장음표시 사용
361쪽
De Consensu partium nervosarum generatim &C. 3 H
kthali uin symptomatum , origo. Fcbris enim, syncope, sudor frigidus, faciei pallor, vomitus,
nausea, flavus color iaciei, artuuin convulsio , mentis emotio , alvi pertinax constrictio, urinae suppressio , summa anxietas, inquietudo, spirandi angustia , nonnisi affectus sunt praeter naturam & supra modum generis nervosi commoti, quibus gravissimis Eu funesti certo offectus amictionibus , non alia ratione, nisi mature, & statim inter initia , antequam motuum Vitalium Oeconomia prorsus destructa fuerit, medicina , Eaque specifica, succurrere licet. Nam, si unquam tantopere a Medicis collaudata specifica locum inveniunt; certe tunc opem conserunt praestantillimam , ubi genus nervosum ex minima, virulenta tamen causa, in pessimos, vitae inimicos motus contractiones abreptum fuerit ; si videlicet contrariete indolis materia , eas maturiori exhibitione cita ope compescunt. Quam gra- via funesta symptomata post medicament rum septicorum, ut est arsenicum, iactam partihus tendinosis & nerx eis exterius tantum applicationem sequantur, legi meretur Ob 8O. Cent. H. minni, qui refert : virum robustum , qui tumore catacrolo Iaboravit eu cui Chirurgus pul-Verem ex arsenico applicuit, mos in dolorem vo- laementem, vigiliam , febrem ardentem tu continuum cibi fallidium ac vomitum incidisse , &tandem delirio de syncope exorta , intra paucos dies mortuum sume.
Multo magis a solido & rigido corpore,quandocunque nervi portio laeditur, acerba ex gravia in toto corpore visuntur symptomata. ita tonuissima acu vel lanceola, ex puriistno chalybe consecta , quando in se tenda vena improvide laeditur substratus nervus vel tendo, in corpore etiam exquisite sano , dolor, tumor durus, partis inflammatio , cum horrore , febre , vigilia , de quandoque , nisi cito succurramus, siphacelus e mors consequitur. Qualia tristia exempla complura saepius, non sine dolore , in praxi conspiciuntur. Neque tantum Chirurgi, qui laesionem inserendo primam occasionem malis submin,
strant, sed ipsi maxime Medici, qui progre
clienti malo commoda medicina , quae tantummodo in principio unico emolliente consistit,non satis dextro & mature occurrunt,inculpandi sunt:
Anni jam aliquot eXac i sunt, ubi juvenis, medicinae culturae addictus, subito febre, cum siti, vigilia, summa anxietate levique delirio corri- Piebatur ; quae quum per seκ dies durassent, in consilium vocor. Inquisivi in causam, edixit: ne se sanum & valentem fuisse, simul ac vero cuspis cciitelli scriptorii, de mensa sorte delaps, inciderit in dorsum pedis, ingentem doloram ibi
fuisse excitatum , & ab eo tempore graviter se laborasse. Locus affectus Prat durus , tumidus& bruni coloris ; applicuimus cataplasma emolliens ex floribus emollientibus, croco etiam , in lacte decoctum et in luper dedimus emulsiones papaveraceas , cum pulveribus beEoardicis , qtiosacto , mox omnia symptomata interitum minitantia ex toto conquieverunt. Quam infeliciter pedum clavi , in senio praesertim consectis &scorbuticis corporibus , non raro exscindantur, tristissimis exemplis ac historiis indies sere ed cemur. Tondinibus cnim cum supersedeant clavi ; hinc quo altius adigitur cultvlli cuspis, eo facilius fit, ut tendo subjectus pungatur, unde exitialis , ob si acetum exorientem , corporis ruina pendet. Spina vcl levis festuca menibranosis , Punct ό vel tendi noss locis altius, v.g. infra ungues, in s Xa, brevi etiam in fano homine, sitnilis reneris symptomata, dolorem , tumorem, ruborem
partis pulsationem & febrem , cum sit lia vigilia
parit. Hi urnus Cent. V. obsa. complura eXem
pia proponit, ubi a punctione spinae in pede vel
in digito manus facta, dolor maximus, inflammatio, febris, delirium 8e sphacelus obortus suit. Non i ta pridem 1 causico, ad excitandum sonticulum, in loco incongruo improvide posito, in
honoratiori λmina ingentem totius brachii tumorem doloremque usque ad humeros & pectus pertingentem, cum febricula notavimus I ubi tamen mox externis tu internis convenientibus auxiliis, divina sub Numinis gratia, suppetias tulimus. Quod vero sphacelus , in I rimis in extrema aetate & scorbulico corrore, iain sacile numVosis partibus, praesertim extremis membris, ii sideat, id non tantum propter norvorum laesionem fit, verum quod exinde membranae nerucae constringantur, & interpositis numerosis venis &arteriis languis immotus detineatur, qui in syli, celosam corruptionem quam facile ruit.
Quam gravia ex punctura vesparum , praesertim in locis membranosis & tendinosis, ut sunt V π carpi manuum, tempora capitis , juncturae artuum , pathemata suboriantur, compluribus ol servationibus , hinc inde in medicorum clariis,
morum monumentis annotatis, edocemur. Inter
has notabilis est ea, quam in incolum producit Hildanus obf. X . COLIV. ubi scensi a a vespa punctionem circa carpum sinistrum accepit, protinus ingens dolor in loco assecto, cum lipo-
thymia, exortus est, qui ab initio manum quidem eu carpum solum occupavit, mox tamen Per totum corpus expansus, acerbior factus est, quin eodem die etiam vesceto, luroso die pellucido humore repletae, emoruerunt, convaluit tamen, inunctione ficta cκ oleo scorpionum. Et observatione So. l. c. refert : juvenem robustum& plethoricum, a vespa in dextrum faciei latus, haud procul a minori calatho oculi , punctum fuisse, ubi ingens dolor Ela inflammatio cum gan-gnena faciei tequuta est. Idem laudatus auctor Alio Cent. V. obsas. refert historiain puellae, cui Empyricus liquorem in aurcs instillavit, incredibili μ' dolore , postea febre, vigilia & tumore suble-quentibus. Et Cent. I. obf. q. memorat exemplum puellae, cui in concavum auris globulus vitreus instar pisi illapsus est, quo facto, mira symptomata successerunt, tota pars illa capitis Dique ad suturam nocte dieque doluit,accesserunt etiam sinisto brachio stupores usque ad digitos, pollicem & indicem, progredientes ad lumbos usique , tibiam eu pedem , tussicula sicca allidua assuit, menstrua suppressa sunt, acccsserunt epulepticae convulsiones Ela ipsum braci Iuin in atrophiam incidit o quae cuncta acerba pathemata, feliciter extracto globulo, simul & idines coii-
quieverunt. Hae adductae obtervationes calis G iad abundeque id confirmant, laesiones nervosarum uri Umpartium , quaecunque E ex quacunque etiam causa eκortae fuerint , propter communicati nem, quam nervorum propagines inter se habent, mirifice sunctiones partium etiam dassitarum laedere Ela conturbare posse.
I. XIV. Quod quidem quemadmodum in laesonibus
partium nervosarum externarum in propatulo est; I m intere
ita idem gravius assectit internis exquisite sentientibus t
362쪽
t i entibus partibus contingit, ut plane mirandum sit, quam horrenda symptomata exinde subsequi soleant. Insigne hac de re exemplum prodidit idem laudatus Hildanus Cent.I. ubi aciculam grandiusculam sorte quaepiam deglutivit, ex quo non ita multo post in iando ventriculi &circa pylorum exortus est tam intolerabilis dolor, ut dies nodicique exclamare & ululare coacta suerit. Sexto die 1 morbo phrenitica facta. est, cum ardentiis ina febre, lingua arida, vultu
inflammato , ut neminem agnoscerςt, nec cibum nec potum exposceret. Convulsiones colli, brachiorum de crurum maximae dc horrendae aderant. Aliquando sese ex una in alteram partem lecti tali impetu projiciebat, ut tres viri, quam tumuis robusti, vix illam tenere pollent, mox tanquam semimortua jacebat, rurius tamen &repente priora symptomata revertebantur. Huic tam graviter antictae , Hildanus, optimo consilio, nihil nisi oleola & juscula praetepit. Et quum aciculam tandem egessisset,prili inae ianitati paullo post restituta est.
Uttit vero consensus & mutua motuum communicatio inter omnis generis partes, quae ne vos, iunt teX urar nsinque norVis dotantur, perpetua sit , idque ii 'i rimis in acutis passionibus
elucescat: attamen nulla pals in universis corpore est, quae tam conlpicuam ac intimam cum
nibus G singulis iactuosas corporis locis & Organis horri citri iam ac sympathiam alat, quam ipse ventri, uti,s, adeo, ut si ulla pars, qcra exquisitae lenia: idi is es, etiam longius dissita. praeternu uriam ..snc ariar ac moveatur, statim etiam si maclitis inde luat dic compatiatur. Inde etiam pater ratio, quare in omnibus tere morbis, actio
clatriculi, quae revera est systematica, videlicet appetentia, digessio, chylificatio, vacillet, ac a tenta observatio medico-practica doceat, quod venti iculo male habente, vel gravius laeto, a quacunque etiam causa id fiat, protinus universum nervosarum partit'm systema inde ostendatur , quo Procul dubio permotus suit acutillimus ille Hesmontius, ut animae sensitivae sedem in ventii culo colloraverit. Et prosccto, res est maximi momenti & subtilioris indaginis, quod nonnulli, Iercusso sortius, pugno vel duro alio instrumcnto, exterius cordis scrobiculo, sub quo pylorus reconditur, cito ac insperato perierint, inventa post mortem nulla laesionis morti serae nota, sed
macula tantum ex flavo rubra, circa extremitatem diaphragmatis & inferiorem ventriculi partem , quales casus, ambigentibus de lethalitate medicis, aliquoties ordini nostro ad decidendum oblati.
2ι, My Nihil vero clarius & manifestius ventriculis i. - cum omnibus corporis nervosis ac sensibilioribus sistati . partibus conspirationem demonstrat, quam actio veneni, e vegetabilium , vel mineralium censu desumti, spiculis acerrimis, causticis, tenuit limis ventriculi & intestinorum tunicas nerveas intime penetrantis, lancinantis ac arrodentis, cujus generis maxime sunt arsenicum, de quae Ex memcurio ac regulina antimonii substantia prodeunt corrosva , cicuta aquatica , fungorum varia genera, ipsa quoque purgantia, quae non alio modo necant, quam per fortii sinas spinicas universi generis nervosi contractiones. Inde enim ca dia pia, inanis vomendi conatus. singultus, prae- COIdiotum anxietas,lpirandi angustia, constrictio
diaphragmatis, linguae ac saucium ariditas , sitis inexhausta, alvi suppressio , flatuum retentio , di arrhoea torminosa, perpetuus ad urinam emi tendam stimulus, extremorum refrigeratio, sindor frigidus, facies sic dicta Hippocratica , a tuum tremor, pulsus intermittens de suppressus, delirium, animi deliquium, epilepsia, convulsio, inquieta corporis agitatio, quae ordinaria sunt v nent alsumti symptomata, atque ab arrosione tunicarum ventriculi fiunt. Et tametsi in iis , qui
veneno corrosivo necamur,ventriculi & intestin rum inflammatio ac sphacelatio semper post mortem conspiciatur ; haec tamen neutiquam tant rum symptomatum de tam celeris mortis causa
est, sed potius horrendi illi per totum genus ne vosum propagati spasmi, quorum consequens in
intestinis de ventriculo consistens inflammatio est, feralem vitae catastrophen inserunt. Nain spasmo veluti sorti vinculo coarctatis ventriculi venis minimis sanguis immotus haeret, regredi nescit inque corruptionem transit. Ex quo jam facile imicili si potest, quare non praesentius oc certius asversus corrosva venena sit praesidium, quam in copiolo lactis , oleosorum atque emollientium usu,quae non modo ob id mortem aVertunt, quod tenui ilima veneni spicula obtundant atque con-d teX tu suo oleolo viscoso involvant, sed oc quia Sad constetidias nervos is partes relaκandas, Vi κullum melius quam in hisce est auxilium. De quibus autem omnibus meretur certe evolvi V 'feri, Modicorum & Anatomicorum peritilliini, doctillimus libellus de cicuta aquarica,qui varia experimenta cum venenis, emeticis 6c purgantibus, animantibus eadem ingerendo, instituit, de quae ea iequuta sunt symptomata,nec non inter- 'nas quae post mortem deprehendit lusiones, curate notavit & cosignavit.
Ipsa mercurialia, sicuti dextre praeparata Mprudenter adhibita, usus sunt longe praestantissimi; ita vicissim minus recte parata & pra posse- torum re exigua etiam dosi Ietopinata, universum cor- pus giavillimo damno asticiunt. Memini setae aliis, Chymicum quendam Empiricum ante ali- uot annos jactito;se, te incomparabilem adver- sus podagram sollidere medicinam, tam prasintaneae virtutis , ut iribus tantum granis , tertia quavis hora assumtis , omnes Omnino dolores , intra XXIV. horas, ad miraculum usque abigeret. Permotus hac gloriatione generosissim quidam vir , exquisicillime sentientis naturae &jam a triginta annis dolore podagrico ex haeredi
taria dispositione amictus, Lipsae periculum secit, ac per diem sex pulveres deglutivit, quibus inusiurpatis, omnis quidem dolor simul & semel
conquievit, sed lubsequente nocte inquietus erat, anxietate suinma cum vertigine premebatur, ut caput vix erigere posset, extrama frigescebant,& mane quum e lecto surgere volebat, apopi xia tactus milere interiit. Ublati postmodum 1 cognato milii sunt ad examen esticacillimi lii pul Veres, ubi, institutis nonnullis experimentis, eosdem mercurialis esse prosapiae deprehendi , tam corrosVos, ut gustatae fauces & linguam insumercurii sublimati afficerent atque constringerent quod autem dolor inde evanuerit, I rocul dubio ratio est,quod suscitato in exterioribus spas Ino , materia acris ad interiora repulsa es.
Porro Forestus lib. YVIII. de stomaeh. ahLobL. Alia noxia XIV. ex lacte in stoniacho concreto symptomata
363쪽
De Consensu partium nervosarum generatim &C. 313
cipiunt, omnia illa, quae febribus iolent associa ri symptot vita, abiolvit. Nam extremorum stigiis, tremor de horror partium, Praecordiorum anxietas, pulsus in principio parvus Sc compreΩsus, postea celerior, nausea, vomitus, saucium Ela linguae ariditas, sitis, dolor dorsi & capitis, tensio abdominis, constrictio alvi, urinae tenuis Se flammeae sine sedimento secessio, pandiculatio, oscitatio , dolor ossa quasi contundens : pr secto nullam aliam nanciscuntur originem, quaen quod plexus stomachicus ela meleiatericus, qui ex intercinali & octavo pari concrescunt, ve- rientibiu os sputoplenum esesidetur is labrum iu- hementi l pastica tractione tu constrictione la-
borant. Quare etiam non certior & praetentior
intermittentibus medendi est methodus, quam veneno similia annotavit, quippe aegra nautea sine vomitione ais iebatur, cum ingenti ventriculi dolore,adeo ut syncope sublequeretur & anhelitus
praefocatio, adstantetque illam morituram putarent, omnia tamen pathemata, rejecto per vomitum lacte evanuerunt. Et GALENUs memoriae prodidit, adolescentem ab humore aeruginoso, OS VEn
triculi mordente, saepius universali convullione suisse tentatum, eamque ipsiim non deseruisse, donec aerugo ejecta. Dum aliquid, inquit, os somaehi vellicat, mordendo ac aestuando, sunt fastidi adactationes,cardi mus, atque jam vomitu-
ferius concutitur,ventris ore ad vomitum excitato.
nil - Eandem ventriculi cum universo nervorum
οὐρρ' systemate sympathiam confirmanti porro symp- τοῦ ι tomata truculenta, quae subinde hypochondri
. cos eXercere solent, quandoquidem radix mali sic dicti hypochondriaci omniumque in eodem solennium symptomatum in ventriculo male affecto fi qa eli, in quo spatini incutiunt, positea per propagines nervorum luccostive serpunt& consueta illa symptomata ingenerant. Nam si ventriculus, quod saepissime fit, flatibus prorsus distentus est, ejus orificiis stinui spaIino constrictis , tunc nervorum conjugationes, quae eX pa- ri octavo, ilcm ex intercostali, ad ipsiirn seruntur, molesta tractione, tensione in partibus di versis, quas sinul transeunt, varia tu gravia in-Vehunt pathemata. Ita nervi pneumonici tu constricti vas anxietates, cordis tremores, palpitationes, pulsum frequentem, durum ec contractum suscitant; sique ii tenduntur, qui ad fauces, ad ce phagum ac cervicem abeunt, saucium constrictio cum deglutitione difficili, tractio molesta in cervice , dolor constrictivus in humeris ,regurgitatio ciborum de flatuum ad os; in capite Vero vertigo, oculorum caligo, cataracta sipu-ria, capitis dolor, frigoris in eo acerrimus lensus, anxia & tristis cogitatio, hemicrania, ani- tni perpetua anxietas eia despcratio maxima, ad timorem ac terrorum proclivitas, nullius rei voluptas , somnus parcus & inquietus , cum vitium languore tu vitiata in sensoriis perceptione , Oriuntur. Et quia simul plexus metentorici& nervi intercosales in contensum trahuntur, dolores adsunt dorsi, tormina Ventris, mensium Ela hae inorrhoidum inordinatus fluxus, d lor artuum, urinae tenuis εc aquolae ihictio, alvi strictura, quandoque etiam nimia ejus dejecti O , eκ tremorum quoque rcfrigcratio. Quotum omnium & singulorum symptomariun inconvenaenti medicina mineralia Lbrilem temperandi, expellendi Se vehemontes spasinos compescendi, postea afflictas debilitatas partes roborandi. In eo tantum unice latitat intermittentes curandi arcanum, ut pro 'diversitate causarum, individuorum ac tcmporum , iriec remedia debito ordine, tempore ac doli offerantur.
Sigillatim vero maximus observatur contensus missori inter capitis membranas, ipsumque ventriculiam.
Rectissi ne hinc scribit BAGLIVUs pag. qi ilaborant animi pathemate , potissimum corripi f-Iens morbis ventriculi, ut inter cetera observaviiii moerentibus, qui conqueruntur primo de languore ventriculi, mox inappetentia , oris amaritie,sti circa horas matutinas, cruditatibus, fusibus otensionibus hyποchondriorum. Eamque ob rem monet Medicos, ut in morbis ab animi pathematubus prae ceteris ventriculo prospiciant. Ego non semel sed saepius a diuturno animi angore &inoestitia, in hominibus antea sanis, hilaris animi sanguineae complexionis, assectum hypochondriacum , qui potissimum in ventriculo consistit , subortum fuit se, vidi, anxium scilicet
dolorem circa praecordia, inappetentiam, languorem, inquietudinem, inaestitiam sine causa, alvi constrictionum , continuam cructationem eia insationem circa cordis scrobiculum.
Ira quoque potissimum operationem suam ex- Ω- ωia serit in veniriculum & duodeno connexos ductus inatur aut nervolbs biliarios, unde frequentillime ii, qui ira excanduerunt, cardialgiam, contractionem circa scrobiculum cordis, cum ardore, Pr pensione ad vomitum, oris amaritie de alvi ob stipatione experiuntur. Et tunc nihil deterius est, quam frigidum potum ingerere, quo as sectum perfecte hypochondriacum optime an tea valentibus inductuin sepe observavi. L
ahit, fit allevati,dilcullis ex Ventriculo & intestu . .. --. -
ructibuς aut statibus, si cis constricti
nibus per clysteres, per balnea antal palmoclica sedatis, & viscida acida ac biliosa colluvie, pcr benigna laxantia cum amaris taliamicis jui
Communicationem quoque ventriculi cum partibus nervosis universi corporis, paroκylini sobrium intermittentium non obscuro declarant. Procul enim omni dubio harum sobrium minera primis in viis deliteicit, ex eκ univolo cor pore , per glandulas, ductus bi,iarios eu pan- creaticos, in haec loca descendit, eu uκ mora, dum firmius tenuium intestinoruin valvulis ac tunicis inhaeret, corrumpitur ac pcllimam indolem contrallit,ic nonnisi spasinis, qui in prima regione in-Priae montanui Oper. Toin. I. chi eκ ira constitutione, drasticum aut emeticum porrigere, quandoquidem ex facili inflammatio. ipsaque mors accedit, quod pluribus in dissertatione de medicina emetiea ct purgante post iram veneno, asserui ac demonstravi. Quam grave Et dod damnum ex ardentiori desidcrio ventriculus experiatur, peculiaris ille Helvetis maxime semiliaris assidius, nosialgia dictus, teletatur, quo apud exteros degentes, tam impensb patriae de sidcrio tenentur, ut, si Patrios lares non rcpetant, appetitus prosicrnatur,digessio laedatur, flatus ructus e cruditatibus gignantur, cArdialgia accedat cum languore ipsiani corpus emacietur.
Immoderatiora studia nimia per specula- Miris f tioncs animi sattigatio incredibili modo debilitant ἰάψ inper
364쪽
ventriculum ejusque vim digestivam enervant tonumque & robur auserunt, unde acidae cru- ditates gagnuntur , quae ad supprimendam al-Vum, ad progignendas flatulentias malumque hypochondriacum, primum sere fundamentum ponunt. Quin immo sunt inter exempla hypochondriaco malo obnoxii, qui simul ac impensiore meditatione animi nervos nimis intenderunt, illico anxietates praecordioruin , ructus e st macho & borborysmos in ventre, persenserunt.' Vertiginem cκ ipso ventriculo fieri, vel ex eo cognoscitur, quod, si quis jejunus sit maxime aDiligat, sumto vero cibo minuatur, atque postea, quae primam regionem clementer expurgant & digessionem juvant, plane di cedat. Meminit etiam Lo MMi Us Lib. II. Observat. sumu- sonis seu incipientis cataractae, ex stomacho Pr siciscentis, de asterit, talem suffusionem intermi tere de remittere si curata coctione prospectum stomacho est, invalescerc Se reverti si is cruditate labefactetur. Uenrriculo bene habente, totum corpus alacrius est, somnus fit placidus, si vero onustus est alimentis incongruis, praesertim circa noctem sinariis, somnus deficit, vel intomniis terrificis interturbatur. Nihil frequentius est,
quam quod ventri ulo vino non adeo bonae notae nimis obnuto, ex retenta vappa, acorem corrosivum contraliente, postridie atroces capitis dolores oboriantur.
GHii, δε- Etandem ventriculi contensiim cum capite ad-ἐorcs, νγ fruit; quod li caput gravius doleat, omnis cibo- ὸν um appetuntia screat, i cultae cruditates flatuum -nίna. genitriccs cre1catat, alvo strictiore reddita de 1lomacho ad vomitum inclinante. Graviores etiam ccrebri morbi ventriculum mox in conscia luna rapiunt, unde observamus, in iis, qui RFOploxia tanguntur, ventriculum ad subversi nem stimulari. Ubi mens aegrotat de duraminatrum spasinus corripit, cibi est fastidium, tormina de anxietates praecordia exercent, dc ructus cum impetu erumpunt, alvo 1lricta dc magna in pulsi, is facta mutatione. Nemini iacile obicuruin est , quod ii, qui graviter vulnerantur , vel laeduntur in capite , vomitu & ci rum sastidio assciantur; ac quod vicissiln ventriculo laborante , ipium caput gravius luat. PMriter 1ci iptorum medicorum fide constat, a C messo lolaiao, suriolo dicto, atque in ventriculo adhuc haerente, maniam productam suiste, do semen hyOlcyami, & maximo daturae, majori paullo qua nitiato exhibitum, Prointii simu ingentem torsorum, stuporum, ac omnium sensuum internorum de externorum usuin abolere M pham iasiam corrumpere.
Dentisi, Et quia nervi stomachici de intestinoriim, ex intercostali& octavo pari coaliti, cum pari quinto, cujus ramus ad maxillas de dentes sertur, communicationem habent; hinc fit, ut insantibus, ob giti valis carnis ab erupturo dente lan cinationem, non modo in capite convulsones, vigiliae de epilepsiae, in pectore asilima, in corde febris, Κ inseriori venire tormina cum alvi adstrictione, vel nimia ejus fluxione, contingant, de quod notabile est, seces virides de corrosivae secedant, eo quod a 1 passica harum partium lub dolore contractione, ingessa non alvo exclusa, ted diu retenta, accscant de corrosivam indolem accipiant. Ex quo judicare promtum est, quam imprudenter oc temerarie ii fa-
ciant, qui in dentitionis dissicultate, ubi spasini
genus nervosum vehementer torquent de secesvirides sunt, purgantia acria de cum mercurialibus mixta, iterum iterumque propinant, tristicventu praeposterum ejusmodi consilium satis confirmante. Atque ob eandem communionem ,
quam nervi stomachici de intestinales cum pari quinto fovent, accidit in gravioribus stomachi spasmis, qui fiunt a veneno vel validiori purgante aut emetico sumto, iaciem fieri Hippocrat, cam, tempora collabi, vultum pallescere & n sum acuminari. Neque semel, sed iterum iterumque notavimus, in patheinatibus hystericis vultus deformitatem de alpectu horribiles oris, labiorum
Proxima vero stomachi est societas atque con- C
nexio cum Cusophago, propter tunicarum com-
munionem; hinc fit, ut a pluma vel digito phae. tantum faucibus in trulo, principium oesophagi
irritante, protinus ventriculus, praesertim hum rum copia onustus, subvertatur de vomitio fiat. Fumus quoque tabaci ore luctus stlinulat ab um, nullam, mea eκ sententia, aliam ob causain, quam quod hic sumus sale suo volatili acri tunicas oris de saucium irritet, e quibus propagato ad ventriculum motu, is contenta citatius I rotrudat ad intestina 8c anum. Et quando inventriculo acris relidet humor, vel inflammatio est, cui phagus cum faucibus moleste confringitur, ita ut non raro copiosa aqua in os essundatur, quod unum ex pessimis indiciis est. In sanitidius quorum ventriculus seburra caullicae hialis insaretiis est, convulsionis ceria species mole sta cie fatalis eii, tum ii, spasmo gulae assere, continuo deglutire coguntur die certum sonum curri quodam singultu odunt, quae symptomata identidem ab irritatione ventriculi, oesophago, faucibus de diaphragmate in consentum raptis, ori untur. Fovet quoque ventriculus contentum cum intestinis : unde liab atrocistimo intesim ilei vel etiam coli dolore, vomitus tam vehementes fiunt, ut non modo in intestinis contenti humo
rus , sed de Ula stercora haud raro sursum so
Deinceps magna est consensio ventriculi 3e -- annexi duodeni cum ipsis biliariis ductibus, eam maxime oli causam, partim quod ductus cho-ledochus per duodeni membranas seratur, Partim quod dexter nervi intercostalis dc paris. Octavi ramus, qui ventriculum adit, ramum quoque ad hepar ejusque biliseros canales mittat. Propter hunc itaque consensum fit, ut a spas oventriculi Et duodeni, qui in febre tertiana o servatur, item a vehementi vomitorio, vel pu
gante, aut veneno assumto, nec non ab atroci dolore coli eo, icterus oboriatur. Infantes tertio vel quarto a partu saepius die id ero corripi, ex retentione moeconii in intestinis . auctor est BAGLIVUs Oper. Pax. 38. Iracundiae vehementiori id crum supervenire non novum est; siqui-Mm ab hoc assectu patitur maxime fibrosor de robustior pars ventriculi, quae pyloro adjacet, dum constringitur : unde Ordinario in dextro circa scrobiculum cordis latere, ab ira, dolor compressorius, cum ascensu bilis ad os . oblematur. Quod si vero vel calculo, vel bilioso alio
concreto tartareo humore, in vescula sellea aut ductibus biliariis contento, horum tunicae ne vuO-musculos in violentur tui utitur; in conseri
365쪽
De consensu partium nervosarum generatim &C. 3r1
sum quoque abripitur ventriculus, Ze hinc immanis cardialgia, nati a , vinnitus cibique fastidium cooritur. Memorabilis & lectu dignisiima est observatio, quam Vsic. nat. eιιrios A. VI. Dec. I. OU. 2O. reserunt: ubi mulier immanem dolorem & lancinatorium ventris per triginta sere annos passa est, cujus originem de causam si gacissimi etiam Medicorum viκ hariolari poterant , post mortem autem inventus est ingentis magnitudinis calculus,qui totam sere vesiculae selleae cavitatem implevit. Eandem quoque in rem ob . 61. SCULTETI in armameviario, conferri
Ci sedu- Porro exquisivam ventriculus cum diaphrag- hr temet' male & pulmonibus fovet communicationem.
Quid enim familiarius est, quam in insantibus
stomacho refrigerato, vel materia acri ejus tui nicis inhaerente, singultuin concitari, qui thoracis est convulsio Quid iolennius est quam a cruditate ventriculum obsidente, vel sero acri intra eius membranas detento, tussim nasci convulsivam, in infantibus non raro suffocatoriam, quae pectoralibus de dulcibus assumtis plus exacerbatur , acrimoniam vero corrigentibus, emollientibus atque discutientibus, neque minus lenioribus laxativis , expugnatur. Quid porro crebrius occurrit in praxi, quam quod a violenta tulit, vitio haereme in bronchiis, vomitus concitetur λ Nihil quoque frequentius est , quam quod ab inflatione ventriculi lumina fiat spirandi angustia cum sustocationis periculo, quod symptoma in insantibus, quotum ventriculus Iacte corrupto farctus est , saepius visitur, ubi leniemetico, vel quae leniter alvum ducit medicina, Omne punctum curationis absolvitur. Quin inconvulsiva tussi ex stomacho, tantam pectoris vidi concussionem, ut sternutatio impetuosa &reiterata, cum ingenti languinis vel lymphae profusione e naribus, facta suerit.
m ista Praeterea magnae considerationis ea est sym- νυ s. pathia, quam renes cum veniriculo tu ilitestinis,propter communione nervorum, alunt. Ni
mirum nihil familiarius est, quam quod dolores ex calculo perpetuo sere naulΘa & vomitus comitetur, & calculosos tormenta intestinorum to queant. Nam quando ren calculo laborat, abdomen semper inultis staribus turget, qui maj res faciunt molestias, quo gravior dolor est, lin- , rno ipis flatulentiae saepitume dolorem renum provocant calculum in uretcres urgent. Providendum itaque eit calculo Obnoxiis, ne ab lomen frigori exponant, alias facile dolor renu isertiatur. Si quis dolore ex calculo premitur, dugestio turbatur, stagnant ingesta in ventriculo, acescunt de bilis viridis evomitur. Et iaciunt tunc cgregium ossicium clysteres carminativi &emollientes oleoli, nec non omnia ea, quae citra calorem fiatus dii bellulit Ec idolorem lumborum mitigante iacultate pollent. In spasiliis flatuleiuis ventriculi, qui assectione hypochon-driaca vel hysterica detentos torquent, molesta crispatura identidem ad renes pertingit, ita frorsus, ut eorum tubulis constrictis, urina alba miniagatur, quae certum sere paroxysmi hysterici vel hypochondriaci imminentis indicium praebet.
Cain min- Neque eXiguus Ventriculi consensus est cum G pedibus, qui innumeris tendinibus es nervis atque membranis constant. Quum enim nervus Frid. Hosnami Oper. Tom. I. intercosialis ad crura etiam pertingat, S nervum cruralem anticum & possicum constituat, mutua hinc inter caput, ventriculum pedes,
consenso nascitur. Ex quo iam facile patet ἐς quare digitorum in pedibus immanem dolorem, quod aliquoties vidimus, spasmus cynicus subsequatur, dc quare eae pedis sollice epilepsia non raro originem capiat, dum spasimus ibi incipiens, succellive ascendit, cic prino ad abdomen, postea ad cor & diaphragma, tandem ad caput
delatus,abdominis tensiones praecordiorum consitrictiones, pectoris oppressories, aphoniam, denique convulsiones eu epilopsas producit. AEg oti exprimunt, sensum quasi venti a pollice ad daput sursiim ascendere ac elevari, quae tamen insensu est fallacia; siquidem nullus datur statibus Iocus ita rer solidam submintiam ascendendi, sed spasmi sunt, qui oscillatorio quodam motu succeisive per nervorum propagines ad superiora serpunt. Notum quoque est , ex incestu nudis pedum plantis in pavimentum frigidum , nec
non improvida pedum refrigeratione, culina per omnem corporis ambitum si ingi Ela tormina ventris, nonnunquarn cum alvi fluxu, arcessi.
Tandem nec flentio praetermittere oportet tam σμsympathiam, quae est inter ventriculum &'lam - .4 cutem. Vidimus exanthemata, quae in cute essi ruerant, cujuscunque etiam fuerint generis, repulsa, non sine ingenti periculo ad ventriculi de intestinorum tunicas migrare , ubi surales spasmos, tormina, anxietates, constrictiones alvi de inflammationes esticiunt. Quare etiam omnia, quae spatinum in ventriculo concitant, ut sunt purgantia ela animi pathvmata, in eXanthematicis morbis admodum perniciosa esse o servantur; quandoquidcm contiricta cκ consensu simul ipsa cute acris illa exitialis materia ad interiora, ipsasque nurveas ventriculi Ela intesti- nomin membranas , revocatur. Et saepius quoque Observavimus, ab inclusorum , Praesertim si frigida Se humida fuerint, mutatione, in sanis etiam, ventris inflationes inquietas noctes redditas suisse. Quo patet, quam graVem noXam ejus inodi improvidus ausiis in morbis, quorum materia per summam cutim expelli debet, causetur. Quandocunque dolor ventriculum vel intestina torquet, pori cutis clauduntur de nihil sudoris effluit, extrema refrigerantur, inearibus ve m cutis rursias adapertis, certum indicium est
doloris aut alvi fluκus sinem adesse. Si variolatum materia subtilis caustica intestinorum membranis insidet, aegri sunt inquieti, jactabundi, loco stare nesciunt & ne minima pullula prodit in cute, neque sudoris guttula prosilit, alvo contracta convultiva, adeo ut universum cutis systema contrahatur, quoci probe notavit BA-
Neque tantum ventriculo, verum etiam in- Oh testinis , quae ejus dona cum illo naturae & struc- - r-turae lunt, ex tunicis nempe paritur musculosis nervuis conteYta. cum universi corporis tunicis risi τὰ 'membranaceis societas es atque contentus,obpi xus maxime meientericum, intercosialem de raris vagi, quem praeter alia truculenta universi generis nervos pathemata, quae' a vermibus, teneras tenuium tunicas arrodentibus, suscitantur, testatum reddunt. Neminem enim, qui leviter in
artis exercitio versatus est , fugit, inde pullulare in capite epilopsiam, deliria, vertiginem, sternu
366쪽
tationes, guttam serenam temporariam, aphoniam , surditatem & tinnitum aurium transit rium; in spinali medulla, aspectu horribiles m tus convulsivos & artuum agitationes; in corde de systemate vasorum, sobres, cordis uemores ac palpitationes ; in pectore, tussies, dolores, qui pleuritidem mentiuntur; in ventriculo, inappetentiam, inclinationem ad vomitum, ptyalismum& lymphae ex ore fluxum; in intestinorum volumine , atrocia tormina; in urinariis viis, ad urinam stimulum; in extremis, horripilationes &refrigerationes, manuum pedumque contracturas: quae cuncta symptomata, primo aspectu assimodum inesta, eκturbata a specifico anthelmi mrico, pitulis nempe ex asa foetida, myrrha, croco de mercurio dulci paratis, verminosa progenie, protinus sedantur de conquieicunt.
cisti a B Colica sc dicta convulsiva & passio iliaca,
, , quibus Intestina , ileon , vel colori, vehementispasino constringuntur , quot non atrocia, &nonnunquam lethi sera symptomata inducunt λsebres, deliria, convulsiones, inquietudinem, summas anxietates, animi d liquia, artuum contractiones, extremorum frigora, cuin sudore sti-gido de pulsu duro Se contracto, vomitus,alvi tam insolentem constipationem, ut nec clysterem admittat , vel flatum transmittat. Ejuulem indolis sunt acerbillima pathemata in colica spasinodica metallurgis solenni obvia, qua sigillatiin evolvi de ad rationes revocavi, in dissertatione de m oblisa di raIIurpia mor bifera. in cholera quoque quan- in emeris, do dilis causiica nervosos intestinoruin parietes rodit atque gravius irritat, omne nervorum genus compatitur, ac eaedom plane, quam si venenum astumium suillet , prodeunt passiones, moriem culeriter arcessentes , quae non aliis, quain quibus venenorum noxae, demulcentibus
nempe oleosis, lacticiniis, terrois de antispalis dicis, diicutiuntur; id quod etiam pari modo de
dysenteria, ab eadem caula prognata notum est.
Poetam Accedunt phaenomena post purgans assum-rium cso tum conspicua. Quamvis enim Omnis generis catharctica operationem suam nonnisi in intestinii exsequantur, iisdem tamen oblatis , disitae etiam Partes annuunt. Elaterium quando hydropicis exhibetur, virtutem suam tam late diffundit, ut strictis in extremis quoque partibus fibril- Iis , stagnans humor eκ universo corporis aln- bitu ad intestina agatur, ac per anum BGse exturbetur , subsidente postea notabiliter in exterioribus tumore. Similiter in tussi humida, qua magna humorum colluvies screatu e pulmonibus dicitur, nullum certius atque efficacius praesidiutn est, lenioribus de balsamicis laxantibus , quibus superfluum serum e pectore ad int sinales glandulas allicitur de per alvum educitur. Inprimis autein imprudens purgantium ut , ii testinorum cum reliquis nervosis partibus, ac praesertim spinali medulla, conspirationem prodit. Praeterquam enim quod SOLENANDER in G,siliis Ec A. N. C. Dec.II. A. VII. obf. 362. fidem siciant, quod grave damnum inde in urd- vertiam corpus redundarit, ipse quoque aliquoties notavi, propinata in pulvore vel pitulis resina ja-la I pae, non solum enotanes cum acerbis torna nibus successiste dejectiones, sed etiam in quihusdam convulsiones, eFilepticas commotiones,
quin in aliis paralysin dextri de sinistri lateris accidisse, hanc Procul dubio ob rationem, quod re
sina jalappae, quae facile in liquido aqueo conglobatur Ze difficillime liquesci firmiter parti
cuidam nerveae intestinorum tunicae adhaesit, eandemque jugiter lancinando,convulsivas ejusinodi in dilutis etiam locis spasticas tractiones suscitavit.
Viget itaque consensus inter partes nervo Fς membranaceas mutuus, qui an etiam his, cum visceribus sic dictis sanguineis , quorum struc- - is tura de compages se e tota vasculosa, ut sunt vim hepar de lien, nec non uterus, Intercedat 3 jam paucis dispiciendum. Plurimi quidem ex Prac- ε-- .
ticis, quos inter maxime eminet UILLISI Us, consensionem uteri cum nervoso totius corporis
systemate constanter asserunt, inprimis quum eκ perientia sere quotidiana doceat, quod affectio hysterica, quae eκ vitio uteri de sanguinis ir- . regulari motu in sceininis aeque ac in puerperis cooritur, pathematibus, spasticis , convulsivis ,
epilepticis , quae praeternaturales generis nervosi laesi affectus sunt, absolvatur. At vero ipse ut rus minime partibus nervosis exquisitae 1ensationis annumerari potest, utut motu tonico tuo de interno non destituatur. Nam: si talis esset, nemtiquam summas illas sepius a gemellis dissensiones in gravidis, item a tumoribus de excrescentiis intra das cavitatem iplainque substantiam prognatis, sine summa molestia de vitae periculo, surre pol Ict. I. XXXVI. . . Quare recte distinguendum potius esse cen- Maia se
seo, inter sedetu morbi, sive spasinorum, quae zzzzz
nullo modo est in utero, ac inter sedem cau in aumiae morbi, sive pathematum spasmodi eorum in σε senere nervoso existentium, quorum causain irie uterus male assectus subministrat. Neque quidem inficianduin est, quod si ob dejectum ut hi de ejus vasorum tonum ac robur, sive a P erperio , sive ab aliis causis externis de internis,
sanguinis superflui menstrua periodo non sum-ciencs fit diminutio, sed fluxus supprimitur de
cohibetur, gravi illina inde saepius in univerib co pore, tuque primis ejus partibus nervoso - membranaceis, oboriantiar syrnplomata; horum tamen ratio non a nei vis, quos sen sibiles hae partes cum utero communes habent,iud potius a sanguine, ad iniuriora ac sentientes nobiles partes restagnante, petenda est ac derivanda. Et hanc etiam HippoCR Tis suille sententiam, auctor ninclei Hippocratis Cem. III. aph. H. . clarius eseponit, refluetis, inquit, sanguis ab utero O pr meus sieptum transversum, retratis utero, praefo-eationem; in caput irruens, insaniam, epile iam, emochos, Voplexias occupans thoracem, tussiculares assedius; irruem in eor, palpitationes O tremores , nonnunquam θλrcopes, in nervis denique
faciei stuporem, immobilitatem ct resolutionem.
Ego proinde re paullo curatius expensa, prae- is es virecipuam pathematum hystericorum sedem inventriculo de canali intestinorum collocandam eo se arbitror. Nam anxiae illae confrictiones de angustiae circa praecordia, dolores caidialoci , qui ad dorsum, ubi sinistrum ventriculi orificium, porriguntur, palpabilis somachi circa scrobiculuin cordis inflatio, continuae eructati nes , nausea de ad vomendum proclivitas, at vus firmiter obserata, cum flatuum retentione , di regurgitatione ad superiora, horborygmi, to mina , convolutiones intestinorum instar globi,
367쪽
De consensu partium nervosar una generatim &C. 3a 7
molesti dolores in hypochondrio sinistro, dolor
circa vertebras lumbares, creber ad urinam 1timulus, extremorum frigus, inquietudo, pullus celerior, contractus, vel plane intermittens, animi desectio, cordis palpitatio, quae perpesia sere passionis hystericae sunt symptomata, nihil certe aliud subindicant, quam nobilissimam &ex praecipuis sensibilem maxime partem, v c triculum nempe, esse aflectam. Quare etiam omnia ea, quae spasticas stricturas evicaciter Ie-niunt & laxant remedia, ut sunt solus calidus praecordiis applicatus, interne liquor noster sic dictus anodynus mineralis, ceu summum de tutii-simum antispasmodicum, vel solus, vel cum essentia carminativit, aut castorei, rei Xtus, de
Hyster oleosus emolliens, praesentissima: dc stremiraculosae sunt essicaciat. Horum quippe atrocium ventriculi spasnorum proxima causa, non sunt acres, biliosi, vel viscidi, crudi succi in stomacho contenti, sed solus sanguis copiose irruens in vasa ventriculi, quae quum tunicis ejus nervoss intertexta sint, nimia disiensione has sortiter premunt, & hac ratione jam memor tas palliones gignunt. Hinc etiam ratio patelait, quare seu minae, quibus mentes post quinquagesimum annum deficiunt, si non sanguinem, vel per scarificationem, vel per incisionem venarum , emittunt, aut etiam consuetas has artificia.
les evacuationes omittunt, hystericis ejuimodispasticis assectionibus, prae omnibus aliis excrucientur : de quare vici; itin institutae opportune ejusinodi languinis Iub:ractiones, poroxysmos hystericos certis periodis redeuntes, vel minuans, vel penitus tollant.
Multis, Idem de hepatis de lienis viscere sentiendum.
quoque ἡ licet nonnulli inter haec oc nur olas partes contensionem adli ruant, oc potin uin ad sa--fensus. themata in malo hypochoiadriaco, sub quo labes oc vitium plerumque in sanguineis hisce visceribus consistit, corripicua rrovocent; alN.bo tamen, hcpar Sc lien, prasertun humanus, Partzs, ut luculenter injectionibus luis Cl. RUYSc.HlUS demon1travit, sunt sere totae vasculosae, ex innumeris quippc vasis majoribus, minoribus Se minimis coni cxlar, lenius plane expertus, ut hinc Ape sine acuti doloris perceptione intumescere ac etiam in magnam molem augeri possint. Interim tamen, si ipsarum compwes, Sc maxime quidem vasa, quae limguinem ad hepar, ut est
Vena portar, adducunt, convenienti tono ac robore de vi sumcienter motrice impellente destituuntur, promtam spasmorum in nervosis locis causam subministrant. Nam quando languis aventriculo, toto volumine intestinorum, mesenterio, liene, omento de pancreate refluus, per truncum Venae portar, qui manifesta systole sive pultu caret, per minimos copiosissimos hujus venae in hepatis parenchymatu propagines, non satis expedite trajicitur, necesse est , ut regurgitatas ad viscera unde adveetus, in uidem non modo stagnet de canales sarciat atque distendat, sed de ulterius, ut appullus Per arteriam coeliacam 8c meientericain a tergo ad has partes singiais, praeclusi, in venas repletas transitu, ad vata minima de lateralia cogatur, de sic undiquaque obhae res ens in vasis nervosae maxime ventriculi de intestinorum tunicae instratis cruor, molella pressione siti iuras de truculentos spasmos cieat. Et hac utique ratione omnia illa pathemata , quae hypochondriacos per certos intuitus vexant, an
Frid. I Iob anni Oper. Tom. I.
semones de laesiones generis nervosi sunt, ἰic ut probe primus H.LISiUs de HOBOCKENI Us notarunt, exquisitam convenientiam eandem quoque sedem cum hystericis path uinatibus obtinent. Minus enim recte secundum Veteres, ac ut nonnullorum Recentiorum adhuc opinio fert, dolores
de pastiones in latere sinistro lieni adscribuntur,
quum potius stomacho, cujus tres partes in hoc latere conduntur, nec non lubjectis coli flexuris, ut inter alios primus cum CONRINGIo docuit ΕΤΤ-ΜULLERUS , debentur. ipse quoque ante aliquot annos peculiari dissertatione monstravi atque de-
sendi, Quod praecipua ledes spasmorum hypochondriacorum in ventriculo sit constituenda.
Neque etiam ut plurimorum recentiorum est estntentia, cruditates vitiosa: yrtivis in viis stabulantes acidae de viscidae biliosar, primam, Crigi- mali 0-nalem dc veram causam Pathematum hypochon-driacorum suppeditant, sed sequuntur dLmum spasmos decorum pro luetiam sunt, licet ad eorum recurium dc exacerbationem multum conscrant, de i pie potius sanguis copiose circa haec viscera flagnans, sive harum partium sita hora particularis accusanda. Testatur lioc inter alia cura alibellis hypochondriaci, in qua quidem ea, quae spasmis placandis, si icturis partium fibrosarum relaYandis dicata, insigne levamen asserunt γ nisi tamen redundanti languini exilus paretur , ac is vel per sangulis militoinem in parii-bus inscrioribus, vel fluxum hetem at rhoidum, sit
natura ad cum inclinat valde salutarem, exsolvatur, aut ejusdem progressiis aquarum mineralium, balneorum medicamentorum roborantium' tonicorum usu, vul etiam per motum dc exercitium corpori, , liberior reddatur, ac per vasa Venos i meicraica ipsumque horatis de lienis
viscus restituatur, certum se conssaris vix , aut plane non, sperare licet auxilium.
Is autem a nobis asserius nervosarum partium c qilens consensus, quemadmodum tali, eximius est atque conlpicuus, ut venenum, vel etiam alia in- memorum sesta materia, nervolo, ubicunque sit loco, ins- ρος υ dens, vel in ventriculo contenta, illico vires tuas perniciales cum universo nervorum sys emate
conamuni set: ita smili rinone pharmacum c m-cacis ac pen rantis indolis, accisa etiam do si e hibitum, imitiis adhuc in stomacho versans, mediante eadem nervorum conspiratione, protinus vim tuam in universum corpus diffindere potest. LIquina Liceat in confirmationem producere liquorem a nobis inventum de ex sulphure mineralium concinnatum, jure dictum anodunum mineralem, gratissimae de penetrantissimaar indolis, qui certe, si ullum aliud medictunentum, promte, sino noxa tamen, dolores de spasmos in universo corpore levat atque ludat , dc in pathematibus hypochon-driacis , hystericis. gravi i ardialgia, enormi vomitione, commotionibris clium epilopticis de convulsivis, stingultu, di arrhina, ad guttas tantummodo x XX. vel xs.. semel aut bis, oblatus, Pras sentaneuin de mirabile plane praestu auxilium.
Massam pili, larum ita dictarum de syrace ad aliquot tantum grana degluti iam, intulit serina, quae universum corpus affigebat & concutiebat, omnibus aliis frustra exhibi is, singularem plane ei Iediuiti sedativum exseruisse, sepius obicrvavi, subsequuto simul blando cui is, quae ante frigida,
horrida de exsucca erat, madore.
368쪽
Aliorum Pauκillum laudant liquidi si vel solum,uel cum se ρυνε' liquore volatili Buisii, aut cornu cervi succinato
di m. Etione, porrigitur, protinus, quando adhuc in vcntriculo haeret, atroces cruciatus in abdomine,
morygmi de motus conquiescere incipiunt, somno blando obrepente. Idem medicamentum si in pathematibus hystericis, quae unive sum corpus evagitant spasiicis, datur, mox mirabile sequitur levamen. Pariter in enormibus
sanguinis prosiisionibus, haemoptysi nempe, narium haemorrhagia, ab assumtas aliquot granis masne pitularum de cynoglossa, vel aliquot guttulis liquoris martialis, saepe extemporaneam vidi fluxus aclstriistionem. Oleum amygdalinum bene praeparatum, & cuin jusculo ad aliquot cochleoria ingestum, praebet medicinam in omnibus d loribus de si asinis, etiam dissitas partes quatientibus, emcacissianam; eaque propter in iusti convulsiva clamola, asthmate spasmodico, dolore ex calculo, franguria, colica, non sine insigni fructu usurpatur. Nitrum saltim Vulgare, probe depuratum, ad aliquot grana datum, protinus servorem praeternaturalem extinguit, vel ad sensum refrigeradi, sitim tedat, commotiones sanguinis haemorrhagicas sistit, cutiin ad madorem dil- ponit de alvum lubricam reddit.
C, Dis Corticem Peruvianum, pulverem florum cha-Perues momillae, crocum martis subtilissimum, quem se sontes Lauchstadienses eructant, ad si flendos sc-'briles in intermittentibus motus silmma pollere essicacia, res est nec leviter in praxi versatis gno- κω. um t - Longe etiam praestantissimus certe est ess halpam, ctus, quem pitulat balsamicae, leniter aloeticae in ς---- in omnibus sere uteri assectibus, atque etiam in hypochondriaca passione, exsequuntur, dum ad foetum, secundinas, molas, imiuo lochia expellenda in puerperio, prae omnibus aliis purgantibus & uterinis eximie conserunt, non aliam ob causain, quam quod peculiari ratione, non modo intestina, sed & confines partes atque Vasa uterina solentur de afficiant. Has tamen cum plerisque reliquis non facile primarum viarum limites operatione tua transcendere, veri videtur colatis smillimum. Ad vir. a lenio vel morbo col-rum. lapsas res aurandas, nec non animo deficientes
refocillandas, balsamuin nostrum liquidum spirituosum, exterius de interius ultirpatum, singularem praestat opem; contra vero suaveolentia ex 'noscho, ambra, Et illo, si naribus tantummodo oflcruntur, hystericis vel hypochondriacis, totum genus nervosum in consensum trahendo, saxistima ivini tomata, ut syncosen, cordis palpitationes , anxietates summas, nauteam, vombetum, lintro convulsiones quandoque, arcessunt.
vamen asserunt exoptatilliinuin, eo quod non tantum in intcssina, vorum utiam in alias neo las partes sitam maxime distribuunt facultatem.
Iinni ci- Neque dissim lis mihi speciscoruin sic didio .s ruiti videtur ratio, ut castorei de ais scelidae in
pathemati bos hystericis placandis, pulveris secundinae humanae, cranii & corii humani , in epilepticis insultibus sedandis; haec enim dum ventriculi & intestinorum tunicas nerveas δεαθυμιήσει sua mulcent ac imbuunt, ex lus ad dissitas etiam atquc remotas partes virtus propagatur. Fuit nobis a multis abhinc annis in usu singularis quidam mercurius diaphoreticus fixioris naturae, qui ad pauca grana adhibitus, in lue venerea & morbist 1iimma lymphae impuritate nascentibus, sud rem fer multas hebdomades eliciendo, mirabilem praestitit opem. Sic quoque sulphur antimonii, si rite praeparatum supiit, quo etiam reserenda panacea sic die a Glauberiana, nec non regulus antimonii medicinalis, duorum vel trium granorum pondere oblata, acres & salsas diu durantes in oculis, saucibus quoque ac pedibus defluxiones resiccant, simulque perspirationem ac respirationem liberiorem reddunt.
Et haec tam sngularis & late patens interno- μυ-
rum quorundain medicam;num Virtus, in externis quoque, ob eandem partium sympathiam deprehenditur, ut miro plane modo in cκtremis fie- pius interiora leventur. Exemplo si vesicatori uin, vel emplastrum Simbelbergeri, quod car- , pis applicatum, paroxysmos intermittentium eX- perientia tesse, compescit. Pariter vescatorium
Duchae appositum lippitudinem discutit, Et in apopluxia tactis lassiaminatum sensum sanguinisque motum reducit. Oleum terebinthinae umbilico tantum illitum, in urinae suppressone em-cacissimum est remedium. Unguentum , de arthanita dictum, umbilico inunctum, alvum non
solum efficaciter movet, sed etiam vermes in intestinis necat. Emplastrum anodynum temro ribus appostum, non modo capitis dolores flacat, sed & vomitiones saepe enormes sillit. Linimcntum spirituosum ex oleis aromaticis paratum M praecordiis admotum, tam ventriculo, quam toti corpori vigorem praefat. Frictio quoque artuum 5e maxime praecordiorum asserior, luspensum ita, lyncopticis cordis pulsum revocat. 'I. XLV. . Egregia porro huc trahenda est observatio: Inprimis quod in morbis capitis, quae eκ atonia & imbecillitate naicuntur, ut memoriae ac sensuum de- --.
bilitate, paralysi, quae laepe post apopleκiam relinquitur , item somnolentia, vesicatoria & ru facientia pedibus applicata, emcacistimo sint pro
sidio. In sis in morbis capitis ex resolutione acrem illione nervorum subortis, capiti admota lJrit uola cephalica aromatica, omnes non aeque
ferre quidem possunt, ut potius saepe magis inde laedantur : si vero pedes itidem perfricantur, ut aqua Anhaltina cum oleo majoratiae de lavendulae, caput inde allevamentum percipit praesentaneum; .dc vidi aliquando, hac ratione in asse fui soporolo, largiorem pituitae eκ naribus & sauci-hus vffluxum suscitatuin, summo subsequente i
Vamine. Rubefacientia quoque plantis pedum applicata, languinis e naribus stillicidium comprimunt. Qui dissiculter sudant, apposito plantis latere calefacto, sudore perfunduntur, si vero manus & pedes sub ludore nudantur, perspiratio illico sistitur. Et pediluvia temperate calida, quid in capitis morbis &. omnibus passionibus spinn dicis eiciant, tam notum est quam quod notissi
Sed ne latius evagemur, mittimus alia, ac inte- cinctu .rim Qκ allatis insignem consensionem & magnam conlpirationem partium in corpore sensibiliorum liquido parcre arbitramur. Quo magis mirandum centetuus,esse adlluc inter Medicos qui hunc
369쪽
nervorum consensum plane negare, immo pro fabula venditare, haud verentur. Sed videant, rogo, novaturientes hi doctores, qui sapientiam medicam in obscuris, metaphysicis, noviter quoque consistis terminis quaerunt,& universam fere pathologiam ex moliminibus naturae ad haemor- . rhagicas excretiones consarcinant,quo pacto cum connexione ac demonstratione, ex spirituali sua natura, haec vera & per experientiam confirmata Phaenomena, deducere atque explicare possimi.
Ego certe, si ullam in rebus medicis doctrinam scitu perquam necessariam te utilem, hanc ipsam de consensu, fructuosain judico, & his egregio HIPPOCRAΤls lib. de alimoit. f. q. effato finem impono : confluxio ima, conspiratio una, ct eou-
De fluidorum υitiis ea vitiosa Iolidorum dispositione. f. I. i
m iti a D Erlustravimus in superiori capite mutuam il-Ρ in ι xx lam conspirationem & harmonicum contenti, I iam , quem partes corporis nervosae exquisitioris sensationis & motus inter se fovent; ac pluribus argumentis asseruimus, quam utilis & scitu necessaria in rebus medicis explicandis haec si doctrina : nunc porro sequitur, ut solidorum , si vitio laborant, in suida corporis nostri actionem& ad pervertendam naturalem eorum constitutionem monitremus ac eruamus operationem quod certe arsumentum, non minus eximiae in
pathologicis erit utilitatis. Iam nemo quidem facile negabit, machinam animalem eκ solidis &fluid:s elle constructam, Se corporis vitam ma-κime in eo consistere, ut solida agant in fluida ipsaque moveant, & fluida rursus in solida eademque animent: ideoque hisce suppositis , nostra inpra lentiarum meditatio in statu tantum praeternaturali dc morbido erit defixa , clarius ostendendo, quid patiantur fluida a solidis lassis& praeter naturam constitutis. I. II. Ei morim Initium autem merito facimus a celeriter ausia sobriu cta reciproca lystole & diastole cordis de arte- riaruin, ac universi generis vasculosi ac fibros, quae pulsu duro & celeri, velociori quoque sanguinis tam progressivo quam intestino motu, stipanar,in quo formalis febris ratio continetur. Sub auctiori hoc de adeo accelerato motu, in omni se-hre, cujuscunque si generis vel speciei, sanguinis de humorum crata, temperiem ac mixtionem incredibili sere modo immutari ac perverti Eκ- is;)-- pzrientia docet. Sanguis qui antea erat tempe- --- ratus & sensu medico dulcis, bonae consistentiae, μ' diutulniori intenso selidorum motu quassatus, ablanda sua temperie planc destifcit, salsus, sulphureus ac biliosus redditur, ut demum in excrementa pene fatilcat. Hinc ludor febricitantium sal - acidus ac foetidus, urina materia viscida, tartarea, sulphurea admodum saturam Sc tincta,& seces alvinae, valde pituitosae, biliosae , col g, υ; -- ratae di scoridae secedunt. Deinde validiori illama, da intestina sanguinis motione, partes subtiliores Hypatum spirituosae, quae vires Sc motum materialiter constituunt, aufugiunt, materia sanguinis γλαυραὶ, dulcis, roscida, qua nutriuntur solida de quae pi
cidum somnum conciliat, consuinitur, idque eo magis, quo Vehementior ac diuturnior est sobris. Quin crebriori obtervatu constat, commotionibus sebrilibus demum vappidam sanguinis de humorum fieri massam , ut corpus aliis chronicis passionibus, cacheκiar, tumoribus cedematosis, exulcerationibus, abscessibus, viscerum scirrhis de insarctui facillime pateat, de profecto res non mediocris prudentiae sit, febre intermittente vel acuta diu amictum corpus sanitati de viribus brevi reddere, de commoda medicina atque diaeta ab Ois morbis defendere.
Sed haec omnia longe deteriora sunt Ze cum Drrents fimatori periculo eveniunt, si febris apprehendit Vcorpus, cujus: Iala languine de humoribus impu- rum. ris, sive particulis salsis, sulphureis, excrementitiis, sive diathesi lcorbutica, jam antea imbutis, sarta sunt; quippe tum major adhuc partium , quae mixturam sanguinis constituunt, dissolutio
corruptiva metuenda est, quam exanthumata V
rii generis, purpura miliaris, maculae purpuratae de pustulae acri humore turgidae arguunt: non sine summo virium de vitae discrimine. Vidi s pius in i corbuticis luborto levi tantum labrili ,
catarrhis motu , prassertim vere vel Rutumno , materiam arthriticam vel purpuraceam in 1 anguine delitescentem, commotione ista excitatam de ad exteriora pul1am fuisse, sub atrocium dolorum de gravium lymptomatum choragio.. ' s. IU. Affectus animi, quorum operatio in solidas de Aiami nervolas paries impetuosa ac vehemens cit, crasti ac temporium humorum mirifice immutant. nidii; A diuturna tristitia de animi angore , lucci co poris spissescunt de cruditates vilcidae acetosae
Ventriculo iugignuntur, quin si diutius durat, a sanguinis spii litudine fiunt viscerum infarctus Sechronicae multae palliones. Ira, quae vata potissimum biliaria stringit eaque accelerata systole abile nimis vacuat, simul quoque ventriculum de duodenum stricturis exagitat, essicit, ut humores biliosi in his coacerventur, corrumpantur Sc ad vomitus, febres biliosas cholericas , cardialgias, viam sternant. Quuinque animi pathemata maxime operentur in ventriculum, ejus minum in vertant, digestionem te chylificationem laedant multasque hinc cruditates, foecundas morborum matrices, ingignant, nihil etiam pemiciosius est, quam post omnes animi patheticas commotiones etculenta aut potulenta capere, vel etiam inter cibum de potum, vel post eum, animo gravius affici.
Vehemens membranarum capitis in atroci do Dolarum
lore spasmus detinet etiam cibos in stomacho, III noconcoctionem turbat, inappetentiam conciliat Ac in Miadas
cruditates excludit, quod etiam valet in dolore dentium. In dentitione insantum difficiliori, nihil occurrit frequentius, quam quod in paroxysemo seces antea naturales de bene coloratae, virides de corrosivae, cum acerbis torminibus de flatuum impetu, non sine convulsionum metu, se cedant, dubio procul, quod a spalmis per dolorem gingivarum excitatis, ipse stringatur ventriculus cum tenui intestino, de lac diutius contentum ingentem corrosivum acorem contrahat, dea bile admixta viridis emergat color.
s. m. In omnibus porro doloribus & spasmis, cutis poros Se spiracula claudi, subinde observamus.
370쪽
Non mirum itaque est, ab excrementis subtiliorubus sal in sulphureis, quae in naturali statu exii Iant, intus retentis, valde impuram sanguinis &lymphae massam reddi, de inde vel morbum augeri , vel ad novos paroxysmos pabulum suppeditari. Alvus quoque, ubi dolores & spasmi urgent, ut videmus in hypochondriacis & hysteri-
. Ck, semper sere clauditur. Quare a retentis
dibus & secibus istis putridis salino. bil Iosis, &ad sanguinis massam vergentibus, hanc inde valde inquinari & conspurcari extra dubiuin est. Praeterea in omnibus spasnodicis morbis urinam aquosam & tenuem reddi, ob stricturam tubulorum urinariol im, perpetuae se re observationis
est, nequc dubium, quin vasa in hepate biliaria,
quae ex tunicis valde nervosis & musculosis contexta , hisce in morbis eandem experiantur crisiraturam, ut hac ratione plures crassiores excrementitiae, biliosae & salsie tartareae urinosae s Ndes in sanguine remaneant , cumque non leviter
deturpent. Et haec subest causa, quare in malo tam hypochondriaco, quam hystorico, ingens mul astcochymia, sive impuritas humorum scor-butica, successive ingeneretur, quam ipse sanguis
e vena missus, coloris ob alcatium excrementitioruin salium mixturam intense rubicundi, luculentcr arguit. Ex hoc autem iccorum vitio, plures postea passiones , cachoxia icteritia, dolores, rheumatismi, inflammationes atque exulcerationes foecundo germine pullulant. Sed --
. nium pessimum est illud vitium, quando sub vehementi spassica strictura, ut fit a veneno,inflammationibus di doloribus, sanguis firmiter Incarceratus in sphaceiosam putridam corruptionem abit.
Ex s smo Nihil frequentius in artis exercitio obvium ,
quam quod ab asthmate spasmodico, quod vML-- diori diaphragmatis spasmo potissimum abiblui .
tur, diutius affigente, hepar tandem obstruatur, induretur ac tumores cede malos pedum ipseque dirus hydrops, ascites maxime sequatur. Quod quidem nullam profecto aliam ob rationem evenire arbitror, quam quod vehementi strictura portionis diaphragmatis nervolae, cui adhaeret ii
par de emergens inde uas venosurn, caVa, sanguinis recursus ad cor valde retardetur, ς cruor,
prae luto transitu, ad inferiora relabatur, ibique α maxime in portae vena & hepatis viscere si
gnans, tam truculentos morbos cicat.
I. VIII. η ι ...' Quae quum ita sint, liquido patescit, spasticas
tata hi. in morbis quae urgent allectiones, majorem o, tinere silicos corrumpendi iisdemque impuritatem conciliandi potentiam, quam ipsa incongrua& intemperata alamenta, paullo largius etiam
suinta, modo excretiones, minime per alvum de sudorem, vigeant. Hae enim quamdiu salvae sunt de integrae, ac omne quod luperfluum, alienum M mixturae humorum vitalium minus congruum cst, secedit, nullum ab eo metuendum urit detrimen una. Porro etiam ex dictis prona
fluit consequentia, quod sub ejus nodi morbis spasmodicis, & maxime eorum paroxysinis, Oppido tutum & consultum si a copia alimentorum , dc praesertim heterogoneae indolis, abstinere, eo quod his ingestis, ob retentas sordes excrementitias, major adhuc humorum vitalium i quinatio contingat necessh est.
puritas , quam humores ic fluida ex atonia, tam lolidorum in genere, quam speciatim viscerum, contrahunt. Sic nimiam sanguinis Se humorum redundantiam, quae pleihora vocatur , & tonum ac robur validamque systolen cordis, arteriarum, omniumque valorum, resistentia sua imminuit & frangit, cacochymiam inducere nemo nescit.
Nam sicut i a plethora ab imminutis de suppreosis excretionibus ortum trahit, ita tardior sub eadem sanguinis cursus & minus expeditus ad excretoria appulsus, non parum sordium secreti nem & secellum, tum per Varia organa, tum maxime per universale illud omnium praecipuuiri emunctorium, cutim, minuit atque stimaminat. Hinc etiam est, quod sanguis e,corpore Pleth - - grico emissus, crustain gelatinos vi variegatam exhibeat, & frequentius ad minima & lateralia vasciua coactus in iisque incarceratus, inflammationes luscitet aegre discutiendas.
Si hepatis vel lienis viscera , mero sere vascu- Iosa, eκ atonia nimium sanguine in farciuntur, vel demum occassescunt, aut indurantur, non h. pertractmodo intercipitur biliosi humoris secretio ac sanguineus lateκ bilioso sulphureo excremento inquinatur , sed & sanguinis ac lymphae motus plane aliter de praeter naturam dirigitur. Sanguis enim ad vasa cie viscera vicina regurgitarιs, & appullo arterioso, transitum in venas impediendo, obi-ι cena ponens, e flicit, ut nimiae ac perniciolae ciuoris fiant profusiones, in ventriculo quidem vervasa brevia dehiscentia vomitiones cruentae, UXdisruptis uterinis vasis mentes copios & uteri
haemorrhagiae, ex venis ani nimium apertis enorme haemorrhoidum profluvium, & in renibus mi- .ctio cruenta. Lymphae autem itinere per vasa lymphatica, quae his in visceribus discurrunt copiosisima, intercepto, humor resagi at, dc copiosius in vasis abdominis collectus hydatides sermat, quibus tandum disruptis, seratis lymphae
extrava satio de partium corruptio inducitur. Hinc
attenta ob ervatione patescit , & cactextam, de scorbutum, te hydropem, ex solo hepatis vitio, obstructione & infarctu, incunabula trahere. . XI. Insuper grave est vitium, quod singuis tam Exe-is
in erasi, quam temperie, a tono utori admodum
dejecto patitur. Videlicet quando perquam lalutaris illa per uteri vasa singulis mensum peri dis succedens sanguinis evacuatio , quacunque etiam ex causa id fiat, imminuitur, suppriuntur, vel ob aetatis rationem plane cessat, omnis humorum massa protinus inde vitium capit, de totius corporis malus habitus, sive cachexia, sequitur, languor universum corpus occupat, appetitus prosternitur, iacies fit livida Sc luridi coloris, pedes intumescunt, lassitudo omnes artus infestat, ac demum variae exulcerationes, item
erysipelata, dolores rheumatici, lentiae iisque --bres, proveniunt. Quin languis ipse in tali statu exantiatus, morbidum M pravum exhibet colorem , valde scrotiis est, quandoque pene lac
I. XII. in affectibus soporosis, item paralyticis &hN EM MLmmi plecticis, progressus finguinis & humorum' u languidior, languidam saepe secretionein seri s perflui impuri arcessit; unde sit, ut seri sumina subnalcatur impuritas. Proinde saepius vidi, post hos cerebri de medullae spinalis affectus diuturniores ν