Theologicae institutiones cum recta naturali ratione ut plurimum consociatae opera et studio A. Palma Cherubini

71쪽

DE DIVINIS ATTRIBUTIS IN SPECIE . SEU UIAE POTIUS

Tria nobis in hac quinta parte proponimus eTaminanda , scilicet Dei scientiam , Voluntatem D et providentiam. Itaque Sit.

in is

De Scientia. Dei. ' .

- Io3. Duplici aspectu considerari solet scientia Dei et quoad seipsum , et quoad res eAtra M., Primo aspoinctu quaeri solet num Deus Seipsum comprehendat, et cujus naturae sit ejus Scientia : Iu Seeundo , quomodo Cognoscit res praesentes , suturas, et poSsibiles ; et tandem quid sit Dei praescientia , et num destruat humanam libertatem. Sit ergo.

PROPOSITIO X.

Deus perfecte seipsum cognoscit, et co rehendit. io . Apostolus in priori Epistola ad Corinth. cap.

II. V. IO. ait. Nobis autem reoelavit Deus Per Uiritum suum: Spiritus enim Omnia Scmtatur , etiam

profunda Dei. Ergo etc. Etsi non desint alia testimo-

72쪽

Pura V. de Divinis a tr. in specia eu. 73nia Scripturarum, ut Malui. XI. V. . Nemo novie Filium , nisi Pater et nequa Patrem quis novit nisi Filius. Et Ioan. Cap. X. v. 1 5. Sicut nouiι me Pater , et ego cognosco Patrem : quia tamen nullimO- de videtur dubitari posse de hac veritate , idcirco Praetermittimus una cum auctoritate sauciorum Patru- , et sic naturali ratione breviter confirmamus.

IO5. Iam supra demonstravimus , et Vindicavimus , Deum esse persectissimum , et quidem in omui genere persectionum. Sed cognitio , Scientia , Sapientia est essentialis perlectio : Ergo Deus est absolute infinitus in omni genere coguitiouum , scientiarum , et Sapientiae . Sed cognitio, Scientia, et . Sapientia Dei quoad terminum ejuS extra se , est sinita , et limitata, quia finitae,

et limitatae sunt creaturae , quae Sunt eXtra Deum, .Ergo ut infinita sit coguilio Dei debet persecte coguOScere , et comprehendere SeipSum.

Io6. Quod unum objici solet contra hanc thesm , illud est: nimirum , quod repuguat, ut eas infinitum esuti est Deus , ullo modo possit comprehendi , quoniam comprehensio dicit sinem , et limites. Sed insipienter

prorsus id opponitur. Etenim nihil magis Verum, quam quod facultas cognoscens, et comprehendens sit propor tionata , et juxta naturam rei , quae debet cognosci - , et comprehendi , nec illa inferior. , Sed facultas cognoscendi in Deo est infinita aeque ac ipsius Natura. Erg eae. Et id eo vel magis est verum , quod in . Deo non est disti actio , sed quae altributa nos mente distinguimus , omnia in Deo sunt unum et idem. Ergo Scien-

tjR , Natura , et Esseulia Dei, suut uuus, et idem De-

73쪽

74 Lasti . Theo . Lib. III. de Deo mo etc.

us. Ergo sicut lumen alio lumine non indiget , ut videatur , sed totum ipsum per se videtur , ita Natura , et Essentia Dei tota cognoscitur , et comprehenditur a Seipsa , sive a sua Scientia. Sed cujus naturae dicenda est infinita Dei cognitio , et Scientia 2 Quid cum illa profundissimae tenebrae nostrae mentis , ut coguoscere quaeramus 7 Sed nihilominus sit.

PROPOSITIO XI.

Dei Cognitio , et Scientia non est per ratiocinium.

Io . Prob. Deus , quia persectissimus omni genere persectionum S 5 , necessario cognitionem , et scientiam liubet persectim mam. Sed cognitio , et Scie lia per ratiocinium dicit imperfectionem. Erga etc. Prob- min. Ratiocinatio est actio, qua ex veritate duorum judiciorum unam ideam communem habentium , veritas deducitur tertii judicii , quod efformatur ex ideis peculiaribus iIlorum judiciorum. Ergo ratiocinatio Supponit vel ignotam , vel saltem non certam cognitionem istius judicii tertii; et idcirco dicit imperfectionem. Sed Deus elimia persectissime cognoscit, secus in ita non esset ipsius scientia et cognitio. Ergo Dei cognitio etc. Io8. Dices: Scientia communiter definitur per habitum , seu promptitudinem , demonstrandi quae asseruntur. Ergo vel in Deo non est scientia proprie dicta, via

est per ratiocinium. , . A

Vana prorsus , et perridicula objectio l Allata scientiae desinitio convenit scientiae hominum, qui paul-

74쪽

Pars V. de minis avr. ia veris etc. 75 Ialim augent numerum suarum cognitionum ope tanquidissimi luminis rationis , non vero scientiae Dei , qui unico obtutu , si ita loqui fas est , omnia persectissime videt , non Vero Rrguit , res , causas. , et effectus. mnes. Immulabilis est Deus et Ergo nihil de novo potest acquirere. Persectissimus est r ergo nequit augeri ejus scientia , et cognitio. Eternus est : Ergo Omnes Cognitiones ipsi sunt in actu. Cognoscit effectus omnes iusuis causis : ergo Vidit , non arguit ex comparatione duarum idearum cum tertia , ex qua habetur ratioci

nium

3ο9. Hic quoque quaerunt Τheologi , quomodo cognoscit Deus res praesentes , suturas , et mere possibiles : et propterea Dei scientiam dividunt in scientiam visionis , et simplicis intelligentiae , et illam Deo tribuunt respectu rerum praesentium et suturarum , hanc vero pro rebus tantummodo possibilibus. Quinimo Ludovicus Molina inadaequatam existimans hanc duplicem divisionem , tertiam invexit, quam scientiam inediam appellavit , acriter sustinens , cum ipsa preVideri a Deo res nec Vere suturas , nec mere possibiles , sed certo suturas, si apposita conditio confirmaretur , uti E. G. suit conversio Tyriorum , si Christus apud illos miracula patrasset. At, bona pace Theologorum , istae, et aliae multae divisiones scientiae Dei nobis superfluae, et inutiles videntur. Si omnia Deo sunt in actu , cui tamen multiplex divisio scientiae in illo 3 Sed nihilominus ne prorsus recedamus a Consuetudine caeterorum ,

Sum malim nonnulla attingimus. Itaque sit, et quidem de side.

75쪽

PROPOSITIO XII.

Deus Perfectιssime cognoscit omnia Praeterita , Prae entia, et futura cujias cumque generis, non POS Sibilia cuncta , et internas cogitatioties cordium.

II O. Prob. I. Ex scriptura. In psal. CXXXVIII. V. 5. legimus. Ila cogn isti omnia nouissima , et antiqua. Ergo Deus coguoscit praeterita. Ecclesiastici cap. XXIII. v. 28. et seq. oetidi Domini multo. Plus luci ores sunt suer solem , circummiciqntUS Omnes vias hominiam , et Profundum abyssi , et hominum corda ιntuentes in absconditas ρartes. DO-mιΠO enim μο , antequam crearetur , Omnια Sunt agnita: .RC Perfectum remicit Omnia. Et Isaiae . cap. XLI. v. s3. Character Divinitatia ponitur in scientia futurorum. Annuntiate , quact Mentu ra Sunt in Iuliarum , et sciemus , quia Dii ratis S. Ergo scit Deus omnia quaecumque et intima cordis hominum, et sutura etiam conditionula ; etenim Malth. cap. XI. v. ai. Christus ait. Vae tibi Corozam , . pae tibi Bethsaida , . quia . si in Tyro et S done factas essent uirecites., , quae factae Sunt, in vobis , Olim in Cthcιο , et cinere Poenitentiam egis-εent. Quoad praesentia susscit , quod scripsit Mostolus ad Hebraeos cap. IV. v. I 3. Non est ulla Creatura ιnνιsιbitis in confrictu eos: Omnia autem y uda , et verta sunt oculis ejus. De internis eo

dium cogitationibus habemus etiam in psalm. CXXXVIII

76쪽

Ars V de Diuinis αν. in sprete ela. 77 π. I. Intellexisti cogitationes meas de longe. Item in lib. I. Paralip. mp. XXVIII. v. s. legitur. Omnia enim corda scrutatur DominuS , et uniνersas mentium cogitationes intelligit. Tandem Ieremiae cap. XVII. V. I O. Scriptum est. Ego Dominus scrutans cor , et probans renes. Quoad Vero possibilia , sic argumentamur Deus persectissime cognoscit , et comprehendit

guoscit , et comprehendit suam Omnipotentiam. Sed possibilia , scilicet quae intrinsecus non repugnant, Sunt objectum Omnipotentiae Dei , Dei omnipotentia sub- Sunt , et ab eodem , sensu , quo saepe diximus , ad existentiam Vocari possunt. Ergo dicendum , quod Deus persectissime etc. III. Prob. I. Theologica ratione. Omillimus auctoritalem Sanctorum Patrum , quoniam quisque praesupponit , illog uno ore hanc veritatem saleri , et docere , quia consormis est Sacrae Scritturae , et naturali rationi , et sic ratione ipsa confirmamus. Deus aeternus est. Sed aeternitas excludit praeteritum , et su- iurum , et solum agnoscit praesens: hoc est , quod respectu nostri fuit , aut erit , id respectu Dei est in actu. Ergo omnia praeterila , et sutura Deo sunt in a-eiu. Ergo quae respectu nostri Deus creavit, aut creabit , ex parte sui omnia actu. creat. Sed omnis agens

intelligens utique , quae actu secit , cognoscit. Ergo Deus summus et persectissimus intelligens , persectissime. cognoscit quaecumque sicit , scilicet praeterita prae redita , et sutura , et quidem libera etiam , et contin-Pulia , quia si quisque nostrum videt, et cognoscit ,

77쪽

8 Iussit. Theot Lib. In de Deo mo etc. quae Coram se homines actu libere agunt , . persectissime quoque videt, et cognoscit Deus omnia sutura ibbera , quia ipsi in actu sunt omnia. Quoad possibilia autem simpliciter , aut sutura couditionata , etiam ista persectissime videt , quia , ut diximus , persectissime cogu0Scit , quae sua subsunt Omnipotentia. Concludendum igitur etc.

Argumesita Aduersariorum.

II s. m. I. Egechielis cap. II. v. h. habemus. Haec

dicit Dominus et si fortes imi audiant , et si foris

quiescant. Item cap. XXVI. V. a , et Seq. Ieremiae scriptum est. Noli aubtrahere oerbum, si forte au- dranι , et mnνertantur. Quibus positis , ita fas est argumentari. Scriptura loquens de scientia Dei respectu suturorum utitur particulis forsitan forte etc. Sed partieulae istae non significant certitudinem , quae est Veruseharacter scientiae , sed dubium , aut probabilitatem. Ergo non habet Deus veram scientiam suturorum.

u. Admissis Scripturae testimoniis , sed dist. maj. Et Scriptura utitur illis particulis forsitan forte . ad indican- dum dubium eventum suturarum ex parte hominum, Conc. Ex parte Dei , nego. Et contra distincta min. nego cons. Itaque Scriptura ad indicandum dumtaxat , aliquas res esse dubias , et dissiciles respectu hom tuum , aut etiam ne ignari homines in dubium ponerent liberum arbitrium , oppositas particulas adhibet. Apposito ergo Hieronymus in eaput XXVI. . Ieremiae ait. ' Verbum

ambiguum forsitan Maestuti Dirinae non potest

78쪽

convenire, sed nostro loquitur assectu , liberum homini seruetur arbitrium. Et recte quidem Etenim si respectu Dei omnia sunt in actu , quomodo proba bilitas , et dubium esse poterit respectu illius 2 Nunquid infinita scientia Dei non certo agnoscit praesentia' Absit Blasphemia tanta lxi S. C. Atqui revera Sacra Scriptura docet, Dei scie

tiam non attingere sutura. Ergo etc. Prob. Libro IV. Regum Cap. XX. V. 1. habemus , quod per Isaiam Deus praedixit Ezechiae: Morieris tu , et non pives. Et lamen Ezechias ab insirmitate convaluit. Item Jonae cap. III. V. 4. certo praedixit subversionem Ninive. Ad c quadraginta dies , et Ninioe subue tetur. Et lamen subversa non fuit. Ergo ex scripturis revera Dei scientia non attingit sutura. v. Dist. ant. Et Ezechiae mors, et Ninive subversio sutura in Scriptura praedicuntur , servato actuali ordine

naturae, Conc.; praedicuntur revera et absolute sutura , eui causae removerentur , nego. Itaque revera EZechias

juxta. suae infirmitatis naturam mori di bebat. Sed humiliter rogavit Dominum , et Deus speciali virtute , praeter consuetas naturae leges , illum sanitati restituit. Sic et Ninivitae propter euormia scelera perimendi erant. Sed conversi sunt, et egerunt poenitentiam: et Deus miserintus illorum dedit veniam , et Vitam. . ' , II 4. C. Atqui ex Scripturis constat , Deum nescire sutura. Ergo etc. Prob. Geneseos cap. XXII. V. 12.

legitur , quod Deus Abrahae dixit. Nunc cognoui , quod times Deum. Ergo antea Deo iguota erat Abrahae j

stitia. '

79쪽

u. Allata verba metaphoram exhibent. Sensus itaque est. Nunc reνera , Abraham , tua Prompta et di scilis obedientia interficiendi propter me Fιlium Baac, quem simul credis futurum Patrem multoru/n PO- Pullorum , OStendisti, quantum me times: Sed ego jam CAENOveram , quia quod tu nunc fecisti , jam mι- hi semper ab aeternitatae fuit , me , Praesens. II 5. Dices. Habacuc cap. I. v. i 3. haec leguntur de Deo. Mundi sunt oculi tui , ne Oideant malam , et

respicere ad iniquitatem non poteris. Ergo nec Omnia praesentia cognoscit Deus. Et merito quidem noscit Deus

peccata , quia ibia non sunt in se quid positivum , sed tantum dicunt negationem alicujus boni ; hoc est sunt nihilum , et nihilum nequit positive cognosci. Sensus allati testimonii. est , quod nullatenus Deus approbat peccatum , sed invite dumtaxat permittit , ne destruat in homine liberum arbitrium. Caeterum plena

est Scriptura testimoniis , quibus clarissime , asseritur , Deum cuncta nosse peccata , et malitiam hominum. Sic psal. LXVIII. V. 6. Delicta mea a te non sunt abscondita. Et Genesis cap. VI. v. 5. Videns autem Deus, quod multa malitia hominum esset in terra. 'Ad alterum dico , quod licet peccatum it privatio

boni, optime tamen cognoscitur ex bono illis , cujus est privatio. Quocirca D. Thomas l. p. q. XIV. ait. Quod Deus cognoscit bona , cognoscit etiam mala , sicut per lucem cognoscuntur tenebrae. Quinimo si solus Deus persectissime cognoscit summum bonum , Cujus peccatum est privatio , et item persectimime cogno Scit suam aeternam legem , cujus peccatum est trasgres-

80쪽

Ars V. de Dialias altr. sa specie est. 8lsio , ipse solus etiam persectissime cognoscit summam malitiam peccati. D6. Solent Adversarii opponere quoque Plures Sanctos Patres , et praesertim AuguStinum , qui enixe execratus suit in Deo scientiam conditionatorum. Nos itaque respondemus , quod Augustinus negavit hanc scientiam in sensus Pelagianorum, et Semipelagianorum , non Vero absolute , . et quo sensu nos defendimus. In sensu quidem Pelagianorum , quoniam ipsi contendebant, homines praedestinati, quia eorum bona opera praevidet implenda solis naturae viribus , non Vero sub auxilio gratiae. In sensu etiam Semipelagianorum , quia isti asser hant , ea de causa ex duobus insantulis unum vocari ,

et alterum non vocari . ad Baptismi gratiam , quia unum , et non alterum praescivit Deus , si vixisset , per desia . deria naturalia , iet fidei initium , sine gratia, sibi ob Sequuium. Itaque Augustinus ad perstringendos utrosque, Scientiam futurorum conditionatorum , quo sensu illi accipiebant , negaVit. III. Ex dictis , et maxime ex aeternitatis definitione quam praeler demonstrationem, quam ex naturali ratione

dedimus , Div. Thomas totis viribus sustinet parte prima , quaest. XIV. art. XIII. , sequitur , quod ex hac Dei insultibili scientia suturorum , cujuscumque generis ipsa sit, nullimode offendi potest liberum hominis arbitrium. Etenim si qui actu videt liberas nostras actiOBP , etsi illas certo cognoscat , nihil tamen nos cogit des ponamus ; quomodo scientia Dei de suturis liberis laedere poterit liberum arbitrium , si actiones illae , quae respectu nostri sunt futurae, respectu Dei jam sunt iu 'Tom. III. 6