장음표시 사용
111쪽
rem ipsi subminisirant & digessionis negotium prom
I. XV.Caloris magna vis est intime poros mixti penetrandi& cxpansiva virtute compagem partium dissolvendi: sicut contra stigus sblutionis ει digestionis actum sem-Per retardat.
SehoIion. Clarissime apparet in sermentatione musti , item sarinae pro panificio, nec non frumentorum ad praepara tionem 1piritus vini, quod calore intendi de frigore i
Calor agens in humidum & corpora solidiora, si loco fuerint inclusa, ut mirabilem in dissolvendo praestat
esseerum , ita nullum dubium, quin calor viscerum inventriculo conclusus, potentissime in compagem alimentorum agere eamque solvere possit. Soholion. Non amplius naturae curiosis sunt ignota experimenta, quae beneficio machinae Papinianae, in emolliendis durissimis olsibus & in iacilitanda coctione, mirabili plane ratione perficiuntur, ubi totus enectus tantum a calore & liquido incluso dependet ; hinc non mirum est, quod brevi tempore, calore viscerum & sementescibili, salivati lympha, lupus integrum cervum devoraredi concoquere possit, luctus piscis integros carpiones devoret inque liquamen convertat, canes Ossa, T Ini I ac Lappones crudas cames te duras, exsiccatos pilces di mrere polsiat.Curiosa vero quaestio est,cum in ventriculo ansit tanta solvendi potentia, quare non ipsius substantia tandem calore & subtili salivali menstruo solvatur Icujus rei non alia videtur ratio, quam quod succus 1alivalis non possit ita penetrare poros M partes VentrI-culi , ut libere undiquaque in ejus plures superficies agere possit. Ita animadvertimus, flammam non posse accendere materiam v. g. chartam, quando duro cor- Pori, ut plumbo, vel alii metallo, circumvoluta eli, quia nempe ignis rce a linea transit, non Vero aequali nisu &. quasi gyratorio motu, in chartam agere pintest. Deinceps ventriculi compages, admodum strictior resistit, externae actioni menstruorum. Et materia qu que calida, quae a vilceribus adlacentibus continuo influit per ventriculum ad alimenta, impedit, quominus calor, in alimentis susceptus, agere in ipsam substantiam ventriculi, eam dissolvendo , possit.
Menstrualis & sermentalis liquor ventriculi, ex antimis succis corporis nostri desumtus est, quare chylofamurillam sementatione ita disponit, ut sanguInis Oc humorum indolem facilius induat.
Ditalvens energia salivalis laticis multum reliquiis chyta, in ventriculo contenti L adjuvatur. Seholion. Est enim acidorum magna in dissolvendo potentia. Ita ossa, dentes, lapides, metalla, acidis solvi menstruis chymica docet experientia. Atque propter penetrans acidum, etiam ossa devorata, canes, item limaturammariis, homines, dissolvere possunt.
Acidum in ventriculo residuum, & calore ac spar mascentia lymphae gastricae subtilius redditum, tunicam ne eam Ventriculi, praesertim partis ejus superioris, blande vellicando, causa est appetitus.
Quare non obscura esse potest ratio, cui omnia a
da subtiliora & spirituosa, spiritus salis dulcis, vinum
Rhenanum , item volatilia salia dc aromatica, quae acI- dum fixum in ventriculo contentum subtile reddunt, appetitum languentem excitent.
f. XX.Liquor salivalis & gastricus, cum moderato calore, causa est digestionis & solutionis alimentorum: qu circa omnia ea, quae sanguinis calidi influxum in ventriculum impediunt, quaeque menstrui virtutem disso ventem infringunt, aut ejus generationem prohibent, digestioni admodum sunt inimica; ει contra, quae s livalis meismi influκum, proventum M activitatem o procurant, digestionis & chylificationis negotio egregae
Scholion. Quare experientia discimus, nihil magis appetatum& digestionem, quam alcesina terrea, lacticinia, dulcia, sarinacea, nimis pinguia, optata, adstringentia di spiri- mola morari, praesertim quando haec copiose de jel uno
ventriculo assumuntur; inscia vero herbarum calida, acidulae, thermae, salia neutra, aromata paulo acriora,
appetitum de digestionem secundare , quia tunicas gla' dulosas in primis viis ab obstructione Ee a mucositate lis berant , ut sic liberior gastricae lymphae fiat affuxus.
Notatu digna res est, quod in omni sere morbo aPpetitus & digestio laedatur. Seholion. Quia videlicet nullus morbus est, qua non temper tum calorem sanguinis de temperiem atque influκ sementalis liquoris in ventriculi atque intestinorum canalem interturbet. Actio isitur ventriculi merito dici potest systematica, quia a systemare , & solidarum, Mfluidarum corporis nostri partium dependet, hinc ustae sis, laeditur etiam digestio, quare appetatus emortuia certum morbolae dispositionis humorum, vel partium 1 lidarum indicium est, & appetitus quoque rustitutio, 11-gnum convalescentiae & morb1 jam victi faustum omen
Salivalis lateκ, qui sauces & oesophagum inigat, dirigit quoque appetentiam liquidorum, sive litunis
Seholion. Appetitus tam solidorum, nempe sames, quam liquidorum, sive sitis, est quidem res animae, nihilo minus a causis mere corporeis, certis in organis, determinatur
Sitis causa minime est desectus humdi in sanguino, sed in faucibus atque oesophago. Scholion. Apparet id clarissime, dum in febribus, vel etiam anhvdrope, ingsns copia humidorum si ulla non compescae re potest , potus vero calidus, ut insusum herbae theoe, item nitrosa, in pauca quantitate sumta, ram sedare possunt. Quin imo observamus, sitam saepius in assed bus spinicis ventriculi, item in frigore intermirientium in oere, quia videlicet spasmodica glandularum in faucibus M oesophago fit contactio, & hac ratione humoris influxus in has partes impeditur.
Somnus, nec non anodyna, sitim sedandi iacultate
Quia stricturam in glandulis saucium tollunt, ductus
112쪽
De Chyli in intestinis persectione, deque bilis &c. 6
resinant , Ut copiosior humidi ad faucium regionem fiatinus .
Sava tacit ad saporem. Seholion. Quia sapidas salinae indolis alimentorum partes optime extrahit,ut ad papillas linguae nerveas penetrent.Omnis sapor fit a sale, nullum vero sal agit, nisi sit solutum , quia alias non ingredi poros, neque saporis organa nervea incere potest; quia vero lativa, propter tenuitatem partium, eκ alimentis optime sapidas paries eκtrahit, hinc ejus in ore praesentia multum ad saporem facit, atque adeo ejus desectus ac crassities in ardentibus febribus, vel aliis morbis, saporis, vel nullius, vel imminuti, amplissima est causa.
f. I. SIcuti in ventriculo, mediante Aliva, compages alimentorum dissolvitur: ita in intestinis, pratenim in duodeno, haec dissolutio ulterius mediante bile perficitur , de chylotus utilis succus elaboratur. Scholiou. Quod duodenum vice sungatur ventriculi parvi, vel OX eo patet, quia smilem, ut ventriculus habet flexuram, ut diutius ibi massa ciborum morari pollit; & quia duo potentistima menstrua, bilis nempe & succus pancreati- S, affluunt, tam ad ulteriorem alimentorum digesti nem, quam ad correctionem de meliorem chyli et
Bilis est humor rosnciso - sulphureus, coloris flavi, saporis amari, sero dilutus inque hepate secretus, dissolutioni alimentorum & tecretioni chyli multum insu
I. III. Bilis humor est resino. - sulphureus, hinc inspissatabilis, non modo apertillimam flammam concipit, led& a spiritu vini rectificato solvitur, remanente mucositate. Sehollam.
Differt resinosum bilis principium ab aliis resnis vegetabilium , quod aliae resinae solvamur quidem a spiritu vini, sed non ab aqueo n enstruo, bilis vero inspissata& extractum quoque resinosum, ex ejus solutione paratum, promte etiam aqua communi solvitur. Secundo , ossentiae aliae resinos, aquae instillatae lactescentem colorem faciunt, quod neutiquam Glutio bilis praestat. 'Tertio, aliae resinat ex vegetabilibus acidum liquorem Lindunt, bilis vero igne tractata & aemata, praeter oleum, sal volatile urinosum praebet, late escasino pa co, fixo, in cineribus relicto.
s. IV. Res nosum igitur bilis principium ab aliis resinis disseri , quia has acidum sal, illam vero alcatinum ingreditur.
Sebolion. Bilis est resina ex animantium regno petita: & scuti ob intestinum calidiorem in succis corporis animantium motum, i sipidae terrae, vel etiam acida salia G- Friae mmmanni Oper. Tom. I. xiora, subtilisantur & alcatinam naturam suscipiunt, omnelque tam fluidae, quam solidae partes, de ejusinodi sale volatili urinoso participant; ita etiam bilis mixti nem su scali ingreditur, quod postea cum sulphureis
partibus combinatum, in aquea menstrua habet inpressum.
f. U. Quod elementum alcatinum parti sulphureae hilis sit
admixtum, plura experimenta comprobant. Bilis l. admixta sympo violarum, Viridescentem, ut mos cst scatinorum, eam reddit: II.) omne acidum concentratum, ut oleum vitrioli, aqua sortis, cum bile ebullit , praelertim calore admoto, viridi colore emergen te: II l . in virtus ejus abstersiva, attenuatoria & acidum temperans, id comprobat, dum optime maculas pingues detergit ex linteis, colores, uti pictoribus notum est, diffundit, & cerevisarum acorem corrigit. Scholion.
Sicut ex sale scali & oleo, invicem combinatis, sa- ponis vis fit mixtura; ita etiam ejusmodi seponi somni abstersiva virtute gaudet bilis, unde non inepte a quibusdam medicis lapo animalis appellatur. I. VI. Bilis composta est ex particulis resino - sulphureis,
neque minus alcatinis; hinc sanguis, qui multum tulphuris Se salis continet, ad copiosam bilem ingenerat dam admodum idoneus est. Seholion. Patet jam ratio, quare hominos qui calidiorem sanguinem habent, ut cholerici, quique motu corpus V hementer exurcent atque alimentis calidis, spirituosis nimium utuntur, copiam bilis progenerent; item, cur in omni sebrili aestu, vilis copiola in excrementis valde conspicua, etiam ex alimentis humectantibus Se refrigerantibus generetur, siquidem ex Chymia incchanica compertum est, calido intestino fluidi aetherei m tu, materiam etiam inspidam, terream, fixam, ii
combustibilem , successive sulphuream, salinam, v latilem de inflammabilem reddi posse.
Secernitur biliosus humor in hepate, quod nonnisi
glomeramen est ex Vesorum venae portae, caVae, arte
riae hepaticae de ductuuin biliariorum capillamentis, sive fauninibus, compositum. - Schollam Vena portar adducit sanguinem ad hepar, & quia 'est vas venotum, lentior per illud cursus est, de quo
jam supra latius egi us. Per venam cavam autCm sanguis reducitur verius cor; arteria hopatica nutrimentum partibus , ex quibus hepar coagmentatum est,
adducit, ductus vero bilitati secretam Lilein partim per cholodochum ad duodenum, partim Per cysticum ad cysidem sulleam deducunt, squidem non alium hepar usum atque utilitat habet, quam ut sulphuream , adustiorem & lixiviosam sangu nis partem, una cum sero, per venam portar advectam, scparci. Hallucinati enim in eo fuerunt veteres, quod hepar Fra: cipuam sanguificationis officinam crediderint.
Bilis, quae est humor crassus de ipso sanguine pomderosior, peculiari eget apparatu muchanico ad suain
Ad secretionem erastioris humoris opus est, ut sanguis crassor accedat ad organon secietorium , ne tenue liquidum in nimia copia per ductus capaciores transeat. Soholion.
Quia separatio crassioris humoris requirit canales M F ductus
113쪽
ductus secretorios satis amplos, per hos autem, eadem, immo majori facilitate, liquidum tenue, quam crassum transit; hinc ne nimia tenuis lymphae nat separatio, opus erat, ut sanguis parte tenui lymphatica maxima ex parte prius spolietur, quod in renibus, ventriculo, toto intestinorum volumine, omento & pancreate fit, quas paries omnes prius languis pertransire debet ant quam ad hepar deseratur.
I. X. Ut bilis in hepate separetur, opus est tardiori per
hoc viscus progressu atque itinere. Seholion. Nam sub tardiori motu in genere, omnes secretiones & excretiones melius, quam motu existente celerrimo , celebrantur, quia partes fluidae a crassioribus solidioribus tunc longe facilius sese separant, de tenuesa eae in Vasa lymphatica, quorum copia in hepate est, crassiores vero per ductus bili seros vehuntur.
I. XI. Ad separationem crassioris humoris biliosi, singularis
fructura ac connexio venae cavae cum Vena portat,
qualis in universo corpore non observatur similis, attendenda est. Seholio I. Quandoquidem arteriarum extrema in aliis panibus cum finibus venarum conjunguntur & unum continuum canalem constituunt, in hepate vero id non evenit , sed minimae ramificationcs venae cavae latera venae Portae ingrediuntiar, adeo ut haec ad angulos reo os disiecent, non alium in finum, quam ut sanguis , qui hile tenuior est, in venae cavae orificia, non secus acchylus in intestinis, in vasa lactea impellatur, crassiori liquore bilioso relicto, qui deinde in ductus biliarios, venae portae continuos, influit, indeque per duetum cholodochum & communem , ad duodenum, S purcysticum, ad sellem vesiculam truditur.
Utcunque bilis sit humor, ratione suae mixtionis, partibus corporis nosiri tam solidis, quam fluidis, plane incongruus, de hujus respectu excrementitius; nihilominus rospectu elaborationis chyli, ut illismus cst, unde antequam foras ejiciatur , huic negotio impendi debet. Seholiou. Eximium bilis esse in animantibus usum compluri-hus argumentis comprobari potes: I. quod nullum in rerum natura animal bile caret, utut non in omnibus vesicula selica adsit; Il. in omni animantium genere bilis non ad intestinum rectum, sed ad duodenum, quod primum cst a ventriculo, sertur, manifesso indicio peculiaris ibi praestandae utilitatis; III. quia amplissimum hepatis viscus nullum in alium usum in animantibus prostat, quam, ut bilem separet; IV. quod duplici ductu, hepatico nempe & Ustico, ad duodenum tendit ipsaque in cysside semper reservatur,ut ibi fiat saturatior; V. quod insignis bilis copia ex hepate quotidie segre
Non tam accurate bilis quantitas, quae singulis die-hus in hepate separatur, determinari potest. Seholion. mat, idque sequenti eXperimento probat, quando nempe ex duelibus biliseris & ex cystide sellea, hominis sani & violenta morte extineti, bilis per repetitas aquae tepidae, prius pondere examinatae, injectiones eluitur Maqua illa cum bile mixta rursus ponderatur, tunc facile bilis pondus in toto hepate contentae explorari potest
I. XIV. Duplex bilis datur , hepatica nempe & cystica, illa
per ductus undique per licpar disse rsos biliseros ad ch lodochum , & porro ad duodenum sertur, ac longe fluidior est cystica, quae crassior, saturatior & amaricantior est.
Bilis per ductus hepaticos advecta, propter obli- ruam & valde compressam duetus cholodochi per du
eni membranas in cavitatem ejus insertionem, in cym-dem iacile regurgitat. In quibuslam quoque animantibus immediate per duetus peculiares, hepatic cysticos, ad vesiculam sertur.
Bilis non tantum pondere ex ductibus biliariis & cy-sside desertur ad duodenum: sed motu aetivo proprio, contractorio, ad illud & intestina maxime sertur.
Non modo ipsa sellis vesicula, sed & ductus bilem
vehentes, ex diversis tunicis, glandulosa nempe, ne ea& carnea, fibris motricibus donata, constant, vasaque arteriosa, venota, lymphatica & complures nervorum raniificationes obtinent, non alio fine, quam ut motus
constrictionis ibi quoque exerceatur, cujus beneficio bilis motus atque effusio dispensetur. Ex quo facile em licorum operandi ratio intelligi potest, quae subtiliori salino- sulphureo vellicante principio, motum perissalti- cum citatiorem efficiendo, bilis copiosiorem ad intestina effusionem simul cient. Dein ex hoc ratio patet, quare his ductibus nerveo-musculosis, spasino, V. g. ab ira cundia , vel sertiori purgante vomitorio , aut Venerio , constrictis, bilis per vasa lymphatica ad sanguinem re- gurgitet, unde teteri origo.
Ventriculus, ab alimentis & eorum sementatione ein pansius , multum affuxum bilis eκ cystide sellea ad du
Notabilis est vescae selleae situs in homine, dum cer . vix sundo altior est, qui ad inferiora jacet, quare dissimcilis est elus alcensus, prauertim cum ex loco latiori ad angustiorem debeat fluere; deinde, quia inter secundam& tertiam tunicam duodeni ductus cholodochus longo itinere progreditur, & deinum foramine rotundo in covum intestini hiat: non potest omni tempore, sed tantummodo relaxatis intestinis dc comprelsa cystide a dextra ventriculi parte, quae ciborum copia, sementatione turget, in duodenum exonerari.
Ductus illi satis conspicui & capaces, cysicus & hepaticus , ex minoribus plurimis conflatus, tandem in unum amplum canalem cholodochum communem coeantes, bilis copi viuin ad tuassam chylosam influxum luculenter comprobant. Saturatus quoque secum alvina
cum favus color, qui 1 bile est, largiorem ejus quantitalem indiiciat.Biancti ad uncias sex quantitatum bilis aesti-Notabilis est observatio, quod in animantibus, pestiongam inediam flaccido existente ventriculo, cystis bile admodum turgida sit, quae post insignem aismentorum ingessionem semiplena observatur. Notabile quoque est, in stetibus humanis cystidem bile repletam inveniri , quia ventriculus in iis suriatur & ab expansione liber in.
114쪽
De secretione chyli 8c motu ventriculi atque &c. 63
I. XIX. Dissere bili, eymea 1 bile hepatica in eo, quod illa
fix crassior, saturatior, amaricantior, haec Vero tenuior de magis sero diluta. Seholion. Simi vero utraque haec bilis indole differt, ita quoque ejus Virtus atque usus distinguitur, siquidem bilis hepatica non tam efficax est, quam cystica, quae ma gis medicamentota virtute praedita, & illa quoque perpetuo ad duodenum, haec vero tantum, quando Ventriculus cibis est onustus, influit.
& clystcr naturalis, quo tunica villosa, quae chyli secretorium est, abstergatur & intestina ad eiectionem secumstari utentur. MMI . Chylus valde viscosus, dum transi per tunicam int sinorum villosam, relinquit magnam amurcam, qua crusta villosa, sive secretorium chyli, & intestinorum parietes valde obducuntur, pori quoque ac tubuli lactei eorumque orificia oblinuntur , quo liberior progressus chyli impeditur, quare hic mucus est abstergendus, ad quod praeter lympham ex glandulis & pancreatu continuo stillantem, bilis acrior cystica inultum contribuit, quae lixiviosa & saponaria virtute mucum abstergit, tu-hulosque lacteos de oscula glandularum aperit.
Quemadmodum bilis, rite constituta ac temperata, est magna de universalis medicina primarum Vialum, digestioni alimentorum & excretioni alvinar maxime inserviens: ita si intemperie & motu, item copia peccat, Vmmum est corpori. Seholion.
Hanc rem olim latius in Dig. de bile medicina ct
veneno corporis exsecuti suinus.
Bilis cysica chylo non aeque, quam hepatica ad:Tiscetur , sed praecedit chymi egestionem ex ventriculo M viam quasi praeparat: bilis vero hepatica, quae continuo affuit, chylosae ex ventriculo masiae semper adiniscetur. Seholion.
Patet jam ratio, quare bilis cystica stagnans in duodeno Ze ex mora corrupta, foecunda plurimorum morborum , maxime ex primis viis ortorum, vomitus nempe, cardialgiae, cholerar, dysenteriae, inflammationis ventriculi &. intestinorum ac omnium sere febrium bilio: rum , mater existat.
Bilis hepatica, item cysica benignior & dilutior, in duodeno chylificationis negotium promovet, dum cum lympha pancreatica mixta, ulteriorem solutionem partium, pra sertim pinguium & viscidarum in alimentis, promovet, acorcm chyli, qui sanguinis temperiei insessus est, temperat de abstergis, de parte sua resinosa sui. phurea subtilitatem & blandam spiritualcemiam chyli
Εκ dictis jam sicile patet ratio, quare bile vitiata ,
multae cruditates primis in viis accumulentur, quae nauseam, ardorem stomachi, flatulentiam, alvum adstrictam, cacheκiam ac tabem facile inserunt, de quare omnia sere amara, in chylificationis negotio secundando, in corrigendis primarum viarum vitiis & praecavendis ac sanandis multis chronicis assectionibus , tantae utilitatis atque usus existant, quia idem praestant quod bilis, cujus desectum ac vitia emendant.
De secretione chli re motu ventriculi atque intestinorum peripuisico.
g. I. ALimenta talia esculenta, quam potulenta, non modo in ventriculo, sed de in duodeno, quod
ventriculus succenturiatus est, & in toto intesinorum tenuium canale, calore dc menstruorum, lymphae nempe gastricae & bilis, ope divivuntur & extrahuntur in liquorem alimentarium, chylum, qui per colatorium intestinate ab inutili massa alimentorum, quae per alvum excernenda est, secretus, peculiari mechanica motuum ad sanguinem v chitur. Seholim. Quod duodenum sit ventriculus succenturiatus, vel ex eo patet, quia capax satis est & flexuram habet uti ventriculus, qua fit, ut diutius in eo morari chymi massa pollit. Gaudet quoque suas peculiaribus menstruis, seu liquoribus solventibus, dum non modo innumerae glandulae, a Cl. Brunnero detectae, mensima lem lympham plorantes, ibi collocatae sunt, sed cie succus pancreaticus cum bile permixtus, ulteriorem claborationem & rectificationem chyli absolvit.
f. II. Chylus est liquor lacteus , insipidus , ex pari ibus
oleosis, mucilaginosis constans, ex alimentis solutis extractus. Seholion.
Claylus est quasi emulsio naturalis: & sicut ad hanc
con1tituendam partes Oleolae, pingues, cum aqueis Minuci laginosis mixtae desiderantur : ita quoque ex iis. dem ingredientibus chylum compositum esse, lactis, ruod nihil nisi chylus en, butyrosa, caleola & 1erosa ubstantia demonstrat. Et sicut omnis emulsio artificialis , ex seminibus oleosis contusis cum aqua parata , colorem habet albicantem, qui ab oleo in tenuissiixos globulos, radios tui vinis resseruntes, stibacto, proficiscitur: ita etiam chyli albedo, vix aliam, quam hanc habet Originem.
Quia chyli praecipuum elementum est oleum temporatum, dulce oc gelatinosa ac mucilaginosa substantia: hinc facile patet, alimenta, quae bonum de copiosum chylum suppeditant, ea esse optima, quae temperatam, oleo iam Sc mucosa in substantiam obtinent, ut sunt praeter carnes animantium, ex vegetabilibus omnia iuna ita farinacea. Scholiou. Hinc patre ratio, quare solo pane Sc aqua homo vivere postit; nam haec omnia chyli oc sanguinis ingredientia in debita temperie di proportione complectuntur. Ex hoc idem idum arraret, quare oryza populis orientalibus nutriendis loco panis susticiat, ic hordeo , avena, tritico, Pisis, fabis, castaneis, homines optime nutriri de omnis generis animantia pinguia redi possint. Ex hoc elucescit porro ratio, quare eX alimentis ea , quae non temperata sunt, ut acida, spirituosa, salla de pluies vegetabilium succi, herbar, radices, acria, ar matica , ad chylum constituenduin Sc nutritionem praestandam minus idonea sint. g. IV.Chylus ex solutis alimentis extractus, ser tunicam villosam tenuium intestinorum colatur osculisque vasb-xum lacteorum imprimitur atque infunditur.
115쪽
Tunica villosa, quae optime in jejuno conspicitur,
nonnisi congeries est innumerabilium villorum, sive minutissimorum tubulorum, variis modis sibi intorte torum, atque haec est principium vasorum lacteorum. Seholion. Intestinorum villos cavitate gaudere, microscopi rum beneficio indaganda, Brumerus in Tr. de glandu- Iis intesinorum egregie demonstravit. Eodem auctore
discimus, quod ubi villi intestinorum dantur, ibi etiam reperiantur vasa linea, de ubi haec non visuntur, ut in ventriculo, ibi lactea quoque vasa invisibilia snt. v I. Tunica villosa intestinorum non mere se habet passive, sed ob liquidi nerves de sanguinis affluxum, gaudet
vigore de tono, sive motu con1srictionis ac dilatationis, ita, ut canaliculi hi villosi & vasorum lacteoruin orificia, de nimium contrahi, de relaxari ac aperiri possint. Seholion. In spasmis ac tormentis intestinorum, item ab acrioribus medicamentis purgantibus, vel erodentibus Venenis sumtis, tunicam villo ain valde constringi, ut nonnisi tenue liquidum transmittatur, symptomata, quae maxime hypochondriacis familiaria lunt, & statulentiae ac nimiae congestioncs v tiosorum humorum tali in statu contanant. De quo in pathologicis prolixius agendum erit. g. VII. Tunica villosa , qua gaudent minime tenuia, est colatorium illud solenne de publicum, per quod omnis humor ex primis viis accedit ad sanguinem dc ad unive sum corpus: hinc multum interest, ut hoc rite sit constitutum. Quod si enim nimis hiantia lunt oscula, crassior de seculentior chyli pars recrementitia ad sanguinem sertur: si vero nimis angustata de constricta sunt, tenuis saltem aquosa pars, remanente utili lc alimen- tota solida, transmittitur.
transeunt, multas turbas, flatulentias, anxietates, quam doque etiam vomitum, P Vocent.
Per colatorium chylosum prius liquidum ex alime tis tenuissimum secernitur, quod sine obstaculo ductus init de progreditur, hinc quoque post passum, vel p tum liberaliorem, etiam aquarum salubrium , urina primo mere aquea de inspida, deinde coloratior pro
Crassiora de quae non respondent orificiis vasorum lacteorum, minus ad sanguinem seruntur, sed ob angustiam ductuum retinentur de per alvum potius elimia
Seholion. Bilis propter consistentiam crassorem non transtper vasa lac ca, sed cum alvitiis secibus eliminatur. Neque animadvertimus , amara medicamenta , vel etiam alimenta, item potus amaricantes crastiusculos, ut potum cossee , cerevisias crassiores, ad sanguinem ferri, sed potius cum secibus, quas etiam saturatiori bruno colore tingunt, crassior de coloratior pars loras exturbatur. Neque ex medicamentis, nisi subtiliora , volatilia, salina & sulphurea, vasa lactea transcendunt, sed plerumque inter pramas vias operationes tuas eκserunt. Si vero diutius sub alvo strictiori ibi mora tur , majori facta compressione intestinorum, etiam crassiores, salinae de terrefres partes, in sanguinem pe
Non vero tantummodo ex intestinis tenuibus, sed etiam ex crassioribus, liquidum adhuc secernitur & per vasa lymphatica ad sanguinis de humorum massam abit.
g. XIV. Alvo plus jusso retenta, vel adstricta, seces, quae
prius liquidae de Getidae ejiciebantur, jam exluccae saridae, gravis odoris cxpertea prodeunt, manifesto documento , foetidum illud liquiuum ab iis suisse separa
Seholion. Quia omnis chylus & omne liquidum, per minima tunicae villosae capillamenta vasaque lactea, debet transire ad sanguinem: hinc tubuli de oscula haec debent esse hiantia de aperta , non vero mucositate quadam obstructa. ρ. IX. Ad obstruendos hos tunicae villosae tubulos multum contribuunt alimenta, quae in Viscosum coagulum abeunt , ut sunt V. g. panis calidus ic omnia sarinacea ac placentae. non bene sermentatae, lac coagulatum, cibi nimis viscosi de compacti, pinguedines, ut Vc ecina, facile in coagulum abeuntes, Omniaque alimenta' dc medicamem adstringente facultate donata. s. X. Ex diistis jam sacilis dari potest ratio, quare alvi tardior secessio cacochymiae procreatri κ st, de impuros admodum humores reddat. Et quod in intestinis cras sis etiam adhuc secretio fiat, clysteres sic dire nutriem tes, quorum usus non est de nihilo, item clysteres am isthrilis, ex cortice chinae parati, dc antispasmodici ac roborantes, ex herbis nervinis 3c cephalicis, in capitis assectibus, abunde id comprobant. Provida itaque natura prudenti consilio constituit, ut bilis, saponaria de abstergente vi, una cum lympha, ex glandulis de tunicis glandulosis e ita, perpetua a susione secta, hanc tunicam ab obstructione crassi muci vindicent. Seboliou. M. XV. Secessio chyli in vasa lactea intestinorum motu peri-stallico valde adjuvatur.
g. XVI. Ventriculus de intestina gaudent singulari dilatationia& constrictionis motu, qui successive progreditur h s perioribus ad inseriora, de . Graecis peristesticus appellari solet. s. XUII. Ex quo jam apparet aquarum salubrium 8e potuum
calidorum thee, coisse aliorumque infusorum de decoctorum ex herbis insignis utiluas , quae in eo maxime consistit, ut tunicam hanc uti obstructione liberent de apertos tubulos teneant. Dilucescit dc inde ratio, quare haec liquida, vel etiam aquae salubres, in principio , si copiosius bibantur, cum ob obstructa Vasa non bene Hujus motus organon sunt maxime fibrae annula res, quibus totus intesinorum ductus, spirae, vel hinlicis in modum, circumvolutus est, adeo, ut inces phago usque ad anum, continuo ductu fibrae hae pro
Seholiou. Confirmari hoc potest sequenti experimento: dum intestinum animalis coquitur, de separatis cum tunica exteriori fibris longitudinalthus , annulares uno continuo ductu de terie, instar fili longilsiini, ab intestino seParari
116쪽
De secretione chyli & motu ventriculi atque &c. 6s
separari Possunt. Et hae minime constrictionem adjuvantibus longitudinalibus praestant.
Intesticiorum motus peristesticus secundum naturam alta Placidus, lenis de quasi undulatorius est. Seselion. Quod fit eam ob causam , ne alimenta concocta nimis praecipita cursu intest inorum canalem pertrans pant, de ne iusto celerius ad ejectionein vergant, quod in diarrhoea accidit. Deinde, placidiori intestinorum constrictione de dilatatione, tenuior Se subtilior tantum eκ massa alimentorum concoctorum chyli portio, in villos intestinales de lacteorum vasorum oscula insundinur , seculentiori & rudiori relicta :quemadmodum id fieri in omnibus transcolationibus animadvertimus, ubi cribrum leni compressione facta, tantum tenuiorem humorem transmittit, fortiori autem accedente, crassior & quae turbida est, simul trajicitur. Tam lenis vero intestinorum motus, qui coi tentorum progressui servit, est, ut non nisi in grandioribus animantibus vivis dissectis, ut bobus 8c equis, in sensim incurrat. XIX. Sicut omnis humorum progressio atque impulsus d siderat principium quoddam magno movendi robore instructum: ita etiam in motu perissaltico canalis alimentarii triplex observatur. Primum est in pharynge, alterum in pylaro, tertium in crassioris intestini, quod colon dicitur, initio. Seholion. Fortiori facta pharyngis constrictione , ingesta per
sophagi canalem in cavitatem Ventriculi truduntur: uextra dein de inferiori ventriculi parte atque pylori r Dore, ibi contenta in intestina tenuia propclluntur, d nec ad capaciora de crviliora deserantur, ubi circa dextrum seon initium coli est, eκ membranis Valde robu- stis, nerve musculosis ac fibrosis compositum, cuius motu ac linpulsit, per totum hoc intestinum varie convesulum , excrementa utque ad ani sphincterum ur
Motus intestinorum, quo contenta propelluntur, satis validus est , quia magnam resistentiam vincit, di argentum Vivum, quod mineralium sere gravissimum est , in copia etiam haustum , per omnes intemnorum convolutiones, sursum ac deorsum, ad eXUusonem per anum urget , quod animadveriimus
in iis, qui passione iliaca amicti, in ingenti saepius copia hoc fluidum metallum non sine fructu hau
s. XXI. . , Successiva & reciproca est illa constrictionis & dilatationis motio, quae viget in intestinis. Nam quando una pars intestini contrahitur de angustatur, mat ria contenta ex ea in vicinam partem propellitur, quae inde dilatatur , de mox cessante dilatatione , rursus constringitur.
Soholion. Quemadmodum ad sanguinis & humorum progressum perpetuo conservandum, talis est fibrarum motricium in corde se arteriis constructio, ut earum
dilatatio, sive diastole, fiat causa syllotes , At haec rursus diastolan producat, de sic porro et ita etiam similis fibrarum de membranarum motricium in structura intestinorum conditio observatur, ut earum dilatatio contractionem, contractio vero rursus dilatationem proserat.
Quod si constrictio in intestinis eorum dilatationis causa est Se dilatatio quoque constrictionem excitat, se triae Hos manni Oper. Tom. I. quitur: validiori vel constrictione, vel dilatatione, in
una tantum parte ventriculi de intestinorum reddita, motum peris alti cuin in universum accelerari, ut celeriter ingesta diciantur. Scholion.
Ex quo jam facile intelligi poterit ratio , quare hpurgante, quod in una sapius intestini pane haeret& ibi dolorificam constrictionem euicit, tam celeri cursi de impetu , in intestinis contenta ejiciantur , quemadmodum id etiam ab humoribus actibus bili sis in diarrhoeis fieri animadvortimus. Ρatet etiam jam porro ratio, quare ab assumto in copia liquido , quod stimulante, prauertim salino clemento, imbutum est , citissime alvus dejiciatur Zc ingesta prodeant, quemadmodum id in thermarum ac acidularum potu
Quemadmodum robur, tonus de motus systoles actia vus paritum motricium in universo corpore, a convenienti liquidi nervorum subtilioris de languinis tenui ris influxu dependet: ita etiam motus ille, quo canalis alimentorum te excrementorum gaudet , ab eadem causa proficiscitur. Seholion. omnia ea remedia , quae vires corpori addunt, quae robur ac tonum partium augent ac restituunt, ut lunt quae subtilillimo de suaveolci .ii, oleo , aromatico oleo imbuta sunt, vel sal lubtile volatile fovent, aut resina temperata ac suavi abundant; motum intestinorum quoque egregie comervant & languidiorem restituunt; cum contra omnia, quae vires dejiciunt, motus sistunt, ut sunt graveolentia, optata, vel etiam nimium refrigerantia, acida, adit ingentia, harum partium robur non parum imminuant. Ex nervis v ro prominans fluidum intestinorum motui inservire, vel ex eo clucescere arbitror, quod antini asscctus , qui operationem suam maxime in hoc fluidum exercent , potenter ventriculi de intestinorum motum naturalem immutare , destruere , Vci etiam intendere possint.
Motus itaque intestinorum perissalticus praecipua caula de secretionis chyli, Sc ejus progressus per lactea est. Seholion. Non parum vero chyli progressionem & iter ad sanguinem adjuvant, pruno valvulae sic diciae conniventes, copiose in tenuibus conspicuae, quae impediunt , quo minus iacta compressione, chylosus su cus lacteorum Orificia dc intestinales villos statim pra terlabatur, siquidem in illis moram nectere debet alimentorum digestorum massa, ut eo inclitas de exprimi , de succus ex ipsa delibatior in vata impelli ibi pollit. Secundo, ad receptionem chyli faciliorem in tenuissima lactea vala dc villos , homin tubulorum angustia non parum contribuit, quod eo experimento illustratur , quo cernimus , in minimos de capillares vitreos tubulos, lubtile liquidum sponte ingredi. Tertio, progresIum de ascensum chyli per lactea vasa de ductum thoracicum, valvulae semiiunares, quibus copiosis haec ipsa instructa sunt, multum faciunt; illae enim ex fibris cameis lubtilioribus de motricibus constructae sunt, quarum motu ab una valvula ad alteis ram liquidum promovetur. Eum quoque Valvulae habent situm, quo chylus Sc lympha quiduin sursuin seni de progredi, minus vero regurgitare de regredimisit. Quarto, neque minus glandulae, quae in cenistro mesenterii sitae sunt satis eximiae, eκ conglobatarum numero, impulsu fibrarum, ex quibus constructae sunt, ulteriorem chyli progrellum adjuvant.
s. XXV. Chyli progressum per tiaoracicum de lacteos ductus
117쪽
ad sanguinem, respiratio, qua musculorum abdominis continua & successiva fit compressio & dilatatio, multum promovet. Seholion.
Cum sub inspiratione & exspiratione, musculorum abdominis valida compressio & dilatatio, alimenta non modo ex ventriculo & intestinis, sed & chyli expressionem valde urgeat, qua de causa, & digestioni alimentorum, & sanitati, minus convenit, post pastum largi
rem vocem nimis intendere, Vel corpus magno labore exercere. Hora autem circiter a passu quarta, vel quinta, quando digestio peracta est, motus & exercitatio corporis minus nocet, sed magis proficit, ita i ut audia respiratione, tunc chyli secretio & progresso melius adjuvetur.
Scholion. Principium terreum & sulphureum , cum acido in stercoribus commixtum, vel cx eo concludendum esse videtur, quia ex stercoribus humanis, si liquidum vi- triolo imbutum inscinditur, color atramento similis fit: quemadmodum idem fieri animadvertimus, si insula& decocta adstringentium, ut gallarum , corticum j glandrum, granatorum, florum balaustiorum, quae Identidem ex mixtione icrrae solubilis & salis acidi e surgunt, cum Vitriolo invicem misceantur. Neque alta potest dari ratio, quare ab assumtis mari illibus, quae in ventriculo acido soluta in vitriolum satiscunt, aut a vitriolaceis, quales sunt tincturae martiales, vel ab acidulis , quae paruin vitrioli subtilioris continent, seces , quae prodeunt solidiores, atramentoso colore tinctae sint. VI. Non tantum impuriores, tcrrestres salin sulphureae
sed & aquear & viscidae sordes per alvum secedunt. '
De excretionibus in specie ea qua sit per alυum.
I. I. inemadmodum sine ingestionibus congruorum
alimentorum, Vita, sanitas, nutritio & vires su sstere, &. temperati, laudabiles humores generari nequcunt: ita etiam sine cxcretione partium inutilium, superfluarum, noxiarum, haec quoque identidem non recte & secundum naturam se habent.
Excretiones in homine persecto & sano ingestioni-hus , ratione quantitatis, sere respondere debent. Sehesion. Equidem homo, ut vivat & sanus sit, quotidie alimenta assumere debet; horum tamen maxima pars in iis qui non amplius adolescunt, rursus ejici debet. Quandoquidem posito calculo liquidorum & solidorum, quae robustus & laboribus assuetus intra septimanam assumit,
is cerie ad centenarium usque saepius sese extendet; interirn tamen pondus corporis non augebitur, evidenti argumento : eandem sere quantitatem illorum , quae astiumuntur, rursus debere excerni. Adeoque sub continuis ingestionibus corporis Vita ac sanitas conservatur.
Non vero unius ejusdemque indolis sunt, quae excernuntur , sed sicuti diversissimae naturae ea sunt, quae ingeruntur, videlicet solida, crassa, liquida, viscida uesalsa, sulphurea, pinguia: ita etiam excrementa divem sissimae indolis ut sint necesse est, quorum singula per
congrua emunctoria separantur atque excernuntur. Seholion.
Ita crassiora dc solidiora, mucus quoque & bilis ,
per alvum , liquida vero salina, crassiona & pinguia atque mucosa, per urini m , subtilia autem fluida de 1 lin sulphurea, per sudorem dc cutis poms, comm dissime diciuntur. I. IV. Et sicut excretio paritum inutilium, sine motu Mimpulsu, concipi nequit: ita etiam ad urinam & m teriam transpirationis & sudoiis propulsandam, motu cordis de arteriaium, ad seces vero ex intestinis crassi ribus eliminandas, motu peris altico opus est. I. V. Per alvum omnia ea, quae non lacteorum oscula impediunmr, neque ad languinem pervadunt, ejiciuntur. just Odi est alimentorum cralbor, seculenta, terrestris, biliosa, mucida, acida substantia. Seholion. Chymicus Parisiensis Homlere cum stercore huma no hoc fecit eaeperimentum: uncias nempe decem indidit Mariae balneo, ita aquae limpidae foetidi odoris uncias undecim destillavit, relicta uncia selidae materiae. Ex quo disci potest, multum aquosi phlegmatissimul cum sucibus exire, sique diutius eae in crassis stagnaverint, ut siccissitave evadant, indicium est, multum liquoris suetidi per poros bc vasa lymphatica ad sanguinis & humorum massian abiisse.
Quo major bilis in corporibus gignitur copia, ut in nimio aestu, vel sebre detentis, eo saturatior solet esIe
Maxima quoque acidorum liquorum pars per secessum eVacuatur , unde a nimio usu vinorum acidorum, ut Rhenani, item fructuum acidorum, sarces albidi res prodeunt, & cum tenesmo & vellicatione intestini recti caecluduntur, acidumque adhuc spirant nidorem.
Crassor quoque esculentorum de potulentorum c loratior pars alvo excluditur. . Seholion. Animadvertimus a potu cossis , item cerevisarum lupulatarum, coloratiores fieri faeces & ab oleribus v
getabilium assumtis, stercora viridescere. s. X. Foetor stercorum non fit a putredine , sed a mutua actione & reactione acidorum cum particulis sulph reis biliosis, non secus ac in chymicis ingens nascitur foetor, quando linivio sulphuris Vulgaris, aut antim nil, acidus liquor assunditur. Quo copiosior vero da volatilior sulpiturea & biliosa secum pars est , & acidi parcior admixtio, eo intolerabilior fit laetor; quo vero acidum est firius 8c copiosius ac sulphur parcius, e minor de tolerabilior foetor exsurgit. SPholion. Experientia & usus docet, foetidissimas saepenumero exclucti feces in sebribus ardentibus de biliosis, praeser tim si aliquanto diutius stagnaverint, longe vero int terabilior fit foetor, ubi sanguis fuerit in imininis eκ- traValatus, ejectis tunc nigerrimis. In hypochondriacis vero, ubi copia acidi primis in viis est , ad albedinem stercora inclinant de saepe foetoris LXpertia sunt.
EXcrumentorum alvinorum color, odor & consssentia multum in hominibus variat, licet eadem alimenta assumserint, quod dubio procul accidit a varia conditione humorum internorum. Sebolism
118쪽
Seholion. Scitu AEgnum est, & eanum, & hominum , si aqua Pane tantum vescuntur, valde differentia esse alvi excrementa , id quod etiam in diversi temperamenti Maetatis hominibus observatur, iisdem licet alimentis assumtis. Neque enim eadem humorum , praeessertim bilis , est constitutio, utut non diveris, sed eodem victu, homines usi fuerint.
Quia Hvi stytala diutius retenta valde exsiccantur, ob humii sem ad vasa de sanguinem abeuntem, hinc Clare intelligitur, quam gravis noxa impendeat iis, qui praesertim Mistibus, alvum diutius clausam habent. Seholion. Quum valde corrupti, tam bilios, quam lymphatici humores, in febrili aestu descendant ad intestina &foetidissimi quoque ejiciantur, patet, quam graviter peccent medici, si non caute eos liabducant, nam divilius retenti, foetidissimam putrilaginem rursus insinuant venis ac sanguini, unde non mirum , alvum aliquanto diutius in febribus cohibitam, pessima symptomata, ut purpuram, faucium inflammationes, cephalalgias, appetitus de virium dejectioncs, inquietudines provocare.
A motus peristestici conditione dependet secum exclusio, hinc quo tardior de placidior ille est, eo segnius haec, ει quo citatior est ille, eo citius haec procedit. Seselion. Cholerici ctius deponunt alvum, quam phlegmatici, quia illorum motus vegetior, horum vero languidior est. In hypochondriacis, ob motum intestinorum valde destructum, alvi excretio ingenti vitio laborat, ita, ut quandoque ad longum tempus ne quicquam ejiciatur, alio vero tempore, citatior rursus fiat alvus.
Ordinario intra diem Se noctem in sanis alimento
Tum ore assumtorum recrementa excluduntur. Seholion.
Sub motus perissaltici tanta in corporibus disseremtia , non adeo accurate egestionum tempus determinari
potest , siquidem & alimenta indole differentia, & c pia , vel parsimonia potus, & motus ac quies corporis, ad celeriorcm, vel tardiorem excretionem, multum sa-ciunt. Nam si feririentelcibiles cibi, tale, aromatibus, vel dulcibus conditi, in costa fuerint assumti, expedi tior fit alvus, sicut contra lub sedentaria vita, potu pauco , Victu duro & crasso atque acido, difficilior haec succedit.
Ad tuendam itaque valetudinem & avertenda plurima mala, motum ventriculi de intestinorum peristesticum naturalem medicus omni cura custodire debet hquo destructo, nihil ad gignendos morbos Pe cI sius est. Seholion. πDestruunt maxime hunc saluberrimum motum Omnia tacestivis quislitatibus & viribus imbuta, ut nimis acida, frigida, adstringentia, optata, narcotica, acria purgantia, nimium quoque humectantia ac refrigeram
tia, maxime omnium vero remes animi affectus, te in , diutumus moeror, ira. Conservam vero & tuentur hunc motum salutarem Omnia temperata, ne ina,
blanda balsamica & quae sanguinis atque fluidi ne ei
influxum in membranaceas has partes procurant. F
ciunt huc quoque amara, elixiria stome crura, filia v , Ia filia olevia , pilaeae balsamicae dic.
Destructo intestinorum tono, alvina eVacuatio non recte se habet, & flataeentiae ac spasmi multas moles
Seholion. Profecto malum illud, quod vulgo vocari solet hyp chondriacum, in foeminis hystericum, & frequentustamum est, spasmis & flatuleiuiis maxin e tyrannidem suam exercet, de corpori humano insensum varia degravia producit symptomata, sique ejus oririnem paulo accuratius investigemus , certe haec nulla alia est, quam nobililsimarum harum paritum, quae alimentorum digestioni, chyli secretioni, εc secum alvinarum exclusioni, dicatae sunt, motus de toni laesio , vel destructio.
De sudore ct transpiratione. I. L
Minus in sanguine & succis nostris continuus viget ac calor, isque perpetuo in humidulo agit, idque in tenues halitus resolvit, qui cum contineri nequeant, hinc per poros & intensibilia cutis soramina e halare debent.
Calor exhalationum est causa efficiens, quare quo major est intra corpus aestus, eo sortior quoque e1t transpiratio , sicuti id manifesto apparet in icbribus, inquuiis, qui motu dc vehementiori labore eXercentur.
Quo mitior vero est calor & sanguinis cursus placia dior, magis minuitur peripiratio, scuti videmus in iis,
qui otio & desdiae dediti sunt, pulsumque habent debilem & languidum.. f. IV.
Non vero tantum ex poris , quibus innumeris scatet cutis, superfluum humidum exhalat, sed & per pec liares ductulos de tubulos subculaneos, serum lubtile , salso-sulphureum essertur. I lolion. Non modo cutis humana, sed de omnia animam lium coria, innumeris poris dc foraminulis sunt pertusa , quod eκ eo clarum fit, quia argentum vivum per quodvis corium comprelsione trMicitur. Recte itaque ab Hippocrate dictum ess : totum nostrum corpus esse perspirabile. Glandulas exiguas de tubulos subcutaneos recentiores anatomicorum microscos iorum opedetexerunt, quorum orificia foras spectant de inutiis excrementum per sudorem egregie evehunt. Atque adeo halituosum de tenue per transpirationem, per sudorem vero aliquanto crassius illud educitur. Vap rum exhalatio sub atmosphaera maxime frigida de compressa, in conspectum venit.
Cutis universale illud colatorium & emunctorium sanguinis, est rete .mirabile, ex fibris tendineis ne eis
que, item eκ arteriarum dc venarum extremitatibus
contextum de papillialis nerveis, pyramidalibus obsi tum, cui substratae sunt glandulae, majores minoresqua tubuli, seu sphunculi, in cuticulam hiante x quibus, velut ex sontibus, humor salius, halituosus exitis. VI. Quia cutis fibrisis naveis sensibilibus instructa est ,
119쪽
68 Lib. I. Sect. II. Cap. VIII.
quae ad ipsas quoque papillulas & tubulos subculaneos pertingunt, hinc suo quoque tono ac motu gaudet.
Tonus cutis ejusque tubulorum ac pororum claterdiversimode sudoris & transpirationis egressum modificat.
Tonus hic, si nimis intenditur, quod fit a frigore externo, in horrore febrili, inque spasinis atque doloribus , tunc spiracula coarctantur de parum exhalat: Iono vero relaxato & poris ampliatis, quod fit sub declinatione sebris , vel ex morbo, aut alia is causa debilitatis , coelo maxime existente humido S: calido, sudor largius profluit. Seholion. Patet jam ratio, quare in somno, ubi liquidi nervet influxu fibrae multum destituuntur , sudor facilius prinducatur , item si aerem & halitum calidum & humidum, exspiratione emissum, intra lectum contineamus, vel in balneum concedamus, ubi corpora mox fiunt cxterius turgida, rubicunda Sc mollia. Deinde non obscura amplius est ratio, quare sedativa, optata &quae dolores ac spasinos placant, item nitrosa di di, Phoretixa fixa, transpirationum Ec ludorem quandoque
Inest utique transpirationis de sudoris materia sanguini ac pcr ejus circulum ad cutem affertur, hinc fit, ut sanguinis circulus multum transpirationem modificet.
In quibus partibus sanguinis circulus aliquanto dissicilior & calor mitior est, cae quoque nec tam iacile transpirant, nec tam bene ludant, uti videmus in pedibus, in abdomine partibus extremis. Ubi vero celerior ac promtior sanguinis cursus est , ubi vasa majora & calor intensior est, ut in collo, dorso, pectore, ibi etiam sortior est transpiratio.
omnia itaque alimenta & medicamenta aliaque ex rebus non naturalibus, quae citatiorem sanguini motum inserunt, ut sunt sudorisera, spirituosa, volatilia, potus calidi, acria , aer serenus & calidus, motus corporis, transpirationein quoque adaugent: sicut contra quae nimis refrigerant di quae adstringunt, acida sunt, item aer frigido-humidus, transpirationem imminuunt, eo luod motum sanguinis retardant. Seholion. Usu discimus, ad nullam remedium nos sortius tranς pirare, vel sudare, quam ad potum calidum v. g. ad insusum thee,veronicae, praesertim si medicamento oleoso volatili fuerit acuatum: nam liquidum calidum fluxissem reddit sanguinem , tenaces humores resolvit, obstructiones aperit de salium excrementitiorum vehiculum
Non vero ad excretionem sudoris sussicit praesentia humidi excrementitit, neque sanguinis motus citatior satis est, sed etiam ut viae sudoris, sive tubuli Se pori cutis, sint aperti, requiritur. Seholion. Discimus exinde, male consulere ipss aegrotantibus medicos, qui sub clausis ac conssrictis cutis spiraculisae tubulis, sicut fit in principio Se statu sebris, sub gravioribus doloribus 9 1pamns, fortiora sudorisera, calida sanguinem exagitantia propinant, quibus vix aliud essiciunt, quam ut aestum, amietates atque imquietudinem adaugeant. Hinc semper eo videndum est , ut in sudore eliciendo, ad tonum cutis & ejus co ditionem respiciamus.
Tanta vero est exhalationum vis & copia, ut bene polito calculo, omnibus serme aliis exactionibus, junctim senuis, major sit perspiratio. Scholion. Siquidem secundum Sanctorii calculum , plus uno die per transpirationem emittimus, quam per alvum Murinam quinque diebus ejicitur; quando spatio unius noctis, lotii de secum uncias septem, quadraginta Uero uncias lκr transpirationem amittimus ; vid. Sect. I Obs s 9. 6O. quamvis id experimentum non omni tempore , neque sub omni climate & apud omnia corpo
Non vero transpiratione & sudore tantum emittumus aqueum, Ied re salib-sulphureum excrementum, quod ex indusis patet, quae viscida & colorata saepius pinguedine obducuntur, quin sub urinae fluxu parcioricte alvo segniori iacta, crassa saepe excrementa per sudorem , ob poros nimis ampliatos, evehuntur.
Eκhesat quoque ex corpore, Praeter excrementum
superfluum, etiam tenue, spirituosum fluidum, quod patet ex virium dejectione, quae continuum & largumsudorem sequitur. Seholion. Recte itaque Hippocrates Lib. de morbis judicat: eos imbecilliores quidem osse, ubi corpus bene trans pirat, sed saniores, promteque ad sanitatem redire praealtis; nos quoque a morbis praeservari addit: unde macilentiores semper, tesse eodem auctore, minus morbis obnoxii & facilius quoque ab iis curantur, quam qui obesi sunt corporis habitus. XUI. Quum itaque tanta si copia excrementi, quae per cutem quotidie effertur, facile colligitur, nullam e cretionem, quam hanc, suppressam vel cohibitam, tantum detrimenti corpori esse allaturam. Seholion. Plurimi morbi, praesertim acuti & epidemici, ex tram spiratione fiunt prohibita, ea propter, si eos avertere velimus, curandum ust, ut haec saria tectaque maneat,sque eos tollere velimus, nihil plus curae cordique habeat medicus, quam ut conVenientibus remediis eam restituat, qua de causa diaphoretica omnium remediorum sunt tecurissima de optima
I. IVRina est liquor aqueus, salibus diversi generis di
panibus pinguibus, sulphurois, mucidis, resertus, per renum valculoso - tubulosam substantiam colatus dein vesica ad cxcernendum collectus.
Proponio fluidi & solidi, nec non diversorum et mentorum, quae urinam ingrediuntur, varie se habet. Seholion. i
120쪽
Quantocunque Drae duae, sive unciae triginta duae, urinae sani hominis in aperto vase leni calore exhalant,
tunc remanet crassa massa,quoad colorem dc consistentiam melli similis, quae drachmas sex ponderat. Igitur unciae quinque urinae drachmam tantummodo dimidiam substantiae salino- sulphureo - terreae nosro eκ-- perimento complectuntur, id quod tamen non perpetuum est, sed sicuti corpora ratione aetatis temperamentorum, alimentorum, Vitae generis Se climatum v
fiant a quoque quantitas urinae & proportio ingredientium distri. Antonius de Heide OU. 89. ex urinae umciis tribus per evaporationem crassae materiae pariter drachmam unam eduxit. Experimento vero a Bareλ-hu en in nrosophia allato , ex urina haec fuerunt educta et unciae nempe seκ urinae sani hominis destili tione dederunt uncias quinque de drachmas leκ phlegmatis , residui in cucurbita scrupuli quinque & scrupulus semis, ulterius igne tractati, salis volatilis drachmam lemis , olei empyreumatici scrupulum semis, salis
fixi de terrae grana octodecim, praebuerunt.. - . . I. III. Diversi vero generis salia in urina continentur. Seholion. Primo observamus sal tartareum, quod ex terra al- catina, sile acido de pauco oleo componitur, dc lateribus matulae, vel vitri urinalis, non mediocri interdum mole se apponit de genuinum calculorum, tum renum, tum vesicae , elementum subministrat. Secundo, salammoniacale, quod ex sale volatili dc acido mixtum est , quare urina inspissata, quando miscetur cum calce viva, vel sale alcati, protinus odor volatilis urinosus, a quo ac cum sese ammoniaco, dispergitur de nares serit. Tertio, sed quoque in igne fixum, partim alca- sinum, partim medium, ut sal commune, in urina re
peritur. Quod si enim urina igni ad exhalandum imponitur & remanentia in crucibulo calcinatur, de quod relinquitur solvitur, de saturatius lixivium digestioni e ponitur; sal medium sali communi proximum obtin
tur. Idem patescit ex eo, quod non modo urina in-
spissata , adaucto vitrioli oleo, spiritum & vaporem salis communis Volatilem in auras emittat; sed de lixivium ex cineribus cremati residui lunam ex solutione in menstruo ad fundum dejiciat.
Nullum sit magis naturae animantium accommodatum est, quam sal medium illudque commune, quo cibos condire solemus, non tantum ad meliorem sep rem, sed de ad digestionem Be cxcretionem facilitandam. Quia vero sal purum Vix unquam mixtionem animalem ingreditur, hinc debet h corpore rurius ex
I. V. . 'Quamvis homo omnia insipida & sine sale assumat
alimenta, tamen sal in ejus urina deprehendetur. Seholion.
Tota natura animantium ess salifica, id est, eκ humoribus temperatis, motus intestinus calidus silia fisaee volatilia, de sulphurea quoque, sabricat, nusquam. vero, licet exterius assumatur, acidum purum in sanguine & in succis animantium reperitur, sed omne mi, quod ex partibus animantium igne educitur, in alcat,
Calor salia gignit in animantium humoribus, ideo aucto calore, ut fit in febribus, urina majorem salium copiam complectitur dc coloratior fit. Quanto mitior vero in corpore est calor, ut in is is, qui quietum vitae
genus sequuntur, tantcrdilutior urinae color tantoque
minor quantitas salium est. g. VII. Scorbuticorum urinae salibus valde sent situratae Sehinc coloratae, quod malisis docet chymica, quia o
fructis emunctoriis hepaticis de culmeis, nec bilis heia ne secernitur, nec volatile lal sudore evacuatur, hinc retenta excrementitia talia & sortiori intestino calido cmotu ulterius agitata, increscunt, de majorem acrimoniam concipiunt.
Quanquam majori in copia acida, ut acetum, succi acidi vegetabilium, vinum, assuinpta suerint, nunquam tamen urina acida emittitur, vel ad mixtionem alcestini salis estervel it. Soholiou.
Ratio hujus rei est, quia acidum, licet etiam purum transeat ad languinem, invenit ibi principium alcatinae
indolis, cum quo congrediens, mox mediam naturam induit, adeo, ut vel in sal tartareum, et sal ammoni
s. IX. Litiiviosa salia largiori copia sumpta transeunt integra per urinam, nisi acido in primis viis haerente im
Scholion. Observavimus id in thermis Carolinis, quae praeter sal neutrum, copiollim sal scalinum fixum continent, hae, si quotidie ad libras lex vel octo bibuntur, urina prius t ecodit plane limpida, nullius odoris de saporis, dein dilutum colorem accipit, hora postea a pastu tertia , vel quarta, valde laturata de colorata, inlita lixivii est, saporis admodum salsi, Se tunc cum stiritu acido alluid, non secus ac lixivium, ebullit, & Lacta evap ratione , sal instar tartari vitriolati emergit. . X. Transeunt quoque per urinam paries sulphureae, pimgues , item biliosae. Seholion. observamus manifestam saepius pinguedinem, urinae febricitantium de hecticorum sufenaatantem, & lateribus vitri se apponentem. Oleaginosae urinae sine strepitu, ut oleum solet, minguntur & effunduntur. Sulphurea vero materia, in urina contenta, ex eo colligitur, suod putrefacta admodum foeteat de massa urinae inspissata ardeat Se per dcstillationem oleum empyreumaticum ex ea eliciatur. Sulphureis quoque partibus abundare urinam solennis illa praeparatio phosphori, qui ex urina in spissata de cum pulvere carbonum mixta fit, satis superque declarat. Biliosas vero urinae admixtas esse partes, eX eo colligimus, quod evaporata urina jumentorum relinquat magma amaricans, cui aD susus spiritus vini rectificatissimus extrahit tincturam flavillimam, instar bilis amaricantem, remanente late tartareisormi, instar terrae sol iam tartari, cujus salis origo sine omni dubitatione ex herbis comestis, quae ejusemodi sale imbutae sunt, provenit. Deinde bitum tuam sire cum urina icterici docent, qui mingunt urinam saturati bruni coloris, quae instar bilis linteamina croceo colore tingit.
f. XI. In urina substantia quoque mucoia, viscida conuin
Suolion. Consata haec est ex tenui terra, cum aqua & otio pin mi mixta de sanguinis est soboles. Mutuatur inde urina ordinariam nubeculam de crassius ac copiosus sedime