장음표시 사용
371쪽
De fluidorum vitiis ex vitiosa solidorum &c. 321
niores, e sipelari, exulcerationes, tumores a tuum, purpurae morbum, ipsamque cachexiam re venetri- scorbuticam, accessisse. Α longiori morbo i μέγ' num ti robur ventriculi valde exsolvi, ut cibi assumti in ejus cavo haereant, dolorem procreent gravativum,acescant, corrumpantur de materiam tandem ad febrem lentam, rusi medicamento digestivo, emetico, aut roborante stomachico, id avertatur, subministrent, certar de constantis est. Observationis.
Misis Intermittentium paroxysmos, qui universum ciuisarae genus vasorum & fibrarum graviter exagitant, P sm sequenti intercalari die ingentem excipere at niam atque debilitatem, pullum languidum, cutem humidam ac frigidam , a paucis quidem a tenditur , licet res ad oculum pateat. Hanc autem partium solidarum laxitatem, de inde reta datum excretionis salutaris impurarum partium negotium,ego quidem merito pro praecipua causa habeo, quod nova materia ad insultum se item denuo ciendum luccrescat. Sub ipso enim par8. Xysmo, a motu auctiori solidorum & nimio fluidorum attritu, temperata succorum schesis destruitur plurimaque gignuntur recrem Iata, quae si prudens Medicus,remittente subrilium motuum
impetu, die vacuo, commoda vacuante mediciana, per omnis generis emunctoria opportune Ed
est , semes lubtrahitur de levior incurrit paroxrLmus, sin minus, non modo gravior imminet, s ed& collectis nimium sordibus, deteriora alia mala
s. XIV. . Re- Quemadmodum itaque ex vitio & prava so- -υmias lidorum corporis nostri habitudine, in fluida la-zeta bes & vitium trainsit; ita vicissim illis ad melio-ν Λω. rem rationem redeuntibus atque erectis, ob communionem inter utrosque mutuam, hae quoque melioreis schesin, indolem atque enicaciam re- cipiunt. Sic quando vires naturae ita collapsae
sunt , ut cordis motus languidior, periculosem in
morbis omnium motuum, tam lecretoriorum, quam excretoriorum, intemnissionem ac cesIationum minetur, efficax analepticum ex cinnam
mo, vel aliquot guttulae hallanii nostri liquidi, aut potus vini generosi, mox fluidorum progressum & circulum refocillat atque intendit, de omne abigit periculum.
ο- β Quando remissa via tonica de classica cordis --μ εα arteriarum in corporea lethorico, in quo pulsus contractus & compre1lus est Ec excretiones imminutae, subtractione luperflui sanguinis per Venae incisionem , augetur de revocatur, protinus cordis de vasbrum systole intenditur, excretiones suppressae sordium restituuntur, interdum etiam Amt coruuetae sanguinis evacuationes repetunt. Saωguis nimis spissus de glutinosus , qualis est in
vitae sedentariae nimium addictis, ad graves Ino bos disponit: sed motu Ze exercitatione corporis, aut partium frictione, tenuis, fluidus Se ad progrestivum motum aptus redditur. Id. quod etiam, si occasio vel vires ad corpus motu exercendum deficiunt, clara voce de liuenso sermone perfici potest, utpote ex diuturna elata voce facta ora tione, universum corpus calore de sudore persum
di , perspirationem augeri, pulsum celeriorem fieri, non ignotum est iis maxime, qui brumali tempore sermones ex suggestu in templo per rant. Dum enim sub loquela voκ intenditur, cis ratior quoque fit rospiratio,& pulmonum expansio
cum recis roco collapsu acce'eratur, unde se iguis celerius per pulmonum compagem trajicitur ad cordis ventriculum sinistrum, ex hoc incitatius ad canales appensos per univer tum corpus traditur, tandemque auctiori facto ubique circulo, velocius ad dextrum ventriculum agitur, pristinumque iter relegit.
Neque id tantum succedit in partibus externis, sea idem quoque contingit, si paries internae
vehementiose motu agitantur. Nimirum videmus in iis, qui sorti de repetita manuum agitatione tympana pulsant,vel globis conos proruunt, universum corpus cum pulsu & respiratione impensori inealescere, eo quod aucto inde ionico musculosarum partium motu, sanguis Vegetius circumagitur. Sola pedum paullo longior Se Frint si senior frictio tantum valet, ut universam sanguinis de humorum massam in celeriorem motum, cum intensiori calore)ut de perspiratione, adducat; quae quidem sanguinem commovendi ratio eorum valetudini tuendae convenientissima est, qui ob senium vel infirmitatem alio motus
genere corpus exercere nequeunt. Contra vero Nirro J- .
si spalinodicae constrictiones in febribus vel aste- ctibus chronicis vehementer urgent, de sanguinem gravius'exagitando aestum atque dolorem inferunt, medicamentum nitrosum, vel nostrum 'minerale, naturae amicissimum, universum san- .guineum laticem aestuantem placat, servorem sexstinguit, Ze cutis poros relaxando liberiorem
Quando cortice Peruviano sebriles paroxyl- cinisumi, qui totam massam sanguinis strvidam Sc lino-1ulphuream reddunt, sistuntur, protinus id ipsum in urina de secibus alvi animadvertitur. Nam urina quae antea, remittente impetu se-brili emissa, erat saturate colorata & crassum deponebat sedimentum, jam tenuior de limpidior redditur; seces autem valde biliosar de ob Icuro
colore tinctae, nunc naturalem riarsias colorem
acquirunt. Longe vero major de excellentior Amariam virtus fluidis valde impuris de turpatis in hypo- η σωchondriacis 8e scorbuticis insinuatur, quando vise 'cerum infarctus congruo aquarum mineralium potu tollitur de obstructiones expediuntur. Et sc quoque solidorum ad immutandam fluidorum schesn facultas patescet.
. De causis morborum , ct quidem latentibus , recte cognoscendis.
6'ulla in universa arte nostra doctrina insigni Caaμν' mo utilitate ac fructu lese commendat, atque
etiam ad tutam Sc auspicatam medicationem eκ- Σ-us pedi. am viam pandit, profecto ea est, quae mor- m. borum genuinas caulas peripicue tractat, de qu modo recte eae cognoscendae sint, clarius exponit. Quod si enim Medici ossicium potissimum
hoc est, ut morbos, vel imminentes arceat, vel praesentes abigat,simulque Verum de eorum evem tu judicium promat, quomodo ad hunc finem obtinendum certiori ratione pervenire politi, ac si morborum causas exacte scrutetur ac soliciter quoque inveniat, equidem non Video. Sane inpus
372쪽
corpus a morbis ingruentibus defendere, quid aliud est , quam eorum primordia de origines scire, & iis salubri consilio & medicina depulsandis studium operamque consurre λ Neque
aliud sanare est, quam causas, veluti sontes gra-Viorum symptomatum, prudenti medicatione removere. Multo minus vero quis rectum de morbi cursu & certum de eventu formare poterit
judicium , nisi ejus causae verae dc proΣimae planius de plenius perspectar fuerint. Sapienter itaque proditum est ab HippoCRATE ejusque fidis sectatoribus : Medicum ad Ianandiam sint L Quare ait quicquam certi vel tuti ab eorum me cere , si ad cognostendtim siti fecerit, ut ait, Lib. dicatione polliceri sibi quispiam possit, aequus deesse, & id genus innumera alia, quorum me minisse piget, linino pudet. Quid vero aliud
obscurae har, ineptae, nullius conceptus & nihil reale significantes, neque ad vitae, sanitatis, vel morborum rationem explicandam, vel ad remediorum inventionem idoneae, medendi indicationes , quae proxime ex natura perspeeia causarum morbificarum depromendat erant, manifestant, quam genuinas morborum & symptomatum , linino mortis causas, Husinodi speculatoribus minus esse perspectas flaneque incognitas. de arte ρ. 2O. Id quod clarius exprimit Lib. de flatibus s. a. Si quis causas corporis affecti probe cognoverit, potetis es valde ea corporibus adferre, qua corpori commodent, nimirum conuraria,morborum natura per pecta. Atque etiam pulchre more suo CELsUs scribit: causeae morbi iuvestigatio ejustue primordia ct occasio in Uectionis
remedior ι- cossinitionem deducunt amplis am. . H. A medicis Uerum enimvero, quo majori Se plane mirifi-tomm νω ca utilitate haec de morborum, quin immo mortis'. oratori natalibus recte cognoscendis doctrina, eminet: eo negligentius N. incuriosius sere in Medicorum Cholis Se monumentis, vel minimum non satis exquisite cic solide agitatur,vel plane silentio iransmittitur. Plurimos, qui quotidianis in artis operibus vertantur, id tantummodo qucerere, ut D men morbi, quo aeger laborat, noscant, neque multum ulterius de corporis aegrotantis natura, de caulae inorbificat indole ac vehementia , de
sede assieta, deque mali prima origine sollicitos esse, vulgari & ubivis obvia curandi ratione perspectissimum est. P rquam paucos profecto Praeticorum invenies, qui non prius curam morborum aggrediuntur, quam complotam Sc integram morbi historiam hauserint: sed plurimi dito tantum morbi nomine, moκ ad medicamenta praescribenda se accingunt, sique unum remediisenus non juvat, conses im aliud in promtu habent, ac demum inopes consili ad practica scripta confugiunt. Quin oppido rari sunt, qui ex historiis te morborum observationibus, cum cura etiam consignatis, veras causas elicere, vel quod ad praxin tutam conserat, cum certa oc scindata ratione cruere pollunt, vera theoria oc philosophia corporis humani, reriniaque, quae laluti vel damno lunt, destituti.
sae te- MDrhorum causas certa auxiliorum genera .: - indicare & eκ causis bene porspectis, aptam cu-Zam M. randi methodum' sibi se me debere medicum, Πωκ . constans quidem omnium merito tulit sententia ;sed ineptae in scriptis obviae indicationes, coclemqnec unquam de genuinis morborum causis verum de utilem habere & habuis Id conceptum, lucuperspicin quisque dijudicet.
Haec autem tam utilis tamque necessaria veras γε morborum origines investigandi doctina, quod adeo incognita sit, praeter alias haec quoque lubest rarum.
causa, quod morbis desumstorum disseetiones rariores sint, de quod perpauci ex illis utile quippiam de quod ad morbi mortisque hi floriam explicandam pertinet, apta ratione elicere queant. Non enim tertius & melius ad naturam morbi-licae causae & sedem astectam pernoscendam datur subsidium, diligentiori cadaverum morbis enectorum inspectione. Plurima certe in promtu sunt exempla eorum, qui mirificas haeculatiὐnes de morbi causa in hoc vel illo cavi habuerunt, dum alii liunis, alii glandularum mesenterii de hepatis vitia , alii rursus naturam In moribus suis aberrantem, quidam humorum excelli-Vain acredincm accularunt; ubi dissecto cadavere, a stemata in mesenterio, aut' empyemata in pectore, aut ' polypi in vasis majoribus, vel scirrhostates viscerum,aut extravasationes humOrum in conspectum venerunt. Et licet accuratior caulae morbificae cognitio non semper satis sit acleam tollendam, si nempe remediorum ei scaciam vincat; id tamen essicit, ut medicus, an morbus sanationem admittat, nec ne λ de quaenam medicamenta imminenti malo avertendo idonea
sint, quae non diiudicare possit. . N.
Interim non dissilendum, arduum & minus Coc se firmis conjecturis esse plerumque stipatum causarum morbi scrutinium, ut inter praeliantissimoso medicos jure meritoque is haberi debeat, qui in eo excellit. Hoc enim revera est, quod Medico nominis famam ac celebritatem quam maxime conciliat, si veraci augurio quae impervia comporis penetralia recondunt, assequi, & selici cum successu ad eadem medicationem suam dirigere, vel si maius arie malum, ipso sub sectione assi ructu, ratiocinii veritatem confirmes e novit. Et justa certe de caussa IoH. LAbGl Us Lib. I. Epist. I. conquestus est : quod minus celebre nomen sit Medicorum Germaniae apud exteros.
enter produnt. Videas, qui magno conatu per quianeinpe praecipua medicinae pars magnosticR, L iEent, furibundum archeum elle sedandui'. di quae ex suis signis morbi naturam, causas & su, depressum ac emortuum eXcitandiam , naturam ' stant iam docet cognoscere, vel ignoratur, aut Obm opere tuo deficientem adiuvandam, ejus erro' desidiam ne linitur rem corrigendum, naturam vel archeum alibi Eu
minus recte occupat una, vel, aberrantem , sui ossicii admonendum, discui suum sitirituum motum sistendum , morborum ismenta pcregrina ejicienda, viscerum sermenta debiliora & acid6Exuberante deturpata reparanda, acidum certis morbis ingenerandis aptum invertendum, lympham sementificam acido-volatilum tollendam, humorum qualitatem malignam temperandam de expellendam, calidum innatum restauranduin
Posteaquam igitur in superioribus formalem 1 in
omnium morborum rationem in turbato aequabili dc moderato solidorum inprimis cordis de omnis generis vasorum, motu contractorio & expan. Vo reciproco, contineri demonstravimus, simulque vitia quae inde in fluida redundant exposui naus: transeundum nunc etiam est ad causariatii
disquisitionein. Quum vero in secundo medicina
373쪽
De causis morborum & quidem latentibus, &c. 3 a 3
rationalis Blematicae tomo omnes omnino causaruin series, quae proxime, mediate de remote ad morbos producendos conserunt, cunctas quo que res quae lanitati de vitae infestae, accurate satis de copiose excussimus : licebit ibi dicta hic tantisper supponere, te meditationi potius subjiceres eas tantum morborum caulas, quae latentes& paullo abstrusioris sunt indaginis, graVes tumen ac dissiciles morbos, quin ipsam mortem,
ingignunt, senuique dispicere, quo pacto Medicus probabili, rationali tamen conjectura, ealdem possit investigare atque cognoscere.
atio, Placet autem tractationis exordium ab evoluis&uenses -- tione la alignitat is,quae communi Medicorum comsere M sentu compluribus morbis summum adjicit periculum, capere. Jam vero nihil certius est, quam plurimos inter mortales morbis extingui, quibus malignitas alsignatur, ceu causa lumini periculi& mortis, de quae prudentiam medentis de virtutem medicamenti facile luperat, quod testantur potissimum febres acutae Sc praecipue epiciem,ce grasIantes malignae, purpuratae, putechiales, catarrhales, pleuritides, dysenteria:, anginae, Variolae atque morbilli. Malignitatis itaque in morbis acuus nota est subita & plenaria omnium virium prostratio atque desectio, quae hisce indiciis se prodit: omnis animi ac corporis vigor dejectus est, artus robur de pristinam ad motum potentiam alni ierunt, pullus arteriarum ob systolen cordis contractiorem de languidam exilior de debilior fit, nullus placidus de qui reficiat est semiius, sed somnolentia quaeciam magis magisque debilitans, vel allidua vigilia premit, aegri jacent plerumque sine dolore & sine tingui
ri sensu, neque calor in exterioribus partibus adeo intentus est, sunt anκii Sc inquieti, mutant saepius situm , inque eo erecto perquam facile in antini desectionem incidunt, alvus minus .recte respondet, urina plerumque tenuis, licet crebrius emittitur, respiratio est dissicilior , male cohaerentia loquuntur do sine singulari convulsione valida frequentius intra paucos dies extinguuntur.
I. VIII. 7: vi se Ex hisce liquido apparet, malignitatem viribus,
in insen- quae Vitam absolvunt de tuentur, insensistitnam μ esse. Quid vero sit malignitas, & cur tam Pe nicialis sit non alienum erit, hic exponere. In quo quidem evolvendo, si quis desectionis virium& malignitatis causam per calidum nativum d bile vel eκtinctum, aut per cEssationem naturae vel archei a motu suo de directione corporis, aut per 1pirituum vitalium opprelsionem , explicare
velit: is certe nihil, quod concipi possit, quod
vere existat te quod in applicatione de in com nexione usui sit, asseret. Miisis potius ejusmodi fictis terminis, ita lentiendum esse censemus: Vires quae corpori nostro insunt, non alias esse, n, si motrices, Zc quae a convenienti boni singuinis in partes influxu,salvis tamen & integris nervis , proficiscuntur; atque adeo eos prae aliis e D se robustiores , qui ampliora habent vasa, qui fibras compactiores & laudabilem sanguinis apparatum obtinent; imbecilliores vero, quibus fibrae sunt laxae, vasa angustiora de quibus parcior sanguis inest. Praeterea corporis nostri vires hconvenienti victu, a liquido subtili de spiritum se, ab aere puro de temperato egregie foveri Sedepressas mox reluscitari, & vicissim a victu incongruo, omnis lpiritus ic virtutis experte, ab ore vel medicina vaporosa te graveolenti, ingentem induci virium jicturam. Denique omni bus iis affectibus, qui a conserta crudorum de ima purorum humorum, Vel sanguinis copia, Originem trahunt, notabilem languorem viriumque lapsum perpetuo fere jungi. Manifestae igitur sunt virium, quae vitae, & omnium actionum vitalium praesides sunt, causae: praesente quippe sanguine temperato, subtilibus elasticis de volatilibus partibus reserto, de tussiciente ficto ad quaevis organa affuxu, Omnes partes solidae de motrices, earumque princeps cor,debitum sistitia tonum, robur, motumque constrictionis de dilatationis, qui universam oeconomiam animalem gubernat, accipiunt.
Has itaque vites prosternit malignitas, cujus cipum- Indoles atque origo quam Optime ex interiorum ti ., perlustratione in iis, qui eA acutis de malignis eorruptio morbis decesserunt, erui potest. Nimirum si observationes de dissectiones eorum, qui peste, petechiis de aliis malignis subribus mortui consissimus , de quae a nobis ipsis hac in re visa sunt
recordamur, nunquam non notabilis, vel in ventriculo, vel intestinorum volumine consistens putrida , foetida corruptio, sive sphacelatio , sese obtulit; ut inducamur credere , nunquam vcram
malignitatem periculi plenam adesse, ubi non quaedam ex solidis partibus interioribus sphacelo de putredine insectae fuerint. Iam nihil in universa rerum natura existit, quod magis animantibus adversum sit, quam ipsa putredo. Haec enim intestinus 5e celerrime vires sumcns destructivus motus est, qui non modo partium fluia darum texturam ac mixtionem, sed de solidaruinstructuram invenit,dissolvit de subtiliores fluida', impetum ac motum iacientes partes, hosiili va- pore coni minati Videmus certe sphacesum eκ-terioribus partibus incumbentem 1bbito de omnes vires exhaurire de vitam brevi extinguere ;multo magis interior ejusmodi partium corruptio exitium creabit praesentiismum. Et quemadmodum , qui ex cancro maligno, cui tetorrima
putredo semper jungitur, vel ex sphacelo in riuntur, haud dii limitibus itymptomatibus, ac iIli qui posse de malignis febribus decedunt, dive.
Mantur , ita horum unam eandemque esse causam , nempe putredinem, merito concludimus.
Neque vero tantum putredo Se sphacelatio in- asiam ternarum partium in acutis de malignis febribus reperitur, sed haec ipsa etiam lanessorum mor- morbis horum aliorum frequentior causa est, ac plerum- μα mque fert opinio. Proinde nostrum de morbis plurimis stralibus de periculosis ludicium hoc est: ple
rique pro causa putridam corruptioncm internam agnoscunt, δε raro homo ex morbis moritur,
ubi non putris quaedam corruptio in causa suerit. Sicuti autem ipta putredo gradu majori, vel minori, di fieri, de alia in sero, alia in sanguine est, ipsae etiam partes, quibus insidet, rati ne siructurae de usus valde dili identes sunt; ita effectus quoque de vis putredinis diversa est,
quum quaedMn Vehementius agat de celeriter in terficiat, alia mitiori modo incedat magisque citronica sit. Patet hoc febrium hecticarum exemplo, quae nunquam non a corruptione viscetum foventur , de phthis, hydropi, cachexiae scorbuticae, in fine ordinatio 1ere accedere 1 olent, similibus quoque ferme symptomatibus Πωgrediuntur. Nemo enim non novit, hecticis &quae demum hydropicis,scinbuticis de cachecticis
374쪽
complicantur febribus, ingcntem corporis languorem viriumque jacturam, cum plenaria admotum di labores impotentia, appetitus identidem totalem prostrationum nec non si,mni quieti& reficientis alliduum desectum & calorem consumentem, cum ludore colliquativo Sc marcore incredibili pulsusque continua celeritate ac debilitate, perpetuo conjungi; donec tandem alvi profluvium, pcdum intumescentia, crebrior animi desectio finem vitae claudant. Quo facto, sub interiorum lustratione, hepar, lienem, pancrcas,
maXime omnium vero omentum, interdum etiam uterum, in thorace pulmones corruptos ac putridos , cum cxtraVasato ibi putrido iuro, plerumque reperimus.
Desphar Quamvis autem morbi, a putredine & sph cclo intemo orii, plurima signa communia habeant : nihilo tamcn secius pro disserentia viscerum quae occupant, de pro natura etiam putredinis, celerius vel tardius 1erpentis, peculiaribus notis, quas breviter lirietinique recensebimus, distinguuntur. Primo vero notandum est, te- terrimae indolis esIe cam sphacelationem, quae paries ventriculi dc intestinorum nerveas membranaccas occupat. eo quini celerrime interscitdc morbos etiam peracutos, immo acutillimos,
progignit. Videlicet, si putrida corruptio in ventri ulo consistit, praeter stimmam illam virium prostrationem & signa malignitati communia, singularis nauseare quaedam cruciationis lymphae in os species, ad vomitum inclinatio, itemque singultus , cum sensu quodam frigoris circa praecordia interno, lose extorunt : praecedit summa anxietas corporiique jactatio, & fixus in regione Praecordiorum ardor, qui tamen cum dolore lit-hito cessat. Ab hac non dissert, quae a veneno vel maligno pharmaco in robustis se lanis antea corporibus producitur, quippe quae brevi pariternecat, tu delirium ac convulsio , cum plenaria pulsuuna per aliquot horas intermissione, mor
Neque duodeni inflammatio eique succedens si hacolatio infrequens cst. Nam morbis acutis, cholerae & scbribus cholericis, Ex facili lupervenit, & gravissimae quoque irae soboles est. Hisce
vero notis distinguitur; ingens cla valde anxius viresque prosternens cum ludore frigido circa dextrum regionis praxordialis latus constans cst ardor , cui facies lurida de flavo colore tincta mi
gitur, quia per spasticam stricturam liber bilis ad
intcinna doli enitis praecluditur, eadem quo per vasa lymi liatica ad sanguinPm regurgitat: comitem quoque duodeni 'inflammatio plerumque habet singultun: , incredibilcs anXietates id inquietudines, ob nervosas partes tam graviter lacessi-j. ras. intcssina tenuiora ubi sphaceiosa insanam tio adoritur. praeter alliduam febrem, dolor cum βωorum interno incendio circa umbilicalem regii iam por- cipitur, al, i nimia strictura est, succedit tandem lumina vitium desectio, cum sudore frigido,
pulsu debili & inaequali , sensus doloris simul de
iemel perit G cxcrementa foetida, interdum sati-guinea, sponte seruntur. Quae signa prinra in-sammationem , posteriora vem spha luin designant; ubi itcrum notandum hoc cst, quod, si a caulii violenta externa, ut ab intcssino in hortita
incarcerato, ab assunato veneno, vel pharmaco virulentiae non experte, aut ab animi graviori affectu, producta fuerint, delirium & convulso
Intestina in deterioris notae dysenteria, inflammatione acuta & lphacelo quoque corripi, pro- Τcul ab omni dubio est. Illam atrocia, cum se-bre , siti, interno ventris ardore, tormina, penitius manifestant : hujus vero 1 ubita indolentia, quando confestim simul & semel dolor, qui antea erat intolerabilis, & ardor desinit, haud fallax indicium est; majori simul reddito excrementorum paedore & virium decremento adaucto. Rectum etiam intestinum eκ acutissmo & immani, ob profundiorem haemorrhoidum internarum tumorem, dolore, scutidissimae sphacelationi o noxium esse, non lemel sed saepius experti sumus. Harc moκ latius serpit, & tam intestina, quam
partes exteriores natos & scrotum , tetra putrit gine cum nigrore ac tumore inficit. Reces, quae
sponte plerumque secedunt, intolerabilis , ob iis admixtum putredinis sermentum, sunt sectoris, tandem febris continua, sed mitior, cum totali virium lapsu juncta, cujus naturae solet esse putrida & vere maligna, vitam extinguit.
Quando porro putrida corruptio abdomen in- Do sphae que eo coniciata viscera, hepar, lienem, omenta se ins n
tum, inuas rit, tum non tam cito tragoedIam nurus.
sdam consi it. In hydropicis, scorbuticis & ca-checticis eandem prodit totale ciborum futidium, pullus celer, debilis inaequalis somnusque Iaboriosus. Certum vero ac plane insallibile vil-corum in abdomine spha elatorum signum est,
si plenaria appetitus pro ratio indesinenter Per. aliquot hebdomades laborantem Πιmit, & hanc nunquam in ejusmodi morbis lausit ominis elIeplurimis experimentis confirmatum habeo. ΡΗ- cdo enim adjacentibus visceribus insidens , non potest non eniriculi robur enervare & liquoris gastrici menstrualem vim atque activitatem penitus insectioite contaminare atque infringere.
Ninuo uterus ab ejusmodi scutida perniciali cor- teri s-- ruptione plane immunis est. Haec in puerperis, 're'. vel in aliis, minime nimio sanguinis profluvio debilitatis, seκus sequioris corporibus, facile contingit. Uisitur ab initio inflammatio & Lbris acuta inflammatoria, ex suppressone lochiorula secouentillima, qua leslata, circa pubelia trigUr,qsensus est, ad alvum maximeque urinam si illam lus, Sc flugus lochiorum, antea pertinaciter ci hibitus, brevi ante mortem sponte lua demum procedit.
Phthisicis & qui ex pulmonum diuturno vitio De corin laborarunt, tandem putredo cum febre putri lasc dicta hectica, quae vires paulatim opprimit, supervcnit, cujus indicia sunt, praeter foetidam ex ore exhalarionem, facilis in situ erecto animi desectio, expectoratio cel Ians , pectoriique oppressio cum lyiritus dissicultate. AEtate consecti Et μὴ utandem in similem vis erum corruptionem incidunt, Omnis perit appetitus, alliduus adest calor, ' ' Α-
unde vires paulatim consumuntur, ut tanuum penitus deficiant, qui allectus communiter m rasimus appcllatur. Caeterum internis viscerum corruptionibus individuus comes uti sobris continua, cum calore quidem non aduo acri & cx-tcrno , qui tamen vires id luccos sensim ablumit: ita quidem, ut coriis intervallia remittat, non Uero intui mittat, Pollea cxacerbutiar, doinuc tandein plenario , triuiti lapsu penitus opprimat.
375쪽
De caus1s morborum & quidem latentibus, &c. 32s
D sphaese Corripit denique sphacelus ipsas membranaso e ' cerebri, ejusque substantiam, qui tamen non inisi ueri ' praecedente inflammatione oboritur, & hisce indiciis sese manifestat. Primum arteriae temporum& interiores cerebri vehementius pulsant, sacies est rubicunda , oculi seroces, somnus nullus,' urina tenuis, omnia suroris plena, quae notae phrenitidis sunt. Postea subito compositus fit animus de ad intelligentiam redit, nihil vero nisi de imma virium desectione aegri conqueruntur, facies ante rubicunda in luridam mutatur, pullus inaequalis ac debilis est, & sponte laepe sanguis enaribus, paucus tamen , prodit, de haec omnia inflammationem in sphacetum transiisse & mortem adesse significant. Lethalem ejulinodi phrenitidem aliquoties vidi in puerperis, quae lubsistente lochiorum fluxu, accedente febre acuta, nono interierunt die.
De puru- Praeter putridam quae in sanguinem cadit cor-ισωμ ruptionem, Alia adhuc non adeo tamen exiti
si , ejus species est, qua ille extra vasa conmstens, ex inflammatione praecedente, in purulem tam substantiam satiscit, & apostema, quod nuhil nisi ingens purulentae materiae in quadam parte collectio est, efformat. Prout vero ejus-moeli abscessiis variat, easque vel internas, vel cxternas, prehendit partes, ita differentibus etiam de peculiaribus signis cognoscitur. Et quum se inde apostema longo artis usu exercitatos Medicos fallat, non incongruum erit, hoc loco exponere , quibus indiciis in universum & speciatim etiam scis prodat. Igitur in genere sciendum est: omnibus abscessibus, ubicunque etiam lateant, febrem continuam, lentam quotidianam, cum remit sone Se exacerbatione, pulsu debili &celeri, quae tandem vires de succos depascit, nec non sudorem continuum, praesertiin nocturnum, conjungi, adeo ut corporis partium marcor nunquam non sequatur.
De obstese Primum vero apostema non raro abdominis
.hismihi, regionem obsidet, atque inter peritoneum ejus- integu- que musculos sedein fixam habet. Cognoscitur,m in si vel stipra, vel infra umbilicum, aut ad latera, circa costas spurias, versus dorsum, fixus cum tumore duro dolor per longius tempus persistit. Pranerca inappetentia , calor lentus cum insigni marcore, pultuque celeri adsunt, urina sedimentum ponit, & vires indies decrescunt.
Quae symptomata, valde dissidentes Medicorum conjecturas subinde peperisse meminimus, quum alii malum pro inflatione intestini coli, alii pro
glandulae omentalis tumore & scirrho , nonnulli pro dolore calculi habuerunt: adhibitis vero externis mollientibus cataplasinatibus, tumor durus tactui renitens, mox pure repletus valde increvit, & apertus copiosum cum foetore pus effudit.
In estorace. Si quando abscessiis thoracem occupat, quod Lepius ex male curata pleuritide, & vera & spuria, aut ob graviorem casum, vel etiam ex mor biliorum aut variolarum reliquiis accidit, tunc
identidem continua lenta adest febris, sed tamen specialibus indiciis eiusmodi abscessiis se prodit. In dextro vel snistro thoracis latere dolor est obtusus & pressorius , cum anxietate Friae H mann.i Oper. Toln. I. inexplicabili, tussi nocturna, spirandi difficultate,
pulsus est celer & languidus, partes marcore consectae, & inter has maxime pectus emaciatum,
quin sano lateri vix incumbere possiant. Si vero ingens puris quantitas ad plures saepius libras in thoracis cavo fluctuat, tumor in latere assecto circa dorsum satis manifestus, 1 scapulis usque ad ilia, saepe prominet. . XX. Quando pus extra vasa effusum suerit, id di tumiori mora acre factum, diaphragmatis ner-veos processias vehementius lancinat, & dolor intolerabilis non procul a lumbis oritur, qui tapesagacioribus Medicis imponit. Redit prae ceteris in memoriam exemplum Serenissimi Principis j ventutis, qui post variolas lenta febre, spiratione
dissicili, cum virium languore dc macie afficiebatur , quibus demum accedebat atroκ circa r gionem lumbarem sinistri lateris dolor, appetentia prostrata, somnum cum Viribus penitus com sumens , aegro post aliquod tempus occumbente. Medicus curae praesectus dolorem naturae esse e rorem quidem Volebat, sed aperto post mortem abdomine, eκ diaphragmate, acie cultri laeso, sanies copiosa stillabat, & dissecto demum thorace, ingens puris quantitas in conisectum prodibat , totusque sinister pulmo ad Vasa usque consumtus & tabe diffluens deprehendebatur. Ubi ει υ- vero purulenta sanies conceptaculo adhuc inclu- caeditur, vomica appellatur, quam fixus diuturnus ac comprimens in pectore dolor prodit, qui nec per sputa, nec per sanguinis detractionem, neque per infusa calida resolventia placatur, sed cum pulsu celeri, tuisi sicca , anhelitus scetore, marcore, virium languore, inappetentia de la go debilitante sudore , continuat. Ipsa magnitudo vomicae eκ majori spiritus angustia, imgenti anxietate, pulsu duro, quandoque erecto
collo intermittente, dijudicatur. Ubi demum pus perrumpit & vomica aperitur, tussi laetidi quippiam puris ejicitur.
Evenit quoque non raro, ut variis ex causis, μωμη praesertim vehementiori in terram lapsu ac eon tusione, intra mesenterii membranas abscessiis colligatur, cujus notae non semper cognitu adeo faciles sunt. Sentitur in medio abdominis quae dam gravitas, sine manifesto dolore vel tumore, sebris est lenta, virium languor 5: animi crebrior desectio cum sudore frigido urget, quandoque vires melius constant, interdum sanies cum excrementis per alvum secedit, inhorrescit tapius aeger, dc haec symptomata diutius detinent. Si ex disrupto abscessu sanies in abdominis cavum ipsamque pelvim descendit, dolor acutus cum crebriori ad urinam stimulo affligit, sed parum
redditur, quandoque etiam puris acrimonia, intustinorum tunicas rodendo, immanem dolorem cum febre ac tumore procreat.
Ubi vero in dorso, intra peritonei membra- Innam, & musculos pseas usque ad os sacrum , μή tabi copia colligitur, praeter alia consueta abscessitum symptomata, dolor cum tumore ardens in lumbis continuus & satis gravis ac fixus, qui situ in dorso exacerbatur, percipitur, & tunc urina , pauca tamen, variis fibrillis repleta, cum stranguria emingitur. Observatum quoque a Er rem, nobis est apostema in utero, post abortum, ab assiimio vehementi emetico productum, ita quidem , ut postquam diutius laborantem dolor E e circa
376쪽
circa os sacrum & pubem cum sebre, alvo adstri ta, urinae dissicultate, exercuisset, facta lectione, pus sectidillimum circa uterum ad libram de ultra fluctuans, totus uterus pure icatens , erosia passim per cuniculos perforatos ejus substantia, deprehenderetur.
In reni Renes porro patent pariter abscessibus, qui to-- tam eorum substantiam non adeo raro ita comsumunt, tit teste anatome, nihil praeter membra-nosum concrementum, sacculi in modum contractum, relinquatur. Tali in casu mingitur urina mox cruenta, mox ob puris miscetam lactescens, interdum glutinosa, crassa, tenaci materia mali odoris reserta, quae in fundo haeret, neque ad vitri agitationem dicti vitur. Nonnun- quana sanies eκ rene putri in pelvim stillat, fu, sequente vix tolerando in regione pubis dolore, ob rosonem quam in vesica 3 adjacentibus partibus efficit. Ejusmodi abscessus in plethoricis& scorbuticis sceminis, cessante circa quinquagesimum annum mensium fluxu, item in viris, quibus haemorrhoidum fluκus lubstitit, vel consueta sensuinis missio omissa, trotavi, inprimissi Medici diureticis calidioribus , vel etiam imprudenter thermis Carolinis ad calculum dissolvendum dc ejiciendum, usi fuerunt. s. XXIV. .
In raptu. Neque caput ab abscessibus penitus immune est , quandoquidem inua parotides , praesertim apud infantes, si pus detinetur, intolerabilis circa aures cum tumore fit dolor, vigilias cum febre ad delirium usque producens. Intra cavitates ossis frontis abscessus quoque delitescit, qui intensissimum in fronte oc circa radicem nasi dolorem,
totom caput in contensium trahentem, eXcitare
solet, sed pure tenui, flavo, scuti do, successive ad aliquot cochlearia per nares sive ibante pr deunte, sive ab applicato convenienti errhino subducto, tandem conquiescit.
Tumores Accedit aliud genus abscessuum, sive potius vis halis; tumorum, qui non purulentum, sed lymphatiis thorace. cum de scrotum humorem continent, neque ex
praecedente inflammatione,sed potius ex lyta phae cursu impedito originem trahunt, quorum ludes minime in visceribus vel in partibus sanguine plenis est, sed intra membranarum tunicas consistit, neque humor, quem condunt, erodentis, ut pus, est naturat, inde etiam non partium quibus inest substantiam depascit. Hi tumores non raro praegrandes fiunt, ut vel plures libras scri puri, quod calore in ossam, ut albumen Ovi, abit, complectantur, ac saepissime haerent intra duplicaturam pleurae, de cavitatem thoracis replent; quibus disruptis, ingens pectoris fit inundatio, quae pulmonum expansonem & motum diaphragmatis impediendo, aegrum sustocatione tollit opprimitque. Vidimus talem casum ante aliquot a nos in generoso militiae praesecto, qui de λlore in pectore continuo, fixo dc compressorio sinistri lateris conquerebatur, paulo dissicilis cum tussi sicca perpetuo aderat rei piratio, quae intervallis , praelertim noctu ab incongruo max, me situ, ita ingravescebat, ut summa anxietas cum sussocationis metu per aliquot horas adesset, pullus continuo frequens , mollis tamen, sine siti, vel notabili calore, neque appetitus, neque somnus plane deficiebant; pedes frigidi de
una cum scroto tumore cedematOlb laborabant, exterius in thoracis regione nihil tumofis, nihil ruboris animadvertebatur. Accidit demuin , ut a paulo sortiori thoracis commotione a cachinno consestim in maximam dc continuam spirandi angustiam atque anxietatem , quae ad quindecim horas durabat, incidcret, qua etiam inse-liciter misereque suffocatus periit. Aperia thor cis cavitate, latus sinistrum totum seri mininum octo librat inundabant, quod largius, levi saltim incitura facta, effluebat, eodemque penitus es- suis, membranaceum receptaculum disci majoris magnitudine, tenue tamen, ad latus sinistrum in conspectum venit, quod sine omni dubio ex membrana pleurat productum erat, & collecta intra duplicaturam ex vasis lymphaticis disruptis lympha, talem capsulam sibi ello averat. R liqua viscera latis erant integra , nec alio, nisi quod ex morbi diuturnitate contraxerant, Vitio laborabant. Causarn vero de ortum hujus assectus aeger in acre ac intensum frigus, quod in eX-
peditione Rugiensi passias rejecit. I. XXVI.
Neque dubium est, quin ejusmodi seros abG Iis abderi celsus de tumores in abdominis cavitate saepe occulti lateant, de vel in mesenterio , aut in dorio, intra duplicaturam peritonei , vel intra uteri membranas, quandoque etiam intra ipsum ovarium , contineantur, qui dehiscentes, facto semper affluxu majori, seri copiam in abdominis cavitatem ingentem sundunt, quod corruptione dum inficit viscera, fatalem diem arcessit. Non quidem sine dissicultate ejusmodi tumores c gnoscuntur, ec a posteriori magis dc noxio eve tu atque effectu demum se produnt, si videlicet in mali habitus corporibus de diutius infirmis s. hilo hydrops gignitur, abdomen intuinescit, de fluctuantes aquae vario in latera decubitu percipiuntur; id quod etiam concludendum est, si uis diutumo pectoris dolore dc respirandi anguia assectus, consessim in suffocativam spirandi angustiam non superabilem incidit, ubi certe si biti ejusmodi hydropis generatio non aliam causam, quam rupturam ingentis aquos tumoris de effusionem copiosam seri in cavitates agnoscit. Quod vero intra membranas tumores, quibus extra vasa positus humor insidet, gigni pollini, evidenti testimonio est ille tumor, qui salvis internis visceribus intra duplicaturam peritonei holpitatur dc mole sua abdomen ejusque mulculos mire distetidit, adeo, ut verum hydropem memtiatur. Quo in casu NUCKIUs aliique para enthesin, quae in anasarca nunquam non plus exitii quam salutis asseri, lananae proficuam obser
Ab abscessibus ad partium exulcerationes tran- Ex- simus, quae ab illis non parum differunt, tum ti - ις quod abscessiis copiam materiae, dc purum, at bum, coctum pus, ulcera vero parum ichoris deseri foetidi s dant, illi magis partes sanguineas succulentas, haec vero membranaceas, frigidas 8e siccas adoriantur ibique sedem fixiorem habeant. Ipse ventriculus, qui partium membran In ventincearum facile princeps est, ab his nonnunquam 'attentatur. Meminimus ollin civem Mindensem, ob nimiam spiritus vini ingurgitationem de se quentiorem iram, acerbistimo dolore ac tum re circa praecordia correptum fuisse, qui sumto cibo increscebat, utut vomitu non ita multo post rejiceretur. Accedebat universi corporis ma cor, frequens erat lipothymia , alvi elicrementa nigricante colore interdum tincta erant ,
377쪽
De causis morborum & quidem latentibus, &c. 3 27;
quumque per dimidium fere anni misere decu- terdum e naribus profluit. In mitiori vero, secus huisset, tandem fato contractus, crassus tamen res habet, quae in hystericis mypochondriacis, S albicans inventus fuit, rusis & etiam punctu- elethoricis, a vasorum cerebri, ob copiosius pertis intus obsitus, quibus incisis, materia laniosa sit rfoetida exstillavit, & in corde ac omnibus vasis parum sanguinis repertum.
Di inficia. Vesicam quoque non raro chronicum & molestum ulcus, sive ex tuis Gallicae contagio, sive ex calculi grandioris attritu, aut G cessante consueto haemorrhoidali fluxu fovere, non novum Cit. Id vero magnus urinam emittendi stimulus, cum
ardore & dissicultate manifestat. Urina mingitur crassa, quae stibinde instar albuminis ovi cohaerens, simul eκ vase emunditur, inque ea non modo pelliculae & sursum a quaedam ruitant, sed S: serum viscidum ac purulentum in fundi mdcjicitur. Dolor etiam valde gravis pubis ac perinaei regioni incumbit, cujus tantas epius saevitia , ut partes extremae inde inhorrcscant, qui tamen remittit, si largiorem quotidie ac tenuem potum aegri assumunt, quippe tunc urina facilius Prodit, cum copioso mucido sedimunio. Ab ejus
in odi ulcere vesca densatur & corrugatur, exterius albicat, fibrae contractae, nigricantes ac spha- celatae apparent, de pus i in ca cuniculos format.
Quin si materia stetida acris in pelvim descendit, vicinae cham paries putredine insciuntur, qu
lem observationein Misceli. Natur. Curio f. Dcc. δ. -
II. A . VI. observ. l . commemorant. Si cal- . diducuntur, sed etiam demum perforantur, hanc spalmos eo congestum sanguinem,distensione sit: quo casu maxima spes in sanguinis missione reponenda est, ne pernicialis canalium ruptura accedat.
Rarius in thoracis ca, itate, nis 1 violenta Va- is αδδε
sorum dilaceratione, sanguinis effusio contingit; talia abdomino vero id evenista recordor. Ante Vi- mario. ginti circiter annos nobilis in hac urbe foemina triginta annorum,elegantis formae, quartum mensem gravida, praeter omnium opinionem de subito virium languore conqueritur, facies contrahitur, livida & frigida sit, ad vomitum adest inclinatio, erecto capite animi desectio imadit, quae crebrius repetens, intra decem horas cum magno dolore mariti uxorem a vivis abripit. Missecto abdomine, in ejus cavitate ingens sanguInis coimgrumati ad libras aliquot copia reperiebatur, qui ex disruptis ovarii multum tumefacti dc grumis . . sanguinis adhuc Obsessi, vasis effusus erat.
Nullibi tamen canales sanguiferi facilius dissi- si liunt, quam in sinistra ventaculi parie vasa scdicta brevia, quae tenui membrana Obducta, ab irruente copiosius cruore, non solum ex facili culus in vesca ejus cxulcerationis caula est, tenelinus , cujus vehementia non raro rectum propcllitur, perpetuo urget, urina Est purulcnta &arenosa, inque pelvi pruritus percipitur, & suberecto situ dolor augetur. 6. XXIX.
potillimum ob causam, quod intercepto sanguinis per lienis vaseulosam ac rarae mollisque teX- .. turae compagem progrota, is per brevium emissaria exitum sibi paret. Hoc autem si evenit, vomitus sequitur saepe estrenis sanguinis nigri, elidi atque grunaosi, qualis etiam per alvum . secedis & clysteribus educitur. Et licet rejecta Vero prostratis Se gIandulosae urethrae inulta stomachum aggravante μnguinis mole, lyminrunis praeditat tunicae, quod cepius a male tornata tantisper levari Videantur ἔ, repetit i men ut plurimum vomitio & aegri intra paucas horas inter lipothymias placide obdormiscunt. Cognoscitur hic morbus ex inappetentia, animi delectione, magna circa praecordia anxietate , vomituritione ad animi usque deliquium, a dore ac aestu in regionis epigastricae sinistro maxime latere, di familiaris est sceminis post qiii quagesimum annum , diuturno moerore consein a in diis. Dici Enim vix potest, quam gravem labem natantibus, quae Vermiculorum siguram reserunt, lienis viscus ex longa contrahat tristitia, quae uti conspicitur. ira hepar de ductus biliarios potissimum afficit, mr r lien noxam astricat, ita quidem , ut praeter imbecillitatem, quae inde in universum corpus re dundat , huic potissimum robur te vim resiste tem adimat illudque ad concipiendos infarctus disponat. Ut adeo Veterum sententia, qua ii par irae & lien melancholiae sedem esse volunt, ratione de experientia non destituatur, modo melior & rationalis accedat explicatio.
tis lacunis curata gonorrhoea, nec non in lue venerea insectis accidit, exulceratio insidet, ut plurimum in consensum collum vesicae trahitur, crebrior ad urinam
est stimulus, sed cum intenso ardore de doloremingitur , & disticulter ob urethram spatino contractam redditur. Ex glande etiam rcembri subinde liquor, qui consilientia, colore & acrimonia dissere, stillat, vel manu exprimitur, atque in urina sedimentum albicans, cum filamentis A. XXX. Ad causarum quae valde dissiciles & plerum-m b que lethales affectus inducunt classem reserendaeo eran- porro sunt sanguinis, vel etiam seri extra vasa sa- fine si chae essiisones de stagnationes. Inter has ea, quae in z. - Intra cerebri Ventriculos, ob plexum choroideum disruptum, contin it sanguinis extravasatio, periculosissima est, de apoplexiam sorwm, brevi enecantem, emcit. At vero quum alia etiam stapoplexiae non infrequens species, qua aegri salvo pulsu & respiratione facie florida de rubicunda , diu sine sensu te motu jacent, & tamen servantur, non immerito indicia, quibus utraque distinguatur, desiderantur. Fortis quum a sanguinis enfusione immedicabili fiat, has habet notas: jungitur illi ut plurimum vel paralysis, vel convulsio. Illa vilitur, s unum latus frigidum & qu
si mortuum torpet, alvusque sponte sertur: haec vero vehementi thoracis motu Sc elevatione cum steriore, roncho dc sonitu, neque minus artuum distractione, elevatione, aut ventriculi per vo-
Pariter quandoque lethalis ruptura Vasorum Ex μνήν internorum lia morrhoidali utri accidit. Novimus internebam
primipilum queuidam , natione Gallum , qui liberalius utens vino adstringente Francico, quod vocant Pontach, subsistento conlucto hae morrhoidum fluxu, in atrocem dolorem dors &cruciatus infra umbilicum incidit , cum febre lenta, purpuracea etiam, largo sit dore & alvi tam firma constipatione, ut clystere injecto nihil
redderet, sed tormenta putius augescerent. SC-cta fuit vena , propinata nitrosa , Olmis , dumitum subversione, rnani sestatur, & sanguis lim mulcentia, mannata aliaque plura, demum si inutritae H manna Oper. Tom. I. E e a de semel
378쪽
α semel aliquot mensuras sangu lais stetidi de grumosi per anui edecit, ipseque iis ottaymia orreptus diem obiit. Neque alia hujus assectus Meventus fuit caula, quam quod sarta nimium de distenta coli ac recti vasa, dolorem, oc rupta, sinestum profluvium intulerint.
En ς' His frequentiores sunt seri intra cavitates es- Ieri Oar. a. susiones, ac inter has ea, quae fit in capite, &aetati intantili infesta, immani magnitudine ac tumore, quem hydrocephalum dicunt, & aliarum partium marcore , in conspectum venit. Eadem Kri intra cavum thoracis collectio & stas natio, quae hydrops thoracis audit, iis, qui po-ypum grandiorem in corde & majoribus cius valis gerunt, & asstimate convulsivo laborant, satis frequens est , dc nunquam sere non, ubi magna spirandi dissicultas jungitur, extravatati seri copia in thorace, instituta anatorine, Vistur. Haec ipsa vero sic diludicanda est: respiratio antea dissicilis si longe dissicilior redditur, & pa-roxysmus quasi suubcatorius diutissime affigit
Parumque remittit, non sallax seri in thorace copiosius collecti indicium praebet, praesertim, si ,
quod exspuitur , sanguineis striis distinetum, eo quod ob nimiam pulmonum compressionem &diaphragmatis motum sussiaininatum, languinis
liber cursiis ex uno cordis ventriculo in alterum. intercipitur, & is ex arteria pulmonali vehementius contracta , in artcriam asperam exprimitur , quod signum in funestis praecipuum est. In
abdominis cavo serum vasorum alveis clapsumtum ex murmure, flucviatione, tum etiam ex
majori virium prostratione & lenta sebre, quum viscera corrumpi incipiunt, in hydropicis dignoscitur, quae corruptio per paracenthesin, aeris atmosphaerici liberiori accessu sacto, magis magi Lque promovetur, & mors acceleratur. I e pur.' lenta maioria cx abscessibus disruptis in cavitates exstillante, quibus nimirum ei sectibus se prodat, jain in superioribus mentio facta est.
g. XXXV. Rutina Quid λ quod quandoque plane pars quaedam
interna disrumpatur de subitam insperat; n momsum. tem aiserat, id quod potissimum de liene de ut ro annotavimus. Erat quondam Humipoli so inina viginti oc quod excurrit annorum, languineae constitutionis & floridae iaciei. Haec venarseolionein nunquam palla de sexto jam inense Uterum gerens, non solum ob matris obitum gravi assiciebatur moerore, sed etiam incendio suborto terrore percellebatur, eoque excitata, praecipiti lapsu e scala cadebat, post quadriliorium exlpirans. Inquirentibus autem in tam subitae moriis causam, iacta sectione, aliquot librae sanguinis corrupti, eκ disrupto in convexa parte tumi- do & friabili liene, offulae, in abdominis cavo sese obtulerunt, licet cxterius ne vcstigium quidem sigillationis compareret. Oblatus etiam haudita pridem ordini nostro ad serendum judicium est casus , de viro , qui inverso rastro sorte percussus, paullo post obiit, inuciata sub sectione
nulla cκterna macula aut lassionis mortiferae nota, sed abdomen cruore ex liene, ad costas usque
spurias infimas elongato, discisso, plenum. Uterum vero perrumpi, tapius quam quidem putatur accidit. Videlicet quando foeminae per aliquot
dies graviter ex partu laborarunt, & retento sce- tu , subito occumbunt, post mortem plerumque uterus ex ruptura perforatus deprehenditur, propcndentibus, ex hiatu, insanus pariter extincti, redibus.
Dantur adhuc aliae chronicorum & rebellium Doseisin uaffectuum causae, quae licet aliquanto rarius Occurrant, eo plus tamen habent in sanando & ων --.noscendo dissicultatis. Sunt autem hae ipsae partium scirrhois indurationes, quae tum Viscera, ex innumeris tenuissimis vasis conflata, tum etiam glandulas, quarum structura identidem mere vinculosa & nervoso-membranacea est , potissimum invadunt. Quum enim ex obturatione tubulorum
trahant incunabula, facile colligitur, eas partes, quae sere penitus ex minimis & capillaribus vas culis constructae sunt, ejusmodi malis ex facili alere. Sicut autem in abdomine copia gland arum & varia viscera continentur, ita etiam haec vitia crebrius ibi conspiciuntur. Inprimis pancreas, quod totum mere glandulosum est , imino corporis glandula maxima, crebrius quam ullam aliam partem, scirrhosis indurationibus e positum iuvenimus. Profecto diuturniora illa mala ac vitia, quae circa digestionem & primas vias in hypochondriacis & hystericis frequenter occurrunt, ut plurimum pro causa pancreatis imexpugnabilem obstructionem, teste anatome, agnoscunt; unde fit, ut dus succus deficiens, vel heterogeneo acore imbutus, non solum digestioni di dissolutioni ciborum minus reele ininium ire pollit, sed etiam perpetuus sit acidi codirosivi provvntus, qui famem caninam emcit. D nique pancreas etiam penitus induratum tu es , qui eli quartana diuturna laborarunt, saepius vidi.
Quumque pylorus eique annexum duodenum Prim dicopiosis & eximiis glandulis obsideantur, accidit quandoque, ut sciretiosus tumor etiam in iis deprchendanar, qualis tumor, si aliquanto major sucrit, circa deaetrum epigali ii latus renitentia se manifestat, de ad tactum digitis comprimentibus, utut non sine dolore, cedit. Pyloium M. duodeni principium dum ambit idque angustat& sere occludit, alimentorum in ventriculo dugesta massa neutiquam ad intestina descendere inque corpus distribui potest, unde fit, ut hoc
marcore coiisumatur. Uiutius Vero alimentorum
massa ibi subsissens & acidior reddita, ventriculum ad vomitum sollicitat. Praeterea riuimodi duodeni exquisite sentientibus membranis inhaerescens tumor, distensione acerbillimum & indesnentem dolorum circa ventriculi regionem per aliquot menses concitat, cujus saevitia somnus impeditur & vires consumuntur.
Vix ulla vero in abdomine contenta pars faci- ει - .lius scirritis insectatur, quam vesicae corpus membranaceum &e : parte glandulosum, cui, praest tim circa cervicem, neque tantum externe, sed& interne: accrescunt. Ita Misceli. Nat. Curiosam. I. OD. Obs. ι86. memorant: scirrhosum tumorem exterius vestae tarn insignem adnatum suisse, ut totam pelvim impleverit. Produnt ejusmodi tumorem, praeter dolorem in pube gravati vulti, dysuria cum tenesmo, alvi dissicultas; in foeminis fluor albus sanguini permixtus Neque novum est, vesicae ostio interius tumorem scirrhosum appendi, vel interiorem ambitum orificii in magnam crassitiem eκcrescere. Haec dissicilem producit mictionem, sique incrementum casnt, pene supprimit, ut urina retenta& vesicam de ureteres sarciminis in modum cum
exquisito dolore distendat, abdominis sequatur inflatici
379쪽
inssatio & febris, quale exemplum notavimus in illustrissimo Comite de Harrach, in Carolinis mortuo. Occlusi vero orificii scirrhoso tumore' indicium est , callieteris plane negata admisso.
R Interdum etiam exterius circa iplum vesicae collum atque ejus ostium glandulola surgit cxcresecentia, quae urinae emugum de catheteris in vesicam ingressum plane impedit, unde abdomen attollitur; de quo videatur RIEDLINUS OU. a.
D pro - Quandoque scirrhois tumor non vescar cervici adhaeret, sed in prostatis consistit. Hic plerumque eX gonorrhoea male curata oritur, &non modo in urina emittenda dissicultatum parit, sed de magnitudine increscens, collum vesicae ita comprimit, ut in totum urina supprim
tur, quo casu neque remedia interua de eλterna,
urinam prolicere possunt, sed vomitus & convulsiones supervenientes, fatalem diem arcessunt. Quod vero tumor in prostatis consistat, ex eo judicandum: si gonorrhoea praecesserit, ac ad radicem penis renitentia quaedam observetur. Frequentillime enim accidit, li coitu impuro de fluxu seminis maligno, inter initia praepostera medicatione excepto, pessimum prostatas contrahere vutium, ac induratas in scirrhum dentari, qui demum stipe longe post exulceratur inque fistulamabit, partes vicinas exedentem, eoque facto,gOnorrhoea redditur inveterata ac rebellis, quae Chirurgos atque ac Medicos, i plosque pol illimum
In is, sese Por O me senterium, in cujus centro copiosae existerio. stant glandulae, geneiandis ingeniis magnitudinis tumoribus quam maxime opportunum est. Qui atrophia affiguntur, praeter abdomun inflatum, quod trubinde in pueris compicimus, obstruelas de valde tumidas in meienterio, tussantu us id Anatomicorum observationibus , delitu .centes glandulas gerunt, quae liberum iter ac transitum chyli impediendo tabem ec marcorem corpori imserunt, intcstina humoribus repleni, qui fluxuum& frequentium dejectionum caulae fiunt. Nonnunquam accidit, ut ingentis magnitudinis scimrhus, vel plures etiam, musiciaterii membranis inhaereant, quibus venter in molem attollitur, ut vel ingravidationem, vel molam, vel hydropem mentiaturi reliquas Vcro partes corporis tanta laepius absimili macies, ut ossa atque pellis videantur cuncta, qualia excitas la pallim in observationum medicarum scriptoribus leguntur. Tali in casu id tantum vitandum est Medico, ne in pro-gnosi imprudenter delinquat tuamque existima-ν tionem laedat. Disteri enim ejulinodi tumor ventris, a scirrhosa glandularum mesenterii intumescentia productus, a graviditate, magnitudine ingenti de magis magiique increscente, reliquarum partium contabescentia, de quod tumida molos non tam ad ilia de versus dorsum , quam potius ad medium abdominis sese extendat, nec non quod in praegnantibus motus insaniis vividus persenti icatur. Ab hydrope autem disinguitur, dum huic tumores pedum cxdematos cum facie plumbea Ec lurida, urina pauca dc rubicunda complicantur, aqua quoque in scrotum
descendit de in abdomine impressi digiti vestigia
relinquuntur, quae in tumidis mesenterii glandulis non conspicua sunt. Sed multo dissicilius
es, a mola, quae ab auctoribus vocatur nutrj-tionis, de quae potius excrescentia fungola utero
adnata est, hunc tumorem in foeminis disterne re, nisi quod in ejus nodi carnosis molis magnum pondus in regione pubis percipiatur, alvi re urinae fiat disti cultas ia humor peregrinus cum sanguine interdum ex poris de glandulis uteri omprimatur, quod mesenterio astedio non facile ac cidit.
Praeterea scirrhosi tumores frequentius etiam Inh patriduo illa in hypochondriis magna viscera sita, hepar & lienem, adoriuntur, quia ob singularem
venae portae fructuram, dum vasis advehentis de arteriosi munere fungitur, infarctibus, obstructionibus de eκ iis pronascentibus 1cirrhis. quam maxime sunt exposita, quibus generandis adhuc eorum struetura valculosa plurimum velificatur. In hepate si consiliit de magnam ejus PariCm o cupat, gravativus in dextro hypochondrio re cipitur dolor, saepius etiam praedurus ac renitens tulΓior eκterius coni citur ac sub collis spuriis& scrobiculo cordis tangi potest, praesertim siquis ventri incumbat. Caeteri in color se iei fi vus & luridus est, eademque cum oculis tumida , pedes quoque intumescunt, respiratio eli disificilior , de compressione ventriculi poli cibcm,
praelertim flatulentum, anxietas circa I raecordia
Quandocunque licia intumuerit, vel etiam inscirrhum abierit, in latere sinistro verius dorsum sub costis spuriis gravativus de pressorius cst dolor , qui usque ad praecordialem regionem sese extendit, cachexi a quoque in iacie conspicua, ct ructus ac flatus molestant, languet appulcntia de spiritus difficulter trahitur. Accedentibus doloribus de Brieturis, ex animi graviori assectu, vel aliis de causis, spasticis, vomitus cruciatus nigricans, vel solus, vel riusdem coloris dejectionibus
grum appellitat, hi plurimum sui estis nascitur :id quod saepius vidi in sceminis adultioribus, sanguineae complexionis, diu moerori indulgentibus, iiivmo etiam I'osi paralysin sinistri lateris, postquam Se atonia oc in rctus lienis incellit. Scim Dbviis irhum quandoque etiam ulcrum invadcre, ita ut sere totus in illum muretur, observat Onum fide constat, de de Husinodi casu vid. Myc. Nat. Curios Cent. I. Obs ι aC. Haec vcro adiunt lyn i t mala : premitur vesica dc intestinum i cetum, itincurinae ardor, stranguria, alvi cvacuatio; atque exi inius dolor fixus Et nabilis circa Iubcm dccirca lumborum regionem, vomitum, cibi fastidium de praecordiorum anxietates exsuscitat.
Sed transeamus jam ad morborum alias causas , non ita quidem obvias, misere tamen de variis modis aegros torquentes, quin ipsum lethum inserentes. Hae sunt massie ex variis pelliculis de fibris concretae solidiores, cordis de Vaserum cavitatibus praecipue maloribus inhaerentes , quae Medicis polyporum nomine Veniunt. Morbos, quibus ieie jungunt, sive acuti sive chronici sumrint . perpetuo sere immedicabiles reddunt, &diligentior cadaverum morte sublatorum an
tome nos facit certiores, vix tria cadaVera o
currere, ubi non inlusti hi hospites conspe tui sese osterant. Domicilium Vero suum maxime omnium in cordis thalamis, inque principio arteriae pulmonalis oc arteriae Aortae, rurissime in vena pulmonali habent. Obversa tur adhuc animo Serenistimi Ηolsiatiae Prin-
380쪽
cipis, anno abhinc e vivis sublati exemplum. tandem marcore & sebre conseista. Post se sti Hic quum de dolore comprimente fixo ita sinistro nem uterus magna ex Parte etiam polypis quo-- c. - . ad vasa obsessus, inventus fuit. Accidit etiam, ut serum in hydatides sive magnas vesicas concedat , quae si fuerint intra uterum ruptae, aqua ex orificio uteri exstillat, si vero exteriorem uteri substantiam obsident, humor in cavum abd minis funditur. Reserenda huc est historia, quam thoracis latere supra papillam conquereretur, cum anxietate de angustia spirandi, pulsu inaequali, cordisque palpitatione, quibus cedematosa pedum accedebat intumescentia, ego per litteras in consilium anno ante obitum adscitus, polypum adesse praedixi Se difficilem fore medicationem, quod praesagium Letio cadaveris confirmavit, VESALIUs Lib. V. de corporis humani fabrica, dum quatuor polypi, duo in dextro , unus in si- Cap. IX. de quadam muliere Augustana refert: nistro cordis ventriculo & quartus in arteria ma- se in ejus uteri cavitate serosae materiae supra gna , inventi. Sinus cerebri quando a polyposo sexaginta mensuras Augustanas reperisse, reli- concremento obsidentur, atrocillimi affligunt ca- quis viseeribus ab inundatione plane immanibus. pitis dolores, de ad hemiplexiam, quin apoplexiam, via panditur. Praeterea polypi non modo subitae mortis, ubi canalium alveos, praesertim dextro ventriculo appositorum, claudunt, sed des pulmonalibus vasis inhaerent, gravit simae & -- pe lanesiae haemoplyseos, catarrhi sussocativi, Milimatis convulsivi, nec non hydropis thoracis, caula sunt.
Siora γ- Plurimum itaque interest, ut Medicus hos occultos, insensillimos motuum vitalium hostes exploret ac detegat. In quo quidem scrutinio tenendum est e temperamentum languineum, de habitum corporis anguinioribus vasis , fibrisque mollioribus donatum, vitae genus laboris Sc m tuS expers, parciorem potum & uliam eorum ali Et MAUR. CORDAEM Comment. in Lib. I. Hirpocr. δε morb. mulieri notabilem affert historiam mulieris hydrope uteri laborantis, in cuius utero Ze reliquis corporis pinibus, plurimae vesiculae aqua citrina plenae, inventae fuerunt.
. XLVI. Nectve dubium est, quin polypi uterini causa Heminprosus sit nae siepius sint haemorrhagiae, non le- ων .cus , ac qui vasa 'Pulmonum obsident, incoercibilem haemoplysin proserunt. Quae frequenter abortiunt foeminae, sanguine redundantes , iis solenne admodum est, ut paullo ante aborium cum ingenti lumborum dolore primo sanguinem , deinde mallas cameas ovi gallinacei magnitudine , numero plures, eXcludant. Has enormis non
mentorum, quae glutinosum succum praebent fa- raro cum animi desectione sanguinis effuso s cilesque sunt ad coabulum iubeundum, liberalio- quitur, oc paulo post embryo. Perperam autem rem ulum vini acidi Sc spirituosorum , coenam hae inaessae habentur pro molis, quae nihil aliud quoque largiorem, ad generationem ingratorum sunt, quam polypolae eiusmodi a mucido st homin holpitum symbolum conferre. Proximio- gnante intra venas uterinas sanguine concreti ra vero Ac manifesta indicia, ε quibus i plorum nes, quibus ejectis , ob vasorum nimiam dissen- praesentia conjic.& dijudicari debet, huc redeunt. sonem & apertionem, largissima sanguinis effa- Polypi initium arguit comprellio pectoris & fixus fio sequi necessario debet. Id tamen interdum circa cor dolor, si vero jam incrementum cepit, accidit, ut aliquot placentulae abortivae in uteri praeter haec stequentius, vel levi de causa, recurrit cordis palpitatio, pulsus miris modis inae qualis de varius est, laepiusque notabilibus intervallis intermittit. Tum a motu corporis sortiori, vel medicamento languinem exagitante luinto, aut ab assectu animi vehementiori, dylpnoea Mincredibilis cordis anxietas urget. Polircino, li-pothymiae sequentia , sine causa evidente, vel quae a certo corporis decubitu provenit, est in signis polypi praecipuis commemoranda, quibus accedit quod languis emissias in aquam calidam, mox instar gelatinae concrescat & m filamenta alba mucilaginosa satilcat.
Nonnunquam ejusinodi camosae & membra-nosae involutae concretioncs vasa uterina opplent, de hinc varia circa uterum de mensium negotium insolita pathemata occurrunt. Notum ex pathologicis est , certam hydropis speciem, quae maxime inferiorem abdominis regionem petit , utero veluti caulie adicribi, neque male. Etenim
s libera sanguinis por ejus vasa progressio impeditur, quod promtissime sit, canalium alveis apolγposis tr aliis obstius is, non potest non fieri,
quin ingens seri copia lecedens, aut in uteri, aut in ahdominis cavitatem, descendat. Cl. PEvERUscavitate maneant, ibique auctae ac induratae varia symptomata producant, quoruIn causa m Ia a Medicis communiter dicitur & adstruitur, cujus indicia sunt, si intumescit abdomen, tumor vero magis ponderosus de durus est in vel tre, nec verius umbilicum extenditur, sed in inguine substitit, nullus se exserit motus infantis, nec VcruS, nec εalcitrativus, neque circa umbilici regionem, nec exterius percipitur, sed interius debilis & tremulus est, cui multae praecordiorum anxietates cum tensivis doloribus junguntur. Quandoque cum saevissimis partus doloribus ejuimodi molae, quae nonnisi membranacea concreta sunt, excluduntur, unde venter mox in totum subsidet.
nihilo minus saevissimorum, quin lethalium, aD os .n restsectuum causas nos convertimus, inter quas ju- - 're meritoque calculus ex materia tartarea, te
rea, mucida concretus, si infelicissime canales vel cavitates eximias de notabiles obstruat, rese tur. De renum calculo illud perquam notatu dignum est, eum, quamdiu renum incolit su stantiain, nihil molesti sensus creare, simul ac vero incipit δ sede sua moYeri Se ureterem in- in Hist. Anat. p. i. foeminam tumore hydro- gredi, tunc protinus incredibilis se primo in tu inpico demortuam dissecuit, ubi uteri vasa copiosis - - α molis cameis intus oblessa invenit. Ante aliquot annos foemina generosa Berotini peculiari laboravit inuehu: per aliquot nempe mentes CX utero limpidi ii ima aqua, quae intra viginti quatuor horas intcrdum libram aequabat, stillavit, aegrabis, postea in lateribus circa ilia, secundum terum ductum se exierit dolor, quum ordinario
sere nausea, Vomitus, inama anxietas , exue
morum se gus, stupor partis aflectae, ardor uri nae , calor praeternaturalis, alvus confresa, clari tractio testiculi cu vigilia, comitantur. Quand que