장음표시 사용
101쪽
rum id test antibus ; utpote cum haec liberiori sanguinis itineri majoiein adhuc obicem ponant, sanguinis copia& impetus ad alia pulmonum vasa ruens, lim: facillime distendit, aperit atque distumpit.
Sanguinis transitus admodum promtus est per renesccolatorium, ob viam a corde ad renes brevem, &quod renum pori ac tabuli urinosi valde laxi sunt, unde le-ruin salium facile absorbetur. Seholiou. Celerrimam sanguinis per renes eorumque Vasa emulgentia trajectionem, clarilsine copia urinae, quae brevi tempore post potum largiorem mittitur, comprobat : neque enim ulla alia via brevior a ventriculo ad renes adhuc dciccta est, quam quae per vasa lactea ad due una thoracicum, Se ad cor , & postea ad renes, pertingit. Et quia celerrime sanguis per arterias emul gentes in renum siubstantiam adductus, per venas r meat, hinc necesse est, ut mox alius, eadem celeritate, sequatur, quo fit, ut urinae secretio cito peragatur.
De excellenti circuli sanguinis ad conse a-rionem corporis Uu. 3 I. PRaestantissimi & plane mirabiles sunt effectus, quia sanguinis circulo in corpus & animam redundant. I. II. Circulus sanguinis chylum mutat in sanguinem, sue causa est sanguificationis. Sobolion.
Equidem chylus proxima materia sanguinis est: attamen vitae, nutritioni de actionibus animalibus minus inservit, nisi prius in sanguinem mutetur; quandoquidem ille valde a sanguine dissert. Nam chylus, non secus ac lac, ex pinguibus, aquosis & terreis partibus, Quae facile a se invicem secedunt, est compositus, in sanguine vero ejusinodi partium secessio non observatur; chylus stagnatione, non secus ac lac, acescit, sanguis vero scutet ac putrescit de sal volatile exspirat. In chylo pinguedo ost valde temperata, in sanguine s lina & penetrans; chylus est albus ic caret gelatina, sanguis vero est succus gelatinosus, rubicundus.
Ut chylus in sanguinem mutetur, nccesse est, ut nexus de unio partium , chylum constituentium , primo dissolvatur, secundo , ut dissolutae partes rursus de novo, ratione figutae ac situs, combinentur, sicut textura sanguinis est ; tertio, ut partes ad novam hanc textinram subeundam inutiles separentur.
Scholion. Novimus ex philosophia experimentali, corporum diversam sormam, virtutes atque proprietates, a situ, figura & nexu partium dependere , quibus mutatis, mutatur , & qualitas, & virtus, corporis: si quis itaque unum corpus in aliud velit transmutare, opus est, ut priorem teκturam partium dissbluat, de novo vero talem earundem combinationem Efficiat, qualem corpus, in quod traicimutari debet, obtinet.
Ut chylus sanguinis naturam induat, animadvertimus, praetur ipsum sanguinem ejulque motum, complura viscera conspirare.
Ut chyli partes a nexu suo liberentur & intime eum sanguine misceantur, id optime Felsicitur in pulmonibus. Gholion.
Videmus id elarissime, dum sanguis, ex dextro co dis ventriculo omissus, crassus apparet ipsique chylus summatat, Ex sinistro vero spumosus, floridus & fluxilis redditur. I. VI. Ad eandem partium chyli divulsonem & intimam cum singuineis combinationem, sanguinis transitus per vasculosum lienis viscus multum iacit. Soholion. Quod in pulmonibus non persectum , id ulterius Ilen absolvit, cujus stactio maxime in eo consistit, ut partes sanguinis de chyli, transitu per innumerabiles Vasculorum myclades , in minimas moleculas dividantur, divellantur atque invicem misceantur.
Ut chylus sanguinis naturam induat, id optime perficitur in venarum toto systemate, ubi tardior sanguinis est progressio, qua optime partium assimilatio fieri potest. I. VIII. Sicuti portio vini immissa in acetum, diuturna dige-sione ac maceratione, in illud convertitur: ita etiam chylus, intime cum sanguine mixtus, diuturniori mora& calore, demum cum ipso consermentatur, inque vasis maxime venosis , figuram, texturam de situm partium sanguinis allum it. Seholion. Contextus sanguinis est maxime glohosius, sive sanguis constat eκ minimis globulis, fluido innatantibus, qui perpetuo circa axin motu rotantur. Huic globulorum motui & collisioni quando paniculae alienae figurae sese interponunt, tunc prominentiae harum facile deteruntur, abraduntur, ut figura identidem fiat globulosa.
s. IX. Chylus multas superfluas & connubio sanguinis repugnantes , aqueas nempe, falsas, mucilaginosas, inlinu recondit partes, a diversitate simentorum desi mundas, unde opus est, ut ab earum consortio liber tur, in quod excretiones per omnia emunctoria comspirant. Soholion.
Εκ dictis iam apparet, sanguificationis officinam perperam a veteribus in hepate, & a recentioribus in corde collocari, neque hujus causam spiritum in corde vitalem, aut peculiare in sanguine formentum, statui posse: sed praecipua viscera, cinunctoria, immo ipsulnsanguinem, symbolum suum conferre, ut ex chylo sanguis fiat.
Chylus, dum in sanguinem mutatur, induit colo rem purpureum , qui de intima partium mutatione, mediante calore & motu facta, testatur. Soholion. Unde rubedo sanguinis suam habeat originem, su pra abunde satis discussimus.
Ad chyli mutationem in sanguinem, &ipse sanπuis,& omnium viscerum lanctiones, conspirant: hinc comnquitur , hisce lauis, cessare quoque sanguinis boni ge
102쪽
De excellenti circuli sanguinis ad conservationem &c.
. Scholion. I. XIX. Dissere utique in sanguinis productione natura a natura, Corpus , corpore, in nonnullis celeriter ingens a copia mussa reparatur, in quibusdam vero valde languiue id procedit. Semper vero citius sanguis in compore spongios, de laxo, exilibus Se copiosis venis in Bucho, quam in gracili, fibroso ac majoribus, sed paucioribus vasis dotato, producitur.
Sanguinis circulus causa est caloris in corpore nostro.
Seholion. Calorem esse intestinam partium stilplaurearum sanguinis vehementiorem a Sitationem, Vel ex eo cognoscurnus, quia, quo progremo dc circuitus sanguinis est celerior , ut in labribus, quarum pulsus celer de vehemense missimus indux est, eo magis calor in universo cor
Pore augetur, qui, depastendo humidum, sitim ine tinguibilem, vigiliam & marcorem inseri, simul ac vero pullus rursus naturalis fit de circuli intensio minu tur, calor etiam corpus deserit: cum enim sanguis c terrime per vasa strictiora de angustiora, propter spas. imiam sebrilem reddita, sertur, partium ejus sulphure rum ad paries solidas major fit attritio , appulsio, unde aether in rapidissimum calidum motum conjicitur.
Omnia, quae circulum sanguinis potenter augent, ea quoque calorem intendunt: Sc quaecunque ejus motum retardant, illum minuunt. Seholion. Quia motu laboriose , corporis exercitatione, vehementi vocis exercitio, aere existente nimis calido, potu pirituose & volatilibus aromaticis medicamentis, pulsus celerior evadit: hinc quoque ab iis crescit calor; ab humectantibus vero, a papaveraceis , ab acidis 8c nitrosis, cum pulsus debilior 6c tardior evadat, calomminuitur de corpus deserit. I. XV.Cum calor corporis a sanguinis assi u dependeat; sequitur, ejus influxu intercepto, partes frigore corripi. Soholion. Clarissime id conspicimus in principio intermittentium, ubi, ob spasticas cutis strieturas, venae comprimuntur , ut ad summam cutim sanguis pertingere n queat, hinc frigore dc horrore ea asscitur.
Calor temperatus ad vitam ac sanitatem tuendam valde est necessarius.
Quia partes solidas ac rigidas flexiles reddit, poros
ει vasa expandit ac aperit, de humores, dum fluidas partes cum solidis intermiscet, tenuiores ac fluidiores reddit: quare calor ad perspirationem, ad circulum sanguinis per minima vasa promovendum, ad nutritionem quoque, multum facit.
Calore dura corpora flexilia reddi de poros expanesi, crassa attenuari de liquari, ut minima spatia ac du tus eo lubentius subire possint, chymicis ac physicis e perimentis copiose adstrui potest.
Calor mgori ambienti resistit, quod vitae 3c consem vationi corporis valde est inimicum, humores inspissam do, poros occludendo de partes flexiles rigidas efficiendo. Frid. Hosmami Oper. Tom. I. Circulus sanguinis est causa secretionum de excretim
num, quae fiunt in corpore nostro. Seholion.
Ut corpus , in quo vita celebrari debet, ad debitum
augmentum perveniat, te ut succi, motu continuudeperditi, reparentur, opus erat nOVO succorum recem
sum apparatu, quo ingestio de digenio alimentorum spectat. Quia vero haec varii generis succos suppeditant, quorum aliae partes utiles , aliae inutiles ac si perfluae sunt, hinc illae in usum secernendae, hae veru ejiciendae. Hinc patet, sine secretionibus de excretioni bus, corpoIa animantium conservari non posse. Hae vero non aliter nisi sanguinis motu perficiuntur, hic eninatam utiles, quam inutiles humores recipit , dc utrosque per diversa organa de emunctoria luparat.
Utiles humores secreti ad conservationem Sc perse tionem partium corporis noctri faciunt, de hinc retineri nec statim ejici debent. Scholion. Utilissimi humores, qui a sanguine separantur, sunt fluidum nervuum, succus nutritius, i mpha , lem.un, lac: humores vero, qui, postquam secreti lunt, statim excerni debent, sunt ludor & urina: qui vero, post factam secretionem, antequam ejiciantur, egregium adhuc usum atque utilitatem exhibent, lunt 1aliva, lympha pancrea tica ventriculi de intestinorum, bilis de intestinatis mo
Omnes secretiones Ze excretiones ope sanguinis citaculi perficiuntur: hinc sequitur , has cessare deficiente sanguinis circulo; nisi enim sanguis ad specifica secreto ria, colatoria & emunctoria per arterias adveliatur, ni
Quo promtior itaque sanguinis ad colatoria est appulsus, eo magis secretionis negotium viget, de contraι Seholion. Hoc theorema plurimi usus est in praxi. Si quando medicus intendit, secretionem ullius humoris utilis, vel excretionum noxii promovere, necesse est, ut respiciat ad colatoria de ad sanguinis versus has partes appulsum
Sanguinis circulus est praecipua causa nutritionis Maugmenti corporis. Scholiona Mediante enim motu progressivo, succus nutritius pestarierias ad partes adducitur, iis apponendus: deficiento itaque hoc motu, necesse est, partes alimento suo defraudari. Deinceps augmentum Sc incrementum corporis partium dependet maxime a repletione omnis generis tubulorum, quae sit a succis, quibus exinanitis, conciditia subsidet substantia partium de marcor fit.. s. XXIV. sanguis ejusque circulus est omnis agilitatis & r
horis causa. Seholion. Robusta illa corpora dicimus, quae majoribus must Iis praedita sunt, de quae multum in attollendis pond ribus valent, magnos labores ac motus perferte pollunt, neque iacile a causa externa afficiuntur : imbecillia vero ea sunt, quae minus laboris ac motus, si1stinere valent, parum roboris in musculis habent de quam facile a caula externa assiciuntur. Iam vero deprehendimus, robum
103쪽
mora eo ora majora Vasa, cor capacius, nervos validos de languinem copiosum habere, prae imbecillioribus, quae habent vasa tenuia, angusta, cor minus, teneros oc exiguos nervos, & parum sanguinis in venis alunt. Robur
itaque corporis perit, sanguine plus justo, sive per inediam , absumto, crescit autem robur partium , appetitu reddito.
Praecipuus quoque lanθuinis circuli usus atque eis eius est , ut corpus animese, in se Se sua natura valde corruptibile, ratione suae mixtionis ac structurae, salvum ac integrum conservetur & a mortifera Putredine vi dicetur. Seholion. Circulus sanguinis vitalis est; quamdiu is in corpore viget, tamdiu dicitur adesse vita, & tamdiu etiam universum corpus omnesque ejus partes a putredine immunes sunt: simul ac autem is extinguitur, corruptio &mors adest. Haec latius deducta videas in superioribus.
Continuus sanguinis circuitus avertit omnia ea, quae fluida in motum putredinosum dissolutorium conjicere apta sunt. Seholion. Putrescunt & corrumpuntur corpora liquida corruptibilia, in quiete constituta , ab aere externo calido, qui motu silo intestino, nexum partium male cohaerentium dissolvit. Quandocunque vero stant in perpetuo motu progrelsivo, tunc ejus, vel minimae partes, circa axin suam perpetuo rotantur, sive intestina motione agitantur , qui motus internus aeris & aetheris actioni externae resistit. Hinc videmus vina generosa de spirituosa, ob intestinam paritum agitationem, non Vappescere, quae varpescentia corruptiva & tenacitas, sola agitati ne & conquassatione, impediri potest. Ejusmodi agit tione & ventilatione etiam putredo 1 vegetabilibus in acervum congestis arcetur. Avertit quoque sanguinis circulus putredinem a sanguine, dum partes serinentescibiles asillisimas & heterogeneas perpetuo leparat; ut est latex salivalis, bilis, urina materia perspiranda, quae sit remanent, dc impurum, de corruptibilem sanguinem reddunt.
Libera perspiratio sanguinem omniaque fluida a putredine destiadit. SPholion. Quia motu progressivo sanguinis partium intestinus calidus augetur, & multa particulae subtiliores, calidae, salinae, sulphureae, agilis linaae indolis gignuntur, quae eX- spirari de foras propelli debent, ne motu suo texturam temperatam sanguinis inveriant: inde insignis transpirationis usus, ad conservandatri genuinam sanguinis texturam, clarissitne apparet. Et disclinus exinde, non dari meliorem viam ab imminente putredine de corruintione sanguinem defendendi, quam liberiori transpiratureddito , quod in subribus omnibusque morbis malignis& qui ab impuritate nascuntur, ut i corbulo, lue Venerea, magno usui esse potest.
Neque datur praesentius , ad omnes praecavendos morbos, praesidium, ac liber sanguinis & humorum
Seholion. Quod si enim morborum, tam acutorum, quam Chronicorum, primordia atque originus exquisitiori paulo imdagine exploramus, deprehendimus , sanguinis & humorum stases, stagnationes , minimorum vasculorum Obstructiones de excretiones, InaXime vero omnium perspirationem impeditiorem, cos progignere. Cum Uero sanguinis liber motus ac circulus has causas omnes
avertat; facile intelligitur, in eo maximam effractam
adversus ingenerandas morborum materiales causas sitam esse.
Circulus quoque sanguinis est illa toties decantata naritura Veterum, Optima morborum medicatrix. Soholion.
Veterum sagacissimi & experientissimi medici, quia
perspiciebant, homines peric ulose aegrotantes, sine ullo medico & medicina, selicius saepe sanitatem recuperasse, ac si ipsis usi suissent, non sine ratione alleverarunt, naturam corporis humani esse optimam morborum m dicatricem, cujus ductum & viam medicus sequi debeat. In quonam vero haec natura consisat, ob defectuin anatomos & minus cognitam machinae nostrae structuram & motus Vitales ignoratos , neutiquam comprehendere poterant: nostro vero tempore, cum beneficio diligentioris anatomes atque experimentalis acimechanicae physicae, motuum naturae de causae clarius pateant, constanter asserimus, naturam illani, cui tantas ascripserunt in curando & conservando corpore vires,
nihil aliud esse, quam sanguinis liberum circulum , qui in morbis, praesertim febribus, adauctus, stases & 1t
gnationes humorum remoVet, spinicas stricturas par tium aperit, humorum tenacitatem dissolvit, eorumque nimiam quantitatem motu imminuit & per colatoria omne superfluum excludit. Neque alia chronicas passones expugnandi excogitari potest Via, quam ut per medicamenta sudorisera de aquas medicatas salubres, atque decocta medicinalia, motus sanguinis di humorum augeatur, ut fluxiles reddantur, quo adapertis poris, massa sanguinea ob omnibus excrementitiis 1ordibus purgetur.
Sanguis bonus & temperatus , per cerebri vasa transelatus , vigorem dc robur animo inseri. Seholion. Attenta Be crebra experientia compertum habemus, quod praesentia animi de moderatio aneetuum, ingenii quoque Vigor, maximam partem a sanguinis laudabili per cerebrum curtu moderatiori, dependeant: nam simul ac ille immoderatior fit ac nimis celer, proclivitas ad praecipites animi assectus, iram, rixas nascitur; si nimis velox est, suroris tu eius subest, uti videmus in se-bribus ; si sanguis nimis paucus, ad timorem & terrorem fit proclivitas; si tardius movctur, moestitia ec u-
Diversiae animi inclinationes ad virtutes ac vitia pI rimum a sanguinis circulo per caput dependentisholion. Hinc petenda est ratio, cur temperamentum corporis sequantur animi mores. Observamus ad idem motus
sanguinis , fieri actiones sic dictas animales. Cholerici, in quibus sanguis celerius transfertur, ad temeritatem , ambitionem, factiones, seditiones, inimicitias, odia assimodum proni siunt. Sanguinei, in quibus placidior dc facilior sanguinis cursus est, ad voluptates, luxuriam, otium, libidinem & omnia, quae sensus delectant, valde sunt proclives. Phlegmatici, in quibus sanguinis cursus admodum languidus est, ad socordiani, pigritiem, sorditiem, turpitudinem inclinant & nihil aestimant. Melam cholici , in quibus languinis motus est tardus, sunt valdistimidi, suspiciosi , pertinaces.
Non modo temperies & motus, sed & copia sanguinis, animi dispositionem M operationem varie modi
104쪽
De excellenti circuli sanguinis ad conservationem &c. 13
longe diversa est ratio, aliusqaior, ac s minor corporis moli
etiam in corpore nostro alia vis in animum a motu sanguinis copiosi, alia a motu parcioris redundat, ideoque observamus, s cholericus finguine abundat, omnes ejus animi aetiones vehementiores atque potentiores esse. . Quare majus robur, vigor, animositas, soliditas, constantia de vehementia in agendo animo increscit, quae omnia non parum remittunt, si exilior sanguinis in venis copia existit. In melancholicis, s copiosor &crassior sanguis per cerebri membranas earuinque minima vascula sertur , magna idearum fixitas , firmior rerum impressio & major in agendo pertinacia producitur. Sanguinei, sub majori sanguinis abundantia, magis sunt voluptuos, magis ad libidinem excitantur & animositas in animo crescit: si vero minor copia vasa per-Iuit, timidi, fluctuantes, inconstantes evadunt.
Sicut sanguis copiosus & crassus, ad sortitudinem &robur corporis: ita tenuis & parcus, ad timiditatem Sesubtiliorem sensationem disponit.' .- Scholion. Egregia sunt, quae circa hanc rem tradidit Aristotetis Lib. ta: de partibus Cap. Iv. ita scribens: quorum animalium sanguis fibris multis ct crassis refertus, i Ia animo a ct furibunda fiunt, solida enim omnia, quando. calefacta siunt, vehement/μ- ealefaciunt, ex quo si, ut tauri O apri animos, iracundi furibundique uent, sanguis enim eorum fibris refertus est. Et idem gravis auctor Lib. tr. de partibus animalium - CV. I. Prodidit: sanguinem eras .orem ct calidioremaa efficie um robur concurrere, sed non ad intelligen-riam, tenuiorem vero obtinere vim pleniorem sentiem
ue effectus mo- Sanguinis itaque circulus, non modo animam cum corporis moles movetur: ita corpore connectit i. sed illius operationes dispensat. Seholion.
Salvo & incolumi sanguinis circulo, actiones vitales& animalis recte sese' ha ni & legitime procedunt, ii mo videliset percipit,' videt, audit, cogitat, & ratiocinatur, simul ac vero circuitus sanguinis minuitur, ccssat, vel plane extinguitur, protinus etiam sensus, memoria, vis imaginandi, & ratiocinandi minus recte sese habent, vel plane intercidunt. Quicunque itaque cupide desit
rat, ut diu anima in hoc terreno corporis domicilio commor tur Sc operationes suas perficiat, is eo omnem curam
dirigere debet, ut circulus sanguinis & motus vitales, qui eum dispensant, maneant salvi: quod optime bona dia in perficere poterit: & quicunque etiam mentem sanam, in corpore sano conservare vult, is sanguinis temperatum motum ut reddat, curam diligentiamque impendat. Optime enim Hippocrates L. defat. s. ao. prodidit : opinor, inter omnia, qua in corporesunt, nihil magis ad prudentiam conferre, quam savxuinem, qui emgo , eum in constanti habitu per sit, confisit O pruden-ria , san uine vero permutato, concidis etiam prudentia. Videmus id in temulentis per ebrietarcan, ubι aucto repente sanguine, percellitur animus ct in animo prudentia, sunt prasensium malorum obliviost, ct futurorum bonorum *e beantur. Et notabile est, quod prodidit Democritus in quadam ad Hippocratem epistola : augestis, inquiens , intelligentia praesente sanguine , cujus providentiam habere, honestum est eos,
qui recte struiunt. At ubi eorporis habitus aegrotat, nec mens ipsa alacritatem habet ad virtutis meditationem : Drorbus prafens animum vehemenser obscurat ointelligentiam in consensum trahit.
105쪽
De actionibus naturalibus, sive motibus secretoriis & excretoriis, chylum sanguinem de succum nutritium pei siesentibus ac depurantibus; item de generationis negotio.
De motibus ct organis secretoriis ct excret
Ctiones naturales eae dicuntur, quae ad naturam corporis nostri constituendam de perficiendam iaciunt, silccos congruos , pro nutritione partium fluid, cum & solidarum, reparando.
Actus - motus Viteses , nec salvi, nec diuturni esse possunt, sine actibus & motibus naturalibus, quibus commoda materia, pro nutriendis & augendis parii-hus corporis , fluidis ac solidis, praeparatur atque perficitur. Seholion. Actiones & motus vitales sunt systole & diastole cordis atque arteriarum , & thoracis constrictio de dilatatio , quibus languinis non internη tus sit circuitus, quo omnis corruptio a corpore, in t e putrescibili, a
cetur : actiones vero naturales eae vocantur, quae na
turam corporis nostri conservant, id es, quae partibus, tam solidis, quam fluidis, ut augescant ac reparentur, congruum succum atque materiam ex alimentis subminifrant.
I. III. utilis & chylosus succus ex iisdem extrahitur, & postea
per publicum illud colatorium, tunicam nempe intestinorum villosam, secernitur & cum sanguine demum miscetur. In extremitatibus & poris vasorum , succus pro nutriendis & augendis partibus solidis, separatur. In cerebro tenuissimum fluidum , ad motum& senium praestandum , 1 sanguine arterioso sequestratur ; in testium virilium canaliculosa textura liquor si minalis , gelatinosus, subtilissimus, ad corporis propagationem , secedit; in mammis, chylus pro nutritione inta tum , a sanguine segregatur; tenuissimum & se mentativum liquidum, in glandulis salivaIibus & in pancreate, pro intima alimentorum dissolutione, et horatur; larum falino- sulphureum, viscidum, quod bilis nomine venit; in hepatis tubuloso viscere, ab asVecto per venam portae sanguine secernitur ad pleniorem chyli elaborationem; inutiles vero alimentorum liquiae & seces per alvum expurgantur serum superfluum salsum, crassum, per tubulosain renum substam tiam ; vaporosum autem subtilius & aquosum, sal sulphureum recrementum per transpirationem Se cutis cluctus ac glandulas servatur atque dicitur; & muc stas denique luperflua per glandulosas narium, bronchiorum & intestinorum crassoruin tunicas utilissime 1equestratur & foras ejicitur.
Secretio liquidorum, vel sine interVentu certorum organorum, quae glandulae int, sive machinae secretoriae, vel earum ope perficitur: illa in succi nutritii &lymphae secretione locum habet, haec Vero, quae fit per glandulas, circa reliquos omnes secernendos de excernendos humores Occupata est. Universa oeconomia actionum naturalium maxime in secretionibus & eκcretionibus consistit, quibus utile ab inutili secernitur, & illud in usum conservatur , hoc vero foras ejicitur. Scholion. Quemadmodum operationes, quae perficiuntur in universa rerum natura, synaeresi 8c diaeresi, sive conjunctione & separatione potisIimum fiunt: ita etiam hisce duobus naturae instrumentis, salva potissimum de incolumis manet totius corporis nostri oeconomia, quam doquidem natura nostra microcol mica semper est occupata, ut utile ab inutili discemat, illud cum aliis uniendo, hoc vero foras ejiciendo. Ita in ventriculo de intestinorum canali, virtute succi salivalis sermentativa, & accessu bilis in duodeno, alimenta dixivuntur, I. U. Glandulae duplicis generis sunt, vel simplices, seu
conglobatae; vel compositae, seu conglomeratae, ex multariim glandularum acervo aggregatae.
I. VI. Simplices, ex fibris elasticis motricibus & circularibus consatae, non separant, sed lymphae de chylo
transeunti impulsum praestant: compositae vero hum res sequestrant, ita, ut lingulae glandulae canalem minorem habeant, quo continuato, canalem majorem consituunt, hinc ubi glandulae sunt conglomeratae, ibi vasa quoque' excretoria conspiciuntur.
f. VII. Secreti humores mirum inter se disserunt, sicut ain
106쪽
DE motibus & organis secretoriis de excretoriis in genere. 1 s
paret in taliva, bile, nervorum liquido, urina, muco, sudore , semine de lacte: hinc secretio, quae fit per indulas , non potest esse una eademque, unde non immerito hujus d versae secretionis ratio quaerenda est. Seholion. Nonnulli causam hujus differentis secretionis colloeant in peculiaribus partium sermentis, praecipitantibus , vel assimilatoriis; nonnulli in certa canalium figura, quae nihil, nisi quod cum ipsa respondeat, admittat : sed, ut nostra fert sententia, admodum saltum tur, siquidem nec sementorum existentia, vel con- . '. stantia In canaliculis, per quos perpetuo transit liquidum , multo minus eorum specificus in secemendo es- sectus, intelligi potest. Neque liquidum secernendum peculiarem de conssantem orificiorum & canalium figuram desiderat, sed diversissimae naturae liquidum in omnia canalium orificia transit ac penetrat, modo sint sitis ampla, de consistentia humorum 1ecernendorum
Diversitas secretionis rectissime a diametro & amplitudine canalium , majori, vel minori, deducitur.
Angustissimi canales nullum alium suorem admittunt vel recipiunt, quam tenuissimum , qui serri per has angustias possit: unde, qui crassioris est indolis, remanere debet.
r Ampliores canales crassis humoribus transtum prae
Quum per canalem ampliorem non modo crassus humor, sed & tenuis transfluat, hinc utique colatoria glandulosa, laxioris consistentiae, praeter humores cras sos, tenues etiam admittunt. Seholion.
Bilis & mucus sunt humores crassioris consistentiae, nullumque dubium est, quin vasa secretoria in hepate etiam timui lymphae transgressum praebeant, quae tamen de novo per alios angustos canales separatur, hinc sicile dilucescit ratio, quare in iis locis , vel visceribus, ubi humores crassi separantur, ut in hepate, palato deductu narium, copiosa lymphatica Vasa conspiciantur.
Diversorum humorum secretio 1 diametro & amplitudine canalium secementium dependet, quare consequitur, angustos canales, si praeter naturam amplientur , fluida crassioris etiam consistentiae suscipere posse. Seholion. Hoc theorema magni latus in praxi medica est ; observamus enim , angustis canalibus a copio1b humorum inluxu praeter naturam ampliatis, ingentum copiam crassiorum etiam liquidorum secemi. Quanta enim copia crassioris sputi in tussi humida per tunicam tironchiorum glandulosam dicitur Z Sub cute politae glam desae , in hecticis de debilitatis nimium relahatae, etiam admittunt illud serum, quod urinae materiam constituit, quae tunc pauca redditur. Glandulae genitalium, tam in seminis , quam in viris, ab humorum inluxu nimium relaxatae, ingentem & copiosam viscidam materiam ejiciunt, quod in gonorrhoea de fluore albo consiricitur.
Per canales nimis apertos etiam liquidum tenue, in sanguine contentum, quod fluido nerveo materiam
sublininistrare potest, simul transfluit. Ex eo jam i, quida ratio est, quare sub diutumis do copiosis excretionibus, Vires tam motrices, quam facultas sentiendi de cogitandi, detrimentum capiant. Seholion. Apparet hoc ipsum in longis diarrhoeis, sudoribus copiosis, nimio salivae profluvio, item eiiusione teri in cavitatem thoracis de ab minis, gonorrhoea, fluore albo, diuturna lactatione.
Quando pori emunctoriorum laxiores, qui crassioris texturae humores tranimittunt, valde angustantur, quod maxime fit spasinis; tenues tantum dc aquolos, remanente crassiori portione , recipiunt. Scholion.
Videmus id clarissime in affectibus spataodicis, qui,
renum vata secretoria coarctantes, efficiunt, ut urinae
tenues ac aquos, mingantur. Ab iisdem spasmis si ductus biliosi coarctentur , materia biliosa manet in sanguine , unde color cutis de faciei flavescens , qui ab iracundia si illime fit, nascitur.
Ampliantur ductus secretorii de excretorii in glam dulis a copiose sanguinis per arterias ad has paries affluxu de impulsu, siquidem glandularum tubuli nonnisi
continuati extremarum arteriarum ductus intorti ac involuti sunt, unde non mirum, arteriis dilatatis, hos d ctulos etiam dilatari. Seholion. Haec theoria eximiam lucem in praxi medica accendit te rationes subministrat, quare venae sectiones, purgationes de derivationes humorum per pediluvia, multum faciant ad nimias excretiones cohibendas.
De nutritione re succo nutritio.
I. I. NUtritio est actus, cujus beneficio non modo cor
pus humanum producitur de ad conveniens au mentum pervenit, sed de continuo reparatur ac restituitur.
Sine nutritione, neque generatio corporis, neque ejus persectio, duratio de vita consistere potest. Seholion. Generatio enim corporis nihil aliud est, quam minurissimi corpusculi, quod jam in semine delitescit, e tensio, uuae secundum longitudinem , latitudinem Seseliditatem, antequam ad persectionem veniat, ad multos annos se extendit, de tunc dicitur auctio.
Non tantum partes solidae, verum maxime etiam fluidae, continuo nutrimento Se jugi reparationC Os habent.
Scholion. ἐμIntestinus ille calidus sanguinis motus, qui a mistucontinuo progressivo maxima ex parie dependet, ejus est naturae ac indolis, ut perpetuo in paries liquidas Metiam solidas corporis agat, eas separando, dissolvendo, immutando; unde animadvenimus, sanguinem Sehumores temperatos de benignos, validiori calore, uti videmus in febribus, penitus sere, progressit temporis , in excrementa salino-sulphurea viscida converii posse. Et utut homo alimentis plane inspidis expertibus vesicatur, nihilominus, de sudor, Zc urina, de alvina excre menta , copiosis particulis salino-sulphureis scatebunt.
107쪽
Cum calor continuo temperatos succos consumat uti-Iesque in inutiles atque excrementitios convertat, opus utique est, ut in horum locum nova semper temperatorum accessio fiat. Seholion.
Sanguinis itaque diaphana, non rubicunda portio,
Quare ingens vitae in morbis periculum imminet, ubi calor praeter naturam diu affigit dc omnis appetitus extinctus est.
s. V. Sanguis & humores quotidie consumuntur Ze resti
Scholion. Quando cibus non assumitur, aut non recte coquitur , universum inde corpus emaciatur, adeo , ut praeter fibras & vala, in partibus vix quicquam maneat, cum contra cibo sum ciente incinio & bene concocto, turgida & succi plena fiant. Et cum ex alimento succi &sanguis generentur, idque quotidie, certum est, nisi iterum consumerentur, eos in ingentem nimis copiam brevi excrescere debere : quod tamen non accidit.
Nutritione etiam partes spirituosiae & quae vires siu- sinent, rcitituuntur. Soholion. Scholio c. Sanguinis rubicunda portio non transcendit suos alveolos , inerias & venas, neque in porosam fibrarum , quae stamina omnium partium sunt, substantiam vc titur. In fame enectis vasa adhuc plurimum liquoris rubicundi, sed minus concrescibilis, continent. dic quecolor musculorum rubicundus est ipsis naturalis, secldependet I sanguine interfluente, quo, Per aquam cum sphone injectam, eloto, omnes fibrae carneae albidi coloris fiunt.
Neque chylus proxima nutritionis materia est , quia nondum satis elaboratus, sed multis aqueis, superfluis, salsis, a quibus liberari debet, particulis, adhuc scatet. s. XIII. Quamvis chylus non abeat in partium solidarum substantiam, tamen oleosa ejus & pinguis portio materia pinguedinis est, qua copiosae corporis partes int rius sape perfluae sunt.
pholion. Diuturna inedia vires admodum consumi extra dubiuin est, quae , alimento bono & sp rituoso assumto,
subito increscunt de reparantur ex quo clate intelli-ur, robur di vires corporis nos ii a panibus subtilio-
gitur, robur dc vires corpor x
ribus alimenti poli. smum prosiclici, quemadmodum etiam vi lemus, de medicamentis, de alimentis, a mombo , vel alia ex causa deperditas vires, reparari.
Succus, qui partes solidas corporis nostri nutrit & auget , easquc amissas reparat, fluidus, gelatinosus de temperatus esse debet. Seholion. Pinguedo in animantibus sacculis inhaeret membranaceis, qui sanguiferorum Vasorum ranuficationibus , tanquam uvae racemis, atthaerent: & ex portione chylioleosa originem trahit, quae ex tenuissunis arietiolarum orificiis exsudat, inque membranis caloris expertibus densatur atque concrescit. Quicunque itaque copiam chyli pinguis generant, insuper temperamento calido ac humido gaudent, corpus parum eXercent &tranquilla monte utuntur; ii facile pinguestunt. I. XIV. Quia materia nutritionis est gelatinosius succus, hine
alimenta, quae copiam gelatinae continent, nutritioni admodum idonea sunt, quae vero parum gelati nota subsantiae complectuntur, nutritioni quoque minus apta existunt. .sholion. Sicut omnes partes corporis nos ri solidae, carnes, os se , omni sapore carent: ita etiam nutrimentum valde temperatum desiderant, in quo nulla excessiva qualitas
eminent; & hujus indolis est gelatina.. VIII.
Carnes itaCue juniorum animantium succulentae, b Vinae, vitulinae, vervecinae, gallinaceae, pulli, OV quoque de eκ illis parata juscula, celerum nutritionem efficiunt cie sanguinem morbo absumtum, vel extra largillime ossucum, celerrime restituunt; hinc Gallorum Membranae, cartilagines, ossa, carnes animantium dcccnti coctione, in gelatinosum, Saphanum succum dissolvuntur; unde recte concluditur: m quod quid resolvitur, ex illo etiam consat.
Animadvertimus prima animantium rudimenta a succo lymphatico, sive albumine ovi, incrementa sumere , & embryones ac pullos, in aqua tepida, in liquamen pellucidum penitus dissolvi.Seholion. Rectissime hinc concludimus: ex quibus constamus &generamur, ex iis etiam nutrimur. natio, quae hoc victu delectatur, ad largas cic crebras admittendas sanguinis emissiones apta & prointilliina est. Patet porro ex dictis ratio, quare alimenta explantis, vel vegetabilibus, si semina exceperis, delum-ta, parum nutriant.
I. NU. s. X. Gelatinosa alimentorum substantia, quae in sanguine
continetur ac bene elaborata est, est vera nutriendarum Partium materia. Scholion. .
Quare observamus in robustis corporibus sanguinem admodum gelati nolum: corum vero, qui tabe vel same pereant, languis nimis fiuidua est oc gelatinoso concreLcibili succo caret.
Quia auctio est eκ pansio partis quoad omnem dimensionem, haec vero fieri nequit 1 nisi succus nutritius omnes poros si eat & fibris apponatur ; non potest autem eos subire, nisi valde sit subtilis, motu & pressone intus adigatur ; neque potest assimilari nisi sub
quiete: ergo ad nutritionem absolvenciam opus I. est subtilitate partium, materiam nutritiam consiluentium, opus quoque II. est calore ac motu, quo mater;a in- trudatur, denique opus est III. quiete, ut apponatur. Scholion. Observamus in vegetabilium nutritione, aquam Pl vialem, quin omnium levistima tu subtilissima est, ointimam esse, sique velimus per icmpus virides plantas, vel flores conservare, opus est, ut quotidie aquam renovemus , LX qua tantuin subtilem & delibat illimam partem rccipiunt, relicta inutili cra iliori, quae facile putreicit. Novimus quoque, albumen ovorum esse veram nutritionis pullorum, o is inciuiorum, mate-
108쪽
De nutritione & succo nutr1tio.
tiam , quod ex tenuissimis partibus constare debet, alias graviori , vigilia, nec non sub febriIi sanguinis comm calore non ita resolvi posset, ut minimas in semine la- tione, corpus decrescat & nutritio minuatur. Partes subire atque expandere posset. I. XXI. Corpora juniora iacilius nutriuntur & incrementum capiunt, quam lenilia, quae potius decrescunt: in illis enim pori sunt ampli, paries flexiles de facile succos recipiunt; in senibus vero fibrae sunt contractae, earum spatia inanita, poris coarctatis, de paries nimis rigidae, vel durae, fluidi nervet sanguiniique te succi nutrituminorem quantitatem admittunt. Sesolion.
Εκ dictis jam iacile fluit, quod ii, quorum corpo
ra adolescere debent, copiosius desiderent nutrimentum ; senes vero, Sc qui partes valde rigidas habent, par ciori contenti esse debeant.
Quia nutrimentum dulce ac temperatum esse debet: hinc existente sero valde impuro, excrementitio , non laudabilis sit nutritio. Soholion. Ostendunt hujus theorematis veritatem Omnes ca chectici, scorbutici, cacochymici, item ad extremam senectutem perducti, quorum serum , ob occlusa emumctoria & excretiones imminutas, valde salsum ac impurum fit.
I. I. J V . . . I. XVI. Ad tenuitatem succi nutritii conciliandam multum nos facere arbitramur liquidum nerveum, quod lymphae in glandulis passim affunditur, quae spirituosae materiae eonveniens est vehiculum. Seholion. Spirituosum & simplicissimum cerebri ac nervorum fluidum materialiter quoque omnibus corporis nostripartibus esse admixtum vero est simile, unde ab omnis seneris excrementorum nimia profusione ingens nascitur debilitas: deinde observamus, nutritionem non bene Procedere earum partium, Vel corporum , qua vitio cerebri, vel nervorum Iaborant.
Ut nutriatur pars, sive majorem soliditatem acquirat , opus est, ut motrice quadam vi succus in poros Partium adigatur; unde videmus, calorem ad omnem nutritionem esse necessarium, qui elastica & expansva vi poros partium aperiat & succum nutritium in minimas moleculas dissolvat easque in fibrarum min, in intrudat. Scholion. Quod vis quaedam elassica, potenter movens ac eκ- pandens , ad nutritionem sit necessaria , vel ex eo di-3udicamus , quod radices arborum, lapidum commis.' suris infirae, succrescentes, horum pondere in incremento non impediantur, ut potius ipsas fissuras dilatent , ponderosos saepe lapides findendo, diruendo &submovendo.
Mediante pulsu de ictu arteriarum, succus nutritius, qui lympha vehitur, per extrema vasorum & poros arteriarum lateralium secemitur, postea fibras intrat, quas nove quasi rigat de perluit, redeunte, per vasa lymphatica, materia aqciosa dc superflua gelatinosa. Scholion. Apparet exinde, sanguinis circulum esse medium, quo advehitur succus nutritius ad paries, unde ligata ancria ex toto nutritio pariis perit.
Ad convenientem panium nutritionem non tantum
impulsus sanguinis ac succimuiritii necessarius est: sed requiritur quoque, ut pars nutrienda decenti tono ac robore gaudeat, quo succi alibilis debita admissio &superfluarum fiat exclusio.. Scholion. Tonus & robur paritum utique bonae nutritioni admodum inservit, quia, si nimium constricti sint pori, ut fit in spasmis, nihil admittitur, si nimis suerint laxi, ut in cachecticis & paralyticis, valde crassas ac muci, das recipiunt, unde cito quidem caro, sed non bona
concrescit, quod in partium eXternarum vulnerationbhus saepius animadvertitur.
I. XX. Ut liquidum solidis apponatur, quiete opus est, qua
optime ni partium coagmentatio atque concretio. Sesolion.
Perspicua hinc fit ratio, quare animantia aeque ac homines cito & largiter nutriantur & accrescant subsemno & quiete, praesertim corpore existente spongiosoti sub laudabili victu: item quare sub labore de motu LYmphaticus quoque humor secemitur ab arteriosis sanguine, & est liquor diaphanus, aqueus, subtili gelatina imbutus, qui peculiaribus utas, dictis lymphaticis ac pellucidis, ab ambitu corporis & substantia
partium ad cor revehitur. Seholion. Lympha multum convenit cum succo nutritio, quimimo originem suam ex hoc mutuatur; siquidem ejus fluxilis & nimis aquea portio est & recrementum quasi nutritionis. Lympha vero , quae in lymphaticis vasis Vehitur , non nutrit, quia vasa haec revehunt a parii-bus , non autem advehunt: sed potius est vehiculum sanguinis.
Duplex est origo vasorum lymphaticorum, quaedam ex ipsis arteriis prodeunt, alia ex porosa & cellulosa partium substantia naicuntur.
Arteriae, postquam in minimas ramificationes distributae fuerint, tandem, pulsu cessante, in duplicis generis canales reflexos abeunt, & hi, qui sunt majoris diametri , portionem sanguinis crassiorem & rubicum diorem recipiunt, qui minoris vero stat amplitudinis , tenuem tantum te fluxilem lympham , sive aqueam sanguinis partem, suscipiunt. Seholion. Quod arteriae in vasa lymphatica terminentur, vel ex eo dilucescit, quia flatus, vel liquor, aut argentum vivum , sphone per arterias immissa, experimento mehii & Malpithii, non tantum per venas, sed do per vasa lymphatica partium transeunt.
Lymphatica, quae ex partium substantia oriuntur, aquolam succi nutritii partem resorbent ac revehunt ad
109쪽
Quia Imphatica vasa ex substantia paritum nasi cuntur, quae ibi subsistentem aquolam partem revehunt: hinc dari ratio potest, quare ab usu sortiorum purgantium , vel diureticorum, in cachecticis, copiolum humidum ibi subsistens in hos canales resorberi de per intestinorum glandulas expurgari possit. I. VI. Quia vasa lymphatica recipiunt aqueum & fluxilem
humorem ex sanguine arteriosior hinc facile perspicitur ratio, quare in iis locis, vel partibus corporis, ubi regres.sius sanguinis per venas valde est dissicilis, copiosa vasa lymphatica reperiantur eaque facile intumescant, in hydatides explicentur, vel etiam disrumpantur. Seholion. carnis musculorum inunditur, & hinc rheumasta rum, exulcerationum, vel catarahalium defluxionum, origo fit.
Ad facilitandum lymphae regressum, Vasa haec viavulis instructa sunt, bc quidem simoidaeis, numerosi ribus & angustioribus, quae quidem lympham libere
transmittunt, impediunt tamen, quo minus resurgi
Causa, quare uno arterioso vasi adducenti, duo revehentia , nempe Venosum & lymphaticum, apposita sint, haec videtur esse, quia sanguinis & humorum, propter pulsum cordis & arteriarum ac nisum liquidorum, aclinferiora celerrima est progressio, tardior vero de difficilior reditus ; igitur, ne retardetur sanguinis circuitus , sed aequalis maneat, per duplicis guncris Vasa reduce tia, celeritas flutius in arteriis compensatur. In procinctu jam ratio est, quare in hepate, item in utero, nec non in intestino colo, in vasis spermaticis,
in pedibus quoque, insignia & plura adsint lymphatica vasia, & quod in illis partibus facile tumores aquosi su
Revehunt vero omnia lymphatica, eκ universo corpore lympham suam ad capsulam lumbarem & chyliserum ductum, in quem se exonerant.
Lympha adducta una cum chylo, quem otiam hunt lymphatica, aflanditur languini , ad dextrum cordis ventriculum remeanti, paulo Galliori, eum in finem, ut inde fluidi intem, tenuitatem ac spirituascem iam novam accipiat, quo ad circulationem per miniama, eaque capillaria saepius Vasa idoneus reddatur.
Scholiou. Tres rami majores vasculorum Iymphaticorum, V delicet iliacus, mesentericus & hepaticus, capsulam comstituunt; quae vero eκ partibus siuperioribus lympham revehunt , ipsi ductui thoracico implantantur.
I. VIII. Cum omnia vasa lymphatica revehant lympham 1
circumserentia ad centrum , omnis autem regressiri, propter ascensuin perpendicularem , praesertim ex par tibus remotioribus, contra naturam valde dissicilis
sit; hinc sapientissimus opifex mulia ordinavit adjumcnta, quae lymphae regressum facilitant. I. IX.
Attenta observatio anatomica docet, vasa lymphatica in itinere suo semper transire & salutare glandulas conglobatas, quarum ea est, auctore Νιιchio, strueli ra, ut ex multis membranis densis & fibris elasticis in tricibus, nec non tenuis sinis nervorum & vasorum sanguineorum ramis, compositae sint. Seholion. Circulus itaque lymphae a circulo sanguinis dependet, hinc qui lymphae motum Vult culeriorem efficere, is sanguinis circulum augeat, necessis est. Soholion. Si quis itaque morbos a vitio, vel sagnatione lymphae provenientes, sanare intendit, is non alia ratione id perficere poterit, ac si circulum sanguinis promoveat, nec non fibris glandularum motricibus stimulum quendam addat.
CAPUT IV. 'De alimentorum solutione ct salivae Uu.
Q Ucci corporis nostri calore & motu subinde consita o muntur, hi itaque seinper reparatione opus habent, quae fit frucco congruo nutritio, quem alimenta, tam solida, quam fluida, subministrant. Animadvertimus, vasa lymphatica ex pedibus ascendentia, per eximias glandulas inguinales ac iliacas, itemque meientericas, transire, quae vero a superiori trunco duscendunt, per jugulares & axillares seni. Quod vero horum transitus fiat per glandulas , hoc experimento Perspicuum evadit, quando videlicet ope tubuli vitrei in Vas lymphaticum hydrargyrum, vel atramentum immittitur, tunc penetrat in glandularum substantiam α carum corpus argenteo, vel atro colore tingit. I. X. Causa, cur vasa lymphatica per glandulas conglob
tas transeant, haec solertioribus anatomicorum videtur, ut fibrarum motricium contractione, pressionem ac impulsum ipsi lymphae subministrent. I. II.
Ex alimentis, tam liquidis, quam solidis,' succus proreparatione partium, tam solidarum, quam fluidarum , corporis nostri, est extrahendus, qui vocari solet chy
Non unius ejusdemque, sed plane diversae indolis,
sunt alimenta, quibus homo utitur, alia sunt solidae &compactae substantiae, alia valde glutinosam de tenacem texturam habent, multa inutilibus, terreis, incongruis& ad constituendum succum nutritium inidoneis partibus scatent. Quapropter dura alimenta sunt dissolvenda pariesque utiles ab inutilibus separandae.
Hisce itaque glandulis, praesertim jugularibus, vel
etiam iliacis, obstructis, vel induratis, quod eκ Earum pertinaci tumore cognoscitur, lympha in suis vasis stagnat, Vappeicit, corrumpitur di ad porosam substantiam Ut partes utiles & congruae ab inutilibus & incongruis separentur, Opus est, ut prius earum textura inm eme disIolvatur.
I. U. Ad intimam alimentorum dissolutionem liquor memi. ' strualis,
110쪽
De alimentorum solutione 3e salivae usu.
strualis , qui intime alimenta recludat, neque minus color reqiairitur.
Salivalis latex est menstruum microcosmicum uni- eriale, quo alimenta omnis generis intime reclud tur, Sc es humor insipidus, indolis subtilis, penetrantis, sinent 1cibilis & solventis. Si holion.
Saliva merito distinguitur a submucido & spisso liquore, qui tam ex glandulose peristromate saucium M laryngis profluit, quam ex ductu glandulose narium struata dicitur. I. VII. Salivam liquorem esse ex subtilissimis partibus consantem, & glandulariim salivalium sirmior compages,& tubulorum angustia, de quod non facile in frigore
Concrescit inque vacuo multas bullulas more spirituosorum reddit, nec non ejus virtus medicainentosa, comprobant. Seholion.
Glandularum salivalium, ex quibus constant tubuli angustiores, cx sero sanguinis vix aliud, quam aquam subtilcm, cum multis particulis aere aethei eis de salinis, sulphureis, simplicissimis & tenui illinis separant, &ratione harum, saliva jejuni hominis egregiam virtutem tumores discutiendi & lichenes ac serpiginem si
nandi obtinet, nec non in vacuo, subtracto per antliam aere amolphaerico, saliva in vitro posita mire ebullit Minnumeras bullulas emittit, more omnium liquorum subtilium.
Saliva est sementescibilis naturae, hinc addita rebus ad formentationem aptis, eam facile excitat. Scholion. Clarissime id conspicitur, quando saliva additur stu tibus saccharo conditis, dum eos brevi in sermentat ionein conjicit. Simile quoque apparct, quando cibi massicati in ore & cum saliva mixti, in vitro reconduntur, tunc leni calore accedente , incipiunt sermontosi
I. IX. saliva est liquor potenter λlvcns, particulis tenuibus valde classicis, aqueis, nec non purillimo dc universali late simplicissimo , imbutus.. Seholion. Monstrua inspida magnam penetrantiam dc potentiam solvendi habent, quod videmus in argento vivo, quod arctissima metallorum spatia &. claustra subit , eorumque partes discontinuat. Vis tur id quoque in aqua pluViali, quae non modo promte omnis generis salia imbibit, glutinosos succos dissolvit &. dura etiam corpora emollit, unde aselli & marini pilces, sola ma-c ratione in aqua mollescunt, ut leni igne coqui possint, multo magis autem id fit, si sale subtili alcatino est instrueta, quale etiam salivae inesse non modo auctor est Verhoen, qui uncias octo salivae leni calore inspissatas, drachmam dimidiam salis largiri amrmat, sed & experimentum cum solutione 1 tumi, quae salivam reddere solet turbidam eamque praecipitat, confirmat. Praeter sil fixum vero, salivae inexistere judicamus longe simplicius ac purius quoddam sal, quod tamen senibrium gustus non aruue assicit.
Neque dubitandum, portionem liquidi nervet salia valem laticem ingredi.
Quia insignes nervorum rami ad glandulas salivales abeunt, qualcs ad sensium & motum sunt si persi: i; &consuintis viribus rer profundas meditationes, debilitatur quoque vis digestionis. Deinde motum p rvcrsum liquidi ncruci, qui sit sub animi aflectibus, ira, icr- rore, item furore, rabie, sinuit transire ad talivalem laticem, venenati morsus bestiarum ira porcitarum, nec non sunesti morsus animantium rabie tactorum,
Saliva itaque est verum & univcrsale alimentorum menstruum oc sermonium , quo ea intime dissolvuntur& extrahuntur.
Sel o isu. Non superficiaria, sed intima solutio alimentorum inventriculo fieri debet, qua videlicet Unio &. toXtura partium, certum mixtum constituemium, intime di L solvitur, ut hac ratione & sapor , color, odor, consissentia, & virtus prioris mixti mutetur : superficiaria vero solutio est, quando corpus in partes tantum minimas, Virtuto monstrui, redigitur, Ialva earum textura ac mixtione. Ita aurum, quando dissetvitur ab aquarzgis, omnes ejus particulae, ex menstruo rursus praecipitatae, auri naturam, crasin ac virtutcm exactissimo adhuc conservant. Exemplum vero intimae solutionis est, quando mustum motu sermoniativo ita di sibivitur, ut non amplius inussum maneat, sed in vinosum liquorem transeat. Quod vero alimenta in ventriculo atque intestinis intime dissolvatuur, ex eo patescit, quia post solutionem & simul ac e ventriculo fuerunt egressa, color, sapor, odor & consistentia, immutantur.
Intima dissolutio corporum, sine sermentationa, quae motus intestinus est , mixti partes unitas intime .lvens, fieri nequit: nullum hinc dubium est, quin in Ventri
culo etiam atque in intestinis tenuibus ad tus sermoni tionis celebretur. Sehohon. De sermentatione ciborum in ventriculo, ejus tu
gescentia inflatio, item ruetus & flatus qui prodeunt , testari possunt: de sicuti scrinentationis os erus cliacoscentia, ita ciborum reliquiae, quae a res,lutione ciborum in ventriculo remanent, manifes iam sal orciu& odorum acidum prae se serunt, sique sermcntatio paulo intensor de acrior est, quemadmodum fit in hypochondriacis, copia acidi exsuperantis in ventriculo progencratur, ad , ut omnia in ventriculum ingesta Melcant, sive in acidum liquamen mutentur.
Sicut omnis sermentatio sermentescibilium, a se mento, quod est portio massae jam in actu sermoni tionis existentis , & eκcitatur, de adjuvatur: ita saliva utique alimentorum sermentum est , quod etiam laris giilline provida natura producit & cibis admiscet. Sel lion. Non tantum eximiae glandulae, ut parotides de ma villares, ingentem lativae quantitatem sundunt, sed & tota palati caro glandulosa est, nec non cosophagi, ventri culi & intestinorum glandulosae tunicae, qiain imo glandulae peculiares duodeni 8c reliquorum tenuium , rra' - 1brtim ilei, maxime omnium vero pancreas, quod IO- tum glandulosum est , salivalem illum ac serme inesci-hilem laticem sundunt Sc undiquaque sere ciborum maiIte admiscent, ad plenariam cic intimam alimentorum dissolutionem de utilium partium servationcm.
Quemadmodum omnis sermentatio & omnis sol tio, admoto calore egregio juvatur: ita etiam veniriculo circumposita calida viscera, ut hepar, lien, ceti