장음표시 사용
351쪽
De genealogia morborum ex turbato &C. 3 O i
neque s - mentum'esse contendunt. Alii spiritus in cer bro de languine contentos, aethereae, sulphureae, mobilis de elasticae naturae , motuum vitalium causam , eorumque considerationem in pathol gicis de therapeuticis utililsimam ac potissimam esse, alterunt.
vae nom- Nos cum Hinocrate naturam corporis hu- ω corporis mani principium omnis sermonis de ratiocina-B4ν-. tionis in Medicina esse censemus. Per hanc veronea. qtiis nihil aliud intelligimus, quam perennem sangui- nis & fluidorum per corpus mere tubulosum dedi ii, -- hydraulicum, beneficio lystoles Sc diastoles, quae mm motu in omnibus canalibus viget, progressivum de in
' circulum abeuntem motum: ut adeo vita in cor
pore humano nihil aliud sit, quam motus fluid rum , 1 solidis , praelertim corde de arteriis , de solidorum, a fluidis proficiscens, quo salvo, machina, ratione mi κtionis suae maxime in putridam Corruptionem prona , ab hac immunis persistit, de quo prorsus extincto , putrefactio mortifera incipit.
Ex inres, Quamvis autem de penitius inquirendis re-ι mom motioribus motuum vitalium causis non valde
simus solliciti, eo quod stabtilior talis theoria , motis non tam ad scopum medicum, quam potius adcia. 8 physicam, seu metaphysicam scientiam sublimi rem spectet ; non dubitamus tamen asserere: m tum illum systoles Ee diastolos in univerio vasbruin systemale, qui fluida movet eorumque cursena moderatur de dirigit, neutiquam persistere posse, nisi ad tunicas fibrosis nerveas , e quibus Vasa coagmentantur, sanguini per arieriolas, &liquido , cujuscunque sit indolis , per nervinos , liber pateat affluxus, adeo, ut hoc intercepto,
Tepente omnis motus concidat. Porro firmiter asserimus : sanitatem, quae in libum de ordinato lanctionum , tam animi, quam corporis , e ercitio consistit, a motu lystoles de diastoles in lolidis , de progrellivo fluidorum in vasis , impe turbato de aequabili, a partibus internis Se vasis majoribus , ad extimos de minimos canaliculos Vergente , unice dependere, quo integro ac inoD senti, humorum utilium, qui ad usum retineri debent tecretiones, de inutilium ac superfluorum excretiones saluberrimae legitime perficiuntur. procum confrictionis de expansionis in partibus mulculosis , tam internis, quam externis. Praeter voluntatem intendi, qui convulsivus, aut si enormis, epilepticus, dicitur. Tandem etiam in plu- qi 'sit rimis morbis obvium, motum activum systoles in solidis valde esse remissum ac resblutum, defluidorum progressum inde retardari, quae ame-ctio , si levior, atonia, si gravior , paralysis v catur , de foecunda est morborum mater.
Constitutis sic quatuor motuum morboserum generibus , primo loco istos recensebimus,qui ex aucta si assica vasbrum de fibrarum strictura in meridis suas eXterno corporis habitu, sanguinem de fluida ad φ vi e
xime eminet febris. Nulla enim ejus species est, sive sit intermittens, si e continua, eaque Vel benigna, vel maligna, acuta sive lenta, inflammatoria, sanguinea, aut lymphatica vel biliosa, item, cum vel sine cκanthematibus , sive denique symptomatica, in qua non sub accelsone,
progressu , inamo tempore exacerbationis , partium extimarum refrigeratio, summae cutis elus que pororum constrictio, vasorum detumet imita , horripilatio, partium rigor, sudoris stipi reGso aluique constipatio, obicrventur. Nullam posero sebrem vidcas, qua stinguis non ab cxteriothus ad interiora, cor Sc appenins eidem nialore canales, superiores quoque partes s e. latur Zc coim geratur, ut hinc dolor dorsi oc capitis, praecordi rum anxietas , inquietudo , spirandi disii ultas , pectoris opprellio, pullulam durities de frequentia, oboriantur, vel plane, coacto ad cerebri Scipinalis medullae membranas sanguinis impetu, deliria, convulsiones ac epilepsiae, nonnunquam in principio , quandoque etiam, quod magis periculosum, in vigore, accedant. Nulla denique febris, vel motus se ilis species di lcedit ac solviatur, nisi si assica illa in superficie cutis de minimis valculis strictura iiii crinittat, vel plane remittat , ut liberior Se aequabilis sanguinis ad oriteriora Se emunctoria affluXus restituatur,quem mollior Se validior arteriarum pulsatio , sudor vel mador de perspiratio auctior, nec non alvus solutior Ae urina cralsior, tanquam bonae criseos signa, sequuntur, vel comitamur. Et duplici hoc motu , omnis febris sive motus sebrilis essentia
, Hoc itaque posito sanitatis sundamento, laes zib nem functionum corporis nostri, quae sormalem c niau. morbosi status rationem exhibet, a vitiato solidorum de fluidorum motu unice deducimus; qui, sicuti variis modis laedi potest, ita etiam morborum , suu potius motuum morbosbrum causas 'mera formales Be proximas varias adstruimus. Atten- μαω-h ta tamen in Omni morbo, seu statu praeternaci modo: turali, observatione compertum habemus; ino-
tum vitalem 1 partibus interioribus ad eκ-teriores , constrictione minimorum vasculorum dc sititillarum spintea, valde intercipi, ac timerisso plane cursu, a circumserentia ad centriim u geri, de deinde rursiis cum impetu a penetralibus ad ambitum, accelerata systole de diastole , agi, qualis inotus, si universum corpus asscit, μηδε ρ febris dici solet. Deinceps id quoque observatum finis. sonstat , in tum intensiorem systoles, sive spasiamum , certas nonnunquam tantummodo partes
m e -- occupare dc fluidorum motum ibi turbare, qui V svos motus vocari suevit spasinodicus. Porro in quisbusdam morbis animadvertimus et motum reci-
yriae H mami Oper. TOm. I. I. XI.
Post febres multi alii adhuc sunt morbi Semotus morbosi , in quibus pariter sanguinis a
partibus exterioribus de inserioribus , ad inte- sumptoriores ac superiores cursus praeter naturam con-
vertitur. Videlicet obvium hoc est in omnis generis haemorrhagiis, tam salutaribus,sive criticis, quam pernicialibus sive symptomaticis. Menstrualis illa languinis in seminis, Se hae morrhoidalis in maiculis effusio, antequam si accedit,inseriora refrigescunt, cutis stringitur, in dorlb circa pubem de os sacrum dolor percipitur, artus lasIm-tur, genae gracilescunt de Pallent, demum pulsus intenditur de tunc languis effluit. In narium stil- licidio, extremae de interiores partes levius minimum quoque frigent, facies vero rubet ac tumet, vase temporum intensius saliunt, gravativus dolor caput obsidet, de sub aueto arteriarum pulsu, sanguis stillat. Haemoplysin porro nunquam non antecedit extremorum, praesertim pedum, frigus, lassitudo, flatus in abdomine, alvi adstrictio , pectoris oppressio de difficilis spiratio. ipse cruentus vomitus, de nigri cruoris PMT anum secesIus, nec Cc n9
352쪽
I. rima Eadem ratione inflammationum genesis con-mn ο- tingit. Phrenitis idiopathica aeque ac symptoma
non mictus sanguinolentus, nunquam accidunt, chondriis & abdomine , membrorum lassitudo nisi praecesserint spasmi in abdomine, dolor in & alvus compressa, advertatur. Quin imo in dorso, ani conssipatio, cum cutis & extimarum epilepsia, compressis per spasmum venis externis partium refrigeratione ac detumescentia, arteriis jugularibus,sacies a copiosioris languinis appulsu, semper citatius de ad tactum durius micantibus. non modo turget, sed & colore eκ rubro nigricante persunditur, rnotu arteriarum velociori ac
I. AII, duriori, quam in amplecticis insultibus visitur.
tica in febribus coni nuis, vix aliter ;nducitur, Porro omnis seri copiosioris & vitios in co- G Ἀ- quam cum horrore dc rigore in corporis corti- Lyza, per glandulosam saucium & narium sub- ess ce , alvo compressa & urina tenui aquosa, rapto stantiam , in tussi humida ex pulmonum bron i interea sanguine ad caput, in quo arteriar, tam chiis , ac in diarrhina seri acris, salsi & biliosi internae, quam externae, sortiter pulsant, facies largior & salutaris sepe excretio, cum horripi iubet, oculi scintillant & nares siccae & calidae latione cutis , extremorum refrigerio , ariuum sunt. Et quia sanguis copiosius appellitur, quam lassitudine , corporis languore ac perspiratione canalium sanguiferorum diameter capere potest, suppressa, accedit , ἐκ vernali potillimum , ne neque per nares exsolvitur, ad lateralia arterio- non autumnali tempore, quo ob aerem frigidum larum, non cruoris, sed seri vel ibi hae trajectui ει humidum cortex corporis confringitur &dicata vasa, cogitur, in quibus stasin concipiens, fluida ad interiora sese recipiunt, solennis est. dolorem , ardorem , ac delirium cum phantasiae dieque Cifienis saliVae profuso argento vivo pro- ΩΠυatis turbatione ingignit. Reliquae inflammationes , ritata , quae mihi aliquoties lethalis visa est, sine in oculis ophthalmia, in saucium & asperat arte- ingenti de Continua refrigeratione exircinorum, cutis constipatione, alvi siccitate & urinae difficultate , observatur.
riae principio, angina, in pulinonibus, pleuritis &pcripneuinonia, in ligamentis hepatis membra-noss, hepatitis, in renum stibstantia, nephritis , nec non ea quae in ventriculo, intestinis , utero& vesica consistunt, non at o etiam modo su mascuntur , quam quod sanguis per spasinos &dolores , in abdomine intus linis prauertim, e minoribus vasorum propaginibus repellatur, de inde ad alias paries sortiori appulsu congeratur ;unde fa pillime observavi peripneumoniam cie pleuritidem, porpesso prius colico dolore, accus.sue. Insuper inflammationes illae dolorificae ,
quae cxtremas partes cum dolore Sc rubore o sadcnt, ut erὶ sipelas in cute vel iacie, rheum tismi in membranis musculorum, arthritis in ligamentis nervcis juncturarum, podagra in pedibus , gonagra in gunubus, chiragra in manibus de ischiatis in Ostinus il chii, eoidem obtinent natales : quandoqaidem ante earundem accedi nem, cutiin plerumque horripilatio de restigeratio tangit, vasa detumuscunt, vires cum appetentia languent, P cordia anguntur, quandoque etiam vomitus exoritur dc seces retinentur, luculento indicio , spatinis extrema ac interiora
stringi, ipsumque sanguinem retro agi.
. I. XU. Omnis quoque febrilis vel alius morbus reci- Re Mi divans, serfrigeratis prius notabiliter artubus, dorso dolente, viribus languentibus,corpore lasso, horroris cujusdain sensu Ee alvi Obstipatione, incit it ac repetit. Inprimis frequentilluNae Obser- Efforest 'vationis est , exanthemata in acutis quidem va- tis riolas & morbillos, purpuram rubram & albam, nec non Petechias , in chronicis scabiem, pustulas vel lallas alias acies & erodentes cutis dCs dationes , poli spasticam tubulorum cutis crispaturam , incauta perfrigerat ione, vel topicis adstringentibus improvide applicatis , inductam , dili arcre , resiccari ac ad interiora recedere, gravius damnum certo inv cctura. Quin saepius vidi, dematolos pedum tumores , accessione sebris intermittentis , cui horror dc extremorum supor junctus , evanuisse , sed intros ullos , pectoris lusiocationem intulisse.
Accedunt graves illi capitis & cerebri affe-Neque den;que in artis exercitio versantibus Nis is, ignotum esse poterit, quatra saeva saethemata su- qua bitam lochiorum, mensum & hamiorrhoidum fluxus seps ressionum, consequi stiluant, nullam ctus , instillus sive paroxysni epileptici, inaniaci, certe alia .n ob causam , quam quod , quae si apoplectici , paralytici ac soporos. Duin enim guinum plorant valcula , vehementiori sitietura, ξ μ in his languinis & humorum impetus ad caput, vel a stigida aura, Vel animi affectu , vel etiam& maxime Plus interiora, urgetur, neque exitum medicina praepostere adhibita , asticiantur, qui- ibi invenit, cruor vel in vasis membranarum co- hus compres iis , motus antea eo directus retro-rebri stagnat , & principia nervorum coin pri- cedit, & sanguinem ad nobiliora viscera de maniendo, apoplexiam , leviorem tamen sive lpaL jores canales trudit, ubi copiosius collectus , va- modicam, hystericis & hypochondriacis semilia- rias & dissiciles turbas suscitat, in intestinis quidem, acerba tormina, in ventriculo, cardialgiam, in praetordiis, luminas an&ietates, in thorace , spirandi angustiam ti dissicilem ad inocati nem usique anhelitum, in dorlo dolores , in a tubus lailitudinem , languorem & movendi impotuntiam , in corde Pa itationem ac tremorem, immo syncoINn cardiacam , in capite , cepharem inducit, vel ruptis plane ob nimiam disiemsionem plexus pol illimum choroidei vasculis, en funditur, ac ventriculis illapsus , funestam graviorem apoplexiam gignit, vel serum ob moram edit, ac in substantiam cerebri & spinalis medullae descendens, paralysin nec non som rosos affectus & momoriae imminutionem luscitat , vel denique rapto velocius de cum imperu per lalgias, aurium tinnitum, scotomiam, quandoque cerebrum sanguine, dissentis quoque simul ni- Vertiginem, nonnunquam plane epilepsiam, mininium canalibus, furor exoritur. Hinc est, quod lancholiam, sive anxias α meticulosas cogita semper ante incursum horum morborum, in eκ- tiones , cum PerVzria phantasiae impressione, ac tremis frigus ac horripilatio lentiatur, & maxime in uniVctio corpore languores viriumque iactu- in hypocli andriacis , iisdem maxime obnoxiis , ram. dolores de Vatini in ventriculo, in dorio, hyp
353쪽
De genealogia morborum e X turbaro &C.
Nisi o Et haec cuncta timoris & periculi plena atro- Au morbis cia mala, in omnibus quos recensui morbis , se-hribus, inflammationibus , doloribus , profluviis subm aliisque , prius non desinunt & laborantes dese-- runt, quam sanguinis ac fluidorum a centro ad periphuriam, ab interioribus ad exteriora & vasorum minima , beneficio naturae vel congruis remediis, repetat aut restituatur. Quare otiam persectae solutionis morbi, quam Graeci crisin Vocant, certa indicia praebent pulsus mollior resedatior, calor per omnem corporis ambitum aequaliter diffusus, tepidus ex auctiori perspirati nis successit mador ac siidor, somnus placidior, alvus lolutior te urina crailior , facile sedimen- tuin ponens , eκ quo potissimum Voleres , coctam esse subtilem cie morbificam materiam , augurabantur.
A . bosi Quae quum ita sint, nemo certe , qui allata Vitur no curatius expendit , facile in eorum lentem iam descendet, qui haud verentur inirmare : f)sua M. ura bres, & omnes hos plane morbosos motus, in& sua natura esse salutares, ad vitam conservandam & corpus ab interitu vindicandum , a
sapienti natura provido consilio institutos. Qui enim motus ejusmodi spanici, qui circulum sun-guinis vitalem, liberum , aequabitum , ad cxteriora corporis per minima vascula iter legentem, sistunt, colubent ac purVertunt, naturae amici & salubres dici pollenty quum non modo CXCrotiones saluberrimas, sine quibus vita consistere Prorsus nequit, intercipiant ac sbrdes ad interiora reprimant, sed ela attenta obses vallo doceat, sub iisdem lethalem vitae catastrophen induci. Certe in omnibus chronicis ci acutis morbis ipsique febribus , quando aegri occumbunt , ex iisdem motibus mortis signa desumuntur, quae
intcr tanquam ipso eventu toties comprobata re runtur maxime extremorum 1iigus, horror 5erigor partium, sudor frigidus, & exanthvmatum,
si adsunt, retrocessio, iacies contracta , narus acuminatae , lcmpora collapsa, respiratio anxia
dissicilis, summa virium prostratio, cum pulsu inaequali, debili, contracto vel etiam intermitlborum medicatricis, admitti poterit , intelligendo per morbum perniciales illos spasmodicos remorbolias motus, Vincendos per naturam, hoc est , calutarum illum ab interioribus ad Exteriora corporisque ambitum vergentem Limguinis de humorum motum.
Atque hi sunt natales morborum , quos spaD Merisumi, sanguinis & fluidorum motum roreo agendo, ingignunt : jam etiam lustrabimus pernici, mo m ι-les illos enectus, quos iidem spatini in panibus , c ubi incipiunt eu fiXam habent sedein, si scitant. is Incipiemus a doloribus, quorum causam plerum- come emique praebent spatini, dum scilicet nervosas tunicas, quae acutiori sensu praeditae, gravius elapertinacius infestant, ela tantum pro diversitate locorum diversam sortiuntur denominationem. Videlicet vehemens ejusmodi st,astica frictura,
externas capitis membranas , ut pericranium, attentans, cephalalgiam, modo in sincipite , modo in occipite, parit; s dimidiam cranii pa tem, in sinistro vel dextro hemisphaerio, detinet,
dolor vocatur hemicrania; quando vero circumscriptae tantum certae regioni insidet, clavus audit. Idem hic spalinus ad ligamenta nervosa dentium descendens, odoinalgia ; valde ne vosam meatus auditorii membranam exercens sotalgia vocatur. Ventriculi tunicae nerveae, nec non orificia, crispata & spassice constricta, carindialgiam, cum ingenti circa praecordia anxictate & angustia faciunt. intestina quum spatini exagitant, & quidem tenuia, dolor ilei, circa umbilicum subsilens , urget; si in confiniis hvrochondriorum cralla, praesertim colon , tormi, na vocantur colica; & quando infimam volumunis regionem, v ssagita: ione maxime sanguinis haemorrhoidalis, dolor haemorrhoidum coecarum
In ureteribus reliquisque urinae cvehendae dicatis eu ex tunicis penitus nerv osis de muleulosis constatis canalibus, siquando infixus major calculus , hinc distractionem , hinc crispatiuam , caelatur, immanis dolor, cum dys tria ἐχ aliis gravibus symptomatibus stipatus, gignitur. Stii tente,insequente demum mentis ac sensuum cnam cto autem & corrugato Vesi. ae sphinctere , artione, aut convulsione. I ple quoque notavi, e- dens urinae stillicidium, quod stranguriam dicunt, Mari I Dolorificus porro hic spasinus , ligamei
os, qui eκ intermittente moriuntur, in ejusdem accessione & frigore, ubi omnia a spatino constricta rigent, perire, di omnes, qui eX praei edente morbo, ad insessos hos motus, proni sunt, ut hypochondriaci, hystericae , haemorrhoidum vel mensiuin suppressione laborantes, his in morbis acutis per se non adeo periculosis, reputentibus,
Quapropter nulla certe alia ratione, nulloque alio respectu, hi inotus, per se morbos, vocari' stata possitiat salutares, quam quod per accidens, licet referri saepius, per eosdem, alter isse, revera per se salutaris dicendus, sanguinis nempe a partibus internis ad externas tendens progressis, mechanica quadam ratione excitetur, augeatur, ac pcr ejuldum appullum, interventu mechanicorum, quibus a sumino opifice machina animalis sapiemillime instructa est, motuum , ipsius morbi callia, vel sagnantem materiam reselvendo, vel eandem eXIPellendo, auseratur. Et hoc demum sensu, labris ad Celsi loquendi modum medicina ic praesidium corporis appellari, vel ut Hippocrati aliisque Veteribus iolenne, denominatio pugnae na-lturae cum morbo , nec non naturae optimae mor-Frid. Hosinianui Oper. Tom. I.
adest. ta, quae artus vinciunt & continent, obsidens, articulorum morbos excludit, & denominationea proxima parce dusumta, Podagrae, gonagrae schiragrae , vel i:chiatidis, vel etiam extremam tantum musculorum membranam sellicitans,rheumatisini, vel pleuram, pleuritidis spuriae nomine , in medicorum scholis insignitur. Ipsum poricisti uin ubi lancinatur & spastice quoad certam partem affigitur, acutiliimus cru teliscue dolor suscitatur , in luc Vciaurea ela paronychia obvius, cui atrocia non cedit is, qui sacta in luxatione ossium distocatione , aegros angit.
His non minora, sed majora utique sunt dain. De noxtina, quae perniciales spasmi, locis, quae saluberri
mis excretioitibus vacant, timui S Inlaincicerm rieni riti
tes , intentant. Nimirum tiabulosa & cribrosa re 3 cutis cutis substantia , e cujus spiraculis copiosissimi tetri vapores exhalant, spassicam si ricturam, vel ab acri frigore improvide admisso, vel por consensum ob assectas interiores partes, ut sit in se-bribus & doloribus, patiente , cxcreinentitiae illae salinae re sulpi iureae activae admodum indolis
354쪽
sordes, in corporis penetralia resorptae, Vel se-hres catarrhales ipsamque coryzam ac tums cient , vel ad intestinorum tunicas latae , & bile acriori reddita, diarrhoeas cum torminibus concitant, vel ad renale emunctorium & urinarios ductus appulsae , eopiosiorem quidem urinam ,
sed cum dissicili mictu , emciunt; quid λ quod
eaedem superficiales tubulorum in cute stricturae, liberam perspirationem sufflaminantes , ad so- mitem chronicarum passionum, primis in viis praesertim duodeno constituendam, multum conserant.
, ) hises Alimentaris ille canalis, ab oesephago ad anum norum υ porrectus, ingestorum digestioni & relictarum ex his secum excretioni dicatus, si hostili spasmo stringitur, maxima inde & varia in corporis integritatem redundat noxa. Inpriinis alvi contuma κ adstrictio, plerumque debetur spasmis, qui vel ipsis in intestinis, de maxime inferiori coli
portione de recto consistunt , vel per consem sum e strictis remotioribus partibus eo propagan tur. Suppreissa autem hac ratione alvi evacuatione, sic bala non modo retinentur, sed de omnes flatus cum ipsis 1brdibus ad superiora & tenuia intestina, immo siepius ad stomachum, reprimuntur, ubi propter inflationes inde pullulantes, multa eaque gravia insequuntur symptom ta, id quod hypochondriaco vel hysterico malo laborantium exemplo luculenter patet. In medio intestinorum hospitans spasmus, motum pe ristallicum invertit, de ad superiora non modo flatus, sed de seces cxcernendas urget, ut sursum lata' , per Os ac Vomitum rejiciantur, quod saepti lime fit in passione iliaca, praelertim incarcerata
Hiatim Ileon sicuti intestinorum est tenuissimum &sensationis exquintulimat ; ita hoc modo praeter naturam ariectum , non soluin atrocissima ci ca umbilicum tormina , ted etiam dejectiones crebras de copiosas parit, ut in colica cum dia rhoea juncta, sive biliosa, aut ubi drasticum pur- θ υρωκλ gans fuerit assumtum , contingit. Vehemens culo, quoque strictura spastica , quum occupat inserius orificium ventriculi ejusque motum subvortit, vomitus vel conatus ad Vomendum eme
, git quando vero ambo orificia, silistrum &dextrum obierantur , i ple ventriculus flatibus turget & mirum distenditur, unde in hystericis& hypochondriacis truculenta siepe pathemata. Nonnunquam etiam clauio adhuc pyloro , stomachus superius laYatur , & patefacto exitu , ipsi flatus ingenti copia Se cum imi aetu a fauci-hus erumpunt & ructus fiunt.
In d , Et quia totum systema vasorum biliariorum, ha,Pi, quM in hepate & extra illud discurrunt, & mo tu identidem peristallico, quem nonnulli recentiorum oscillatorium dicere malunt , biliosum succum demum ad duodenum trudunt, spasmis pariter eκ facili patet, ob tunicas, quibus caia les biliares instructi sunt musculares & ner-veas , fit , ut pro diversitate stricturae in vasallaec cadentis , variae assectiones morbo ae resultent. Nam orificio ductus cholodochi constipato, ut stare accidit ab ira retenta, nec non in cardialgia, in vomitu , vel ab assumto purgante sui veneno, bilis motu etiam inverso perissaltico regurgitat ad lymphae & sanguinis massam,icteritium cuti inducit colorem, simul quoque crasin temperatam & benignam sanguinis & hmmorum corrumpit ac destruit. Ductus cystici &hepatici, quando ob bilem nimis acrem reddutam , vel modo dictas causas, arctius adducuntur, ipsa bilis ingenti in copia amandatur ad du denum, & sedes vel vomitiones admodum biliosas emcit, ipsumque cholericum saepe parit morbum. Detenta vero in duodeni cavo bilis tam copiosa & vitiosa, cum aliis corruptis ibi flatulentibus male coctis succis facile in corruptionem abit, & gravium symptomatum atque inflammationum semitem praebet.
I. XXVI. Idem de systemate ductuum, qui urinam vo
hunt, tenenclum. HI enam quum non minus perissaltico , hoc est, reciproco systoles ac diastoles motu gaudeant, intensiori facta per spasmum systole earum, & quidem ubi uretergs renibus implantantur, urinae fluxus plane intercipitur, ac
retentus salsus latex non modo renale conceptaculum valde distendit, sed & ad sanguinis massam redit, ut, si diutius perstiterit malum,gravis
ad suffocationem usque anhelitus , vel etiam immor hydropicus, aut convulsiva quaedam affectio, quin non raro mors, ingruant.Clausiura ureterum ad ingrcs Ium in vesicam,quacunque etiam ex caula, contingente, urina e pelvi jugiter stillans appensos ureteres cum saeviisimo dolore mirum expandit , ut instar sarciminis diducti post mortem apppreant. Quando vero spasmiis ad vesicae sphincterem vergit , urina non redditur, sed vesicam implet ac ampliat. Urethra demum a graviori strictura compressa, mictum dissicilem cum ardore & dolore, sive stranguriam ,
Uti vero excretoria , sic quoque secretoria fg sm corporis organa , detrimentolus spasinus nonnunquam tangit, admisso inprimis exterito frugore , vel perpesso graviori terrore. Sic duciatus mammarum lactiseri eidem crebrius obnoxii sunt, ut non ibium secretio lactei liquoris in glandulosa mammarum substantia impediatur , sed etiam inde tumores, n abscessus & ulcera desinentes, contrahantur. Faucium es palati glaim o cibindulosa compages, ex qua continuo lymphaticus V P & lalivalis succus stillat, ubi arctius stringitur,
quod non tantum in aestu praeternaturali , sed etiam febrium accessione,nec non in aliis affectibus internis spalinodicis contingit, fauces ares. culit ciet sitis accenditur. Pariter tunica villosa villosa i intomnoruin tenuium, quae tota valculosa & cel N - lutosa si inflata exsiccetur apparet, spathiodice contrahitur , ob tunicam nerveain cui inflemitur, & tunc parum humoris eκ ingestis per venas lacteas ad massam sanguinis sertur, unde corpus emaciatur, imus contra Venter intumescit, immo durus ac renitens a flatibus intro coactis fit, ac ita tandem tympanitis gignitur. Uicissim NMEMBquum glandulae, quae lalivalem laticem in sal -- 'ces eructant, medicamento mercuriali ad iter tas sortiores stricturas sollicitamur , salivae ingens exoritur profluvium, quod etiam evenit, in hypochondriacis ab humore stimulante acri acido.
Superiores & nobiliores corporis paries, quo magis reliquis in oeconomia auimali pratant , eo gravius detrimonium, si infesto spalmo premuntur, ipsa corporis patitur integritas. Di phragma , di maxime ejus portio nerveoetendi- nota, quando praeter naturam valide contrahitur,
355쪽
De genealogia morborum ex turbato 8ec.
asthma nascitur sic dictum spasmodicum, cum sensu coarctationis Se compressionis circa praecordia , solenne hypochondriaco malo veκatis lym-ploma. Quin spasino hoc diutius septo incumbente , summa spirandi urget angustia , quam haud raro cedematosus , sive hydropicus inseriorum partium tumor, insequitur, eo quod cava Vena, eκ hepate emergens ac per diaphragmatis substantiam norvco-iendinosam transmissa , hoc corrugato , simul angustatur, ut stinguis per adductum ejus alveum dissiculter ad cor volvatur, de liberiori transitu exclusus, non tantum . in inferioribus partibus , verum ctiam in Venae portae ramis de plurimis abdominis viscerihus copiosius collectus, restagnet, ac mora lCrosam in poros dimittat portionem , unde tum Ores. Vaia de ramificationes asperae arteriae per pulmonum substantiam disperiae, tunicis muscularibus de nerveis vestitae, quando vehementiam
spasmi experiuntur, quod non raro fit ini rente iisdem intus genita, vel retropulsa quadam acri, scrosa, exanthematica materia , ingens pectoris oppresso de respirationis dissicultas oritur, quae, propulsa ad habitum corporis perniciali illa ma- saepe melancholia excipiat. Quod si vero sanguinis progrcssus ob rigidum durae matris spus 'mum sistitur, de vasa cruore repleta nemorum principia comprimunt , levior species apoplexiae gignitur, quae nobis dicitur spasinodica, de crebro visitur in gravi assectione hysterica, ac temptesitive admisIa venae fcctione, repente nonnunquam
Neque sensoria a crispatura spastica penitus Insenseria sunt immunia. Si ad nervos pertingit opticos, 'quod aliquoties v dimus a vermibus , Visus ad tempus perit, vel duplicatur. Si ad interiores auris,quae labyrinthum cochleam Sc meatuum auditoriorum silccingunt, tunicas sertur, non modo tinnitus Sc lus irrus molesti: timus, ted 8e intolerabilis anxietas a sono cxterno acuto rercipitur. Nervi linguales spatino concrii, quod etiam aliquoties in verminantibus obicrvatum est, aphoniam sive loquelae, desectum inserunt. Internum narium spatium , una cum talibus ossium cranii , tunica valde nervola de glandulosa , quae . pituitaria vocatur, obductum cst, quae ubi spinnao, sive acri frigore, sive ab aufer 1 humore huc ,- Q. , Ursia , protinus cui lati Laryngis oc pharyngis delato, aut nimio pulveris tabaci viii , adstric-
nerueis Sc musculosis partibus, quum insidui spininus, constrictivus quidam circa gulam observatur sensus, haut secus ac si palus ibi fixus haer ret, quod hystericis, spalino ventriculi Iaborantibus , familiare.
Longe magis adhuc terrent spasini sensibili rum cerebri membranarum. Nam dura sic dicta mater, per quam sinus venosi seruntur, de . qua,
tanquam matre, omnes membranae nervolae ori
ginem sortiuntur, ob texturam prorsus nervosam ac fibrosain, motu tonico vitali, systole de diasi tole, pollet, se sanguinis per caput de cerebrum progressiim, nec non fluidi tenuissimi in nervorum principia ing num, quam maκime moderatur. Quapropter laeso ejusdem motu eoque per spasmos intensiore facto , non mirum est , perquam saeva pullulare pathemata. Inprimis hoc loco ceu perpetuae Veritatis alterium inculcan-
. dum : quod animi dispositio, inclinatio dulque varii motus, immo impressiones de sunctiones s in judicando, a languinis Sc fluidorum motu
ac transtu per cerebrum ejusquc membranas, plurimum dependeant ; hic vero sanguinis cursus , pro varia durae potissimum meningis textura , t no ac motu , succedat atque regatur. Et hanc ob caussam mentis uin tionem qive delirium , tam melancholicum , quam furibundum, di aliaque gravia in capite mala a praeternaturali hujus membranae constitutione quam maxime a
cessenda esse judico. I. XXX. . - - Scilicet 2uando ita siringitur dura mater, utia, houa. snus venosi angustentur, & hinc per i piam sanguis impeditius trajiciatur, in animo Variae anxia & sine omni causa formidolosae ac tristos com-
parent phantasiae, ad desperationem quandoque accedentes , cum intellectus errore, qui a
ta , non modo nauci excretio cum odore impeditur , sed de gustus simul laeditur. Insignis
enim est saporis Se odoris sympathia , ut te membrana narium posticae ostis paὶ..ti parti, quae columcllam apprehendit, arpenditur, cic CX pari quinto nervi ad palatum de nares etiam mittuntur. A spinica hujos membranae s lite tura deducenda etiam mihi videtur ratio, quare seminae hystericae de qui gravibris pathematibus si ac
inodicis affiguntur, iliaveolentia, quae pcnetrauti agilitate siricturas intendunt , aegerrime serre queant; adeo ut si factum suerit, univcrso nervorum systemate in consensum tracto , stu villima symptomata, syncope, sumina praecordiorum anκietas, spirandi angulita, in quibus lain convulsiones , prorituntur.
Neque dubium est , quin membranae, quae medullam in spina contentam cingunt, dc ejundem iunt structurae,naturae dc usus cum membra- ebr um nis cerebri, spastica strictura assiciantur, idque secundum meam sententiam saepissime, maxime omnium vero in principio omnium sobrium , praesertim intermittentium contingit. Nam illa per universum corpus conspicua horripilatio, refrigeratio , polorum cutis corrugatio id valb-rum ejus cum pallore detumescemia3 neque minus oscitatio, pandiculatio, sunt alladius nervorum, qui ex medulla spinali suam accipiunt origianem. Idem quoque dolor circa primam Vertebram lumborum, qui plerumque ab initio omnium motuum febrilium obvius, id adstruere videtur. Quod argumentum tamen in peculiari dissertatione , de vela motuum febrilium indole ac sede latius prosequutus Ium.
Superest adlluc alia motuum praeternatura- Terris De sum , qui morbos proxime cuiciunt, species cX-
sedius melancholia vocatur, in spali Dpdico hy- plicanda, cujus indoles non tantum in intensiori sos, impochondriaco malo obvius. Ubi vero durania te tali frictiore durae matris habitudine, languis a causis in corporis interioribus delitescentibus , vel etiam ab iracundia , cum impetu ad caput rapitur , insania furibunda cum laedendi impetu, vehementi odio Sc ira sine evidenii causa, nascitur. Et nunc tacite intelligitur, quare melancholia facile transeat in furorem, de hunc Friae .Host anni Oper. Tom. I. de aucta sortius systole , sdu contractione , sed con υμμοι etiam reciproca de succe: sua vehementiori cκ- pansione, seu dilatatione, consillit. Dicuntur hi motus convulsi vi , de incipiunt in locis nervosis , sive immediate , sive pcr consensum Valde irritatis , & demum transeunt ad mulculos, etiam eos, qui voluntatis arbitrio subjecti sunt, quos dire de horribiliter saepius agitant, dissor-C c 3 quent . o
356쪽
uoivir'- quent & e situ suo dimovent. Quod si dura mat γ με ter cereibri, cujus adito & conspiratio cum membranis nerveis universi corporis , inque primis medullae spinalis maxima , convellitur , uni Versalis haec est convulsio , particularis magis, si membranae & nervi medullae spinalis , in hoc pareteia, vel illo latere , tali motu assciuntura Saepe ipsa z. . spina, Vel antrortum, vel retrorium, horribilitero M a, curvatur, jactatur dc ditiorquetur, modo totum eumm corpus flectitur, modo certi artus, manus vel pedes , hinc inde agilantur.
Hisce motibus internae quoque musculo is &nobiliores partes obnoxiae sunt. Cordis quippe palpitatio, qua e sede lita validii lime dimovetur, nonnisi convulsionis species est. Diaphragmatis succussus, quo thoraκ cum impetu ampliatur de rursiis angustatur, cum intensori exspiratione , rcctissime etiam ad convulsionem referri potest. In apoplexia , epilepsia de gravibus stilibusdam capitis morbis , ipsius lihoracis convulso conspicitur, qua cum intensiori facta respiratione, uiorax vehementer diducitur Sc repente citatri contrahitur, lethale utplurimum in apoplexia signum. Quando diaphragmatis inti culus convellitur, fit singultus, cujus causa u pussis com plurimum haeret in ventriculo. Quandocunque v ' larvnx valde nervosa Zc tunica quae bronchia pulmonum cingit nerveo- glanduloia, a sero acri irritantur, pectoris etiam fit convulsio de idccusi sio, cum vehementi conatu eκ pectorandi ii tussi minatio. se dicta serina, seu convulsiva. Quamprimum fibrat nervos, nares oblinentes ab acri quodam stimulo vellicantur, illico, ob commeatum ner- vi intercostalis, diaphragma per inspirationem al-: tio in deprimitur, dc mox spalino remittente, violenter retractuin, sortiorem eκspirationem , cum vehementi aeris exstimatione prastat.Quina notabile est, quod a titillatione super costas facta, diaphragma motu reciproco agita iam, c
vo ι -- Percommode quoque in convulsonum censum vomitum referre licet, qui a sortiori frictu ra pylori de standi ventriculi, aucta vero nimium expansione orificii sinistri te celophagi, perficitur. Non raro ex intestinis tenuibus, ut sit in pallione iliaca, contenta vomitu rcficiuntur, quod non sine inverso motu peristallico, clui in succedanea contractione Se relaxatione consistit, fieri potest. ln cholera ac diarrhoea, qua lordes mucosae & hilios, brevi tempore ingenti copia ejiciuntur , cjulinodi convulsivam affectionein , non modo intestinorum, sed de ductuum bili riorum , adesse , censendum est. Ructuum in petuosa e somacho sortiter contracto expulsio , hypochondriacis perquam frequens , eo quoque
referri debet. Pra matura foetus in utero eXclusio, sive abortus, nunquam sine ejus convulsione contingere potest; neque partus legitimus aliter peragitur, ita tamen, ut convulsiva agitatio non tantum uterum, verum etiam partes vicinas in
regione pubis de ollis sacri, tangat, de musculos quoque dorsi de abdominis in consensium trahat. Nam ejusinodi vehementes spasinos , sive constricti vos motus partium, subsequitur tandem mura orificii uteri interni dilatatio.
monitae, Expositis sic iis morbis , quorum formalis ra-ι tio in convulsione versatur et tranteundum nunc
est ad eam affectuum classem, qui ex tota, seu potentiae motricis, in nervosis Se mulculosis partibus, itein in ipsis canalibus qui fluida vehunt, imbecillitate, seu nimia remillione, aut exsolutione, quam Graeci atoniam, vel si gravior an sectio, paralysin, vocant , subnascuntur, quippe
qui non levius periculum ac priores, vitae intentant , sed certo respectu gravius. Quicunque Alanis, paullo curatius ipsius mortis theoriam scrutatur, is non a vero aberrabit, si censebit, eandem in plenaria de universali retolutione, seu potius e tinctione motuum, qui in corde, arteriis, membranis de omnibus musculis vigent , consis fere. Nam sit nul ac motus ille activus systoles cordis Gearteriarum siet, vel extinguitur , protinus tota oeconomia reliquorum motuum de siunctionum aboletur. Si systole cordis ad tempus intercipi- Sstrioretur, lyncope , quae imaginem mortis praebet , oritur. Sub languida valdeque imbecilli cordis de arteriarum pulsatione, quae fit siepius a metu vel magna moestitia, Vires naturae ita ex Iblvuntur ac prostemuntur, ut anima, cujus oreratio in sensit cie cogitatione consi sirit, deliquium quoddam patiatur. Mors , quae venenum asIumtum Animi d sequitur , ab extincta vi motrice cordis oritur , dum illud vel narcotico quodam vapore hanc su primit, vel ob vehementiam spasinorum , cor quallantem, fluidum, quod motum praestat, ponitus d stipatur , ut ex toto desurit systole.
Lubet vero sigillatius damna certarum partium cκ atonia exponerς. Graves illi cerebri morbi morbi, si Nor, sopor, torpor, continRa ad lOmnum propenso, sensuum , memoriae & ingenti abolitio, vix gigni possunt, nisi sub magna at nia de imbecillitate ac systole deperdita durae matris , nervorum Sc membranarum nervosariarn ,
si nempe fluido summae activitatis , tenuistino de puristimo, quod veteres spiritum animalem
vocant, variis de causis destituuntur. Gutta le- G se rena, suo plenaria visus obscuratio, salvo oculo,
nihil aliud quam nervi optici paralysin indicia
Sique hi nervi a vicina carotide , sanguine di P, σε stenta , paullo arctius .comprimuntur, vertigo fit , quae tamen etiam a 'spasmo nonnunquam suam petit originem. Soluto penitus nervorum acusticorum vigore , quod vel a nimia ibi exun- .daiue humiditate, aut occallescentia fit, surditas est. Molestus ille aurium tinnitus , qui in interiori aure , intra tympanum Ze tubam Eustachianam, continetur, a nimia humiditate membranarum , quae osseas has partes cingunt, domum tu vapores retoluta , producitur. Nervi Aisonia.
linguales , uti spatino constricti, ita etiam para- . lus resoluti , loquelam auferunt. Nimium re- 2 er. laxatae ab incun*ente sero tunicae nemosae, quae institu
olla narium squamola investiunt, quod frequentius fit in coryza, odoris sensum auferunt. Ni- Catamissmia musculorum pharynis laxitas emcit, ut disticulter ore ingesta deglutiantur, quod etiam fit, si tunica nervea oesophagi, ab humore pituitoso nimium relaxata silerit. Nervorum pneumonicorum de qui ad bronchia porriguntur paralysis, spiritum,intercipit de catarrhum sic di tum suffocativuin infert.
Inprimis nimia tunicamini ne earum ventriculi atonia gravi Hetrimento corpus mactat Hotia quippe hac praesente, iligesia non tantum grava- rum tivo dolore epigailri regionem premunt, verum 'etiam diutius ibi harentia de mora corrupta , nonuchi .
357쪽
De genealogia morborum ex turbato Sic. ' '3O
stomachi inflationem de anorexiam causantur. Idem evenit, si a tono suo admodum dejectuin est intestinum duodenum , quod alter de s iccenturiatus quasi secundum nostram sententiam ventriculus de altera chyli officina; quandoquidem humores ex ventriculo appulsi , moram in ejus
cavo nectentes, si in corruptionem abeunt, multorum morborum causam praebent, adeo, ut sedes ac seminarium fiat multarum aegritudinum. La iactatus quoque perilialticus intestinoriam reliquorum motus , statulentias , borhoryginos, murinura ac lonitus in Ventre parit, qui si in acuto & periculoso morbo comparent, lethalis ii is se . ternae sphacelationis indicium Praebent. Sphin-
mibis, Vζsicam di anum claudit paralitica
Guaeos. resolutio, in oluntarium urinae de secum secessum assert, atque in morbis robur virium naturae exsolutum subludicat. Laxata nimis atque remissa tubulosi cutis secretoria compages magnam imbecillitatum prodit, ac ut sudores sti-' gidi, vel plane colliquatavi, manent , efficit.
De moVbis Nobiliora porro viscera robore debito orbata, j. zzz Varua & pemicialibus morbis orium praebent. -- Sic pulmones infirmati, copioso humorum affluxui de collectioni patent, unde tvlsis hutnida &copiola , vel etiam asthma sic dictum pituito sum , quin sc allectus salsorum de acrium humorum decubitus , ad abscessus , eκulcerationes , vomicas ipsiusque phthisici mali generatio-- ite re nem quam facile dilponit. Hepatis de lienis vil-
cus, propter vim motricem tonicam amissam , hutnorum inseretibus, vasorum obitructionibus, . indurationibus quoque te scirrhescentiis obnoxium est, de hinc dirae illae chronicae passiones , icterus niger de flavus, cachexia, scorbutus, hy- D- droi s , incunabula trahunt. Ipsa vasa sanguife- ' ra, praesertim arteriosa, roboro haud raro exuumtur, ut lansuente eorundem motu, sanguis diis culter curtum conficiat, spissescat, pali. in in alveis sagnet minimolque obstruat, de sic gignatur sic dicta plethora ad vires, foecunda morborum matrix , quae frequentillime caulam constituit moria bificam in corporibus imbecillis ab alio morbo, brevi liberatis.
Et quum nullum viscus in universo corpore aegrius per copiosissima vasa sanguinem transmittat, simulque ad dejectionem toni ac roboris de hinc oriundam humorum stagnationem ac tumorum generationem, tam proclive sit, quam hepar de in taminis uterus : grave utique Sc ste-Spoeiatim quens damnum ex iis imminet. Nimirum ad- , , vehit ad liepar languinem vena sic dicta portae, quae, si robur obtusum Est ,, minus expedite ac promte sanguinem per hoc mere vasculosum viscus trajicere dc propellere valet , sed cruor re- gurgitat ad illas partes illaque viscera , quibus 'Vena haec propagines suas inserit , stomach uiri puto , Omentum, pancreas, lienem ac totum intestinorum volumen, de propter stales atque stagnationes parit ibi dolores, spasmos, flavis, O, structiones, indurationes , corruptiones , abicessus , haemorrhagias , aliasque timoris de peric ilidi sire . Plenas passiones. Uterus vero mille aerumn rum, juxta Hippocratem, mulieribus auctor , si copiosissini tortuoso ductu per ejus compagem discurrentes canales, ob remissum robur languini trudendo non sufficiunt, is pariter relabitur ad vasa hypogasrica arteriosa de ad viscera abdominis reliqua, unde non locus ac in nobiliori sexu
pathemata sic dicta spasmodico - hypochondria- .ca, in is minis hysterica dicta, suboriuntur. Ipsa quoque uteri vasculosa substantia, stagnante simac sanguine sarta, immodicum mensum aut seri mucidi profluvium , abortum de sterilitatem, tumorcs ingentis magnitudinis, carcinomata, quinin i plo cavo , varias concretiones carneas, quae molarum nomine notae , contrahit.
In tubuloso renum colatorio , debito robore Iarenibundellitulo , serum a sanguine effuso secedit de di, tes nascitur, qua plus urinae redditur, qDam liquidum assumtum. Ex eodem etiam sonte , destiudio nempe renum tono 'calculi renalis p tenda est generatio. Quod si enim transitus languinis per vasa ei nulgetl ia languida tarde diss- culter succedit, retardatur simul eκcretio urinosi liquoris , qui in tubulis urinariis prope pulvim subsiliens, dimittit crassam , tartaream Sc mucidam materiam, successive in calculos concres- dentem. Pariter si vesica enervis , vi, ut ita lo- ρο υνεια quar , expultrice privata, urinam non reddit , haec retenta, mora illa crassiam ponit ac mucidum sedimentum , quod sui sim solidescens, calculo generando ansam praebet. insuper hebetata. vescularum de vasorum seminalium contractillatas, in causa est, ut lymphaticus de seminalis liquor copiosi iis in loculis colligatur , ac demum nimium congestus , per pollutionem nocturnam, imino ipsiam benignam gonorrhoeam, lyonte exstillet '
Denique etiam membranae de nervi spinalis medullae , vatiis de causis saepe penitus a tono ac tirobore deiiciuntur, quod, si in uno latere acci- Ω σἰdit, hemiplexia , sive paral3 sis fit, dextri , vel
sinistri lateris , sub qua senia dc motu orbantur partes lateris, ad quas nervi ex spina seruntur Si autem nou in ipsa spinali medulla, sed extra cana
discurrentes nervi ac membranae ner Volae artuum, V.c. brachiorum Sc pedum obtunduntur, motus assectar partis remanente quodammodo se talatione , exspirat, de assectus Vocari solet paress.
Quum itaque omnes omnino morbi ad mo- tus, nimium vel intensos , Vel debiles atque re- iis . Imitas ortum reserant, ita quidem, ut hi chronicas de rebelles , illi autem acutas Se celeres magis passiones invehant; quaestio nunc disquisitione haud indigna incidit : ipasmus, an atonia partium sit deterior de negotio vitali magis insensa λ Nos ingenue de libure profitemur : at illam essb pejoris indolis ad sanitatem cum vita subruendam , quam spasmum. Nam licet ipse spalmus atroces dolores , ingentus molestias at-ue anxietates pariat saepius tamen ror acciens utilii limum essectum praestat , dum motu solidorum cie flesdorum aueto, causae morbiloc&, ὐκ qua ipse pullulat, submovendar intervit states, stagnationes de itas areius dissolvendo, de humores vitiosos , temporie de quantitate peccantes , exturbando, ut hoc facto , morbus i ples eliciter solvatur atque discedat. Deinde longe
iacilius est , motus excedentes linpetuosos componere ac sedare, quam deficientes plane revoccare dc excitare, quandoquidem atoniat ca est ratio, ut exhaustis naturae viribus, sanguine nem pe de succo nerveo consumtis, subnalcatur, qu tum jactura non tam promte resarcienda. Dcbi-
358쪽
litas quoque, sive vis motricis in pari ibus languor , causa plerumque est sanguinis in certo l .ico congessionis , stasis, stagnationis , corruptionis, immo visceriim insuetus, e quibus postea , ceu proximis causis, febres, spatimi de praeter
naturales motus succrescunt, vel denuo repetunt ac recidivant. Neque etiam ullus morbus ullumque symptoina gignitur, nisi praecedat eximia generis nervosi infirmitas, aut nobiliorum partium atonia, sive haec in ventriculo, intestinis, systemate vaseruin mesaraicorum, membranis cercbri aut medullae spinalis, sive etiam ipsis excretoriis, consistat; quo etiam fit, ut roboran- crebrius iisdem tententur. In adultioribus tamdem , debilitas & atonia inseriores in imo ventre sitas partes magis corripit. Et hanc ob causam aetate ingravescente , morbi, qui in abdomine sedem Sc originem habent, quam maxime affugiant , quorum in numero sunt renum, vesicae calculus, colica, diarrhoea , cachexia , hydrops ,
scorbutus, inicius cruentus , fluxus haemorrhoidam nimius ς tumores pedum oedetnatos, atrophia , anor ia dc franguria, insesia senibus pa
Ex hisce autem omnibus uberius hactenus eκ- - 4tia de balsamica medicamina, languidam partium custis, perquam dilucide apparere arbitror: quod infacultatem resolidam ia, ad morbos arcendos eni- solus sta sinus de simplex atonia, aequabilem , mi. cacissima sint praesidia. liberum ac proportionatum sanguinis omnisque Y Li v gςDςri fluidorum motum, cui excretionum sucia - cessus & integritas functionum animi de corpo-2. - Porro, qui motus microcosmicos eorumque ris proXime nititur, turbando ac pervertendo,h h latam indolem attentius expendit, compertum habet: iani Versam Vitalem oeconomiam subruant ac d
spasi num , qui truculeriter in morbis torquet de struant, atque hinc universa palliologia longe exagitat corporis partes , in iisdem leni per mo- rectius ar lue iacilius ex vitio motuum inicroco tus impotentiam , sive imbecillitarem, relinque- micorum in solidis, quam ex variis assectionire , & hanc plerumque causam esse repetentis bus Vitiosorum humorum, deduci atqueFxplieis denuo paroxysmi. Atroces dolores excipit de- pol sit, adeoque omnis generis a gritudines inter-mum partium affectarum intumescentia ; inflammationem acutam, sphacelatio , quae sum- 'mus atoniae gradus. vehementem illam in se-brium insultibus externarum partium frie uram, in declinatione magna cutis relaxatio cum sudore copios. liquitur , adisium antea intensiuin , cutis refrigeratio, pullum celerum ac durum , die vacuo tardus ac molliter undularis. Conuulsui truculenii motus, artubias quos exagitarunt, ingentem post imbecillitatem atque latiguorem conciliant. Ipse quoque observavi, post vomitiones& dejectiones alvi creberrimas e immo validio-rcm purgantium operationem , alvum claudi &vontriculi atque intesinorum robur mirum alteri, quod potissimum uber flatuum prouciatus ic statur. Ut adco perpetua hac sit intcrocolinica lex, nae, ad praeteritaturales generis nervosi ali elimnes sint reserendae. Etenim laesis quocunque in do vel nervis per corpus discurrentibus, vel inembranosis quibusvis a nervosis partibus, illico motuum anomaliae, modo leviores, modo graviores , uiblequuntur. Deinde attenta obstruatio JOcci, motus quolVis inorbolos, principaliter le-ddin figere de tyrannidem exercere in nervosis corporis partibus, cuius generis praeter omnes CDnales, qui systallico de ditastico motu pollem
tes , contentos siiccos tradunt, universum nimi- rum intestinorum & ventriculi ab oesbphago ad alium canalem , totum syssuma vasbrum arterio-ψbmna, ductuum biliariorum, saliva liuin , urinariorum de subculaneorum , sunt quoque membranae iaci Veo musculares cerebri & medullae spi-
in pathologicis studiose inprimis observanda: quod na is, praescrima haec, quae dura mater vocatur,
1 o ' '. 'i organis ιenibriis obductae, nec non tunicar illae .
ac ligamenta, quae ossa cingunt artusque firmant. Nam nullus dolor, nulla inflammatio , nullus si acinus, nulla motus & senius impotentia, nul- ala febris, aut humoris ullius excretio, accidit, in qua non lare partes patiantur. Porro etiam OH - .nes , quae morbos gignunt caulis , opcrationem suain pol illimum perseivim in partes motu tisensu prie litas, & canales ex his cuagmentato eorum motum, & cum hoc fluidorum cursum, pervcrtendo ; ita tamen, ut sicuti variae indolis lunt, sic ctiam Varie in nerveas partes agant ii Gdem iste noxam astricent. Demum omnia quinque eximiae virtutis medicamenta , non tam infestant & capiti plerumque incumbunt, dorivan- parieβ fluidas, earum crasn ac intemperiem comdam osse originem. Hanc enim sepius actiori- rig et'. 2, quana potius in solidas de nervosas, e bus, tinea capitis, aurium de oculorum desu- rundem motus alterando ac moderando, tuam xi, nibus, glandularum tumoribus', coryza , na-. edunt Opurationem : de quibus tamen omnibus,
ritina stillicidiis, san guinolentis & mucosis, opi- in Vulgari usque eo recepta morborum doeirina, lepsia quoque corripi, res cst inter omnes notis lia alium ess silentium. ma. Currentc juvenili & prima virili aetate, spaD E modicae stricturae in praecordiis ac pectore , in univcrium quoque motus sblidoruin & fluidorum intensiores, frequentius conspiciuntur. Hinc enim est , quod juvencs ac viri ad inflammationes pulmonum,pleurit idem veram ac spuriam, Porii neumoniam, haemoplysin , phthisia, hedii- Cani, ast lima, inflationes ventriculi,aflectum hypochondriacum,qui in praecordiis maκime sedem obtinet, immo au febres ardentes biliosas , tertianas de continuas , admodum sint proclives &spasianus relinquat atoniam , dc atonia Vicillimspalinis ingignendis veliscetur.
Monendum tamen est : quod tain imbecillitas , quae auctore Celso, omnibus morbis patet, quam ipse spasmus, certis aetaribus, ratione partium quas allicit, certis quoque ratione structurae corporibus , magis vcl minus solennis atque . familiaris st. Enimvero historia medica experientiae innixa tellatur: atoniam & infirmitatem
capitis & quae ad illud pertinent partium , insantibus & p acris esse frequentissimam , ac inde
veram morborum, 'luce teneriorem aetatem in-
De eonfessu partium nervosarum genera rim sigilitarim cum Dentriculo, pror
Omnis generis morbos & praetematurales nacta,
359쪽
De consensu partium nervosarum generatim &C. 3o
niam, referri posse, & generis nervos maxime esse affectiones , superiori capite succincte te distincte docuimus : jam sequitur, ut consensium ,
sive potius mutuam illam conspirationem & communicationem motuum Vitiosorum, quam partes nervosae motu ac sensu exquisitiori gaudentes,inter se alunt, tradamus, ac inprimis quam singularis ventriculo , cum nervosis universi corporis partibus, sympathia intercedat, edisseramus ;exposituri simul , quod non modo omnes quae motus praeternaturales cient causis , sed re medicamenta, proxime nervosas paries, & maxime ventriculum cum intestinis, Virtute sua ac operatione assiciant. Et hac demum ratione fiet, ut . genealogia multarum passionum & symptom tum in morbis, quae eo usque abfrusa admodum atque incognita fuit, ipsorum quoque remediorum effectus ac operandi modus, clarius innotes. cant & perspiciantur.
Parte, is Videlicet corpus nostrum esse machinam, &c'rystre inificio & usu omnibus aliis, quae ab humanaz thna arte proficisci possunt, longe superiorem & pem cona in sectiorem, dudum quidem sagacissi ini Medicorum agnoverunt I non tamen facile firmius ad idem demonstrandum suppetit argumentum , quam exquisita illa mutua connexio & coordinatio, inque eundem finem conspiratio partium, quae undiquaque in universa compage conspicitur. Hinc etiam cst, quod unius partis vitium, aut laesio, mox, ob arctum hunc nuxum, in alias transeat, ut inde omnes machinae motus inordinati fiant, vel sensibilem turbationem patiantur: haud secus ac videmus, laeso vel unico rotula dcnte in machinis artificialibus, protinus earum motus inde reddi inordinatos.
Ex μν- Sicuti vero omnis machina tantummodo eum νων st - in finem constructa est, ut ex sua fructura con-
poris nostri structuram, maxime esse hydraulicam & vasculosam, quo fluida diversi generis jugi & continuo motu, vi N potentia motrice,
non modo cordis atque arteriarum, expansiva &contractoria, sed & aliorum ductuum secretoriorum & excretoriorum , per diversi simae amplitudinis tubulos circulari in orbem motu serantur, & variae indolis humores, Pro diametro& directione canalium , de secernantur, & eκ-Cemantur. Animadvertimus porro machinam corporis nostri ex meris fibris ac membranis ne
vosis classicis, contractilibus & expansilibus, esse contextam, atque in iis ipsis motus quosdam tensivos , tremulos , oscillatorios celebrari, qui tam motibus vitalibus secundandis, quam ad os- serendam materiam principio, quod in animan-E, is/aetium tibus', sensendi ac percipiendi, s erviunt. Eteonsensui. quia praeterea totum systema nervorum de membranarum cohaeret ac mirifice inter se connexum
est, non aliter fit, quam in chordis tensis, ut fibrilla una pulsa, altera quoque movuatur, in quo quidem mutua illa conspiratio fibrarum & membranarum, qua motus vitiatos & praeternaturales invicem communicant, constriit.
dis 1 Atque haec harmonia ac sympathia partium speciatim nervolarum, maximi momenti de usus est in pa-,ui. . thologicis, adeo, ut sine ejusdem accurata notitia , plurima, quae in morbis accidunt sympi mala, quomodo producantur, ViX ac ne viκ θί-
dem eκplicari possit. Quapropter merito dolem. dum esse arbitror, quod laam doctrina in libris medicis huc ulque partim minus recte pertractata, partim etiam penitus neglecta & praetermissast. Operat hinc pretium utique sore duco , sitam utile argumentum pervectigalius paullo de subtilius in praesenti disquistione agitem atque
expendam. Prius vero quam id exsequar, ante omnia in genere tenendum est : quod partes nor-volb-membranaceae , inter quas ejus nodi consensus quam maxime viget, sint primo membranae cerebri & spinalis medullae, deinde membranat nerVeae, quae organa lensuum, oculos, aures , nares , ora & sau es interius inveniunt, ac porro membranae, quae Omnis generis ossa 1iiccingunt, caput, duntes, articulos ipIbsque musculos. Tum quoque totus ille canalis , qui a pharynge ad anum usque Clongatur , ac ce ph gum, ventriculum totvixque intestinorum volumen conficit, & mere nervosus ac membran
ceus est , conspectius consentit. Idem praetcrea consensus in univcrio systemate ductuum biliarioruin, urinariorum cum vesca, di qui glandulas constituunt ac eκ iisdem liquorem secretum devehunt, & denique in ipsa cute , quae ex meris fibris tendinosis & nerveis contexta est , mr omnem corporis ambitum, observatur atque succedit. Omnium itaque & singularum harum partium mira invicem est connexio , conspiratio ι sympathia de motuum quoque laesionum communicatio , quaudo a causa quadam violenta ,sive crassiori , gravius assiciuntur.
Quemadmodum vero nobiles hae partes mo- O trum , sensum atque actionem suam, a nervis eΟ-rumque propaginibus sortiuntur, licet emergEnia nemis.
tes inde singularum sunctiones mirum disiurant ;ita plurimum utique refert, nervorum conjiasa tiones ac distributiones ramulorum, a quibus sangulae paries animantur atque moventur, probe
pernoscere , quo vitiosorum organis ab iisdem impressorum motuum ori ines rite patescant. R cte enim jam Ces. Etimulierus, ex hoc fonte partium sympathiam derivavit, dum Θρ. Tom. II. ita scribit . eonfisit ergo consensus par-
tium in connexione unius cum altera, quae tripIici
inprimis solet fieri ratione, ita quidem, ut Omnis proprie Actus rassensus fiat ratione saltim nervorum. Consentiunt nempe partes nerveae triplici modo e primo, quatenus fibrae nervea stunt eontianua , qua ratione imminente vomitu, tremit labium in serius : vel secundo quatenus fiunt contia gua, quarum ratione ea leu 'us vesicae subindesia multim insert alvi ct tenesmum excitat, quia cotilum vesicae ct intestinum redium invicem incumbunt, sie asseclo orificio 'm.rchi, sequitur Heuiatus. Tertio, consensius partium fit ratione connexionis mediantibus funiculis nerveis ; qua ratione
consentiunt renes, uret heres O intesina , somaehus ct equi. I. VI. Inprimis tamen necessarium est , exacte co- Inprimis gnitas habere vi las nervorum conjugationes &propagines, quae ex cerubri inseriori substantia ν. oriuntur, & extra calvariam delatae s ad internas partes corporis abeunt; siquidem per has, S: partes inter se, & omnes ac singulae cum cerebro ejusque membranis, consensu fruuntur. Sunt vero haec paria Blenniora & notabiliora, quae eκ cerebro ad partes seruntur , duo, quintum videlicet octavum. Et quia intercollese ex ramis quinti
360쪽
quinti paris & ramo sexti , item octavi paris,
originem suam sumit, Sc cum pari octaVO qu que intra cavum thoracis & abdominis plurimum conjungitur , Ela ramis ex spinali medulla, intra costarum spatiuna prodeuntibus, increLcit, hoc ipsum demum sere ad omnes corporis partes, quo motum , robur ac sensum accipiant , desertur, ideo ob hunc nervum dissuli Dsimum maxima fit partium inter se & cum capite consensio atque motuum communicatio. Quia vero ut omnium, sic etiam horum nervorum,
descriptionem nemo accuratius excellentius persequutus es ipso Messen ; nolumus eam repetere, sed ingenuum lectorem ad hujus Nevrograpbiam, pro perspicienda tia intelligenda varia
nervorum distributione, remittimus. Nobis vero jam latis erit os cndere , quomodo per hos dictos nervos paries inter se consentiant, & unius laesio in alias traia linigret, variaque symptomata indu progenerentur.
Ad eos Ut autem haec omnia, quomodo peragantur,.- 2 & qua ia ione praeter naturam affecti nervi tan-D wιt ma- tas mutationes , etiam non sine exitio ela peri-Xδ culo vitae ac sanitatis ossiciant, intelligi pollini: Iibiniati. neutiquam nobis opus Est, in subsidium principium quoddam incorporeum, singulari sensu ¬itia rerum, quae corpori insunt oe in eo fiunt, instructum, vocare, quia ejusmodi principio ad vitalo negotium plane non indigemus , utpote uum non sensus, sed motus tantum , ad pro-uccnda sy mytoniata morhoia satis sit. Neque dissipulare hic noliri instituti orit, quod & quale liquidum in nervis vehatur, ex quomodo ejus motus a causis morbificis prator naturam asticiatur;sed suffecerit sal em nolle, omnes motus vitales cum secretionibus de excretionibus, naturales, placidos de ordinatos esse, si in nervorum ac membranarum sy stemate omnia tranquilla . ta pacata sunt : id est, si nullam vim patiuntur, neque ulla. quaecunque etiam fuetit, violenta motio ipsis inducitur. In genere cium hac regula perpetuo ac probe, in rationali morborum cxplicatione , observanda est : nullam vim vel motum toler re poste nervos, dc quae Ux iis prodeunt partes mcmbrancisas. Simul ac enim laar a caula qua-dalia vchemcnter commovoratur, concutiuntur , vel distenduntur , aut comprimuntur , lancinantur, punguntur Eu trahuntur, protinus ratione in ius contractio , crispatura, strictura de partium vicinarum, praetcriim vasorum, comprelli praesto est: unde magnae in circuitu sanguinis e
thumorvin aequabili turbae atque anomaliae exoriuntur.
Hinc μυ- Sola pervorsa & minus rationalis cogitatio &
2- ἰ impressio, quae sub animi quodam impetu fit ,
animi pa- quae 5c dirc cie & Proxime nervosas invadit par- ὸς tes , ingentes turbas in tota oeconomia motuum. vitalium M animalium excitat. Sciendum auicinest, vim perversae cogitationis & impressonis nihil quidem corporei csse ; attamen , simul ac
influit in corpus eu nervosas putes praeter naturam Exagitat, meros cilcctus cori eos, videlicet vel partium vehementem stricturam, contracti nem , aut earum resolutionem , laxitatem e&s acciditatem producit. Quare Uliam ea remedia , quae spalmodice contractos nervos molliunt , leniunt & e sς ι os motus sudant , perquam soliciter acerbis illis symptomatibus, quae Ardini impetuosior quidam motus concitat, OP
nuntur. Eum vero in finem liaec adduximus, ut addit camus , ab animi motu , ceu ideati atque incorporeo tantum actu , universum genus nervorum ita affici & commoveri posse, ut Omnium partium munera inde labem contrahant &periclitentur.
Deinceps quanta laeso & pernicies toti com A commo-pori accedat ex gravi percussione capitis & cerebri , ac principii nervorum inde facta lota tendio. commotione, salva partium internarum textura , sensuum abolitio cum corporis lapsu in terram, nausea, vomitus, omnium virium simul & semel facta convulsio , sati abundeque declarant. Et quod magis mirandum est , a sola commotione corporis & capitis externa, in sano homine , confestim acerba symptomata produci possunt : cujus rei exemplum navigationis inlueti praebent, quos navi maris fluctibus jactata, vel , in gyrum circumacta, Vertigo, nausea, enormis vomitio cum summa anxietate, pallor iaciei, virium languor, appetitus prostratio, satis misere
excruciare solent, quae morborum aerumnae viκ ullam aliam agnoscunt causam, quam quod nemvorum in capite principium inlotito motu agitetur Eu commovcatur.
Igitur minimae molis saepius materia & levic Minimae si na causa , mo 'o in nervosis partibus insolen tem quandaIn motionem vel agitationem cX- citare possit , magnis praeter naturam moribus provocandis apta est. Fumus tabaci, otiam non adeo magna quantitate ore haustus, quas non ingentos anxietates cum sudore frigido , laciei pallore , vomitione , nausea ad animi sere usque dcfectionem, in insuetis producit. Emuvia su- Pendae qu. nquam sunt exiguitatis , quae ex suaveolentibus, Π.olcho, Σibellio eu floribus jasinini exhalant ; altamon tanta emcacia pollent, ut soc- minam , cujus nervi enormibus momalis contractionibus assiaeti sunt, id ist, quae secundum veterum loquendi modum sensibilis Linae est indolis , vehementillime affigant, syncopen infercndo,usum vitae ad icirpus suspendant,corsus humi prostornant , vel gr.. vos anxias & iusto calorias pectoris os prcitioncs ta stirandi anguli ias con- citcnt, qua ulpectu horrenda symptomata,laeti donaribus admoto vat orc, ex tempore tu miraculi instar sisti possunt, eam videlicet ob, rationcm , quod eXhalationes tenuistimae sull hurcae, intimae ad nervosas partes sint admissionis , ela contrarium suaveolentibus effectum , nempe sodali- viam, in iis excerant. Etenim quando vapor , odore per nares susceptus, nervorum ramulos, eκ quinta conjugatione frodeuntes, praeter naturam assicit, protinus hujus insoliti motus communicatio, modiante pari intcrcostali Ela octavo, tramst ad fauces atque ventriculum , cor Se pulmones , unde horum symptomatum ratio petenda est.
s. XI. Simili ratione quando a subtilissime caustica Amphiso
materia, sive, venenata, in cute sauciata ner- -mspimitveae fibrillae interius tanguntur, quod fit, si cum ς- punctura vel morsia virus sese altius insinuat, in , inorsu vi purae, scorpionom, canis rabidi, vel in frumento, succo helleboii albi , oleo tabaci , aut linimento, ouod prIenicum ingreditur, imbuto, in quas non horribiles universim sye a Dervorum conmaotiones di spasticas fricturas c jicitur λ unde acerbilliniorum , maxima CX Parte