadem
Notandum est autem, quod non solum termini primae intentionis , ex. gr. homo, animal , Petrus &c. sed etiam termini secundae intentionis, ex. gr. pra dicabile , subiectum, predicatum, genus, specieS&c. possunt supponere tum Impliciter, tum fersonaliter . Srepponunt vero sim'plicitem cum utimur illis ad significandas secundas intentiones prout denomi natas ab alijs cognitionibus reflexis, quibus exprimuntur: ex.gr. sicut in hac pro positione animal est genus , ly animat supinponit empliciter, quia denominatio gene
68쪽
De suppositione communi q3ris conuenit ratione cognitionis, qua e X primitur, sic in hac propositione prirui cabile est genus, pradicabile supponit sinipliciter, quia esse genus conuen i prΨdicabili ratione alterius cognitionis reficxl, qua eXprimitur.
Distinguendo istas duas suppositiones solui possitnt plura sophi mala; e X.
gr. hoc argumentum : homo est species ; Pe trus est homo ; ergo est species; non concludit, quia homo in maiori supponit simpliciter,m minori personaliter . Ex eadem ratio ne non concludit : animal est genus 3 equu est animal ; ergo eqtius est gentis z anima I et communitis homine , Er superius homine ; bselmo est animal; ergo est suferius, ur commAlnius homine . t
De suppositione communi , o discreta
Cap. XXII. SVppositio communis est istis termini
communii pro suosigniscato retinentescian commianitatem . Ita cum dicitur et homo sanimal, eJ rationalis , est risibilis Gre. homo supponit communiter, quia tales pridicationes conueniunt homini proue est ratio communis, atque adeo secundum totam iam communitatem.
Suppositio discreta est Uus termini pro
69쪽
qq Captit. XXII. suo signi aio singulari tantMm , vel sali m.
non retinente totam suam communitatem a rvt cum dico Petrus currit, homo currit ;
animal est rationais. Termini ergo singulares supponunt solum discrete : termini communes possunt supponere tum com muniter , tum discrete; ex.g. cum dicitur animal est sensitiuum ; terminus animal supponit communiter , quia pr dicatum sen sitivi conuenit animali secundum totam 3
suam communitatem: cum vero, dicitur animal currit ; animal es rationale; terminus
animal supponit discrete , quia pr dicata currentis, & rationalis non contremunt animali secundum totam suam eommuni
De suppositisne naturest, ct accidentali. Cap. XXIII. SVppositio naturalis est Utis termini proco , quod tui fmper , Ur necessario con-I uenit: ut cum dicitur homo est animal , est irationalis, est risibilis: nam omnia hic pri ldicata semper , & necessario conueniunti homini. Suppostio accidentalis est Uus terminilpro eo,quod illi convenit folum contingenter xlσ pro tempore importaro per copniam : Vticum dicitur homo eurrit , homo existit nam
70쪽
Desuppositione naturali sis currere, vel eXistere non conueniunt homini necessario, & semper, sed solun contingenter, cum possint non conuenire,& conueniant solum . pro tempore praesenti importato per copulam.
Qiis ritur an in propositione , in qua inferius prςdicatur de superiori, & magis communi, ex. gr. in hac animal est ho subiectum , hoc est ly animal supponat
naturaliter , vel accidentaliter.
Respondeo quod supponit natu aliter , sed discrete : supponit quidem discrete , quia supponit solum pro aliquo inferiori,
ut explicatum est cap. 19. Supponit vero naturaliter, quia alicui animali semper, Mnecessario conuenit praedicatum hominis: ideo suppositio Communis non consunditur cum naturaIi, nec discreta confunditur cum accidentali, quia potest aliquis terminus supponere naturaliter, & non supponere communiter, sed discrete ; ut cum dicitur aliquod animal est Mms; & potest supponere discrete, & non accidentaliter , ut in eodem exemplo .
De suppositisne distributiua ,
collectiua . Cap. XXIV. SVpersunt alis quatuor supposition es