장음표시 사용
91쪽
gre pus quidem volans serom mi r ruperne vero innuens volens deorsium recciarin, ii m IAIuntur aedis uduntur O mutuo circumagitiau:ur G pulsum venis exhibent.
Sanguinis circuitum indubiis argumentis & expcrumentis demonstrari polle clari uunum est. Sebolion. Motum sanguinis id humorum in orbem redeuntem inter alia hare clarillime cvincunt. I. Quod vale quodam Vulnerato, omnis eκ corpore sanguis cmuat, quod fieri non posset, nisi oκ venis in arterias, id rursus ex his in Venas, transiret. II. Si coloratus liquor per siphonem in venam injicitur, tunc per arteriam in altero latere apertam emuit. III. Arteriae ligatae, inter vinculum de cor, sanguine plenae fiunt, inter ligaturas vero de
Partes cxternas, inaniuntur de detumeicunt; venae autem ligatae, inter ligaturam de partes cxternas sanguine implentur, inter ligaturam vero & cor deplentur; evidenti indicio, sanguinem a corde per arterias ad partes advehi, per venas autem versus cor revelai. IV. Ligato trunco iliaco arteriosi, , omnes venarum iliacarum ramificationes , infra ligaturam, sanguine evacuatae conspiciuntur. U. Transfusio sanguinis ox uno animante in alterum, feliciter aliquoties celebrata, hunc sanguinis circularem motum eximie declarat. VI. Flu-ms sanguinis ex arteriis in venas, porp.ilchre in pilcis cauda bene elaborato milcro1 pio accurate conspici potest.
I. IV. Sanguinis ic humorum progressivus de circularis motus legibus hydraulicis, quae motum corporum fluidorum exactissime tradunt, lubjectus est. Seholion. Corpus animantium machinam esse hydraulicam, in qua impullia de prellione solidorum, fluida per tubos
moVentur , jam dudum accuratiores medicorum de atia- tomicorum agnoverunt. Et sicuti omnis fluidorum progressi is, certis legibus, lecunduin quas certi de constantes esiectus obicrvantur, continetur : ita etiam has iplas in corpore animantium deprehendere licet.
s. V.Cor est principium motus de circuli sanguinis.
Quemadmodum in antlia, benescio emboli, liquida per orificia & tubos magna prcisione ejiciuntur: ita cor perseellilline ejusinodi antliam de machinam hydraulicam aemulatur, qua, beneficio compreιtionis ventriculorum , sanguis in annexos tubos pcr eorum orificia sortiter ejicitur. Omnis enim in rctus ac vehementia motus sanguinis, non lecus ac in hydraconii seriis de siphonibys, a viribus prementibus dependet.
Quando cor contrahitur, sive systolen patitur, ejus fibrae intumescunt, abbreviantur, conus cordis versus basin ejus immobilem adducitur oc latera arctissime, non secus ac in sollibus, comprimuntur, & sic cavitas
interna minor redditur de coarctatur, bc hac violenta ca- vitarum coarchatione, sanguis premitur in annexos tubos uteriolos.
Seholiou. Is est fibrarum in corde situs, ut exteriores, a sinistro cordis latere verius dextrum porrectae, ad basin ejus oblique deicendant, interiores vcro a dextro latErE Versus sinistri basin iniugant, sicque spirali flexu, geminam sibi oppositam helicem fornaciat, adco, ut com- . mode cum linico, ad exprimendam aquam utrinque contorto, Polsint comparari.
Cor, ceu principium motus circularis, instar miliae, Sc recipere, de expellere, continuo flumine debet sanguinem; hinc pluribus cavitatibus, duobus quoque diversis tubis, diversae figurae 8c situs valvulis duabus, nec non distinctis motibus, instructum sit necesse est. Seholion. Cum enim una cavitas, sive amplus canalis, seu cordis ventriculus, sanguine repletur, alter exinanitur,& contra. Et quia ad cor remeare debet sanguis, necesse suit, ut per unum tubum , qui est arteria, ad partes advehatur, per alterum Vero, qui est vena, revehatur. Et quia cor recipere & expellere etiam debet sanguinem, duplici opus erat motu, uno activo, qui est constrietionis 5t coaretationis, altero passivo, qui fit
illo remittente motu , nempe relaxationis & expa sionis.
Cor non unus est musculus, sed eκ quatuor cons tum est cavitatibus musculosis, duabus nempe minoribus, quae auriculae appellantur de inissunt venarum , tam cavae, quam pulmonalis, orificiis, de duabus majoribus , quae cordis ventriculi vocantur. Tot itaque sunt emboli, quot sunt cavitates, quarum singulae motu contractionis de dilatationis, sue systole de diastole, gau
SPholion. Auricula dextra dum comprimitur, pellit sanguinem ad cordis dextrum ventriculum, Se ventriculus dexterdum coarctatur, sanguinem pellit ad pulmones: de auriculae sinittrae contractione eκ pulmonibus rediens cruor premitur ad sinistram cavitatem, quae contracta, sanguinem magna vi pellit in arteriam aortam, sive magnam , dc per hanc per totum corpus. Est vero auricula dextra capacior sinistra, quia tardius sanguis per Venam cavam sursum affuit: in sinistram vero longe celerius ab expansione Sc motu pulmonum premitur. Accedit
quod sinistra sacco venae pulmonalis apposta sit,in quem sanguis gravitate sponte descendit de ex hoc quoque in
Cum beneficio sinistri ventriculi sanguis per universum corpus propelli debeat: triplo crassior, rugosor de
robustior est dextro, ut majori robore ac potentia in
trice polleat; dein figura oblonga, pluribus hiulcis distineta, gaudet: quum si alia, cubica, vel splueric a suisset figura, nunquam tam bene potuisset comprimi. Seholion.
Sinistri ventriculi potentia de vis motrix profecto
maxima est, quia totius sanguinis de humorum massae, quae in univerto vasorum lystemate continetur, pondus de resistentiam vincere debet, siquidem in omni m tu progressivo, movens majori infructum esse debet potentia, quam corpus mobile resistens. Accedit, quodaortae varia curvatura Ee divaricatio in ramos ejusque tunicarum durities ac renitentia, nec non ultimorum valculorum angustia, pressioni huic, quae fit a sinistro ventriculo, valde etiam resistat. Et propter vehementiam motus, quam hic ventriculus exercet, efficitur, ut cordis systole fortissima manus compressione non cohiberi possit, sique amputato cordis cono, in ventriculum immittas digitum, is vix h manu sortius potest constrin gi, quam tum a ventriculi parietibus comprimitur.
I. X. Quemadmodum in hydraulicis, quo magis fluidorum mozias promoveatur, opus est valvulis , quae fluidum in cavitatem vel vas admittunt, regressum vero per candem Viam impediunt: ita quoque, ad pronatiorem Ze
92쪽
non interruntum sanguinis motiun conservanduna, ar- ω angustissima vase omnis suorum massa progredi de. tificiosa mechanica valvularum, quae cordis Vasis bet. Sud quemadmodum liquor, etiam saturale colo- assistunt, iraque tubis venosis conlpiciuntur, structura, situs ac figura plurimum contribuit. Seholion. Ualvulae pelliculae sunt, vel triangularem, vel semuratus, in tubos capillarcs vitreos receptus, colorem eXuit, ita etiam nullum dubium cst, quin languis rurpureus, per angustissimas vasculorum myriades prcljus, rub dinem deponat, quae tamen valcula, si nimium sanguine distenta suerint, lentum antea fugientia, postea
lahi positi , ut diis dissit acte rubra conlpiciuntur uti id es in ista,
ratiato humorum ad cor liberum concedant, regre tionibus, quae In partibus membranosis, ut venim zm ero impediant, semiiunares autem convexa tua nimiis. resident. parte eam regioncm respiciunt, unde languis accessit,
sed concava parte exiguum lacculum formant, qui impedit regressiim, unde apparet, quare triculsidales venarum , milianares Veria arteriarum oraticus apposita sunt Nam cum uterque Ventriculus an tua bali geminum orificium habeat; utrique veluti janitor erat praeficiendus, quorum alter in recisiendo Sc retinendo, alter in emittendo & excludendo , occupatus esse debebat e ne sanguis per utrumque Orificium fluat r
fluatque de hoc ipso motus sanguinis turbetur. XI. Ad tromtiorem de non interruptum sanguinis primoressum musculosa tubi arteriosi, sive aOriae, sabrica limum conseri, qui simili dilatationis de compresesionis motu cum corde gaudet.. o Scholion.
Non modo cor emboli vicem susinet, dum hujus beneficio sanguis ex sinistro ventriculo in rubum magnum arteriolum pullitur, sed & hic ipse cylinder c, vus de mulculosus est & ex multis fratas fibrarum an-ritilarium di longitudinalium, potentia elastica gavdcmtium, compositus, qui simili expansionis de coare iotiis
moria, ut cor gaudet. Quando enim hbrae annularcs abbreviantur & tunicae ad se InVicum accedunt, cava asininor redditur δο sanguis propcllitur m tubum venO-ium, per quem ob astensum progreiso dissicilior est, unde motu arteriarum opus fuat. Et quod in liliacin magnaivigeat sanguinis prono, Vel maxime illite aps ret , quod digitus, in apertam arteriam Immillus, valGς
Sicuti in hydraulicis expeditus fluidorum motus est
per canale continacis, licet in Vertos : ita etiam in animantium corporibus tubus ille magnus arteriolus Se v nosus unicum continuum canalem conicum cὶ lindricum inversum efformat, cujus basis est in corde ,
ex vero in partibus extremas. Seholion. Mutuam vasorum communicationem suo jam tem- Dore non ignorasse magnus noster Πιρpocrates videtur,
otii libr. de locis in homine haec habet: communicantomitis vena ct confluunt inter se mutuo aliae quι- Am mi ipsis per se committuntur ac coιn ιdunt, aliae
vero per venulas a venis e tentas. Haec Valorum con
tinuitas partim injuctionibus liquidorum, dum ea ex
arteriis in venas promte transeunt , partim etiam ocu-
Iari inspectione in curiosissimis cI. Ru bu praepar,
iis . de quibus videndi ipsius thesauri, confirmatur. Multi in recentiorum nonnulli poros intermedios ad-zitore malunt: sed quia hi poli non consillam, ted oriadinatam constructionem habere dcbent, ut sanguis ab
arteriolis recipiatur dc in venas Immutatur, alias erum Derpetuae sere essent flases de extraValationes: hinc exsesuam certe disterentiam animadVerto, an per pororum ordinatam Zc reticulatam tcxturam , an Vero per miniculo, intestinis oculorumque tunicis, resident.
Ad eκ peditiorem sanguinis per vasa cursum non parum contribuit, quod vaca eorumque Extremitates ac tenuissimae rainificationes intra membranarum lamellas positae sint, ne, lioc sepimento membranaceo munitae, nimium aut distendantur, aut facile aperiantur, vel dis
Sanguinis motus per arierias multo velocior est ac per Venas, partim quod propria gravitate sanguis descendat, partim quod arteriae motu, quo carent Venae , instructis liant, per quas utique dissicilis admodum sanguinis redicus est, quia contra naturam est, gravia surri 1um ferri.
s. XV.Cum sanguinis cursus per arterias velocior sit: hinc angustiores cic pauciores arterias, capaciores vero cinumerosiores venas conspicimus. Seholion. Capacitas de diametor venae cavae , item auriculardeXtrae, respectu sinistrae oc arteriat amiae, Circa corde omnes partes longe major cst, bc numerus quoque venaruin longillime arteriarum numerum superat. In pedibus utque ad genua, nos constanti obtervatione anatomica binas imo ternas lenitar venas , inter quas arteria locata est, conspextinus. Angustia vero de minor numerus arteriarum velocitate fluxus compent tur, luc iridi siti conliantem dc immutabilem lcgem hydraulicam.
f. XVI. Perpendicularis 8o ob id tardior ac dissicilior sangui.
nis per tubum venotuin regressos, plurimis adminicu. is providentissime adjuvatur: ex quibus icirri venarum4uxta arterias situs, nec non tunicae venariim musculosae de valvularum in venis exissentia, item valorum tam artein riosorum, quam venosorum, intra nauiculas situs.. Scholion. Ualvularum in venis existentia ad promtiorem minis fluxum non exigui ulus est, reperiuntur stequentissime circa r mificationes bime v xlvulae ita loca tae , ut ex minoribus ramis languis proveniens, libere quidem penetrare possit, ex trunco vero majori versus extremitates impediatur, quia, si illuc urgeatur, valvulae clauduntur. Ostendunt igitur hae valvulae s anguinem ex ramificationibus minoribus venae cavae ad majores , de ex his ad truncum ipsumque cor, moveri. Praeterea Venae quoque musculola tunica donatae sunt, quae tamen rarioribus Sc tenuioribus circularibus fibris gaudet, quibus utut manifestus pulsus de motus dest, tamen robore, resistentia de tono impediunt, quo minus sanguis lias tunicas supra modum distendat. Uenarum Vero intra musculos situ non parum sanguinis regressus promovetur, quod maxime a motu de exercitatione corporis accidit, dum enim fibrae tenduntur,
ψ di'' oes ,rierit, in ve rimuntur, non potest aliter fies, quin sanguini in
' γ' rio e si dic imus. Innumerae divisiones de sub- Venis contento pressio de impulsus quidam accidat: id DR pyψS Vq' qΤ- 1inus dulorum in uno trunco quod clarallime conspicitur, quando Vena mcisa ian d y h -- euiiiiiii.ut ob subtilitiitem sere seim guis mittitur, tunc semper dignis Manus compressis,
93쪽
Ne sanguis in angustissimis vasis restagnet & totus circuitus inde impeditior fiat, longe celerius ipse movetur in angustioribus , quam in capacioribus vasis , adeo , ut pro differentia angustiae, proportio reciproca velocitatis motus fluidorum crescat.
Seholion. Ex arteriarum pulsu sanguinis per corpus progressio 8e circulus optime potest dignosci, quare accuratior pes suum exploratio in praxi medica magnae utilitatis de usus est. SeboIion. Sicut aequalis capacitas tubi, aequalem liquidi progressum de candem velocitatem in qualibet tubi parte efficit: ita si distorinis tubus est, velocitas non est eadem, sed major in ea parte, quae angustior est. Nam si ponamus, vim, quae fluidum pellit, esse aequalem, vas vero duplo angusi ius esse altero, necessario cadem fluidi quantitas reciprocam proportionem longitudinis in utraque canalis parte servabit, ut in angustiori contenta , duplam canalis longitudinem occupent, eadem enim hujus nubi angustioris longitudo, nonnisi dimidiam partem, ob subduplam angustiam, recipere Valet, hinc necessario similis adhuc longitudo ab altera diamidia occupatur, ergo dupla. Cum igitur eadem lusu ris quantitas propulla in angustiori tutio longius eodem tempore proce clat, velocius haec in angusto, quam ampliori canalis loco mo et ur. Quanta sanguinis copia ex corde in arterias pellitur, tanta necessario in cor rursus ex venis influere debet. Si itaque pullus est citatior te simul magnus; certum est indicium celerioris sanguinis per cor dc vasa progressus, si tardus de vehemens est, vel exiguus de frequens, imminuti motus sanguinis notam praebet. Ad membra dam vero pulsuum celeritatem, eκ nosra inventione, horologium accuratius, quod minutas secundas indicat, egregie servit.
Μotus, sive circulus sanguinis, pro diversa cordis sy nolo atque compressione ventriculorum , multum
Vis impulsua cordis, quae sanguinis cursum modificat , optime arteriarum pulsu cognoscitur.
Pulsus est diastole, sive expansio arteriarum, a sinistri ventriculi coaretatione de prelsione livaguinis in cas
Qualis itaque est coinprellio cordis de sanguinis in arteriam expulsio, talis etiam est pulsus. dicitur vehemens. si exiguus cum celeri jungitu debilis de frequens vocari tolet, tardus vero pullus est, si
Ex pulsuum numero de magnitudine probabili comjectura assequi possumus, quot vicibus singulis horis
universa sanguinis massa cor pertranseat. Seholion. Quandocunque in sano ge robusto homine ad minimum sanguinis uncia una cordis lystole in aortam propcllitur, oc ponamus, viginti octo libras sanguinis Zelymphae adesse, singultique horis sex mille pulsus o
servari: tunc totam sanguinis massam, singialis horis, tredecim, de intra viginti quatuor horarum spatium, CCCXII. vicilius, tuum absolvere circulum Sc per cor transferri, calculus indicat.
Si magna fit ventriculorum cordis eXpansio, qua ingentem sanguinis copiam recipiunt, de validior comprellio succedit, magna sanguinis copia in arteriam ejicitur de ingens ejus fit dilatatio, unde pulsus plenus oc magnus gignitur : si vero ob spinicam quandam stricturam, vol aliam ob causam, cavitates cordis se non satis aperiunt, vel si ob defectuin virium, ut in malignis morbis, non robusta de valida fit constrictio , parum sans uinis dicitur, de pulsus parvus, debilis ac depressus rit, interdum etiam plane intermittit. Quod si vero hic motus dilatationis de confrictionis certo temporis intervallo saepius repetitur Ze numero crescit: tunc pulsus frequens fit, qui de singulorum motuum cordis coleritate clarum praebet indicium. Equidem sic lucratia proprie non est motus affectio, sed celeritas
de tarditas de motu praedicatur; quia vero motus cordis &.ru Latio arteriarum est motus continuus de singuli fere ictus non accurate determinari de menturari
possunt, hinc cX pulsuum frequentia, sive eorum cerio intervallo temporis stibist quuta pluralitate, singulorum celeritas judicari debet. Atque adeo nihili habenda est haec contradictio, pulsum celerem de frequentem in praxi multum disserte, sicuti id longius contra Cl. Wrum deduximus in dissertatione de pulsuum theoria o praxi. Si Vero pulsus magnus cum ccleri concurrit, Mirum est, quanta disserentia Ze mutatio pulsuum
ratione temperamentorum, aetatum, assumtorum, Re
ris, motus 5c quietis, item ratione medicamentorum de morborum , beneficio accurati horologii, Observetur, quae pulsuum mutatio satis indicat, vim motricem cordis de arteriarum, quae sanguinis circuli gubern trix est , a causis potissimum externis, corporeis de OK necessitate agentibus, sive mechanicis, dependere.
Tametsi praeter potentiam fibrarum cordis elasticam, inceps eius motus de arteriarum vis motrix li sangui-
ne ejusque turget centia calida elastica deI endeat: nuhilo minus nervi plurimum quoque ad cordis atque arteriarum motum faciunt. SchoIion. non multi cerio dato tempore numerantur, inaequalis est, quando mox celer, moκ tardus, interdum vehe-mcns, paulo post debilis est, durus, si arteriae valde sunt te talis Ec renitentes, de talis tacita digitorum resistit. Nam nervis octavi paris in collo arcte ligatis, aut penitus abscissis, cor, quod paulo ante aquali pulsu agitabatur, nox tremere incipit, donec animal, uno vel altero die post, moriatur : quod citius fieret, nisi rami ex plexu intercostali ad cor simili modo abeuntes , liberi permansissent. Qui a lbio nervorum liquido motum cordis ducere ac derivare contendunt, mihi videntur errare, quia secretio liquidi nervet in cerebro jam motum cordis lupponit, quo cessante, cessat de secretio de influxus liquidi nervet in cor, nihilo minus nervorum variam constitutionem multum mutare posse cordis motum, pluribus, argumentis convincimur; siquidem ea omnis animi motus indoles ell, ut pulsuum mutatio mox sequatur. Dcinde si sipalino nervorum
systema sortiter aflictatur, ut fit in gravioribus doloribus , haemorrhagiis, in febribus , inflammationibus, affectu lpastico- hypochonfriaco de sub omni morbi impetu, pulsus fit durior, qui magis tactui resistit, declinante vero paroxysino de cessante spasino, pulsus mollior evadit, qualis liberiorem transpiratum cie sudorem venientem subindicat. Tum in paralyticis non raro ingens disseremia inter pullum ladi de sani lateris visitur, quae etiam subinde in panibus vulneratis malc-' que
94쪽
que Curatis notatur, qua de causa non sine ingenti ratione moriemus, ut prius utriuique carpi pulsus tentetur, Rciam de morbi natura pronunciemus, eo, quod crebricis in una manu est naturalis, in altera praetemnaturalis. Convulsiones quoque nervorum transire admotum Cordis & pullum, formicantes, caprigantes de inaequales, in morti proximis, arteriarum pullationes satis abundeque indicare videntur.
Sanguinis varius ad cordis cavitates affuxus in pulsu mutationem quoque essicit. Seholion. Si enim, ut supra ostendimus, diastole causa est sy- soles, de systole diailoles, eaque inter se simi aequales : sicile patet, sanguinis copiosiorem ad cor affluxum, pullum magnum, vel etiam celerem essicere. Etiam in promtu est ratio, quare febres, quarum omnium origo de genusis in univcriali generis fibroli de vasculosi 1passica constrictione est, item quare dolores de haemorrhagias , plarumque celeritas , vel magnitudo pulsuum conuiuio ἱ quandoquidem iii affectus pro caula agnoscunt internarum partium spasmum, qui impetum Sc copiam languinis ad praecordia urget. Si vero cordis mulculolae cavitatus nimium sanguine replentur, quod maxime evenit si polyposuin inest concretum, oe systole cordis, ob languidiorum vim in uicem, non respondeti pullus intermittere s aepius, sine ullo tamen vitae distrimine, vel sanitatis dii pendio, . olet. Nos a stagnantibus in intestinis flatibus, pulsuum intermiti.onem notavimus, quae illis dii cuius,
Quemadmodum in hydraulicis, permanente eadem retentia moventu, fluidum si premitur, ipsius par es ail omnia vasa, pro illoriam capacitate, aequali uisu ten- . duru, illuc vero maxime seruntur, ubi nullam, vel minorem resistentiam inveniunt : ha etiam sataguinis circuitus non ubique aqualis est, ted in panibus debili ribus, ubi minor tensio, resilientia cic tonus est , cur-lus ejus minui Ur, unde itagnatio vel insuctus fit, ubi
Hoe theorema in praxi rationali multum affert u litatis, quandoquidem morbi citronici de haereditarii ex
nativa . vel etiam alcititia vii certim atonia de debilitate, piciumque lua incunabula trahunt.
Sicut in hydraulicis aliquot canalibus, per quos antea libere serebatur fluidum, obfructis, ejus impetus
Vergit in tubulos apertos, per quos celerius trans fluit: ita cliam evenit in corpore nostro, ut viscerum vel partium internarum valis de tubulis obstructis, aut sanguine stagnante insaretis, aut spasmo confrictis , inde-oue libero sanguinis transitu prohibito, is maiori copia
Ee impetu ad alia vasa a Purta ruat. Scholion. Ab inaequalitate circuitus, quae praesertim propter spalmum sit, complures morbi ec symptomata luam trahunt originem, inde enim ingentes sanguinis profusiones, dolores, tumores de sunestae humorum conge-siones de eκtravasationes nascuntur, quarum Origo eos
penitus latet, qui leges motus fluidorum parvi iaciunt, vel parum intelligunt.
Quemadmodum fluidorum motus de affuxus se ii bet ut valorum resistentia, adςU, ut hac minuta, i lutassiuat, eadem vero aucta, plus alteri accedat: ita etiam id fit in sanguinis affuxu ac motu.&Loliou. Patet exinde quam clarissime usus remediorum defi-Vantium, qui non de nihilo est , v. g. pediluviorum, clysterum, venae sectionis, cucurbitularum atque balneo rum emollientium.
Quemadmodum in hydraulicia, pro diversitate prsi sonis de capacitate cavitatis, quae liquida continet, nec non pro amplitudine majori, vel minori orificio- ' rum de canalium, per quos liquida ferri de ejici debent, motus liquidorum valde dissert, ratione accelerationis dc tarditatis, atque adeo ratione copiae, quae offunditur; ita etiam nullum dubium est, quin dive sitas circuli sanguinis, quae ratione individuorum, prodimerentia aetatis, & disposivione ac structura nativa partium solidarum, multum variat, . capacitate majori , vel minori cordis de valorum eorumque ad mo tum dispositione, rectissime deducatur. Seholion. Quare doctrina veterum de temperamentis rectius ex languinis dimerente circulo, de paritum solidarum ad eundem modificandum dispositione, quam ex fluid
rum varia temperie, aut qualitatum, sive elementorum sanguinein constituentium, mixtione de proponione, deducitur. ' i
Res notatu digna est, inter corda 8c vasa animantium exquisnam reperiri proportionem, ut ex vaibrum capacitate, magni.udinem cordis optime concludere pollimus.. Scholion. Constanti Se isequente observatione, per cadaVerum sectionum exploratum habeo, obesa de spongiosi ac flaccidi habitus corpora, de quae tenuia 6e angusta vala habuerunt, cor etiam parvum obtinuisse. In macilentis vero de qui ampliora, sed pauciora vasa, habebant, cor longe capacius de maius deprehendimus.
Quicunque igitur cor capucius cum vasis amplioribus obtinent, de fibras habent strictiores, ingenti potentia elastica donatas : in iis motus cordis vegetior lamguinis motum Valde accelerat. Scholion.
Rusmodi homines pulsit vehementi, qui ex magno dc stequenti compositus ust, gaudent, de magno robore , tam corporis, quam animi, pollent, oc vulgo cholerici audiunt.
Ubi cor majus cum vasis capacioribus, sed paucioribus est, genus vero fibrarum crassitae ac densitate, adeoque immobilitate laborat, sanguinis circulus ta dior est, de pullus magnus, tardus tamen eVadit. Scholion. Ejusmodi homines lunt quidem tardiores, tam in animi, quam corporis actionibus, constantiores tamen de judicio valent de vocari solent sanguineo- melanch lici: de quia senectute talis fit librarum dispositio, lenea plerumque pulsum durum, tardum de magnum habent
Qui fibras valde spongiolas de laxas, Venas Vero cum corde parvas habent, in iis valde debiliter de languido cursus sanguinis Zc humorum luccedit, de ii vocari solent pl4egmatici: de horum actiones, tam quoad ingenium , quam quoad corpus, languidae debilcique sulit
95쪽
44Cap. VII. Lib. I. Se eL II. XXXV.
Quandocunque vasa copiosa, sed non adeo ampla sint, de cor mediocre, fibrat quoque nec adeo laxae, nec adeo striciae, tunc temperatior de placidior sanguinis cursus est , nec nimis celer, nec nimis tardus, nec nimis Venemens, nec nimis debilis; temperamentum singuia neuin fit, quod, quia in mediocritate consistit, optimum est. τ
Ubi cor angustius cum angustioribus vasis est, fibra vero tensis, renitentes dc tenerae, pullus celer, qui eXstequentia judicari debet, fit, de tunc languinis motus a celeriter per corporis vasa sertur, de tales simpliciter ch Ierici audiunt de in omnibus actionibus valde sunt praecipites.
Si vasculosum genus minus capax est, fibrae vero rindiores, duriores & cralliores, sanguis tardius evolvitur,& ita pure sic dictum melancholicum corporis tempe ramentum evadit, quod ratione corporis de animi acti num miserum est.
Ergo retardatio de acceleratio motus sanguinis, &exinde dependens anima: dc corporis vis, vigor atque Ianguor, , causis mere mechanicis, physicis, in sirtictura de dii positione partium ad motum quaerundis, unuce requieicit. Seholion. . Haec omnia clarissune docent, quantum a veri tramite ii aberrent, qui, neglectis his causis manifestis, de sanguinis circuli, oc diversitatem actionum corporis de animi in alio, incognito tamen principio, moralitatis, cognitionis oe arbitrii participe, quaerunt: cujus tamen naturam, Vel proprietatus, adeo explicare non possunt, ut potius loco demonstrationis, nihil aliud, quam iturile nomen, vel peritionem principii afferant.
De sanguinis circulo per pulmones re respira
tionis Uu. I. I. V Italis sanguinis circuitus fieri nequit,nisi ex dextro
ventriculo, per pulmones, ad sinistrum traniat cum vero per pulmonum vasa complicata de collapsa pertransire nequeat: hinc opus est, ut hi expandantur, quod sit mediante respiratione, unde ejus amplissimus ad vitam patet ulus. Seholion. Duplex in homine, extra uterum Vivente, sanguinis est circulus, alter late diffusus, alter brevis, ille medianteaorta de vena cava sit per universum corpus, hic vero tantum ex uno ventriculo ad alterum, per pulmones, mediante artoria de Vena dicta pulmonali. In foetu hic circulus cessat, quia reipiratio dcficit, quare brevissime sanguis ex dextro Ventriculo, per duos canales, unum arteriosum, cujus situs cst inter arteriam pulmonalem Seaortam, alterum VCnosum, siVe seramen ovale, quod inter venam cavam dc pulmonalem existit, ad sinistrum
I. II. Rel piratio est aeris atmosphaerici intra pulmones receptio oc successiva en illo: sive, respiratio consistit in
In inspiratione cavitas thoracis, in qua siti sunt pulmones,amplior fit, lursum elevatis costis ac diaphram te descendunt .
Facto ampliore in thorace spatio, aereum fluidum, grave Ze elasticum, propria vi nititur illud spatium o cupare , sed quia in pulmones immediate seitur, eos e pandendo, replet sic Vacuum thoracis spatium, adeoque in inspiratione pulmones expanduntur. Scholion. Aerem corpus esse fluidum, impenetrabile, grave de elasticum, quod in i patia ab aere vacua magno impetu ruat, compluribus experimentis physico mechanicis ,
de quibus demonstrationes nosrae pbdifica consulendae,
demotarari potest. - . I. V. ..
In exspiratione, costis descendentibus de sursum d lato diaphragmate, redit thorax ad prisinum suum spatium, do pulmones concidunt de aer per cos de nares
Ab alternata thoracis dilatatione Se constrictione totum rei pirationis negotium dependet: quando enim aperitur de ampliatur thorax , aer, de gravitate, te clatere suo, per os dc nares ingreditur de pulmonum vesculosum corpus expandit; funiat ac vero thorax contrahi-- tur de coarctatur, idem aer ex comprelsis pulmonibus per castam vias expellitur. Soholion. Costarum capitula cum vertebris spinae, Ze illarum pars cairilaginea flexilis cum sterno, tam mirabiliter ne ruritur, ut contractione intercostalium musculorum, oblique extroritan studii atque erigi, Se eoriun relaxatione, deorsum introrsumque converti polsnt; unde thorax nunc dilatatur Ac capacior redditur, nunc constringitur atque aligustior fit. Dilatationem thoracis di phragma multum auget, cujus duplex musculus, unus 1 collis spuriis de sterno, alter a lumborum vertebris incentrum tendinosum tendens in contextus est, ut utriusque contractione, clus fornix ad figuram magis planam perveniat, hinc imi ventris viscera deorsum protrudum tur atque coctae spuriae obliquo extrorsum ficetuntur, de sic amplior fit thorax. Idem duplicatus musculus, quando a contractione remittit, e plano in forniccm re-suit, atque intra pectoris cavum ascendit, cujus magnum spatium replet.
Pulmones sunt immediatum respirationis Organon, quos aer reciproce Sc successsive ingreditur, & egreditur , hinc eorum sabrica investiganda erit.
Pulmones sunt corpus mere vesiculosum dc vascul
Vesiculae sunt innumerae, quibus pulmones constant, ex membranis orbicularibus, EXpansilibus 8t co tractilibus compositae, atque eκ arteria aspera, cujus eκ- pansiones sunt, ortum 1 uum habent Se sibi invicem ita racematim adhaerent, ut facile ex uno ramo tracheae in plurimas vesiculas, de rursus eκ his in illam, detur
Vesiculae pulmonales omnes cohaerent & connexae sunt cum alpera arteria; hinc inflata trachea, omnes vesicula
96쪽
De sanguinis Circulo per pulmones respirationis usu. 4 1
sculae Pulmonales, & sic totus pulmo, expanditur, vel inflato tantummodo ramo tractivae, vescular tantum eae, qriae eκ hoc prodeunt, eXpanduntur, ceterae, quae non prodeunt ex hoc ramo, flaccidae manent.
Aspera arteria innumeras ramificationes spargit per pulmones, quae dicuntur bronchia.
Bronchia & vcsicular ex his prodeuntes constant ex membranis variis, primo iacmpe carnea, siue nauiculari, quae ex fibris longitudinalibus de annularibus contexta est, lecundo nervea, tertio vasculosa, quarto glandulosa.
Ratione tunicae musculosae de nerveae, pulmones sensu de motu instructae sunt, dilatationis nempe de coi strictionis: nam quando ab aere dilatantur, proprio nisu se motu activo, rurius contrahuntur de ad aeris expulsionem saciunt. Seholion. Par vagum odiaVum , ramos, partim in pulmonum membranam, partim in bronchia oc eorum vesculas, quas supericandunt de circumligant, emittit, de ratione horum sanguis in pulmonum vasis stagnans maximas facit anxietates atque angustias. Quandocunque fibrarum motricium, quae per vesiculas de bronchia cxpania sunt,contraelio fit spalinodica,non modo aer,ut decet recte neque admittitur, neque redditur, sed de ipsa vala sanguinea, inordinate contracta, sanguinem transeuntem intercipiunt, hinc Ulima fit coiivulsivunt, certis &slatis periodis revertens. Ad diaphragma vero nerVi, tripla radice exorti, ex cervice per cavum thoracis descendunt, & in quatuor ramulos dividuntur, tendi nos aeque diaphragmatis parti inseruntur, qui vellicari,n OX pectoris dilatationem excitant. Si itaque hi nervi vel paralysi tentantur, vel cliam, si per nervos Octavi Paris tendentes ad pulmones, fluidi nervet influxus in peditur , magna oritur spirandi difficultas, uti fit in apo-plaeticis de paralyticis. Si vero violenter diaphragma contrahitur de thoraκ dilatatur, aer magna vi, nec sine strepitu, in pulmones impellitur, sicque singultus sit; Quando Taphragmatis descensus ab inflatione ventriculi impeditur, quod facile sit in livpochondriacis, hyilericis M asciticis, respiratio valde difficilis redditur. I. XIV.
Aspera arteria, & quae ab hac producuntur bronchia glandulis obducta lunt, quae humidum unctuosum a sanguine separant, quod etiam exlpiratione eliditur. HanC vero utilitatem habet, ut humectet membra no-1am bronchiorum substantiam, ne perpetuo de irrequieto aeris appulsu exsiccetur de incommodi quippiam pa
Seholiou. Quando glandulae, arichiae intertcxtae de bronchiis adsectat tumidae sunt atquo increscunt, liber aeris egres-lus e pulmonibus impeditur, qui tunc eγpansi thoracis
svatium replent de asilama di ilicillimum gignitur, quod aliquoties in dilidelis usi limate defunctis vidimus. f. XU. Pulmo est viscus admodum vasculosum, squi leni
arteria & vena pulmonalis in innumerabiles ramorum myriades dividitur, qui cum arteria aspera, in eorum medio jacenti, distribuuntur de vesicularuin membranas retis in modum ambiunt de ubique cellulosa spatia
Dum sanguis per innumerabiles Vasculoruin pulm natium myriades transre debet, quae facile tam a san- suine, quam h sero copiosas ibi congesto, insarciuntur nimiumque dissenduntur; vesiculis hi onchiorum compressis, libera harum expanso impeditur & spirandidissicultas nascitur, quod cachediicis, plet Loricis, de ubi tolennes ac Eriticae sanguinis evacuationes :nps ressa sunt, familiare est. Haec quoque vasorum anguilia de copia in caula es, quod facile ihi collecti humores sa-gnent, corrumpantur Zc mollis stinam substantiam rodant; unde fit humorum de sanguinis extravasatio, indu luc major stasis, acrimonia de humorum consumtio : de hunc in modum tussis inimida de phthisis, cum sputo cruento de purulento, nascitur. Ob eandem Va-lorum angustiam fiunt etiam sicile in pulmonibus tubercula oc icirrhin
Quoniam in collapsis pulmonibus innumerabiles ac tenuissinae vasorum ramificationes valde complicantur atque contrahuntur; hinc curius sanguinis per has, nisi eκpandantur & elongentur, difficulter succedit.
Quando aer pulmones ingreditur, omnes trachea tubuli vesiculaeque ipsis annexae inflantur, expanduntur,quo fit, ut non modo Vescula: eκ planiori per complicationem ligura in rotundiorem exiendantur, sed de innumerabiles vasorum sanguilcrorum raIni, antea cnmplicati, exporrigantur, unde jam sacilius languis per arteriam de venam pulmonalem ad sinistrum cordis ventriculum purgit atque urgetur.
In exspiratione quando elasticae & fibrosae pulmo
num membranae concidunt, tunc VEnae noli secus ac
spongia comprimuntur, de Ex eorum ramis minimis ad ramos malores languis urgetur, atque adeo , Cc inspiratio, Se exlpiratio, transitum languinis per pulmones promovct,
Circulatio sanguinis per univcrsum corpus sine transtu sanguinis per pulmones, de hic sine respiratione, diu permanere nequit, hinc facile patet, sublata respiriratione , vitam tolli. Seholion. Iam clarius apparet ratio, quare constricta arieria aspera, vel si haec ipsa aqua, ves vapore denso , sulphureo, ut carbonum accensbrum, qui aeris ingressum impedit, repleta suerit, item si stagnet ingens copia aquae, vel puris in thorace, qua pulmonum expansio impeditur, aut subtracto aere rer aniliam, vel lub aere nimis tenui, rarefacto de calido, homo iustiscetur Se pereat. Nam si quando pulmonum expanso impeditur, sanguis ad sinistrum ventriculum pergere nequit, sed stagirat in deκtro de deinde in toto venarum lyssemate, neque ad cerebriam ulterius fertur, unde vita perit.
Sanguis per innumerabiles vasculorum pulmonalium myriades cum premitur atque pertransit, ipse in trinimas partes dividitur, conquatiatur cic comminuitur, unde fluidior de floridior ex pulmonibus redit, quanis it ingrullus. S holion, Aer gravis & elasticus quando interiora pulmonum subit de calore adhuc magis expandi. , tunc explosiva vi vescularum parietcs undiquaque premit, de sic mirum in modum, nisibus suis, languinem per exitilliinos membranarum tubulos traiisae una, quasi pistillo in minimas partes dividit atque discerpit, unde longe liquidior ad cor redit, de qui obscuriore colore tinctus erat in dextro ventriculo, nunc rutilo, comminutionis indice , conspicuus ad finistrum revertitur.
97쪽
Pulmonum igitur munus est, partes sanguinis diversae indolis, graves ac leves, fluidas de solidas , intime inter se mil)cre, unire, combinare, quod ad circulum sanguinis per vasa minima liberum promovendum de
ad vitae contorvationem admodum necessarium est. Seholion.
Corpus nostrum constare ex capillaribus & minimis vasculis, patet autopsia. Ne itaque languis ibi stagnet, sed libere ea pertranteat, opus est, ut in fluiditate conservetur, quod fit, si partes ejus graves de solidae cum aqueis, fluidis de subtilioribus, motu conquassatorio de comminutorio, intime uniantur, quod optime in pulmonibus perficitur. Et quia transitu languinis per pulmones , eorumque motu contractionis & dilatationis, elus partes concussione de conquaslatione intime misi centur, ut fluidus evadat, hinc ad vitalem sanguinis per minima vasa circulum conficiendum summe necessarius est. In scetu autem , de respiratio, de motus pulmonum, cessat; ideo provida natura in pulmonum locum placentae corpus constituit, quod totum, ut pulmo , vasculosum est, squidem ex innumeris vasorum umbilicatium ramificationibus constat, & quoties inspiratione matris diaphragma descendit de imi ventris
vi lcera comprimit, toties quoque uictum eique cohaerentem placentam concutit, motumque pulmonum sic concussa placenta aetnulatur.
Dissiciliori igitur iacta rei piratione & sanguinis transitu per pulmones reddito impeditiori, mixtio intima partium sanguinis minuitur es hinc facile graves de s sidae partes a fluidis ac levibus secedunt.
Seholion. Ex hoc theoremate nascitur ratio, quare in morbis , ubi ex pulmonum vitio laborat rcipiratio, ut in asshmate, Orthopnoea, pulmonum consumtione de phthisi, tumores aquosi & cedematos pedum, hydrops thoracis , abdominis, obstructiones de in retus vilcerum de polypi in cordis thalamis, praesertim dextro, secessi nes teri per alvum, sudores immoderati, facile generemur : cum enim languis stagnat in systemate ven
sis, secedunt facile partes fluidae a solidis.
Calor corporis a calore sanguinis fit, hic vero a sorti de intestina agitatione partium, praecipue sulphurearum, gignitur, quare reetissi ne colligitur, respirationem de motum languinis per pulmones, non refrigerium sanguini aiserre, sed potius ejus calorem inten
Seholion. Ani vaducrtimus animantia calidiora, & quae copiam languinis calidi in venis alunt, pulmonibus gaudere; stigidiora vero, ut piscium genera, iis destitui,
item Observamus, quo thorax amplior est de pulmones majoris molis, eo homines esse Sc calidiores, de rob stores, & vivaciores : deinde quo citatior est respiratici, ut sit in vocis elevatione dc sermone longo, eo magis corpus incaleicit.
Aeris fluidum anuosphaericum non pertransi vescularum pulmonalium membranas, nec immediate cum sanguine transeunte miscetur.
pholion, Etenim aereum fluidum, vesicis inclusum, neque in vacuo, harum transit poros, multo minus, ubi vasa liquidis repleta sunt de pori membranarum humido o cluebi, in cos intrabit, praesertim cum impenetrabile aeris fluidum non ullum occupet locum , rus vacuum ab alio corpore. Deinde aer atmosphaericus cum liquidis non bene miscetur, neque etiam cum sanguine, quia ejus interstitia jam aere per alimenta advecto repleta sunt.
Quamvis aer in pulmones haustus, non cum sanguine immediate & proxime milceatur, sed rursus eκ- pellatur : nihilo minus & partes solidae pulmonum, Mipse fluor sanguineus, eas percurrens, ab aere inspirato
& partes ejus solidas Be fluidas varie essicit: ita multo magis id perficiet, quando in amplum illud puta
Sicut calor de frigus aeris externi liquidum therm metro inclusum multum expandit, vel condensat, subeundo, fle vitri, Ac liquidi poros : ita nullum est dubium , quin aer respiratione haustus, prout calidus, Vel frigidus est, sanguinem simili modo assiciat.
Sicuti aer serenus, vivida de expansva aetheris vi tute imbutus, vel Vaporum copia repletus ac minori elassicitate donatus, Omnia corpora, tam animata, quam inanimata, varie assicit, fibras vel constringendo, vel relaxando: ita nullum dubium est, quin serenus aer , shris bronchialibus de membranos s nerveis vesiculistonum , robur de motum majorem asserat, levis vero& humidus, fibrarum relaxatione, tonum ac motum
Quo major tensio membranarum pulmonalium, eos artior prellio sanguinis, consequentur vegetior circu latio de calor est. SehoIion. Animadvertimus, ventis santibus orientalibus ac septentrionalibus, qui serenam de compressam atmosphaeram reddunt eainque ab huini ditatibus purgant, omni s animi & corporis actiones fieri vegetiores, circulationem, pullum, calorem dc transpirationem qu ue intendi: sub atmosphaera vero liumida, coelo exiente turbido, pluvioso Sc nebuloso, agilitatem partium de totius corporis, appotitum quoque, calorem &transpirationem etiam minui. Ratio quoque jam sa-cile in pathologicis reddi potest , quare in arietibus
pulmonum spallicis, pleuritide, peripneumonia, tussi sicca de convulsiva, asilimate sicco , item in hectica, aere sicco de sereno existente, dolores, angustiae, aliaque symptomata majora fiant, sub temperato vero, pluvio ac humido coelo, decrescant eo, quod in illis morbis jam sibrae pulmonum nimis tensae & constrictae
sunt. Patet porro jam ratio, quare propter imminem tem pluviam, aere reddito leviori de magis rarefacto, homini ac ceteris animantibus angustia, anxietas circa praecordia, cum spirandi dissicultate accedat, quia neminpe tali aere, de fibrae valorum, dc membranarum pulmonalium , valde relaxantur de intus contenta fluida expanduntur, unde pressio 8c rcfluxus sanguinis ad cor fit impeditior.
Aer variis exhalationibus repletus, quamvis non eas immediate cum sanguine misceat, tamen 6e fluidis ac solidis, praesenim pulmonum partibus, Vel noxam quandam anticat, vel etiam emolumentum assert, teste vir tute summigiorum Se contagii morborum. Seholion. Aer exhalationibus valde sulphureis reserius, me branas de vesiculas pulmonales exsiccat de glandulosas
98쪽
De sanguinis circulo per viscera & varias Corporis parteS. 47
tunicas constringit, unde pulmonum tabescentia de sc- cum asthma fit, cui valde obnoxii sunt, qui metalla igne tractare sblent & qui vaporem carbonum solstium continuo hauriunt. Juvat vero aer , vapore sulphuris Handi, vel balsamico reserius , eos, quibus glandulae bronchiales nimis sunt relaxatae & aspera arteria valde hinnida. Miasmata vero putrida & maligna morbosa, cum aere Poris corporis nostri, adeoque luccis sese insinuare, In iis maxime partibus, per quas tranteunt, experientia proh dolor latis ostendit.
Respiratio ad recipiendum sanguinem ex corde in pulmones de ad eum exprimendum in cor, multum facit, hinc auctiori reddita rei piratione, circulum sanguinis promoveri, facile intelligi potest.
Supra dictum est, impulsum sanguinis ad cor, qui fit sub ejus diastole, provocare esus contractionem sive Systolen, qua fit sanguinis expulsio,& systulen rurius provocare diastolen; hinc sequitur, celeriori facta pressione sanguinis in pulmonibus per inspirationem de cxspirationem, citatiori motu ipsum serri ad cordis sinistrum ventriculum, & eodem celeritatis gradu vergere per arterias : atque adeo per universum corpus sanguinis circuitus fit velocior.
Vociferatione, sermone intensiori, tussi & motu corporis auctiori iacto, sanguinis circulus promovetur, adeoque Zc calor, dc tranis iratio, fit Major.
yholion. Sanguinem celerius oc magis cum impetu fluere eκ bina venal tulit M aucta respiratione, certa Experientia confirmatur, de quia Iub labore, motu de exercitio corporis musculi partium constringuntur & sanguinem majori in copia ac celeritate urgent ad cor & pulmones , tunc quoque lub motu crescit perspiratio, pu sus fit celerior, cic calor ac lildor occupat corpus.
Respiratio multos adhuc fines & usus secundarios habet, siquidem secretiones dc excietiones iacilitat atque secundat. Seholion. Quoniam in inspiratione musculus diaphragmatis deorsum descendit, hinc omnia viscera in abdomine contenta comprimuntur & abdomen expanditur, de compressione musculorum abdominis, exclusio secum
alvinarum, urinae, foetus, secundinarum, multum adjuvatur
Multum quoque rei piratio ad motum perissaltieum ventriculi de intestinorum Sc ad promptiorem chyli in vasa laetoa ingressum de contentorum per intestina progressum confert. pholion. Sub successiva enim inspiratione & exspiratione. musiaculorum abdominis altemativa comprellio Sc expansio fit, quo motu subjecta intestina etiam afficiuntur.
Sine inspiratione nee olfactus, nec lactis, vel tabaci sumo, aut liquidorum sorbitio, & sine exspiratione nulla loquela & nullus clamor fieri potest. Scholion. Nulla quidem attractio, vel suctio datur in rerum n tuta, sed omnis motus tam solidorum, quam liquid rum , pulsione perficitur. Quando Vero inlpiramur, majus spatium efficimus in thorace, quod cum aer gravis ingredi nititur, simul Vel liquida, vel fumos in os abripit atque impellit.
De sanguinis circulo per viscera ct varias cor
poris parteS. f. I. ΡRo differente viscerum partiumque sabrica & situ,
sanguinis circulus differt. Seholion. Quaedam partium a corde remotae admodum sunt, ut pedes, quaedam proximae, ut pulmones, in quibusdam debet ascendere sanguis, ut in caput, in aliis descende re, ut in pedes visceraque imi ventris, in aliis ejus motus debet ad latera dirigi, ut in renibus, liene, nonnullae valde mollis, shmgiosae & merae vasculosae sunt texturae, ut pulmones & lien, aliae firmioris de strictioris, ut uterus, quaedam stant ex meris membranis compositae, ut ventriculus & intestina, quaedam ex meris glandulis conflatae, ut pancreas S: mammae. Pro diversimoda i: aque paritum structura & situ, necessu est, ut sanguinis motus de circulus distet entem modificationem
I. II. Dissicilis est sanguinis motus de ascenso ad caput.
Scholion. Omnia gravia natura deorsum tendunt. Hoc Vero m-rum motus dissicilior est, quo maior ascenso ad perpendiculum. Provida hinc natura caput de cerebrum non procul a corde collocavit, ut quo brevior est via, eo validior potentia motrita cordis ad propellendum sursum
Imminuta igitur & valde languida potentia cordis motrix invalida est ad sanguinem propellendum versus cerebrum, quare in situ erecto facilis est propensio ad animi desectionem. Seholion. Ubi ingens virium est desectus, qui fit vel a nimia sanguinis detractione, vel in morbis malignis aut Viscerum corruptione, ibi iacile sub erecto corporis situ antimi deliquia incidunt. Non lemel, sed saepius de iterum, in acutis, quam maxime malignis febribus, ex solo erecto situ, animae desectionem de exinde iuminum perticulum notavimus, toto morbi statu de cursis immut to. In ejusmodi enim malis languida cordis contractio non sussicit debitae sanguinis quantitati ad cerebrum ii pellendae, hinc subtracto nervis le organis sentoriis sui- do, motus de sen:us perit. Praulat itaque in omnibus morbis ubi vires deficiunt, corpora in declivi situ de d cubitu servare. I. IV. Peculiaris arteriarum cerebri fabrica motum sanguinis per caput Varie quoque modificat.
Seholion. Neque enim ignotum eκ anatomicis est, arterias tam carotides, quam Vertebrales, antequam calvariam subineunt, deponere crassiorem suam tunicam de ex tenuibus tunicis more venarum tantum esse contextas, omni
procul dubio eum in sinem, ut vitailtu, liquidum: ex languine per has allato, & separari, de in corticalem & tubulosam cerebri lubstantiam felicius penetrare possit, forsan etiam, ne validior earum vibratio atque impetus, mollem cerebri pulpam nimis comprimat.
Ob tunicarum, quibus cerebri arteriae constant, te nuitatem oc minorein resistentiam ac debiliorem elate
99쪽
rem, si, ut a copia & turgescentia sanguinis, item ab omnibus vapoross de expandentibus rebus, nimiam diΑ latationem pati possint, qua earum contractio de 1ystole minuitur sanguinisque transitus per cerebrum difficilior
redditur. Se lion. Hoc theorema anatomicum non mediocrem in pathologicis ad disti cilia explicanda utilitatem habet. Perspicimus enim exinde, quare spirituola , inebriativa ,
item anodyna, narcotica Sc omnia, quae exhalationem sulphuream copiolam, tam suaveolentem, quam male olentem emittunt, capiti noceant, & ad periculosas landem hae partes membranaceae majori tono, elatere lerobore instructae lunt de 1 ensu exquisitiori pollent. Α causa igitur vehementi vellicante , corrodente , promtillime in spasticas stricturas abripiuntur, quiabus vata sanguinea, non secus ac vinculo , constringuntur, unde fit, ut sanguis motu suo interceptus ibique haerens, quam facile in inflammationem de sphace-losam corruptionem abeat. Omnia itaque acriora SQ drastica de caussico simulo agentia, ut sunt validiora Vomitoria, purgantia, venena, liquores acidi, corrosivi & acres bilios , nec ullis corporis partibus tam insessa & sunesta sunt, quam hisce partibus, in quibus ce-guinis si agnationes od congestioncs in eo di1ponant, ex leriter interitum producere pollunt. quibus postea, tanquam ex foecundo sinu, dolores capitis gravativi, torpores, stupores sentuum de mentis, iomnolentiae, paralysis, apoplexiae proeleunt. Quando enim ex inferioribus pari ibus, spasnio constrictis, sanguis plus justo ad caput urgetur, minoremque in arteriarum tunicis resistentiam invenit,harum distensio sanguinisque sagnatio sit, ejusque impeditior per caput motus dictallaec mala procreat. Atque etiam jam clarius perspicimus, qua ratione anodyna, papaveracea de ex opio praerarata, operationem suam in levandis doloribus de conciliando somno exserant, & quare ad torporem dc graves capitis passiones eorum abusus perquam sacile disponat.
Ad iaciliorem sanguinis e cerebro ad cor regressum,snuuin venolorum,qui sub dura matre latitant, fructura de venarum iugularium situs, contribuit. Seholion. Nisi enim dura mater dil sub ea latitantes venosi s-nus ex tam renitentibus de elasticis membranis eliciat compositi, sanguinis stagnatio, propter situm cerebri desinuum horigontalem, longe sicilior contingeret, quam horum vasorum renitentia & Iunior conti Milonis motus feliciter impedit. Praetcrea languinis ad cor regressum egregie scrpendicularis jugularium situs adiuvat. Sanguis enim per has proprio gravitatis motu ad cordelccndens, essicit, ut, ite detur vacuum, reliquus ex sinibus tanto pronitius succedat: non secus ac in sph nibus recurvis fieri solet,ubi per longius crus humor profluens , reliquum in minore crure, ad eundem effluxum
I. VII. I. IX. Per hepatis viscus sanguinis progressio dissicilis admodum cst. Seholion.
Singulari privilegio gaudet hepar prae aliis visceribus,
quia magno vase advehente venoso instructum est , quod pulsu caret, vena nimirum portae, quum ad Omnes ceteras partes arteria pulsans sanguinem adducat; quapropter etiam peculiaris est hujus venae structura de optime cum arbore comparari potest, cujus radix in innumeras fibrillas abit, truncus in medio est , eκ quo deinde innumerabiles quoque ratia oriuntur. Haec Vena igitur dispersa per ventriculum, intestina, mesenterium, omuntum, pancreas & lienem, recipit sanguinem ex arteriis in has partes adductum de in truncum i vehit, cκ quo postea innumeras ramificationes majores,
minores hil minimas in hepar emittit, per quas sanguianem ad hoc viscus adducit de hinc arteriar munere sun-8itur; quia vero impulsu destituitur, non potest Miterneri, qui fi tardior sanguinis per hanc venam in hepatefit curtus atque progressio. f. X. Difficile sanguinis per hepar iter provida natura Va riis adminiculis secundat.
Scholion. Primo venae portae in hepate existentes tunicae crassores sunt ac aliae venarum, laxeque hepatis substantiae annectuntur, ut non facile sitbsideant, concidant, ted tubuli de rami magis aperti maneant. Deinde motus diaphragmatis, cui firmiter ligamentis magna hepatis moles anneκa est, ascensionis te descensionis motu inspiratione, multum dissicilem sanguinis per hoc vilcus Quemadmodum corporis situs erectus ad saciliorem transtum adjuvat, eo quod continua illa succussione, sanguinis a cerebro ad cor regressum facit: ita horizo talis decubitus eidem resistit. Seholion.
Patet jam ratio, quare capitis situs declivior Binnum invitet, neque unquam utilis sit assectibus capitis, item
somnus meridianus plono ventre caput ad graVes mor- hos, eκ stagnatione humorum oriundos, dii ponat. Caveant sibi qnoque omnes plethorici a decliviori capitis situ. Noque obscura amplius erit causa, quare, s morti vicinis pulvinar subtrahatur de capitis litus declivior fiat, mors accelerari pollit; reddita enim majori sanguinis stagnatione in cerebro ejusque remixu ad cor impedito, 33notus cordis Iam languidillimus penitus extin
Ingens illa vasorum in ventricula de magno intestinorum volumine copia dc reptatus, mutuaeque tam arteriartim , quam Venarum anastomosus, notabilis sunt
considerationi S, ratione sanguinis circuli per has paries. Sebolion. Quia sanguinea vasa intra harum partium tunicas, tam musculosas, quam ne eas, situm tuum habent, in nullis partibus iam promptu si ales sanguinis inflammatoriae di valde funestae, quam in his fieri possunt; siquunon facile in vasis sanguis restagnet. Tum languis ex liene revertens tenuior, cum crassiori, qui ex intestinis Se mesenterio, appellitur mixtus, transitum ejus faciliorem per tenuillimas vasorum ramificationes pro
Ob diis si item sanguinis per venam portae Sc hepar
cursum, haec vena multorum assectuum chronicorum caula est. Sebolion.
Cum enim facile in hac vena restagnet sanguis , praeserti in in iis, qui vitae sedentariae addicti sunt atque
salubres corporis motus ac exercitationes intermittunt, ipseque ad ea viscera , quae eadem vena tangit, ut imtesina, licnem , omentum, Pan eas, regumuel, ser
les ibi stagnationes, infarctus de obstructiones fiunt,
quae magnorum morborum chronicorum, ut hydropis, cachexiar, scorbuti, mali hypochondriaci, fluxus mcnsium 8c haemorrhoidum inordinati, genitrices sunt, de qua materia consuli potest Q. Staiati Dif. de vena
s. XII. Est quoque peculiaris sanguinis progressio per lienis
humani Viscus, quia mere vasculosum est dc cellulas
100쪽
De sanguinis circulo per Viscera Sc varias Corporis partes.
sLehon. Scholion. Lieri humanus nonnisi compages est more vasculosa, ex innumerabilibus de tenuillimis vasorum arteri
sorum ac venolorum ramificationibus contexta, ut egregia est Ru ebit anatomica observatio. Hujus visceris labrica non alium in finem videtur elaborata, quam ut anguis transitu per tot myriades Vasculorum, non secus ac in pulmonibus, vel in placenta uterina, continua attritione intime dissolvatur, misceatur & fluidior evadat, quo sanguini, per ramos venae portae ex imi ventris visceribus tardius redeunti de cralliori inusus, ipsi fluiditatem ad eκpeditius iter per hepar conficiei ctiam conciliet, unde liene in canibus eκ lecto, hepar indurescere, ammantia reddi pigriora & obesiora, multis cκperimentis anatomicis compertum est.
Propter innumerabiles & tenuissimas vasorum, quihus sien constructus est, ramificationes, nullum viscustain facile sanguine infarciri & repleri, ad ingentem saepe magnitudinis tumorem solet, praeter hoc iplum.
Ad insaretiim illum de pessimam sanguinis in hocviicere stagnationem multum iacit, quod lien hum nus valde tenuibus membranis cinctus sit, quae, quia minus sanguinis appulsui resistunt, facile cedunt sanguinisque majorem assiuxum & subsistentiam invitant: destructo vero sic lienis ossicio, sanguinis circuitus per hepar quoque vitium capit, & ad ventriculum, per uala sic dicta brevia, regurgitat, quae, cum ib.tenuissimis membranis serpant, iacile aperiri possunt, hinc sanguinis in cavum ventriculi fit effusio & vomitus cruentus nascitur, qui plus seminas, quam viros, ob menses suppretas, infestat.
Paulo tardiori cursu, sanguis etiam ex colo sinistri Iateris, ad ramum mesentericum sinistrum penetrat, propter situm venae splenicae & haemorrhoidalis admodum in longitudinem porrectum de perpendicularem. Seholion. Stagnatio sanguinis in vena splenim haemorrhoidali, atrocia pathemata sc tormenta colica, praesertim si per venas sedis non exitum habet, procreat, Se quia Praciles rarius gravissimi ejusinodi doloris causam penetrant, hinc praepostera curandi methodo de remediis ea malivis, calidioribus, plus damni, quam emolumenti asserunt.
Difficilis admodum sanguinis per venam portae, &inprimis per hepar , transitus, non modo gravissimarum chronicarum in abdomine consissentium passionuinsons est, sed de corpora ad haemonrhoidalem fluxum disponit. Sebolion. Quia deficiunt fibrae motrices in omento, hanc mo ius tonici ope, sanguinis liber cursus non secundatur, de quia facile sanguis in omenti vasis stagnat, hinc inigraVioribus chronicis morbis, eκ vitio viscerum infimi Ventris, ut hydrope, cachexta, plerumque illud corruptum , putrefactum de exesum deprehenditur, valdeque verosimile est, ex lymphaticis omenti rustis, copiam seri , in malo hydropico, in cavum abdominis descentare.
Est quoque ascenso sanguinis per venas spematicas in primis in viris non adeo facilis, propter earum longitudinem perpendicularem de quod multas tortuosas
A dissiciliori hoc sanguinis, praesertim crassoris, per
Venas spermaticas regressit, herniae varicosae, carneae de aquose, circa testiculos enatae, virili sexui non adeo im frequentes sunt.
Neque per uteri substantiam admodum fibrosam, elasticam, compluribus plicatis Ze circumflexis vas rum ramificationibus instruetam, tam promtus an guinis cursus est.
Quando propter copiam sanguis per vasa uterina, nimium distenta, non libere fertur de circulatur , obice in Venis posito, tunc extrema, in vagina uteri posita vascula, singulis mensibus aperiuntur de sanguis effvere incipit. Seholion. Quomodo sanguinis menstruus fluxus contingat, id infra fusius deducere Volumus.
Admodum vero dissicilis est sanguinis reditus ex podibus ad cor, propter alcensionum perpendicularem, .
Selolion. Iam ratio facile inveniri poterit, quare in corporibus imbecillioribus, praesertim a diuturno morbo fractis, item in cachexia, vel gravidis, ubi utero extenso, vasa iliaca comprimi lolent, tumores pedum, item varices, quae nihil aliud sunt, quam insignes venarum tum res , a sanguine intra valvulas contento orti, iacile pro
Per nullum viscus sanguis celerius trajicitur, quam per pulmones, quia vasa pulmonalia capacissima sunt de via brevissima est a corde. Soholion. Ratio est in procinctu, cum enim, obice in hepateposito, sanguis per venam poriae non progreditur, deeκ arteria mesaraica inferiori novus ad intesinum colori de rectum sertur, fieri aliter vix potest , quin haec vasa, sanguine mirum distenta, tandem in extremis anipartibus rumpantur. Illi ergo inepte agunt, qui causam hujus in quadam naturae sapientia, vel intentione acti
Neque minori difficultate circulus sanguinis per omentum laborat, quia membrana est valde tenuis , fibris motricibus nerveisque desituta, insensilis, pinguedinosa, quare sanguinis astonsus per venas , ob situm hujus membranae identidem rectum & perpendicul rem , non sine labore procedit. Friae H manni Oper.' TOm. I. Illa portio sanguinis, quae intrat pulmones & ex iis ad sinistrum tendit cordis ventriculum, mediante systole arteriarum, per canales universi corporis tam diffusos distribui debet; unde per nullam partem corpol istola sanguinis masta tam celeriter, quam per Pulm
Admodum impetuose & celerrime sanguis per puI- mones trajicitur, hinc non mirum , vasa interdum mi nora valde dissendi de demum disrumpi. Seholion. Fit id maxime in haemoptysi, quano unam puLmonum partem obstructio, aut scirrhositas, aut co ruptio, obsidet, dissectionibus harmoptysi demortu . E rum