장음표시 사용
71쪽
morrhoidum vitiis & motu progressivo sanguinis per
xii cera abdominis intercepto proficiscuntur, quos inter maxime eminet assectio hypochondriaca , in plano sunt sic commode ad rationes revocari pollunt, uti quidem a nobis fusius demonstratum in adfert. de morbis ex mitio beρatis.
Admiranda uteri labrica evoluta sanguinisque per ipsius contorta Vasa cursu cognito; in expedito est morbos cic vitia hujus visceris, nec non assectus cκ mensium anomaliis pullulantes perquirere ipsorumque ortum de symptomata ex claris de conceptu facillimis principiis derivare, de quo videatur disertatio nosra de ignoratanteri fructura multorum in Praxi errorum fonte
Norvorum ex cerebro & lpinali medulla ortu eorumque admiranda quoad rami sicationes distributione a Vieuisens multisque insecutis optime investigata, nunc in expedito est, morbos convulsuos , spasmodicos, inprimis illud hypochondriacum de hysteri cum malum,eκplicare tavorumque symptomatum causas aperire, imul quoque consensum partium , praecipue nervos
rum, perveribrum Etiam motuum communicationem,
. Postquam mammordamius de Gra us , de post hos , Covvperus, Morgagnus, Santorinus aliique timsignes viri, partes, generationi utriusque sexus inse . viciates , accuratius perlustrarunt; ab hoc tempore ii morbi, qui sedein litam ac domicilium ibi habent, sensui de intellectui jam sicillime parent. f. XIV.
Admirando auditus organo, a Du Verus, Vasa va , & Cati Aobmis , eximio proseliore nostrate, per anatomen accuratiorem investigatis, jam longe rectius auditus vitia intelliguntur. s. XU. Glandulis juncturarum in ossibus a Cupione Havero
reportis , morborum articularium origo de causis nunc magis planae ac perspicuae fiunt.
Ex quo a solerti Isimo anatomicorum Frideriso Rudischio , post multa praxi ara , eaque non curiosa minus , quam utilia tentamina, per injectiones liqum rum coloratorum in vasa , innumerabilis minimorum vasculorum Sc diversit limus reptatus suit detectus , organorum secretoriorum ac glandularum usis, adeoque etiam laesiones de vitia, in cognitionem accuratiorem medico oblata sunt.
Quantum commodi geometrico - mcchanica muLculorum structura , a florello Si me. Stenonis, Isi in lamis , Savior ino, Albino descripta , de cordis mul-culosa compages a Loi re de Lancisio deleeta, in motu artuum determinando dc potentia cordis ac pressione de impulsu liquidorum intelligendo, usum praebuerit, res in propatulo usi. Seholion. Quantum utilitatis inventa anatomica seliciori medendi arti attulerint: hoc copiosius exposuimus in dissertatione de usu anatonus in Praxi medica conscripta.
Neque minorem lucem salutari arti inventa physico-chymica foenerarunt: siquidem aeris gravitate Scelatere variis cxperimentis cognito, neque minus ignis, caloris , frigoris , gravitatis ac levitatis causis perspeetis , item idii di ac fluidi natura cognita , sermentationis quoquc de putredinis indole Se causis expolitis, ut de essectibus, quos salia de sulphura diversat indolis inrcrum natura per artum edunt, annotatis , potentia
aeris immutandi corporis noliri motus, sive in pejus , sive in melius, clare jam cognoscitur, nec non generatiis causarum morbilicarum materialium , ipibrumque remediorum vis Se cm caesa innotescit atque perspicua sit. f. XIX. Chymiae 8c pharmaceuticae nobilissmum sudium ,
nostro tempore praeclare excultum, ad emcacissima praeparanda dc componenda reinedia multum contulit.
Immutabiles motuum leges , eX claticis, mechanicis , hydraulicis inventis atque experimentis, jam rectius patent, unde etiam vires motrices muscillorum, cordis de fibrarum potentiam clasticam, carum robur es atomam, spinicam contractionem, pressionem quoque ac impetum in fluida , nec non mirificos essectus, ex inaequalitate circuitus sanguinis prodeuntes, multo clarius exponere nobis datum est.
I. I. OUemadmodum ii , qui in veritate inquirenda, omni posito p judicio, nullius opinionis servi sunt, sed libero animo solidoque judicio cuncta re pendunt , de opinionibus prudenter dubitant, de nil, nisi quod clarum, facile , simplex atque intellectui planum est, amplectuntur de optima quaeque cX omnibus seligunt, laude digni sunt: ita quoque cordati m dici est , nulli sectae, vel hypothus , in totum se mancipare, sed potius omnia luis examinare ponderibus, de , quae usui sunt ac veritati consentiunt, seligere, variis opinionibus , quae perniciosarum dissensionum in praxi de theoria genitrices sunt, rejectis de prorsus repudiatis.
EX Hippocrate , medicorum principe , haec ad pra-Xin non inutilia discere licet, quod natura optima sά-
natatis coniservatrix de morborum quoque mcdicatύκst, dc quod omne nimium de subita mutatio corpori pc riculum minetur, aequabilitas vero de moderatio ac temperies in omnibus naturae humanae semper de ubique amicissima , contra vero omno intemperatum de excessivum , praesertim quoad usum rerum non naturalium, aeris maxime de ingestorum, ad morbos Frogignendos apti:limum sit, Tum Sc hoc discere convenit , quod medicus viam ac cluctum naturae et equi, lcmpora, praesertim criscos , exirectare de obicrvam debeat. Postremo, quod non inovere, nisi materia sit mobilis, vel concocta, vel nisi turgeat, cXpediat. Eximie quoque peritissinus senex morborum Alutioncm persequitur, dum vel excretione critica, aut abscessi ne, sive decubitu in alias paries, materiae, quae in vitio est, morbum solvi, pluribus locis indicat, de quod valde Ipericulosium sit, si ab interioribus partibus a n tura propulsa ad exteriores, inde recedat.
I. III. Ex Methodicorum disciplina, illud laxum Sc frictum
in theoria , perquam commode ad fibrarum spasmum de atoniam , referre licet,. quod etiam in applicatione ad praxin non mediocris. ustis est. Ad ipsam vero morborum curationem illud decerpere valde utile est, quod Asclepiades , ut Celsus L. I. c. 7. o L. III. c. q. prodidit, validiora purgantia de vomitoria ερ quaecum lue vehementiora cX medicina eXpulerit, medica vero abstinentia , motu, exercitatione, gestatione, lictione, voce, balneis, absinentia a vino ac convenienti viaelii, graVes de longos morbos curare praeceperit. Quia
bus addendum, quod primus fuerit, qui febre se tar, quam remedio uti prosinus cst. s. IV.
72쪽
EX Cebo , qui de methodicorum schola multa nobis prodidit , hoc lumendum cst , quod anodynis, quae sotnno dolorem levant, parcius , nisi summa necessitas urgeat , uteridiana sit, quia ex Vehementibus medicamemtis & stomacho aliena snt, & quod in febribus etiam hEe nori sino periculo exhibeantur , vid. L. I. cap. 2s.ls quoque primus est , qui elysteres ex simplicissimis
emollientibus, si opus fuit, parare jussit. vid. L. IV. c. is . Tum aquae frigidae, tam interne , quam caeterne,inum, ad multa levanda vitia, commendavit.
Caelius Aurelianus, Galeno stiperior & ex methodicorum censu unicus adhuc superstes, multa utilia & sp cialia ad morbos dignoscendos proponit, & ad solidorum stricturam , quae nil nisi spalmus est, solvendam,
halneorum , clysterum meris oleis praeparatorum , venae sectionis de cucurbitularum cum ferro usium plurimi facit, in papaveraceis vero & vehementioribus eu euantibus adhibendis, admodum est circumspectus.
Galenus praeclara circa usum rerum non naturalium ad tuendam falsitatem monita ad posteros transmisit. Hic primus aIoen elotam mi icuit cum aromatibus &ballamicis gummatibus, ad vitiosos ventriculi humores emendandos. Primus etiam cornu cervi ustum in usum traxit 3c magnopere commendavit. Ad haec, plothoram multorum morborum citronicorum caulam conjiciens, venae fcctionis auxilium aliarumque languinis missionum usum, adversus Erasistratum egregie defendit.
Avieemiae, qui circa medium saeculi XII. floruit, Ar humque generatim medicis conatibus haec laus debetur , quod Galanicam praxin auxerint de instruxerint pluritius ex AEgyptorum antiquissimo usu petitis & com-Probatas. Sequebantur autem maxime tutum illud genus morbis per diaetetica remedia medendi, & in hunc finem ea sere tantum adhibuere, quae furit lenissima. Ipsis igitur debemus , quod in officinas cassia solutiva, manna, tama indi, rhabarbarum, senna & id genus plura lenissima, venerunt. Sed Sc aliqua chymica ab illis ad nos sunt propagata, quorum in Hispania primum notutiam nacti Arnoldus Villanovanus Se R mundus LuLIus, deinceps plurium studia, Sc praecipue Theophrastum Paracessium, excitarunt. Mercurii vivi usus externus primum ab Arabibus est praemonstratus Iacobo Bereu-gario Carpeis , a quo deinceps familiarissimus factus est.
Paraeelsius sere primus suit, qui medicamenta ch mica nos docuit, & latiuin, tam alcatinorum, quam ac, dorum mineralium, usum in medicinam introduxit.
Helmontium in eo imitandum censemus , quod multifarias illas, ineptas & maximam partem offoetas Veterum compositiones pharmaceuticas exagitaverit, iisque sinplici uin virtutes atque Vires in medendo longissime antepolucrit. Ceterum de sunestas a purgantibus validis-smis illatas noxas commemorat, Sc, quod virus quoddam soVeant, atque adeo magis fugienda sint, non sine magna ratione inculcat. Sed nec praetermittendum est, secundum ipsius experientia haud destitutam sententiam, ea , quae sedativa & anodina vi gaudent remedia, masnas in medendo vires possidere, quum certum sit, ex
irritatione, pressione, vel rosione sensibilis & nervosae partis , gravissima subnasci symptomata , quae unicadosi anodyni mature data, averti possunt.
Ferosius secum & sedem iebrium, tam putridarum, quam intermittentium , in prima corporis regione re lius posuit, earumque caulam in sanguine crudo, qui in venis, quae ad Ventriculum , jecur , lienem , pan- creas , omentum abeunt, i. e. v a Fortae, vehitur, haerere judicavit. Neque minus a veniticuli, & intestinoruin nervis assectis, quia consentiunt cum aliis partibus exquisitius sentientibus, in intermittentibus symptomata,
rigorem, horrorem, tussim siccam , oscitationem, anxietatem , praecordiorum distensionem, nauseam ac υ mitum derivavit; quam sententiam etiam Carolus Piso plurimis obtervationibus corroborat.
Montanus , Crato , Ballonius, Hollerius, Fo esus, Duretus , murnius , Mercurialis, Iaratius, Iorιber rus, inter veteres , qui Hippocratem maxime sequuti sunt , praestantissimi fuerunt medici, atque ex eorum scriptis multa salutaria monita diaetetica de cautiones in medendo, nec non complura, quae ad historiam morborum complendam pertinent, haurire possumus. MMIion. Montanus, praeceptor Cratonis , securissima meth do in praxi usus est , & leniora tantum evacuantia admisit, plus quoque victu, quam medicamentis , curare anni liis est, inque longis ac dissicilibus morbis medicorum dc medicamentorum copiam maxime damnavit.
Nec sua laude privandi sunt, qui, antiquorum Vein sigia relegentes, illusrare illud lene &mansuetum me dendi genus annisi sunt. Εκ his HFeronimus Mercurim Iis Veterum gymnasticam medicinam ex suis ruderi
bus excitare coepit, & modum docere , per corporis motum voluntarium, tum roborandi corpora, tum
etiam morbos certos profligandi. Ita quoque Pro per Alpinus , in utroque volumine de secta method eorum , & de medicina Argutia, hanc pariem incomparabili industria illustravit. Ipse Cornelius Bontheoe , praeco ille potus aquarum, eo bene meruit, quod ii minibus auctor fuit, ut infusa calida li,nter hauriant,& daedicus ex praestantissimis herbis nostratibus neces.saria & efficacissima possit hac sorma nunc perluadere aegris , & multum boni ossicere.
I. XIII. Εκ Guubero, & qui hujus vectigia presse sequutus
est, Becchero, in ulum quoque tam pharmaceuticum , quam chymicum, multa praeclara depromere licet, siquidem Glauberus , quod sciam , primus fuit, qui spiritum urinosum ex sale ammoniaco elicuit, qui sal enixum , ex sale vitrioli & communi, purgans, cujus usus hodieque in praxi est amplissimus, conficere docuit. Ex Beechero ucro , praeter alia laudabilia, hoc unicum ad praxin sufficere potest, quod is primus , casu sorte induetus , securum aloes in pilulis ulum, nobis monstravit, qui eo major est , quo masis aloe amaris extra diis & ballamicis temperatis resutis immiscetur.
Botalius venae sectionis , is pius etiam repetitum usum, in morbis , tam acutis , quam chronicis , tam curandis, quam praeservandis , mirifice laudavit plurimisque experimentis Zc observationibus nobis probavit ; & BeLinus nobilissimum hoc remedii genus ejusque usum, multis demonstrationibus mathematicis conis firmare contendit.
Εκ Θ io id in usum nostrum decerpere possumus: quod plurimorum morborum secum duodenum & sic dictae primae viae constituant, de , quod iis inhaerentes cruditates acidae bilios e de viscidae , multorum, ma
me chronicorum morborum , lymptomatum causam foveant, de eam ob causam abibrbentium , fixorum alcatium de talium Volatilium Oleolesum usus, prae
santissimus sit. I. XVI. Willisus plurima in morbis chronicis symptomata, mali inprimis hypochondriaci de hysterici, rectissimo. α
73쪽
ex spasino ει nervosi generis afflictione te consentu partium derivavit, postquam nempe structuram cerebri ac nervorum per anatomen accurati , quam antea investigarat.
Odenhamus ad curandas variolas omnesque febres acutas, temperatissimuin externum regimen , nec non interna temperata , & quae plus sedandi, quam motus excitandi facultate gaudent , rvpudiatis omnibus calidioribus & alexi pharmacis , egregie commendavit. In chronicis vero passionibus sublevandis chinae chinae , Iactis , martialium & equitationis usum amplissiinum, non sine ratione & experientia nobis proposuit.
I. XVIII. Μαφ hius , meustens & Lanesus ex frequentidissectione cadaverum hoc planc & perspicue docuerunt, quod polyposae massae , majoribus cordis, pulmonum, vel etiam uteri vasis inhaerentes, lubitae mortis muli ruinque insuperabilium morborum, praesertim asstimatis convulsivi & hydropis pectoris, nec non ascitis, frequentissimae causae sint.
Ludo iei in copia & indigesta farragine phum ceuticorum reformanda admodum praeclaram navavit operam, nobisque ostendit, quod paucis , selectis ¶bilioribus remediis, sepositis tam variis & numerosis, nec non pretiosis medicamentis , cum fructu &commodo luculento uti possimus.
I. XX. Baglivus, genuinus Malpthii discipulus , in pathologicis aeque, ac practicis, egregia nobis fragmenta& eκperimenta hujus stamini viri tradidit , inque eo maxime laudandus est , quod in morbis explicandis &turandis, non tam ad fluidorum, quam potius solidorum , conssitutionem, labem ac vitia respiciendum monuerit. .
Riverius eκ sagacioribus sui aevi Practicus , Gale-nica cum chymicis in usum vocanda recte docuit, &primus, uti eκ ipsius observationibus patet, nitri puri& camphorae internum usum, ad gravus inflammati nes di haemorrhagias vincendas, commenda it.
Sanctorio, fido alias Galeni sectatore & comment tore, in pereleganti de medicina flatica libello, nemo rectius Be accuratius sundamenta ac leges diaeteticas nobis praescripsit, & excretionum, praelertim perspirationis necessitatem maximainque in tuenda sanitate &morbis praecavendis salubritatem , plurimis experimentis staticis docuit & confirmavit.
Expedit, ad stabilienda sundamenta solidae, verae& eclecticae medicinae, theoriam veram & realem cum Praxi, Veteres cum recentioribus, & methodum m dendi simplicioribus & facilioribus , Galenicam, cum validioribus & essicacioribus chymicorum praeparatis , amice conciliare atque conjungere, multasque salutares veritates ex singulis cum judicio haurire, postea eas in ordinem & connexionem attenta meditatione digerere , ut doctrina medica scientiae demum opus evadat. Sebotionis Εκ veterum monumentis ea, quae experientiae, s cti & observationis sunt, & quae ad prognosin, praenotiones M ad victus rationem pertinent, quam ma xime depromere debemus : ex recentioribus vero egregia anatomica, physica, chymica , mechanica inventa, ad perficiendam meliorem theoriam , quae tutae, solidae & rationalis praxeos basis atque Observationum clavis est, accipere Oportet.
De fine medicinae ct potesate medici. . I. I.
ΕUm in finem addiscitur ars divina, ut vita & nitas diu illibata servetur, iat morbosae afflictiones& quaecunque sanitatem laedunt, quoad fieri potest,
avertantur de depcllantur. Seholion.
Eximia sunt, quae Hippocrates , Iilro de fatibus
I. I. scribit: mrotantes artis beneficio a maximis miniis , a morbis , a doloribus, a trifilia , a morte liberam tur ; omnibus enim his evidens medicina reperitur.
Quia tanta beneficia ab arte medica in genus hum num profluunt, ab omni tempore artium nobilissima Zc Deorum inventum habita est. Et prolecto mediacus , qui eam recte callet, magno honore dignus, ipsus Spiritus sancti testimonio , aestimari debet.
Is artis medicae scopus est , ut hominem a tot & gravibus malis liberet: ideoque medicus nullo modo .nocere , nudum vitam destruere, aut sanitatem laedere debet, utpote quum medicina non nocendi, sed juvandist scientia.
nes , tam a corpore , quam ab animo avertit , dissu dendo ea, quae ullo modo nocent causamque malorum ministrant, de suadendo cuivis corpori & naturae salutaria. Scholion. . Non est in potestate medici cuncta pro arbitrio perficere , morbos in totum tollendo, vel vitam prolongando de sanitatem sine molestiis conservando , quia medicus sine subsidio naturae, quae viribus de motibus salutaribus instructa, parum boni arte sua perficere F test , ideoque recte utique a Veteribus naturae inint1i r dicitur, quum illius motus spectare , imitari, corrigere& adjuvare debeat, nullo vero modo magi 1lcr habenisdus est naturae , eo quod vires remediorum non sunt ablolutae, sed variis relationibias naturae, tempCramCH-ti , aetatis, corporis aliorumque nituntur.
I. U. Nam scuti perpetua est proportio, inter vires causarum, & inter productum ab iis cΚctum , qui nunquam superior est illis: ita vires remediorum , quando
non suinciunt tollendo morbo, isse non curatur. Hinc sapienter Hippocrates libro de arte s. q. Medicus eorum, qui a morbis victi sunt, curaticutem non aggredi deber, eum id in confesso st, quod medicina tales servare non posscs. VI.
Facilius est morbos praecaVere, quam eos curare , eo, quod praeservatio consilio , dum nocitura dissit dentur, curatio vero auxilio , quod non perpetuo cst in potestate medici , perficitur. Facilius quoque ostmorborum vehementes impetus obtundere, quam mombos in totum tollere, quia subinde morbi causa reino.
dii essectu major est. f. VII. 'Si medicus vitam ac sanitatem hominis arte sua tueri& conservare vult ac debet et necesse est , ut gonuinas vitae ac sanitatis causas, de quomodo hae remediis sustineri debeant, & remediorum quibus succurrere ρο- test vires, perspectas habeat.
Quandocunque medicus praematuram mortem degravus
74쪽
graves mortios intendit a corpore arcere: tunc utique e rum Primordia ac generationem, item veras causas &yroximas, emquissis pernoscere debet, ut quomodo tam convenieriti auxilio, quam prudenti consilio, haec mala avertericla sint, judicare possit.
Medici est, aut morbos in totum tollere, aut insui biles diaritaxat mitigare : hinc morborum veras causis, ει quibus remediis hae tollendae sint, & quare alii morbi sanabiles , alii non sint, intelligere debet.
Seholion. Nihil in rerum natura fit sine causa , atque omnis effectus, omnis mutatio in homine , ex necessariis &adsequatis causis proficiscitur, quibus postis, ponitur essectus , quibus remotis, dc ipse removetur. Quare etiam medicus, si non coeco impetu agere,vel quicquam m negotio vitae ac sanitatis temere moliri velit, in causis investigandis omnium mutationum, quae fiunt in corpore humano , sedulo occupatus sit necessie est.
Cum vero genuinas rerum cognoscere causas non cujusvis hominis, sed sapientiae ac scientiae opus sit, quae principia indubia, atque ex his claras deinOnstrationes& conclusiones desiderant: Opoitet medicum quoque,s eum demonstratione res tuas gerere velit, de veris &perspicuis principiis, quae commode rebus medicis applicari possint, sollicitum cile. Seholion.' Veritatem docti inae recte cognoscere, est eam ex eVidentibus principiis, clara connexione demonstrare. Qui vero in disciplina quadam nihil probat & demonstrat, is facile sallit & fallitur, nec quicquam cum certitudine statuit de aggreditur, sed i emper haesitantis est animi, tam para us adjuvandum, quam ad nocendum: quod tamen ab anu salutari debet esse alienissimum.
De Vero Demonstrandi Principio in Medicina.
I. I. SIcuti methodus mathematica , quae vere logica est,
qua utuntur geometrae, in demonstrationibus ad veritates Se inveniendas, de docendas,omnium est optima: ita quoque medicus & philosophus secundum hanc demonstrationes veritatum suae disciplinae adornare debet. Sicuti vero geometrae ex principiis & propositionibus simplicibus , facilibus ac claris de manifestis, aptas con- Clusiones & connexiones, dubito ordine ac serie efformarit, de sic difficilia explicant, deducunt ac incognita detogunt: ita etiam medicus de philosophus in omnibus quae circa corpus humanum evcniunt mutationibus, ex Claris principiis veras conclusiones & connexiones conficere & elicere debet. Scholion. Commendamus maxime eximiis medicinae cultori- laus methodum mathematicam addiscendam, quae ad veritates cognoscendas ac detegendas aptissima, inque
omnibus disciplinis maximae utilitatis est, eo quod firmis Hemonstrationibus nititur, sine quibus nulla veritas imetesiligi & cognosci potest : quod etiam suo jam tempore clivinar scientiae princeps cognovit, hincque ad Theffatam filium ita scribit: ad cognoscendam geometriam edi numerorum mentiam, mi fili, multum sudii adhi- Beto. Non forum enim vitam tuam illustrem ct ad mulaea commodam in humanarum rerum statu essetent, sed etiam animam acutiorem O eIariorem reddent, ad omnium, quorum usus in medicina expetitur, utilitarem consequendam. Etenim geomGriae cognitio, quae multiformis ac varia es, 69 omnia cum demonstratio transegit, utilis erit, quapropter ad hujusnodi experiem tiae facultatem pervenire sedulosnde.
In omni disciplina scientifice tractanda principia ante omnia inquirenda sunt, ut cum iis subalterinae causae connectantur: ideo in medica scientia quoque dulmodi investiganda sunt omnium subestemarum causarum atque effectuum sontes, ex quibus cmnia demonstrari& in quae omnia demum resblvi debent.
Principium in medicina debet esse perspicuum, quod concipi, quod rebus medicis, praeserti in observationibus morborum historiis, applicari potest, quo experientia rationalis, certa & minus fallax efficiatur, quo etiam omnia dissicilia enodentur de explicentur. Scholion. Iusta demonstratione, quia res dissiciles faciles, imcognitae notae, obscurae perspicuae redduntur: hinc principium plane obscurum, quod nec definiri, nee concipi potest, demonstrationibus est ineptum. Ex clitas jam clare patet, quid sit sentiendum de principiis veterum, videlicet calido innato, humido radicali, temperie& intemperie quatuor humorum, de facultatibus antirae, de natura morali ac sensu vitali intomo praed:ta, sive quod idem de archeo Helmontii, flammula, vel luce vitali. Quae nonnisi speciola nomina sunt, quae nec explicari possunt & quae nihil explicant, adeoque in causis Sc ossuctibus rerum medicarum investigandis, nullius sunt ponderis ac momenti, de mea quidem sententia , pigrorum ingeniorum solatia & asyla.
Principium, quo maxime medicus in cosnoscendis& indagandis veritatibus utatur, debet esse proxima causa Omnium eorum , quae exi sunt & eveniunt in corpore humano, sue ad negotium vitae & lanitatis, sive ad morborum ortum & causas , eorumque curation m, sive ad vitam sanam & longam tuendam pertineant zVel etiam quatenus corporis conservationi ullo modo noxia sint & contraria. I. U. Quia principium demonstrationum medicarum, Omnium actionum, motuum de mutationum , quae fiunt in nobis , causa esse debet: facile intelligitur, id ipsuin in corpore nostro exissere & contineri debere. Scholion.
Vulgaris, sed pessima, philosophandi est ratio, non
eκ ipsis rebus earumque natura sapere, neque ipsas illas Veras causas, quae etiam nobis non cogitantibus operantur, & essectus suos secundum earum vires proportionatos proserunt, investigare , sed pro lubitu fingero actionum naturalium principia de caulas, de quibus nondum constat ac certum est, an realiter ita existant inque ipsorum corporum natura contineantur. Quo pertinent illa vocabula, quibus, in non mediocre artis nos trae detrimentum, adhuc plures, loco principiorum 6c causarum, & quidem nostra aetate celebres viri, uti non verentur. Cujus generis sunt naturae bona vel erronea directio, sensus naturae, sensus vitalis, moralis rerum noxiarum aestimatio, directio motuum rationalis ad elidendam morbi causam in certo gradu, tenore agendi, item certo tempore de ad certa loca, natur in negotiis vitalibus inque curando error, ejus hona intentio, sed mala inventio, & hujus seneris ad nauseamusque plura. Quae omnia feliciter quidem fingi, sed infeliciter in corpore humano, quoad ipsam rei existemtiam, inveniri, vel demonstrari possunt. I. VI. Neque ad principium demons randi res medicas, arib, ma rationis particeps , Vel pro arbitrio agens , Vis, aut alia lubstantia, referri debet, siquidem tali admisso principio, neque in theoria, neque in praxi medica , aliquid sciri, vel explicari potest, eo, quod concipi Vel
75쪽
demonstrari nequeat, quod & quomodo res intelligens
di libere agens vires motrices rerum omnium corporearum , quae praefurtim ad negotium vitale spectant, disponat, immutet vel dirigat. Suolio I.
Sicut enim distinctissima est essentia de operatio corporis , ab essentia de operationibus spiritus: ita spiritus sine corpore , & corpus sine spiritu , subsistit & operatur. Et cum in universo omnia ordinatissime , cc to numero , meissura , proportione , & curto denique sine ac tempore , sine mente vel spiritu rationali, fieri conspiciamus, cur non etiam sine cjusinoni substatilia intelligente & pro arbitrio asente, Vita, sanitas, morbus, mors , sanatio & sanitatis conservatio, a causis in re necciliati, bc Physcis, quarum maxima, teste experientia , in Lisce omnibus immutandis est potentia, contingant λ equidem non vidco, quamvis intellectus noster non omnes aeque facile assequatur vel demor
Neque ad explicandas res medicas indigemus principio quodam sensitivo, quod noxas vel caulas nocentes praevideat, percipiat de motus ad noxium emolior, dum dirigat. Nam ubi solo motu , qui est Operatio corporum, quippiam explicari potest, non opus est ut peculiarem senium , sive percoptionem in auxilium v cemus ; siquidem aliud est motus, aliud motuum perceptio , deinde etiam ad certas leges & regulas motus fiunt, quae in perceptionibus neutiquam observantur.
Medicus, in reddendis essectuuin causis & conficiendis demonstrationibus , contentus sit, si causas pr Mimas citectus & phaenomenorum invenerit, quibus postis, ponantur, & quibus remotis, ipsa quoque removeantur ; quandoquidem in rebus contingentibus causarum progressio sit in infinitum.
Seholion. Nam una causa semper est effectus alterius causae , di ita porro. Quantumvis vero has omnes & earum progressum ignoremus, tamen ad artem & scientiam latis erit, causas adaequatas & proximas effectuti in investigasse. Ut rem clariorem faciamus eκemplo,
vegetationis & foecunditatis in plantis causae sunt temperate calidum ccisum, humiduin subtile, proportionatum, ut est aqua pluvialis , & solum leve, probe
identidem temperatum; quibus piaesentibus, arbor fert Optimos fructus, his autem remotis, exoptata illa sci cunditas perit. Hae cause sufficiunt pro plantarum Ve-gutatione : ncque enim amplius rescri scire', unde temperatus ille calor, quae aquae pluvialis origo , qualis ejus natura & cssentia , quaenam sit caussa hujus essentiae , ἐκ quae porro quaeri de his possent.
Sicut nullius corporis, de omnium maXime humani, Productio, conservatio , auctio, vel Ptiam destructio, corruptio, imminutio aut reparatio, sine motu fieri nequit: ita quoque vita, sanitas, morborum productio, Eorundem curatio, mortis quoque genesis, sine motu,
nec fit, neque intelligi potest. Itaque horum omnium causa proxima debet esse motus, qui principium est
physicum atque mechanicum aeque ac medicum. pholiou.
Equidem novi odiosum esse quibusdam mechanices vocabulum in medicina, & causas has reddi, quod
non omnia , quae in corpore nostro sunt, Ex causa n celsariis corporeis proveniant: deinde quia motus stres incorporea, adeoque a corpore non deriVanda: tandem quod scientia mechanica tantummodo rCrum m
hilium ci dispositionis corporum ad motum scientiast. His pauca reponimus: nos scilicet ultro largimur, mentem, & quod in nobis sentit ac percipit, ros non osΙe corporcas, s d quodammodo, ex lege unionis , quia partes sunt hominis, motus vitales conservatorios asscere, vel potius turbare, manifesto assectuum animi& phantasiae testimonio ; ex hoc tamen non consequitur, nullas mechanicas caulas alias dari in corpore. Et utut phantasia non sit res corporea, non tamen sne
mechanicis causis , quales sunt partium fluidarum &solidaruin debita dispositio & consorinatio, agere potest. Omnes quoque enectus, quos anima praeter naturam producit in corpore, sunt non alii, quam mechanici , siquidem a vehementi terrore spastice extimae partes constringuntur, languis ad interiora pellitur, &vinus cor ac pulmones sagnans, ingentes anxietalca& palpitationes efficit, adversus quos pravos enectus, si eos removere velit medicus, vix aliud agere potest, quam ut mechanice , remediis convenientibus, sa-gnantein sanguinem discutiat te versus ambitum corporis eundem propellat. Quod vero maximum est , ipse varius inotus languinis , & remedia ac alimenta, ipsam mentem de animam aflicere camque vel sapientiorem, vel dementiorem reddere , valent. Pulchra
sunt, quae hac de re prodidit Hippocrates Lib. i. de
diaeta I. 3 q. melior reddetur anima rectae diatae usu,
O pejor pravae. Et in sine hujus f. Si sanum fuerit
corpus o non ab aliquo alio perturbetur, animi temperamentum fiapiens exipit. Quod vero in corpore animantium vita ac sanitas, non sectis ac mors & morbus , a causis etiam pure corporeis muchanicis vcpendeant , vcl ex eo unico liquidis litne conficitur , quod alimentis & elementis vivamus & moveamur viresque
accipiamus, iis vero dei radiis, omnis vis & agilitas corporis pereat & mors in propinquo st: item, quod
convenienti & recto aeris, alimentorum rerumque non
naturalium usu, diu illibata valetudine frui possimus, quae, minus provido horum usu, protinus sic labes
elatur, ut morborum , imo brevioris vitae & mortis, origo ac causa inde nascatur. Neque etiam ullius ponderis , eorum , qui mechanicae disciplinae medicorum adversantur, erit ratio, quod mechanica mobilitatis, non vero motuum , sit scientia , & motus potius rus sit incorporea. Enim vcro, cui obscurum amplius esse poterit, mechanicam minime tantum pro objecto ha-l aere machinas , sed potius in eo osse occupatam , Ut . vires motrices, quae cum massa corrorca cohaerent, in mutua actione atque reactione observet atque in nQ-ret, & ita immutabiles motuum leges, tam in elassicis solidis, quam fluidis corporibus condat, quae ad ellectus naturae alios explicandos magno usiai sint. Posr mo vero absonum erit dicere, motum rem incorpoream csse, cum morses non res ipsa sit, sed mutatio tantum rei, sive mutatio status cor 'orum.
s. X. Principium itaque, seu caula prima Ar proxima omnium actionum in corpore humano, crit motus : is v ro cum varius in natura sit, picnius omnino ec ex
elius ejus speciem determinare juvabit. I. XI. Motus itaque, quo omne, quicquid fit & evenit in
corpore nostro, perficitur, Δ quo etiam medicus in demonstrando uti debet, nullus alius est, quam contractio & expansio, sue, siccunduin Graxos, systoleae diassole fibrarum nervearum & musculosarum , ciquae ex his contexti sunt, cordis atque arteriarum OH
Diumque ductuum, cujus beneficio omnis generis fluia da , per innumerabiles & varios canales, in Orbem
movEntur, atque utilia secernuntur usuique asserva tur, inutilia autem secreta eXcurnuntur.
Seholion. Vix ulla datur simplicior motus species, quam comtractio de dilatatio ; haec ipsa taureii cst causa unica,
quae omnes Vitales motus tuetur, quae totum corpus a
putredine Vindicat, quae universum tecretionis oc cretionis negotium moderatur, hac salva &recte sese habente, omnes iunctiones, omnis vigor, tam arii mi,
quam corporis, recte sese habent, hac laeta, vel turbata, Omnia
76쪽
omnia praeter naturae ordinem & morbi fiunt, eademque destructa, mors fit. Circulus itaque languinis , est primum Se praecipuum sundamentum, seu principium, in quo, tanquam ex sente, ea, quae fiunt in corpore nostro, explicare, & dissicilia, per omnes medicinae
partes enodare , obscura perspicua reddere dc veras curandi rationes ac vias derivare ac invenire, propitio Numine , in hoc opere constituimus. . .
Cir Ius hic sanguinis est causa vitae. Nam quamdiu sanguis & humores, per ductus oe canales corporis nostri hi orbem moventur, tamdiu corpus dicitur Viv te. Si vero sanguinis circuitus penitus desinit atque extinguitur, mors adest. Si sanguinis circuitus liber, moderatus te aequabilis est , corpus sanum atque vegetum est : in Otrarii vero morbo idem circuitus vel immoder, tus, vel inaequalis, aut impeditus, existit. Et morbifica, causae non aliter suam exercent operationem , quam quod oeconomiam motuum Vitalium turbant, atque secretiones Excretionesque pervertunt. Morbi quidem acuti stasi sanguinis , chronici vero ejus stagnatione a que viscerum & emunctoriorum obstructione , continentur. Neque medicus in praetervando aliud intendere debet, quam ut per convenientia remedia , de quam maxime prudens rerum non naturalium regimen, sta-ses, stagnationes Sc obstructiones impediendo, liberum sanguini & humoribus motum, per universam corporis compagem vasculosam , praestet. Neque aliud in sanandis morbis quaerere debet medicus, quam, ut causas morbificas earumque noxios essectus per congrua remelia removendo, liberum sanguinis motum atque circuitum restituat.
Ulut progressivus per innumerabiles vasorum myriades sanguinis & humorum abiens motus, cum secre-
tionibus & exeretionibus, immediata & proxima omnium , quae in corpore humano cveniunt actionum Miunctionum, caula sit; nihilo minus tamen, quia progrellio omnis generis fluidorum, non modo in cordis musculo Se arteriis, sed de in omnibus tubulis secretoriis & eκcretoriis nervoso - muscularibus , beneficio reciprocae contractionis & dilatationis , perficitur, haec autem ab influxu liquidi spirituos inerioside nervosi convenienti fit , quam facile patet, omnia ea, quae motum hunc solidorum ulla ratione turbandi inervertendi , vel destruendi facultate pollent, genuinas morborum causas subministrare.
Certa , indubia ac constanti experientia confirmata regula , seu lex motus microcosinici est: quod omnia, quae nervosas partes ullo modo , vel lancinando, arrodendo , irritando, aut distendendo, vel constringendo, laedunt & violenter assiciunt, universam motuum vita lium oeconomiam perturbare dc pervertere possint.
Certa pariter & immutabilis leκ motus microcos ei
est: motuin violentum, praeter naturam in parte quadam nervosa concitatum, quam maxime cum vicinis & con nexis nervosis partibus, immo quandoque cum toto systemate nervorum Sc nervolarum partium, communi cari , quod veteres consensum partium appellarunt. pholiom
Accuratior notitia consensus , quem partes nervose inter se alunt. in pathologicis & therapeuticis summae est utilitatis. Nam plurimorum symptomatum ratio in de clare peti potest de erui, eamque in rem legi meretur, praeter ea, quae nos in rom. III. med. I immat. sest. L. cap. V. .attulimus , doctilsimus cl. Regae de Ompathiaeorporis humani tractatus.
Frid. Host manni Oper. Tom. I.
77쪽
De vita, ejus causis & motibus Vitalibus, sanguinisque & humo
De artificio infructura humani corporis. s. I.
Itam, Inortem , sanitatena , morborum 1anationem & horum omnium causas, in corpore humano constare & permci , extra dubium positum est : quare medicus, ad meliorem horum intelligentiam , corporis humani naturam Picinia. utque exactius cognoscere debet. Scholion. Scitissime Hippocrates lib. de loe. in ho mine s. q. pronunciat: naturam corPoris Mmaui omnis sermonis est ratiocinationis in medicina esse principium. Hic gravis auctor in morborum curatione , naturarum disserentiam , robustae an imbecillae sint, & quomodo I eis ad has vel illas res externas, item medicamenta haheant , passim & sedulo in monumentis suis inculcat. Quia vero accuratiorem corporis humani cognitionem ob ingentem anatomes & vom scientiae physicae id temporis desectum, non habuit: proinde quoque de natura , quatenus illa sanitatis & morborum productrix eorundemque medicatrix est, ex omni parte ac numero rectissime & praeclarissime sentire ac disserere non po
Homo rectius definitur , quod sit mens, sive substantia intellisens & libere agens, unita cum corpore organico, artificiosilsitne constructo, vivo.
Seholion. Essentia humanae naturae in eo potissimum consistit, quod ex duplici substantia, una immortali, quae rati nis & libertatis agendi, item conscientiae capax est, ac spiritus appellatur; altera corruptibili de destructibili, corpore scilicet, sit coalita : & quamdiu haec unio utriusque principii, inter se distinctissim, perdurat, tamdiu homo dicitur , simul ac vero haec unio perit, spiritus abit ad altiora, corpus autem cadaver evadit.
Neque vero mens est subjectum medicinae, quia est naturae indivisibilis de immutabilis, adeoque in eam durecte medicina non ullam habet potestatem ; sed su jectum medicinae est viVum corpus , quod mentis tantisper instrumentum est , ejusque operationibus inservit. I. IV. 'Corpus humanum duplici modo h medico coiisderandum venit, primo quatenus est mixtum, deinde quatenus est structum. c s. V. I otum corpus nostrum ex summe corruptibili ma
f. VI. 'Materia corruptibilis constat eκ partibus diveris in dolis , minus cohaerentibus , sed facile a se invisem secedentibus. - Scholium. Corruptio recte opponitur durationi, quae in unione pamum, mixtum constituentium , consistit. Tamdiaenin' corpus durat, quamdiu unio partium quae corpus constituunt salva ac integra permanet: simul ac Vero haec dissolvitur partesique a se invicem secedunt ac si Parantur , protinus tota textura Ec forma corporis mutatur atque in animantibus corruptio ingruit. Praeclare hinc Hippocrates lib. I. de diaeta 6. inquit: eenerari idem est, quod commisceri: perire , corrumpa ac minui , idem est, quod secerni. I. VII. Corpus humanum , quia ex materia admodum differentis , & minus cohaerentis , & hinc facile disjungibilis Indolis, aquea nempe, pingui & inflammabili , item terrea solubili, sive salina, & fixiori insolubili, constat,
ideo celerrimae corruptioni obnoxium est. - . . Scholion. Εκperientia quotidiana edocemur, nulla corpora tam
subito in scedam di putridam corruptionem ruere, quam animantium ipsiusque hominis, sub humido praesertim& calido coetu. Quuin vero corpus nostrum tam corruptibilis si naturae, mirandum non immerito est, quare , s vita adest, tamdiu duret di immune a corrupti Me praestetur. Quia tamen nihil fit sine causa, hine medico maxime incumbit, hanc iplam perscrutari siquidem universi medici studii cardo in eo potissimuin vertitur, ut corpus diutissime maneat vivum & a co ruptione vindicetur. Oportet itaque scire causas , quare corpus humanum in se tam corruptibile, a corruptione tamdiu immune prastetur, quibus cognitis, postea facilius est vitam diutius conservare ac tristissimam
78쪽
De artificio in structura humani Corporis. 27
Est quoque corpus humanum ratione structurae medico sepectandum, quae est longe artificiosissima, ad ordinatos motus producendos comparata, dc hoc rei pectu tectissime dicItur machina.
Machina est corpus , ex variis partibus, singulari artificis ingenio inter se unitis, constructum, eo consito,
ut certos ac ordinatos motus producat.
Seholion. Operationes quas machinae edunt consistunt in motibus, qui ex structura, situ, cohaesione , variae figura: α magnitudinis partium, secundum immutabiles leges, consequuntur Sc structurae suae perpetuo convenientes sunt. Artificium vero illud structurae , sive ingeniosa partium unio Se coordinatio, ad motum producendum disposita de apta , a recentioribus dici solet mechanisi
Id machinarum & mechanismi praecipuum est requisitum, ut partes inter se junctae cohaereant atque connexae sint, ita prorsus, ut Vitium unam pariem assiciens & cohaesionem turbans , ceteras statim omnes partes in consensum trahat, te inde regulares machinae
. Scholion. Clarissime id patet in machinis arte humana fabra iactis, ut horologiis , molendinis, ubi vitium vel unicidentis in rotula, aptum est ad motus totius machinae inordinatos reddendos.
In corpore humano ita sunt inter se partes solidae Unitae ac coordinatae, ut hujus vel alterius notabilis lae-d sto, hanc cum 'omnibus reliquis statim communicet, indeque motus regulares turbentur ic inordinati fiant. Sesolion. Praeelare Hippocrates L. de Deis in homine I. 3. hanc in rem scribit: Si quis minimam eo oris partem male Urere velit, totum corpus Uectionem sentiet , ualisiunque tandem ea fuerit, propterea, quoa minima corporis pars omnia habet, quacunque o maxima.
Machina quaevis id habet, ut ex diversae naturae partibus mobilibus , moventibus ac instrumentis motuum composita sit, siquidem haec omnia ad producendos motus necessaria sunt.
Constat machina corporis humani eκ partibus solidis ac fluidis.'
Solidae sunt durae & renitentes , quarum nonnullae continent de vehunt liquida , ut sunt omnis generis c nales & cavitates : aliae sunt motus instrumenta, ut musculi, de ex tunicis musculosis & nerveis contextae partes, quaedam continuo moventur Zc non quiescunt, ut cor 6c arteriae, quaedam firmamentum toti machinae praebent, ut sunt ossa, cartilagines , ligamenta.
I. XV. 'Fluida corporis nota duplicis generis sunt; alia sunt
crassiora, quae sensibus patent, ut sanguis, chylus , lympha & quaecunque secernuntur de excernuntur, de haec omnia per tubos magis obvios & ampliores circumve huntur; alia sunt subtiliora, agiliora de maxima vi ac potentia motus instructa, quae ab Hippocrate impetum facientia , & a Veteribus, quos natura tenuissimorum corporum latuit, spiritus vocari solent, eo, quod haec Frid me anni operi Tom. I. tenuiora fluida motum praestent ac impetum saciant in solidis , atque adeo fluidorum cursum regant ac mode
Fluida tenuiora , quae impetum iaciunt & motum machinae praestant, sunt nihil aliud, quam subtilissima de agilissima pars optimi sanguinis & lymphae, quae
non tantum ex alimentis , scd Se ex puriori aeris ac aetheris de ignis solaris parte, magna potentia elastica agente, originem habet.. Scholion. Quantumvis propter summam tenuitatem suam spiaritvolae hae partes s ensus fugiant; ex effectibus tamen e rum origo de emcacia cognoscitur; siquidem certum est, bono de laudabili nutrimento , aere quoque sereno
ac temperato, vires egregie refici, cum eκ alimento pravo , intemperato , vel aere vitiato , imminuantur ac labefactentur, adeo, ut ex alimenti, vel aeris plenario desectu, omnes vires cum vita penitus cXtinguantur.
I. XVII. Est fructura corporis humani maxime hydraulica,
cum tota sere ejus compages vasculosa sit, sive eκ innuis meris diversae magnitudinis de stupendae exiguitatis Acangustia tubis conflata, per quos varii generis fluida jugi de perenni motu circumvehuntur, Vel lecernuntur. Seholion. Recentiorum anatomicorum inventis id maxime de- hemus , compagem serme omnium Vilcorum, ut lienis , hepatis enum,neque minus emunctoriorum, glandularum , testium quoque de ipsius cerebri corticalis substantiae, item placentae uterinae, in totum canaliculosam esse, de quod nulla corporis pars vel membrana sit , quae non tubulis , per quos nulta scruntur , minimis sit instructa. Et haec maxima angustia vasorum in pathologia de praxi medica magnae eli considerationis; siquidem ob hanc tot frequentes sales, stagnationes de obstrucintiones fiunt foecundae morborum matrices.
Quemadmodum in machina hydraulica fluida impulsu ac pressione per varii generis tubos pelluntur ac
motu agitantur: ita quoque corpus nostrum, praeter tot 8c tam innumerabiles varii generis de magnitudinis tu hos , de diversae indolis fluida, etiam fibris, potentiis m tricibus instructis, quae quasi vectes ac elateres sunt, gaudet, quarum motu constrictorio de dilatatorio liquida indesinenter propelluntur. Seholion.
Princeps & praecipua vis motrix est in corde, deindo
in arteriis, quarum motus in perpetua coarctatione de expansione consistit, ut liquida de impellantur, Ze recupiantur. Praeterea omnes ductus atque canales, qui liquida diversi generis vehunt, tandem etiam omnes partes, tam musculosae, quam membranaceae, ex fibris ela ticis tonflatae sunt, quibus potentia dilatandi se de contrahendi inest.
Quemadmodum mechanicus, quando construit machinam , semper sbi praefixum habet certum finem: sic Dei infinita sapientia voluit, ut machina tam artifici a instrumentum ac domicilium esset spiritus, sive su stantiae ad imaginem Dei conditae.
I. XX. Quia vero ex materia valde flexili, lava, dissolubili,
adeoque corruptibili, universa corporis compages constat : hinc utique primus de principalis fructurae scopus C a de ratio
79쪽
& ratio suit, corporis duratio, sive ejus a corrupti Va putrediae praeservatio, & hic scopus merito vitalis dicitur& quam maxime considerationis medicar est.
Firma edocemur observatione, corpora liquida diveriae indolis in putredinem admodum prona esse, solida vero & dura neutiquam. Seholion. Nam quia corruptio est dissolutio unionis paritum mixtum constituentium, qua a se Invicem separantur ;humida vero ad disjunctionem partium, dum poros in adunt eosque relaxant , plurimum faciunt: proinde liquido apparet, duras & exsuccas partes ab eiusmodi comiptiva celeri selutione esse immunes, liquida vero, quo plus ex diversae indolis partibus constant, eo ad corruptionem existere proniora, cujus generis lunt finguis & animantium reliqui lucci.
Constat certa & firma experientia , humida quiete ad putredinem maxime disponi, motu vero continuo , tam intestino, quam locali, ab ea libera perinanere. Seholion. Etenim, quia in putredine secessio & separatio fit partium inter se valde dis limilium,haec vero sub quiete peropporiune perficitur, qua crassiores, fixiores & graviores coeunt, subtiliores vero de fluidae avolant : ex eo facile sequitur , motum optime corpora a putredine defendere , quia hoc ipso partes, utut dissimilis indolis ,
inter te arctius ac intime uniuntur, milcentur , atque combinantur. κ
Mirabilis itaque structurae animantium ratio in eo consistit, ut partes fluidae lugi & perenni motu ac libero curtu agitentur inque orbem moveantur.
Temporalis quoque succis & moderato eorum motu opus es, ut animantia nutriantur , augeantur. Atque adeo temperies vitae ac sanitati est accommodati Dima: nam lub intemperie humorum & motuum, nutritionem , vitam ac sanitatem diu persistere non posse,
Cum vero continua & intestina agitatione & motu attritivo, humores temperata 8e blanda indole gaudentes. successive intemperati, falsi , impuri, adeoque servationi vitali corporis minus idonei reddantur :ideo, ne perniciem inserant corpori, hi ipsi eliminandi
Quae cum ita sint, jam facile peti potest ratio, quare
tot colatoria & emunctoria, pro alienis diveris naturae particulis de separandis,& evehendis, a sapienti architecto constructa conspiciantur, & cur sine excreticinibus vita ac sanitas diu salva esse nequeat.
Tota humorum massa continuo motu in excrememta successive fati icit: hinc utique opus est, ut benigni , insipidi, temperie gaudentes lucci , ut sunt lactei de gelatinosi , in eorum locum rursus succedant. Seholion. Vita & conservatio corporis non modo continuis ege-sionibus,1ed de Perpetuis ingestionibus opus habet. Et i quia in humorum malia benignis succis subinde renovanda sit;ideo in hunc sinem divina lapicntia tot ossicinis & organis pro alimentorum digestionc, dis lutione de bo
Corporis itaque nostri, in se summe corruptibilis ,
duratio de conservatio perpetuis in circulum abeuntibus liquidorum motibus, neque minus inutilium excretionibus & utilium ingessionibus & appositionibus, oritime , immo unice , impetratur atque absolvitur. Seholion. Ex hisce jam petenda venit ratio, quare, circulo sanguinis, Vel in parte, vel in toto corpore, defructo, cesilet vita & presso pede corruptio shquatur, de quare ing ssionibus & egestionibus non recto ib habentibus, Vita& lanitas periclitetur de morbosae ascitones corpus invadant.
Machina itaque corporis nostri admodum corruptiabilis, solo artificio mechanico,sive niore uiti coordinati ne , qua instructa ipsa ust , a pi aesentaneo iniuriis oc cor ruptione optime vindicatur. Seholion. Hoc praestantissimum naturae, quo utitur in conservando corpore , mysterium & artificium , cognoscero utique debet medicus, & hoc est, quod veteres naturae nomine insigniverunt, cui tam mirabiles in vita tuc da & morbis sanandis vires adscripserunt, cujus ductum, Vias ac motum, ut sequatur Zc imitetur medicus, passim in monumentis suis magna cum sedulitate incul-
.. I. XXIX. UCorpus nostrum quia est machina,hinc ejus partes misrifice inter se conlpirant & consentiunt,& hujus conse sus, quo partes, tam fluidae, quam tblidae, inter se communicant , plenior cognitio medico in praxi & pathol gicis scitu summe est necessaria. Seholiou. Consensum partium cum dc scribere vult Hippocrates lib. de aliment. ita loquitur: confluxus unus , consPira
Consensio , quae inter partes mutua intercedit, quam maxime consistit in communicatione motuum. Seholim.
Quemadmodum in machina, cujus effectus simi m tus, vitium parii illatum, laedit ejus motum, eumque cum aliis sibi connexis communicat : haud dissimili ratione in corpore humano, laesio partis cujuIdam notabilis , aliarum sibi connexarum motum statim quoque
Est primo magna consensio motus fluidorum sanguinisque circaei in panibus.
Seholion. Ita videmus vasis cujusdam majoris in corde orificio a polyposo concreto obturato , Omnes corporis parte&de functione sua, & vita privari. Auricula dextra, ob nimiam ibi sanguinis congestionem vehementius expansa, ejus contractio minuitur, hinc tam animi, quam corporis vis incipit deficere. Deinceps quandocunque in certa corporis parte, V. g. in pulmone, Vehementi vocis exercitio , in manibus per harum sorti
rem agitationem, aut in pedibus , facta ibi diuturniori frictione, sanguinis progressio acceleratur , tunta universa languinis Se humorum massa incalescere incipit, a motu &.circulo intensiori facto. Quando exigua languinis pars, in tenuissimis vasis immota haeret, universum inde corpus graviter luit , siquidem non modo pars affecta tumet, rubet, dolet, sed Se febris accenditur cum siti Se vigilia. Sanguinis in hepate
80쪽
DE artificio in 1tructura humani corporis. 29
aut liene saniatio , universi corporis sunctionibus tu handis idonea est, quandoquidem inde non modo digestio M alvi excretio vitium contrahit, sed de intestina
cum ventriculo dc partibus annexis, vehementer 1 palmis de Ratious exercentur, qui morbus vulgo mali hypochondriaci nomine insignitur.
Mirabilis quoque est consensio & mutua communia ratio partium, quae exquisitiori motu ac sensu gaudent,
ut sunt nervosae ac membranosae. Scholion. Ex omnibus partibus nulla majorem communicationem cum Capite de universo nervorum genere habet,
quam ventriculus ac intestina. Nam is flatibus vehementer distentus , ut fieri solet in affectione, quae dicitur hypochondriaca, maximas in praecordiis anxietates, in spirando angustias, in iunctionibus animalibus tur haliones concitat. Exigua partis ventriculi vel intestin
rum a veneno erosio tantum valet, ut suinina anxi tas Se continuus VOmendi conatus, convulsiones, sud
res stigidi, vehementes nervorum spasmi, animi deliquia , fatalem catastrophen non raro inducant. Si liter vel levis tantum lancinatio a lumbrico in intestinis , quas non convulsones de artuum stupendas agitationes horrendo spectaculo excitare valet y In insantibus i ola distensio & lancinatio gingivalis carnis ab erupturo dente, complures interficit, non alia ratione , quam quod exinde febres, deliria , convulsiones, tormina , asthmata consequuntur. Levi 1sima, in exsectione clavi pedum, aut in male administrata venae secti ne tendinis, aut nervi punctio, funestam inflammationem cum labre ac delirio haud adeo raro induxisse visa est.
Μa a quoque in corpore nostro est consensio inter systema nervorum, de fluidorum profressum ac circulum , ita prorsus , ut laesis vel male aflectis nervis, libera sanguinis de humorum progressio inde vitium trahat,
quemadmodum etiam in circuitu humorum apparens labes , protinus nervosarum partium statum de acti nem perturbat. Seholion. Haec mutua consensio dc conspiratio sanguinis circuli in vasis, de fluidi tenuit sint in nervis , in pathologicis ad morborum Se symptomatum generationem intelligendam maximi est ustis atque considerationis. Animadvcrtimus enim, sanguine in viscere vel vasis partium stagnante, aut immobili reddito, protinus genus nervorum praeter naturain assici de spasmodice coim trahi, ut exinde dolores, subres, haemorrhagiae, eX- cretionum suppressiones, oboriantur. Animadvertimus ruoque, a nimia dissensione, Vel lancinatione, aut ero-ione partium nervosarum , protinus pullum mutari, vascula minima constringi, comprimi, hinc sanguinis libero ac aequabili cursu intercepto,inflammatoriae & periculosae stases , vel copiosioris sanguinis ad alias partes ec vasa ampliora morbosae congestiones , emergunt.
Datur adhue longe nobilior & sublimior harmonia atque consensio inter oeconomiam motuum vitalium da animalium, ita prorsus, ut vitium in circulo sanguinis conspicuum, protinus animales iunctiones alteret, sicut rursus depravata phantasia, universi corporis lanctiones vitiare potest. Se olim. Haec veritas innumeris exemplis confirmari posset, sed pauca tantum adduxisse siti secerit. Quiescentet cordis motu, anima protinus in operationibus suis celsit de omnis sapientia ac cogitatio exlpirat. Moderatus sanguinis per cerebrum motus animi de inge- striae momami Oper. TOID. I. nii vires in vigore conservat, simul ac vero hic motus turbatur , ut vel retardetur, vol aequo celerior fiat, fiatim ad inordinatos motus & rationis alienationcs etiam anima dii ponitur. Ex eodem fluit sundamento, quod animi mores ac propensiones sequantur corporis temperamentum , sive rectius sanguinis motum per cerebrum. Vinum , vel aliud quodvis assumtum , quod sanguini motum ac vigorem addit, ingenii quoque vim acuere & excitare solet. Medicamentum , quod graveolenti vapore succos contaminat, uti est narcoticum, Omnem rationis, ingenii, memoriae de sensus vim minuit de quandoque enecat .Quantam vim rei versa Pham talia de impremo in partium motibus alterandis possideat, de vehementes animi assectus, & melancholic rum perversa phantalia aliaque prava desideria de ave sones luculenter testantur.
Εκ quibus omnibus elicitur, rectissime corpus nos. trum machinam omnium persectissimam appellari , eo , quod infinitam DEI artem pro auctore agnoscit, quam nulla humana ratio imitari poterit Sc quod persectissimae regulae ae leges hydraulicae, staticae, opticae , hydroslaticae, mechanicae ibi reperiuntur de inde addilci possitiat, denique , quod tam mirabiles effectusic conspirationes mutuat partium in humana machina conlpiciuntur, quae omnia longissime quamcunque e cellentis unam ullius hominis artem exsuperant. Scholion.
Ex quo jam facile liquet, perperam eos judicare ,
qui pro crimine habent, corpus nostrum machinam V care, dum sibi persuadent, machinas tantum esse artis humanae opera. Quasi vero intellectus humani imbecillitas regula de norma divini de sapientissimi artificii esse debeat. Quapropter Se desnant obtrectare ii, qui non erubescunt asiarere, ejusmodi doctrinas saniora m
dicinae principia labefaciare. Sed aliud est dicere , aliud
Insinitae licet sapientiae machina corpus humanumst; nihilo minus ratione materiae est summe corruptiabilis , de ratione structurae de nexus partium , est mutabilis valde Se tandem destructibilis, id est, facile ii tegritate , mobilitate ac denique vita privari potest.
Uttit homo purissimo aere ac temperatissimo & corpori congruo alimento fruatur, de secundum saluberrimae diaetae praecepta vitae rationem insituat, ipsi tamen est moriendum: ergo causa abibi uiae moriendi necellit iis non tam in fluidis , quam potius in solidis partibus quaerenda est.
Experientia conflat, animantia, quo annosiora sunt, eo duriores & compactiores solidas illorum partes fieri. Hinc quoque carnes vetustiores diuturniori coctiona egent dQ. cartilagines in decrepitis in osIa transeunt , haec vero solidiora in vetussis, quam juvenibus offunduntur.
Scholion. Quum siccitas & durities ab appositione materiae majori , quae minimos poros te ductus replet, fiat, facile apparet , per hos fluida amplius serri non posse Se tenuisi sima vascula evanescere, id quod etiam in emunctoriis de secretoriis organis , quae ex copia minimorum
. ductu lorum coagmentata sunt, evenit.Quare in senibus, ob valorum angustiam de minimorum plenariam Occlusionem , succi utilistimi, lympha nutritia, fluidum nerveum, non tam prompte de in tanta copia secernuntur , inque partes influunt, sed Ze inutiles, quae retentae sanguinem impurum reddunt, non recte sepa rantur , hinc non mirum est nutante & extrema aetate,