장음표시 사용
441쪽
De certis imminentis in morbis periculi &c. 39t
diarrhoea, excretionibus culaneis & abscessibus discet sille. Sopores profundos, vertiginem, men iis turbationem, nec non a Illimata convulsua, accedente doloro podagrico, vel crumpente haemorrhoidum fluxu, judicatos fuisse ac penitus sublatos , llapius vidi. Hydropem anas arcam, oborta spontanea diarrhoea, FORE Us lib. xob 3 i.& largillima narium haemorritagia HILDAN Us Cem. I. Obs FO. sine medicamentis subsedisse aeeVanui sse, testantur. Et quae plura hanc in rem facientia, in superioribus jam eae. VIII. O IX. nec non antecedente M. M XII. 1parsim inserui
experientiae sint consentanea. Recentiorum auistem quampluriini vix alia incedunt via, & simulac artem salutarem opificii instar addidicerunt, ad ejus exercitium, minus instructi iis subsidiis quae rationalem essiciunt Medicum , properant, aut statim inter initia morbi praecipitanter nimis, antequam certas notas habere pollunt, judicium interponunt, eaque propter non possimi non in prognosi formanda graviter delinquere & salii , ut tanquam moribundum deserant, qui possea convalescit, aut vicissim vel juramento, ut novi, fidem iaciant, convaliturum, qui elapsis viκ alia quot horis, occumbit.
De certis imminentis in morbis p riculi
Uamvis non negandum si, nobilem illam
Messaria. de morborum decursu dc maxime even; uperi te judicandi scientiam, non directe ad finem artis obtinendum pertinere : nullum tamen dubium est, quin eadem utilis admodum Sc scitu necesskria sit, & quam maxime ad evincendam certam artis nostrae rationem ipsiusque Mesici existimationem servandam conserat. Nam praeclare pro more suo HlPPOCRATi S,artis prognos i - facile princeps , statim in limine praenot onum tradidit Medicum prεnotronem adhibere optimamessio mihi videtur. Praenostens enim o praedicens apud aegrotos , ter praesentia, ct praeterita , o sutura , ct quae ipse aegroti delinquunt exponens , fi dem utique fecerit, qnod agrotorum res maris cognoscat; quare audebunt homines seipsis M. dico committer . Idem lib. praedict. Sect. m. inculcat, iii praedictionibus inqisiens, M. Hei illitis prole m-- mores esse debent, quod si eui successerit oraedictio, is apud aegrotum intelligentia praeditum a mirationi fuerit; si vero quis aberro rit, stupra Loe. Ouod odio habetur, fori lie etiam infanire viE
Ar - Dolendum modo, excellentem hane & divuis Iritin miri sere in inorbis praelagicndi scientiam, iam arduam, tam insidam, incertam & dubiam deprehendi , ut non immeri: a judicium de ii orbo-ε rum eventu ex vero sormandum sit in diffieilli, mis, de Medici etiam periti saepisthine in hoc de-
' linquant. Nam quia Veteres non cκ integris morbortim historiis, sed paucis duntaxat circuin fiantiis,regulas prognosticas desumserunt; neutiquam certe mirum est, parum certi iisdem inesse ae easdem stepius experientiae non respondere. Αccedit, quod, quum primi medicinae auctores, ne que vitae, neque morborum aut mortis, an quo posita sit, naturam Sc rationem intellexerint, structurae quoque corporis humani atque ex ea pendentium motuum plane ignari fuerint, ex observationibus etiam plenis veras caulas & notas suturi in morbi eventus, conveniente & rationali modo elicere haud potuerint, sed potius etiam hanc artis nostrae pariem empirice tantum coluerint , eaque propter lymptomata, sub quibus aliquoties aegros mortuos observarant, pro senesis illico declararint, quum tamen eadem pro diversitate corporum, morborum , regionum , morbi etiam temporum, mirifice varient, ut hinc derivata prognostica Praecepta rarius veritati Moeca quo magas cli Incalis oe ardua haec prael, ric co 'giendi ars est, eo magis laborandum Medico, quo eandem addiscat de potii simum ceria ratione Arnii de experientiae subnixa imminentis in morbis signa, acquirat, de quo etiam non est quod desperemus. Nam illud negari nullo modo potest, omnes eventus , sive ad salutein, sive interitum rescrendi sint, a certis, adaequatis dc proporti natis causis proficisci, nec sine his contingere
posIe. Quod si itaque caulas, cur aeger neccialario ex morbo mori debeat, quis probe noicat nullum sane est dubium, quin eκ carum praesentia suturum interitum conjicere pollit atque praedicere. Vicissim quando artifex exacte callet, quo modo, quo tempore, quibus viis aut excretionibus morbus solvatur de aeger ad sanitat in traducatur: ex his utique confidenter & cum certa ratione de lalute sutura judicium promere poterit. Proinde quum in superioribus, & maxime distisin capi:e qu Ario, genealogiam caularum, quae sa- ratis nitatem immediate pervcrtunt, proxime anteceiiciatibus eae, quae de cognoscenda morborum ex variis signis iciliatione, scitu necessaria, lolide Se rationali modo oXpos erimus : expedita
jam via est , ad eruenda ac silenda suturi in morbis vitae discriminis signa atque indicia, quibus tuto in edendo praesagio itin :i queat artit . . IV.
Quod igitur ad morbos acuta , sive febres , Des trio attinet, ex antecedentibus ut notum supponimus, Iin quavis harum duplicem obvium esse motum, s.b unprobe invicem d scernendum, alterum summe pumiciatum ex vere morbolum spasticum, qui a circum rentia ad centrum tendit, alterum salu- tarem, post spasinum a centro ad circumferentiam diruoum, cujus Mnc ficio exitiales iIlae sj,asticae partium stricturae laxantur, inflammatoriae states di lcutiuntur Se tubuli excreetorii, stricti antea dc . clausi , felicii sitne adaperiuntur. Iam quicunque binorum horum sibi oppositorum m tuum genium , potentiam , effectus & i uiuas eorum actiones Sc relationes penitius novit: is utique magna cum ratione ee prudentia in Omnibus agere, pericula prudenter praegicere Se faustos eventus quam optime praenunciare poterit. Nam si infesti spatat ac inde dependentes in- in generasi ammationes, congestiones ac stases sanguinis, a motu calido resistutorio sobrili, certo interposito tempore, non digeruntur ac discutiuntur ,
sed firmius yersistunt, in proclivi est judicare et
demum succubituram naturam, putredinem insequuturam ipsamque mortem certo suturam ; id quod eo magis metuendum, quando spasticinstricturae circa, dies criticos, corpore a morbo
jam debili reddito , non conquiescunt, sed potius
442쪽
. V. 'Ut autem lethiseri spasinorum essectus eo clarius innotescant, breviter strictimque indicia eraponemus haud sallacia, e quibus de illorum pra sentia ac vehemdntiae gradu conjiciendum. Tenendum igitur: exitiales has spasinodicas stricturas, non unam, sed plures in corpore, cum majori, vel minori discrimine, adoriri partes, eaque propter prout partes variant, Variis quoque dignosci signis. Nimirum quando rigor cum frigore circa morbi vigorem Oblematur, vel saepius recurrit, si corpus non aequaliter molle, ted durum, calidum te alperum eis, si exanthemata retrocedunt, vel tantisper abiconduntur, exteriora horrent & frigent, sonticuli quoque vel Ulcera antea manantia siccantur; nihil boni portendunt, sed suininum mortis periculum minantur, quia propter spasmos in superficie corporis, sanguinis de humorum motus ad intCriora coactus, pessimas instammatorias congestiones iacile sulcitat, & impedit, quo minus morbida materia perspiratione corpore possit expelli. Pergunt quoque in acutis spalmi plerumque ad ovrrctoriorum emissaria, urinarios nempe tubtilos de ani ostium, ut urina tenuis aquosa reddatur &alvus plane dura, tenta ει occlusa sit. In quibusdam etiam, ob urgentem reciprocam stricturam , stequens metendi oe desidendi adesi stimulus.
spastic ae contractioncs inceriores ac nobiliores , quae motibus vitalibus vacatu salios , infestant. Nam puniis sarVUS, contractus, culer cic durus , irem inaequalis oc linei mim ns non aliunde, quam a spastica de convulsua si ictura nervorum, qui cordis fibris M tunicis aricii. .rum implantantur,
proficit citur, & lcmper in statu morbi plurimum periculi portendit. Ejusdem nota talpiratio crChra, anxia dedissicilis est, ubi in critica tempora incidit; quandoquidem sicut sapienti HIPPOCRA- sis ectato tu prognosticis, sicile spirare magni momenti est ad salutem in omnibus morbis, ita crebrior & aegra spiratio in acutis, minus fauni semper est ominis. Nervis praecordialibus spas mo affectis, suminae inperat anxietatcs, inquietudo corporisquc jactatio, ac aegri crebrius lectum H ,hre; stumque mutant. Vesophagi de ventricitat mein-
mendi adest conatus, potus regurgitat, non infrequenter c faucibus limpidum serum stillat, ii glutitici difficulter perficitur ac inexhausta suis, 'cum oris &. linguae ariditate amisit, quibus rapto in consensum simul duodeno, flavus corporis, maximeque iaciei, color jungitur. I. vII. . .
nibus floccos legit fimbriasque diducit, vel in vicino pariete, si qua minuta eminent, carpit, qui bus si demum tendinum subsultus accedunt, hora adest decretoria.
Quamvis autem plurimi ex acutis morbis eX Sieisa P inflammatione interna primam trahant Originem , m Idaque propter periculo non careant; saepissime tamen in ipso vigore morbi novae super eniunt, vel in ventriculo, vel cerebri membranis inflammationes, quae nunquam non gravissimi sunt distriminis ac mortis praenunciae. Atque hae in- . . flammationes, sive alterutra earundem, sive ambae simul adsint, non modo in malignis, Pete chialibus, contagio infestis & castrensibus febribus, sed & in aliis aeutis, syn his, ardentibus, purpuraceis, variolis de morbillis, circa septimum,
nonum vel undecimum diem accedentCS,aegrum
certissime perimunt. Et stomachi quidUm in ... . flammati signa sunt, quando intensus aestus de ' Vardoris exquisiti sensus, cum acuto circa praecorridia dolore urget, & circumscripta ibi regio tactu durior percipitur, extrema algescunt, lumma anxietas & inquietudo amigit, sique omne,quicquid vel medicamenti, vel potus assumtum, aut
protinus vomitu rejicitur,aut retentum maximam creat molesilain ipsamque anXietatem adauget.
Quandoque tam late inflammatio serpit, ut peroesophagum ad ipsas fauces propagetur, quae in de Erdentibus dolorificis pustulis obsidentur &viscido corrupto muco jugiter obducuntur, caeq. io mortis praelagium petendum. Periculosior ΘΖΘλει aliae, licet saepius ipsi jungatur, est illa moriem membra-
brevi an ecedens membranarum cerebri insta
matio, Graecis phrentiis dicta, quae plerumque alliduam de pertinacem vigiliam impensumque
capitis dolorem excipit. Hanc suturam rigor, urinae copiosae ac tenues, aurium tinnitus, sortis pullario in capitis interioribus & paucae stillantes e naribus sanguinis guttae nunciant: praesentem autem produnt oculi rubicundi, lcintillantes detoriri, mentis alienatio, serim inconditus, male coharens, lacrymarum involuntarius sepe effu-xus , dentium stridor cum abolita humidi apparentia, quae si convulsionibus demum stipantur, mortis serunt significationein. . .
I. IX. Atqui haec sunt praecipua pathemata & fgna, Mia edis
quae vitam in diserimen adduci in acutis testan- ων' tur, Obvia maxime in iis, qui temperamento cholerici, sataguinei vel sanguineo- cholerici, aetate .
juvenes & viri, exquisitiori sensu praediti ad iram proclives , habitu corporis macilenti & qui sbi-rituosis nimium indulserunt. Secus vero evenit in his, qui succulenti de sipongiosi sunt corporis,phlagmatici, ac vires vel per morbos, inediam
aut diuturnam moestitiam, Vel enormes sangui- - .1- - - Ubi vero atrocia spasmi latius diffunditur ac nis profusiones perdiderunt. Nam hi non iam D n mo universum nervosum genus graviter concutit at- s. Acon que convellit, ad ultima jam ventum esIe indicio sunt nares acuminatae , tempora colla pla, aures frigidae & languidae, oculi concaui, cutis circa frontem dura ac tenta, color sulcus aut. Perpallidus , quibus sicles Hippocratica , certus mortis nuncius, describitur. Huc quoque res enda ne vorum distensio, quae Icinper in acutis terroris& periculi plena, juxta Aph. 6. Sect. IV. ac pΩ-tillanum cognoscitur, quando aeger lupinus. cubat, genua contrahit, pronus subinde ad pedes
per vehementes spasmos & gravia dolorisca pDthemata jugulantur, quam Potius ex motui mimbecillitate atque desectu partiumque atonia mortem oppetunt, & ad sagnationes ac stases sanguinis atque humorum statim in principio in putridam corruptionem inclinant. Et licet sic dispositi aegri non sine ventriculi & cerebri membranarum inflammatione I ereant : hac tana en non
tam gravibus spasmis eu symi cimatibus stipatur, sed sub mitiori intuitu in corruptionem concedit. Hinc quia morbus plerumque lenioribus incedit titit, brachia de pedes nudos exporrigit Ec inqui symptomatibus, saepius Medicis imponit, ut inius jactitat, ungues ac digitos Pallidos habet,in Prauagio serendo taliantur, quum tamen ob oc
443쪽
De certis imminentis in morbis periculi &C. 393
cultam perniciem eo difficilioris sit judicii eoque
majorem foveat malignitatem. Cognoscuntur autem maligni ejusinodi morbi his indiciis : cum levi frigore de horrore accedunt, vires statim mirum prostratae sunt, pulsus languidus de frequens simulque contractus micat, in situ ere nofacile animo deficiunt aegri, somnus nullus, perpetua tamen ad eum adest inclinatio, de si obrepit, major virium postea percipitur languor &mens ipsa emovetur, decumbentes de nullo dolore, siti, vel magna molestia conqueruntur, inquieti tamen sunt Se sele jactitant, sique demum extrema algescunt ac pullus deficere incipit, nec in carpo amplius percipitur, lethalis imminet catastrophe.
Transilui Quumque porro omnis inflammatio demum inrum in necrosin sive sphaceiosam putredinem transirenhat tam soleat: nolcenda quoque sunt signa, quae iactum anaana. hoc esse subindicant. Ac tum quidem internus frigoris percipitur sentiis, dolor aculus antea &acerbus, circa caput vel inseriores paries, subito conquiescit, metis delira quodammodo ad se redit, virium vero desectus increscit , pulsus penitus deficit, vel valde inaequalis, angustus di intermittens est, alvus siridia laxatur vel praeter. Voluntatem sertur, vultus scedus ac pallens comparet , tempora, cervix de pectus gelido sudore madent, extrema corporis frigescunt, b arbor g- mi ac sonitus in ventre exaudiuntur & liquida immissa sonitum quando deicendunt emittunt,ati menas H in einem hobbin Mops felen. Quae omnia si praesto sunt, mortem adesse manifesto produnt, eo quod ob si liacolum vires sumentem, partium atonia de virium lapsus adeo increscit,
ut omnis in corpore motus, 3c cum eo vita, exspirent. XI. In purpura Sunt Vero adlauc alii affectus, qui & inflamina, matione. & atrocioribus spathais perimunt, in quibus non minus instans vitae dilcrinacia ex o
viis phaenomenis conjici potest. Nimirum subris
cum purpura alba, quae lymphae'valde Vappescentis de corruptae soboles est, si in fine associ tur aliis acutis febribus, item variolis, morbillis , . vel etiam in puerperio post lochia suppressa accedit, nunquam periculi expers est, ac uiplurimum per inflammationem interiorum partium, praesertim ventriculi & intestinorum, necat. Funestum autem suggerit indicium, si aestum prae-
. cordiorum summamque anxietatem internus frigoris sensus, cum pulsu parvo, debili Ec inaequali excipit, purpura disparet, animi desee io, mens ariolis turbata de spiratio difficilis adsunt. Eundem incensum reserendae variolae, quae ubi statim primis diebus cum gravi dolore lumborum & delirio ingruunt & prannature secundo mox die
exanthemata, in cute alpera instar purpurae cum
maculis, comparent, ac die quinto di sexto, post plenam eruptionem pullus non sedatior fit, ted celer micat totumque corpus pussulis obstum est, raro quenquam in juvenili aetate evasisse scio. Neque minus periculi metuendum, ubi circanonum diein gravi lsimus ex suppurati e dolor
accedit, qui saepissime omnia, quae salutis spem
ostendere videmur, pervertit atque immutat. Hic enim ardente sua vehementia, universum genus nervorum spalmis alliciens, sumanas paritanxietates, corporis jactationem, pustularum tu,sdentiam, donec respiratio dissicilis, mentis turbatio, convulsio, pullus languidus de parvus supervenientes, brevi vitam eripiant.
Quicunque a veneno vel validissimo emetico aut purgante sumto moriuntur, hos identidem e triae inflammatio sphaceloia, teste anatome Practica , e medio tollit. Mortis autem praesagium serunt ardores interni & lumina: anxictates, pulsus valde parvus & inaequalis, vel plane deficiens, cum sudore frigido, delirio ec convulsione, quam, a pharmaco purgante concitatam ipse ΗlPPOCRATEs Sect. VII. apb.as. Se passura alibi, mortiseram pronunciat. Qui eκ dolore a calculo de- douis ea, cedunt, in his plerumque inflammatio lethalis cαι. Ventriculi & meningum lupervenit. Quod si enim Vomitum Se acutiminum dolorem febris sequitur, cum magna anxietate & sui veheinelite, postea singultus Sc delirium cum extremorum frigore accedit, aeger non diu amplius erit Ibpet-sses. Illud vero atrocissinaum dolorum in inte- mlite. Hostinis genus, quod colicae convulsivae nomine n
tum, saepius quoque perimit, dum intestimum tectum ob exquisitissimum saepe ex stagnante cruore doloris sensum, & inflammatione cie sphacelo afficitur, sub quo ex putrescente intestino steti-diisima prodeunt excrementa, pulsus frequens& debilis, cum summo virium lapsu, sequitur, di sphaceiosa corruptio quandoque ad extremas partes ipsumque scrotum se Fit, ut obrepunte animi tandem desectione, mors ipsa succedat.
In passione iliaca, ubi acutissimi infestant do- pas ιlores, cum contumaci alvi constipatione cic vo- εώ .mitu assiduo etiam male olente, accedente singultu, delirio, gelido sudore, extremorum stigmre nervorumque distensone, curios adesse momtis prodromos conscivium, observante id dudum ΗIpPOCRATE Sin. VII. aph. IO. sic perhibenter ab ileo vomitus, gultus, convulso aut denritim, malum. Cholericus morbus quando 1tipatur im- c si inpensiori dolore Se torsionibus, tam luperius, quam inserius, magno impetu humores, praesertim virides, eliduutur, sitis viX extinguibilis urget, iacius flavescit vel pallescit Ela pulsus parvusia conci ius deprehenditur,in ancipiti aegrum versari significant. Ubi vero arteriarum motus sensim graciles it ac plane deficit, crura contrahuntur, sudor frigidus prodit animoque linquuntur aegri, inflammationem in sphacetum jam con-
celsisse indicia confirmant. Dysenteria quoque Θιeteri. si languentem adhuc a priori morbo corripit, raro servatur aeger, quia iacilis tunc ad putridairi corruptionem aditus , quam praesentem torminum acutissimorum subita remissio , exteriorum refrigeratio cum summa vIrium jactura indicant, suturam autem, singultus, cardialgia , praecordiorum aestus atque anxietas, pernicialis in vem triculo inflammationis signa nunciam.
Accedunt signa, quae suffocationem ipsusque Stra
mortis periculum ruinantur de antecedunt, conl- i'so
picua in iis, qui gravibus sceloris morbis, angina, Peripneumonia, empFemate, catarrho su flocativo, inhinate convulsivo , thoracis hydrope detinentur ac tandem pereunt. Nam omnes hi assecuis non modo liberum aeris in pulmones
ingrestum & ex iis egressum intercipiunt, sed &sanguinis per pulmonum vasa, ex uno in alterum cordis ventriculum, iussaminant de tollunt, ac sic jugulant. Angina quidem, quae mUsculos /n ono laryngis internos occupat, ela Gnecis cynanche cAe et dicitur, ubi neque in cervice, neque in faucibus,
444쪽
quicquam vel tumoris, vel rub his, conspicitur, exquisitissimus tamen dolor ac vehemens febris affligunt, citissitne per suffocationem necat. Ac tum quidem, ut verbis utar LΟΜΜIl obstem vat. medicinat. Iι b. II. oculi vertuntur & rubent& veluti iis qui strangulantur prominent,vox impedita nihil significat & qualis catulorum est tenuis editur, os apertum hiat frigidi aeris cupidum, ex eoque spumans saliva movetur, lingua eκ seritur, potui datus liquor per nares remeat, ipse aeger totus inquietus est, crcbro e cubili exsilit, tandem vero strangulatu atque syncope oppressus perit. Ita etiam prae secatione occidit peripne monia, in qua si nihil plane exscreatur, sed anxia adest spirandi dissicultas & magna angustia, inquietudo, sputum intus in pectore strepit, pulsus inaequalis Se intermittens serit, alvus infirmis jam viribus sponte sertur, quod streana operole ejicitur spumosum, modo naVum, modo cruentum est, continua sinul urget vigilia, phrenitis jungitur, aegri cupiditIime frigidam auram captant, proni & erecti cubant de reclinati praes cari videntur, quinio, vel ad summum septimo die, certo jugulantur.
Qui asthmate se dicto convulsuo, identidem suffocatione rereunt. Naicitur enim hoc malum plerumque ex hydrope thoracis, dum ruptis livdat idibus, humor effusus pulmonum impedit liberam expansionem, ut nec aer ingredi, nec sanguis per eos curtum conficere queat. Oritur quoque ubi interior bronchiorumι tunica, multis & magnis glandulis obsta, ita angustatur, ut nec spiritum in pulmonibus elidi, nec iam Vum recipi patiatur. Quandoque convulsivus quidam spasmus tam sor: iter bronchia concutit atque coarctat, ut aegri strangulatione mile re intereant. Hinc in omnibus hisce afflictionibus summa anxietas tu inquies cum tremula lpirati ne, pulsus inordinatus & inaequalis, nec non sibilus ac strepitus in pectore t rasto sunt, agri crebrius locum situmque mutant de nihil nisi spumosi aut cruenti quippiam extunditur, tandemque inalgescentibus corporis extremis, syncope& suffocatione opprimuntur.
Idem contingit in catarrho se dicto suffocati-Vo, qui maxime senes, imbecillos atque insantes perimit, ac plerumque paralysi nervorumpneumonicorum ortum debet. Trahitur in hoe pariter sumira cum dissicultate & anxictate spiritus, & quia bronchiis, secedonte a sanguine humore viscido scrosis, repletis, nihil tamen sputi Dicitur, aer adinissus il repi:um & ronchum in fistulis edit , donec praecluto ponitus aEre aeger suffocetur. Quod antequam evenit, pulsus aliquot saepe ante horis intermittit,sensim gracilescit
penitusque intercidit, nonnunquam etiam mentis turbatio cum exiremorum strigore supervenit.
Pari quoque ratione phthisici, si ob virium plenarium lapsum humor purulentus, copiosus, inexesa ampla cavitatu roconditus, non eliditur,
sed exspuitio cessat, Haecluso spiramento, exspirant, ita tamen, ut Periculum & mnestus eventus diu ante colligi possit, quando totum corpus tabe conlumitur, allidua liectica febris urget, g nae rubent, alvus nimis fluit, ungues pallent, pedes intumescunt, oculi concavi oc nares acuminatae Vi Ment.
Eκ morbis autem chronicis eminent maxi- In morsis me hydrops , scorbutus, cacheXia, marat mus ,
hectica & tabes, quorum periculum 6c futurus riori VClethalis exitus pariter certis quibusdam signis potest dignosci. Scilicet qui iisdem decumbunt,
lento gradu ad mortem procedunt, propter successive increscentem & latius serpentem viscerum ex humorum stagnatione & extravasatione cor ruptionem , quae, quoniam nulla arte arceri aut persanari potest, certo moriem ingenerat. Indicia vero viscerum in inferiori ventre corruptorum adeoque sequuturi interitus sunt, appetitus penitus prostratus, cum fastidio etiam eorum alimentorum , quibus sani mirum delectati fuerunt. Deinde lenta febris si incrementa sumit & pulsus etiam mane post somnum celer est, nunquam non internam corruptionem produnt. Denique lummus virium cum respiratione dii scili lapsus, somnus valde laboriosus & plus debilitans, quam reficiens, in poeninis sunt. Haec enim si diutius ά-fligunt nullisque remediis mitelcunt, certo mortem praelagiunt, maxime si corpora sunt senilia, Vel Ex morbo praecedente chronicis ejusmodi pissionibus implicita.
Quod speciatim ad hydropem attinet, si is Spectara post alitima diuturnum corditquc palpitationem, vel cx induratione hepatis post quartanam sequitur, aegrum non sacile servari posse, contadenter pronunciandum, sique urina pauca, turbida oc rusa redditur, omen est admodum periculosum, &. simul ac superiora contabescunt iaci s-que flaveicit, mortem, aliquot menses antequam
accedit, haud dubie pranagire licet, quae etiam certissime, sebre aucta & respiratione difficiliori reddita, si quitur. Pariter his, qui saepius , ω
maxime post motum corporis de animi veheme liorem, gravem ac contumacem cordis palpitationem sentiunt, ac postea asthma convulsivum,
harmutysin, aut hydropem incurrunt, diu mortiferum dii eri non praedici potest. Nam horum omnium causa polysoca in cordis vasis concretio . est, quae nulla ope iubmovenda, tandemque concursantibus aliis causis, suilestum ingenerat morbum, cujus periculum eo certius & gravius, sis mito ix sine manifesta causa saepe anima deficit, quod tertili imalia reddit polypi suspicioneni, qui repentinam mortem inferre lolet, confirmante id jam Hippo CRATE, Sect. I l. aph. qi. qui iis sepe multumque me eausa animo linquitur, is subito mori mnsuevit.
In cachexia quando totum corpus intumescit Cachola
ac pallidum fit, ciborum fastidium adest & crebrior malo olens vomitus urget, per alvum pauca seruntur, urina cnida & pauca secedit, spiritus dissiculter trahitur, & e corpore adversiis odor spirat, acdedente I os .remo pulsu frequenti, mortem aliquot mensibus ante pranunciare licebit , quae eo certius inlequitur , quo a Vrotans majora in victu nimioque potu errata adtiisit, vel diuturna animi moestitia satigatus suit. Ηc- par amplissimum illud abdominis viscus, ubi mo tisera corruptio occupat, lassidium cibi adest, maximoque carnium natisca, frequens ta multa urit sitis, febris urget, vires prosternuntur, singultus quai sat Ribincte diaphragma. vomitu qU que excutitur serii vel flava bilis,lplumque corpus rube penitus sensim macrescit, de sisphiune certe
445쪽
De certis imminentis in morbis periculi &c.
in pathematibus desurustis, jecur si aculosum
plane nigrum sectione deprehendi. Pariter ven. σstoma- triculi εκ ulceratio longum & lethalem adducitrariori . niomuin, dc cognoscitur, quum summa anxietas de vomitus cibum assumtum excipit, quae oblata acri salina aut spirituosa medicina augescunt, corpus interim contabescit, pulsus celer jugiter vibrat, extrema rigent de quandoque horrent , sonticuli siccescunt de ad cicatricem ducuntur, somnus accisus est de laboriosus. Et his feralibus qui detinentur pallionibus, turlio vel quarto plerumque post mense exfrirant, ac diu
ante mortis signa circumserunt.
Cancro exulcerato nemo iacile servatur, propter luminam orruptionem, quam sanie, nigra,
tenuis, odore abominabilis prodit, dc lenta lebris cum virium defeetu, tomno anxio, Lboriolo vel nullo comitatur, donec ultimo animi desedito de mors sequatur. Porio accidit ineterdum, ut inflammationes in exterioribus rarit bus consistentos, cujus generis sunt erylis ara, podagra dc chiragra, retrocedant ad interiora de cito vitam eripiant, non alia ratione, quam in-fammatione cie sphacelatione veniri ili, aut intestinorum. Majus diicrimen es, si in rosio carbunculi vel bubones interiora repcism cs dilja-
. His in renis Vel non rite prodeunt. Huc enim si con-L, tigerit, horrore aeger concutitur, sui Tma an λictate de inquietudine affigitur, aetius cum C, re-riorum refrigeratione regioni ventriculi Di; idet, ad vomendum cst conatus, vel etiam singuli saccodit, donec ultimo lub mentis turbatione cie syncope, agor animetur. Qui cx nimia sanguinis prosi sonu, ut infelici abortu, harmophyli, vomitu cruciato, vel morbo nigro Hippocratis, aut gravi haemorrhagia iii subribus obeunt, ex animi quidem desecitionc oc lyncoc rureunt, notabile tamen est, quo i Plerumque Vchcmcnssitis, inclinatio ad vomitum Pulius cum dubilitate frequentia, nec non artuum dii ensio, praecedani , indicio, sanguinem in partibus intcrioribus, ventriculo de capite Lbsistentum, quoidam adhuc movere spatinos.
Supersunt fgna mali ominis in partu ac puem perio, quihus plures sceminae discedunt. Nimirum quando mulieres vel ob incongruum scelus, Praesertim grandioris, situm, continuis spatinis, doloribus ac laboribus per aliquot dies alsditis, junctis simul ardoribus iniemis vehementissimis, quos pultuum celeritas arguat, defatigatae sunt, accidit saepius, ut parturientes, vel partu brevi desuneiae, dejectis repente viribus, in sorte animi deliquium , vel allectum a poplexiae similem incidant, nullaque arte vel ope vires de vitam reci rure postini. Hic autem afluctus, ubi aliquot horas perdurat, nec penetrantistima medicina, qualis est spiritus salis ammoniaci cum calce viva
paratus Sc oleo rutae essentificatus, naribus intria-sa, anima revocari potest, lethi signum est. Si
facies sub syncoptica hac assectione colorata manet, sanguinem eκ vehementioribus 1pasinis impetuose ad cerebrum coaelum, hoc, alpoplectico per omnia simile malum , produxisse subindicat, ac plerumque post obitum ex ore dc naribus f rum sanguineum scelidum effluit. Salius etiam evenit, ut scutus, exspirante sub partu matre, post mortem demum, ob relaxatas tum vias de interiorem sermentativum motum, soras ex utero mortuus pariter propellatur.
Quae in puerperio decedunt foeminae, utplu- Puerperiti, rimum ex retento impuro sanguine, qui unixo partu ere utero salutariter Per aliquot dies manare sdiet, graves primum patiuntur dolores, quos,
s non excipit effusio lochialis sanguinis, sed siu-Nus magis obstipatur , ureri plerumque infammatio de febris valde exitiosa sequi uir. Testatum facit febrilem hunc morbum incendium ab inserioribus locis usque ad cordis regionem V urgens, cui si magna tinxietas, virium prostratio, inqui ludo de omnis appetitus dejectio junguntur, posita sensus internus frigoris cum horrore acccciit, pulsus frequens, parvus de dcbilis micat, visus quoque obscurari incipit, mortem ox sphacelo instare, liaud dubia est fgnificatio. Plurirna cκ puerperis integra mente obire solent, ce licet
haec anica turbata suurit, paucis tamen ante Ino
tem horis iaepe ad te redit, ut impuritiores rem penitus in vado esse sibi persuadeant, pulsus ta-nacia moribundus proλimi intcaitus stimi r cortus est index. Alia Phaenomena praesto sunt in Pueri cris, quae ob nimium languinis post pat- tum de in puerperio profluvium , sc unt , quip- pu tunc lentus cum Ipultu si equonti G dcbili calor assiduo urget, ncque criam mane pol e somnum sed tur, iuncia Praeterea cli mar C eritia viriumque Plenuria dojectio, de circa Oxitum puer- pcrii, hoc est lexta post hebdomade, cyncoitica. Plcrumque mors succedit.
Denique morbi, quibus insanies decedunt, Artis utplurii uim spasmodici sun t de convulsivi, in- flamir et ioncm de sphaceium , proeliori ina ventriculi, intcstinorum, aut capitis, inducentos. Intencriori enim aetate, ob dolores ex dentitione de
abdo in is ex lacte corrupto tormina acutiora,
s cilis i. . cpilepsiam de convulsionem, subres quo-qDe de alitimata est lapsus. Quod si v cro eri-lepticus paro Xysinus unus alterum crebro come- qu tur, de alvus antea sortiter clausia, sponete iam dimittit cxcremcnta, mirum sociida de nigra, vox limul clangola sit ac singulruola, totum tuo corpus ardet, haud dubie augurandum, in hinere funestuin finem.
Ηa e itaque sunt potiora dc certiora signa, quae Iis o memin varii generis morbosis amictionibus periculum, aeri ρrornosi
aut plano interitum nunciant et ita tamen comia
parata, ut in applicatione eorundum ad progno- sin, magnum judicium, curata distinctio omniumquo circumstantiarum pensitatio accedere di beat; cuo eventus formato eb: iis judicio re pondest. Et primo quidem ibi licitu distinguun- pathomo ad . it.: .i Fata emata, in morbis ipalinodicis chro- c--rito Dici, obvia, ab iis, qOae in acuris comparent.
Nam saepit Sime in hypochondriacis & hystericis
ejusmodi truculenta occurrunt lymptomata, quae in acutis icthalem essecium minantur, in illis
vero minus periculi alunt. Et quid frequentius csi quain quod hypochondriaco de hyserico
malo laborantes sub paroxysinis maλimas anxietatcs, i pirandi anguilias, curii extremorum sei-ROrC dc urina aquola, pullii existunte debili &pus Vis, patiantur, quin plane Vehemens animi deliquium periuntiscant, quae tamen omnia brevi remittunt, exspirant de sine periculo transeunt.
Deinde probe discernenda sunt moriborum tem- Tempora rota. Nani ux omnibus, quae modo attulimus in ' 'cliciis
446쪽
diciis senestis, si quaedam, vel etiam plura sub
initio & primis morbi diebus apparuerint, pra cipitanter nimis ageret, qui statim mortem instare exinde judicaret. Alia vero ratio est, quando viribus nimio calore, vigilia assidua, inap tentia, anxietate, dolore, per plures dies insc- sanie , fractis & exhaustis , funesti ejusi nodispasmi & ab iis oriunda symptomata prodeunt, maκimeque iis temporibus, quibus morbus alias salutariter solvi selet. Inprimis etiam primus impetus & vehementia morbi invadentis curate expendenda; quae, si stati in in principio vires dejicit, pullii valde stequenter seriente, nil boni pomtendit, sed potius imbecillitatem serendo morbo imparem, succorum impuritatem Sc ad corruin tionem proclivitatem, luculenter arguit.
c. M. Porro eXquista etiam semper habenda est ratatio corporum quae aegrotant, & maxime perquia rendum : utrum ex imbecillibus, an robustis sint λeo quod illa nunquam non in morbis magis, quam quae robustioris & validioris sunt constitutionis, periclitantur, ac potissmum taciti negotio ex doloribus vel inflammationibus sphaceto corripiuntur morti sero. Imbecillibus Vero, ratione aetatis senes & insantes, ratione corporis structurae qui repleti multisque & exilibus vasis in D tructi sunt, annumerumus, neque minus eos, qui, parentibus debilibus ac morbosis procreati ILnt, item, qui praecedente diuturno inorbo, vel immodicis sanguinis profusionibus ac diuturna inedia, aut impenso animi afizetu, moestitia, cura degraviori meditatione, vires attriverunt ac con-s uinserunt. Eundem quoque in centum rescrcndae puerperae & qui ex vitio diaetae aut vitae regiminis , nec non excretionibus suppressis, ingentem impurorum succorum copiam sibi contra
Ea ea . . Neque tandem omittendum , quod in signorum consideratione,studiose semper attendendumst artifici : num a causis quibusdam extornis nocentibus, per iram , terrorem , corporis restigerationem, aut cibum inlalubrem , vel pharmacum vehemens & virulentae indolis, atrocia
jam conspicua suscitata snt symptomata λ Quae quidem in morbis per se periculosis corporibusque
infirmis, in viis discrimen aegros adducere, vel ipsam mortem accelerare possunt; in morbo vero, minus ancipiti & corpore valenae, non adeo extimescenda.
De causis mortem in morbis gignentibus.
I. I. Mortis Uum princeps ac praecipuus salutari ani o praefixus sit 1copus, ut in curandis morbis p 6 quibus ad interitum facilis de ordinarius sere est
transitus,corpus a morte modis defendat omnibus, idque Medi us cum certa firma & sundata ratione sacere debeat: necesse utique est, quo proximas M adaequatas mortis caulas Se quomodo caedem in Sc Ex morbis gignantur , medentum quilibet studiose lcrutetur atque pernoscat. Iam Vero non melior magisque apta ad perquirendas quae mor- tum in morbis inserunt causas suppetit via, quam per dissectionem corporum morbis defunctorum, qua clarissime, quid mors & quaenam sorinalis ejus ratio, vel sensuum ministerio, palpari potest ac perspici. Nimirum ex omnibus con- qua is signatis observationibus & historiis anatomico- ν'' practicis, planum fit atque testatum: mortem nihil aliud esse,quam sublatam penitus progressivam& vasorum motionem, quam vel canalium , praesertim circa cor & pulmones, a polyposis
concrementis obturationes , vel largiores 1eri &sanguinis in cerebro aut nobilioribus aliis partibus trava sationes el succorum in partibus eminentioris usus nervoso - musculosis inflammatoriae in sphaceiosam putredinem transeuntes stases, vel etiam putridae viscerum corruptiones, Proxime signunt & immediate producunt. Quapropter E re utique erit, ut quae ex his in variis morborum generibus post mortem deprehendantur camis ex fide dignis qui instituerunt sectiones auctoribus delibemus,& ea qua fieri potest brevitate,
hoc loco commemoremus ; eum minime in finem , quo medentes mortiferas has causas congruis remediis tempestive averruncare corpusque
ab interitu tueri pollini, nec unquam imprudenti medicatione ad earundem genesin quicquam
Incipiemus autem a sunestis capitis morbis , Spectarim quorum in numero potisIimum apoploria, lethargus, epilepsia atque phrenitis sunt, & primo loco dii piciemus : cur saepius sani & rohulli, in
optimo aetatis & virium vigore constituti, ex apoplexia tam rcpentina morie pereant λ Et de hac quidem curatior eadem destinctorum anatome clarillime confirmat, quod sanguinis vel seri EXtra valatio in cerebro ejus sit causa. Potissimum F.PFERUS , quo nemo majori solertia in hujus mali generationem inquisivit, in eximio de historiis apoplecticorum libro, testatur: se temper serecflusum ex plexu choroideo cruorem, in cerebri penetralibus reperisse. Deinde UILLIS Us tib.
de anim. brutor. cap. IX. ρ.222. refert historiain .
de juvene sanguineo, plethorico & vino indu genti , in cujus aperto capite, anterior cerebri c vitas sanguine grumolo cum seri copia impleta visa est. Et WARTHONUs in adonograph. cap.2ύfidem facit: se in iis, quos amplexia subito abl- tulerat, ventriculos cerebri sanguine resertos e prehendisse. Haud dissimilis observatio legitur in Mye. nai. curios Dec. IL An. X. OV. 16 I. dum dii lecto apoplectico, multum laniosi seri ex cerebro cliffluxit, sinus sal catus cruore turgidus& ventriculi lympha reserti, suerunt onen s. Alius apoplexia interemtus, ut I.c. Dec. II. An Lobs ι s l. proditum est, in ventriculis sanguinem serosum extravalatum copiosum exhibuit,& Π mos sanguinis, ovi columbini forma, nec non quarius ventriculus cum infundibulo sanguine turgidus repertus. - .
Et quemadmodum apoplexia ob sanguinem Linhv. vasorum alveis elapsum inducitur; ita in lethar- et εις go, paralysi de hemiplexia, quae saepe diuturnis cephalalgiis, scorbulo aliisque gravioribus assectibus chronicis, lethali eventu superveniunt, i gens feri copia in cerebro conspicitur. Sic UI
LIS IUS I. c. pag. Is s. in cephalalgia diuturna eκ lethargo demortuo , cerebri antractus , tam exteriores, quam cavitatem internam, aqua limpida repletos offundit. Puer trium annorum , teste eodem auctore I.c. cap. IX. pag. aas. Postophuaalmiam de lac:ei exanthemata 1oporolus f eius ν
447쪽
De causis mortem in morbis gignentibus. &97
ctus, largam copiam lispidae aquae sub menirigibus stagnantis exhibui Ccujus copia etiam Ventriculos & ilialamos opticos implevit, eosdemque comprimendo caecitatem intulit. Ex cephalalgia scorbutica demortuum, ventriculos cerebri copiosiori de acriori lympha tam turgidos gestas te, ut unciae decem Muxerint, Misc. nai. cu rios. Dec. II. An. X. ob . testantur. Paralyticum quoque lectum, vasa cerebri atro sanguine quam marime turgentia & ventriculos largo sero di Dienos ostendisse, PEZOLDus obf. 6o. auctor est. Idem confirmat HARDERUsolsin .exemplo par lytici a longo tempore cachcctici, quo post mortem secto, versus ventriculos & prope basin cer bri ac cerebellum, exundans serum occurrit,pol pua quoque oblongus ex eodem loco extractus est.
Epil Ex epileptico malo qui intereunt, in capite
phreni Vasa plerumque cruore turgida obtinent, ic se-
μ' rum quod a sanguine secestit in inseriore cerebri parte stagnans. Idem fit, quando quis ex phr nitide moritur, cui etiam sunesta epilepsia ordinario solet supervenire. Confirmat hoc HARDE-RUs obf. 3l casu epileptici quatuordecim annorum , qui sanguine diducta habuit cerebri vasa ,
protuberantibus instar vesicae aquae repletae anterioribus ventriculis, e quibus facta incisione, ichorcopiosissime profluxit, qui in tertia & quarta ca-Vitate non minori quantitate delituit. Eandem in rem facit observatio ILLIsu lib.de morb.convulspas. s . ubi in semina, motibus convulsi vis Mepilepticis mortua, vasa meningum adeo sanguine sarta fuisse narrat, ut quasi tota sanguinis massa in capite aggesta visa sit, cerebri vero substantia humore aquoso redundantius irrigata fuit &Ventriculi aqua limpida Vpleti. Similem historiam idem auctor I. c. pag. s 2. consignavit : de semina , pathematibus convulsivis & hystericis op-
Pressa, curus vasa cerebri mirum anguine dissemiae fuerunt, ut ejus vix quicquam in reliquo corpore essiuxerit, cerebri cavitatibus ac recessibus
ferosa colluvie plenis. Simili ratione PETR.PAvv. OU. 8. commemorat, in epileptico & phrenitide demortuo , vasa meningum sanguine atro &adusto suisse distenta & in cerebello putridum
humorem repertum. Et J H. RHODIUs Cent.I.obf89. in phrenitide membranas cerebri cum rub re adeo tumentes invenit, ut venae a cerebri sub-
. stantia potuerint separari, in alio autem ob D. piae matris vasa inflammata fuisse , scripto confirmat.
rando tam . Sanguinis itaque vel seri in capite exunda tiam atque emisionem subito mortem inserre testatur experientia , neque etiam ratio deficit, cur id contingat, luculenter demonstrans. Nimirum cerebrum sanctius animae domicilium &ionuissimi ae purilsimi liquidi, quo vim, robur,
tonum ac motum fibris & solidis corporis pinibus praestat, secretorium ac officinam cile , Sesaniorum Veterum tulit sententia, & diligentior
Recentiorum observatio anatomica confirmat.
Nam spirituosum summaeque activitatis liquoremis in vasculoso cerebri cortice secerni, per medul- Iaris substantiae maeandros ad oblongatam medullam pergere, & ex hac, nec non spinali, per ain pensos nervos ad subjectas partes derivari, ex eo
clarissime patet : quod constricto vel dissἡcto
membri cujusdam nervo, protinus ejusdem sensus & motus exspiret, dissiacta vero vel discissa spinali medulla, partes infra laesionem illico omni sensatione ac movendi potentia priVentur, ci
cervice seacta, nec non Iaeso vel obturato spina principio , animans extemplo penitus exanimetur. Quumque ex oblongata in has cerebri m dulla , novem illa nervorum paria Oriantur , quae
sensoriis maxime praesunt & ad praecipuas vitales partes cor & pulmones abeunt, in proclivi est judicare: hac a sero vel sanguine extra asiato o structa , aut compressa , hunc mobilissimi nervet liquidi influxum quam maxime intercipi, ut non mirum sit, animam nihil amplius percipere dc cor atque arterias activo & vitali systoles motu orbari ac ita mortem subito conciliari.
A morbis capitis progredimur ad eos , qui in pectore sedem ac domicilium suum habent,
ac mortem cient, quorum in numerum referen- moesis
di syncope, a Veteribus sc dicta cardiaca, asti, plerumquoma de catarrhus sita ativus, peripneumonia lephthisis. De hisce etiam experientia anatomica edocemur , quod non alia ratione internecionident hominem , quam quod liberum circuitum de transitum sanguinis per cor de pulmones sistant ac intercipiant; id quod testatum iaciunt polyposae concretiones canalium alveos obturantes,neque
minus scirrhosi tumores & corruptiones sanio De ac sphaceiosae, quae pulmonum substantiam in hisce vitiis insistant. Ad syncopen quod attinet , qua siepius subito Sc praeter omnem opinio- nem plures extingui, immo in lecto , quem sani
firmique conscenderant, mane exanimes ossendi, non novum,sed res crebrae experientiae est, caussatam repentinae mortis non alia, quam viscidior& coagulata membranacea massa,quam polypum
vocamus, & quae prius cordis columnis te laceristis , quasi radicitus implantata, tandem vi dis ta , ostia majoris vasis obturans , liberum iter ac motum sanguinis penitus intercludit, unde protinus tota sanguinis circulatio sistitur ac perit. Pl ra ejusmodi exempla memoriae prodita sunt in . BONETI anat. pract.lib.LSH.II. ΜΑLmGHII dig.
de siubita morte praecavenaa. Inprimis etiam huc reserti meretur BARTHOLINI lib.de lacteis thoracis cap. Iq. per testimonium, fidem facientis: se in iis
quos subito salo extinctos aperuerit, majora co dis vasa sanguine concreto repleta invenisse. So- iIent vero polypi plerumque dextram cordis cavistatem eique anneXa Vasa occupare de grandiores squoque ibi delitescere , quam in sinistra, se
tam quia non solum reduκ a nutritionis & perin . spirationis negotio languisunultis particulis tenui bus liquidis, sulphureas de salinis castratus, visci dior est de facilius concrescens, sed etiam a chylo ex ducto thoracico affuso, facile in coagulum iumentosum praecipitatur,quod in auriculae finishus , vel amplis dextri ventriculi columnis obha rescens, ex agglutinatis viscidis praeterfluentis seri moleculis , sensim paulatimque in majorem m
Saepius etiam poIypus aliis gravibus & p - eae
culosis in pectore malis sese associat de cita sius is Σω
catione trucidat. Nam in iis, qui in ne de βω- catarrho suffocativo jugulantur, plerumque F lyposas in vasis cordis de pulmonum concre- tiones repertas fuisse observationum fide constat. Testatur id maxime GREIsELIUs in Misc. nat. curios. An. I 67O.obc Tq. quotquor, inquiens , -- rarrho suffocativo , quo homo frequentius morκ decedit subita , mortuos aperui, in omnibus com
448쪽
hendi. Sic quoque PEzoLDUs obf. 6 I. in asstimate suffocativo & pectoris hydrope cor magNum,
polypo solido repletum, cum magna in vasis atri coagulati cruoris copia , observavit. Pariter Misc. nai. curios. Dec.ILAALX. OUIT authma ex Polypo cordis & pulmonum , cum duro sinistro pulmonali lobo, descriptum tradunt. Poti Isimum vero notabile est , quod adduxi in dissertatione de asthm.ιte conviιν o, GR. ZIUM , scilicet m dicum quendam castrensem, vel quingentos milites asthmate sutacatos incidisse , atque semper vel hydropem pectoris, Vel polypum cordis ventriculos & vasa obsidentem , adinvenisse. Ipse non minus confirmatius asseverare possum, me, quotiescunque copia fuit asthmate defunctos disi secandi, polypum in vasis pulmonum de cordis, nec non ferum scelidum enusum in thoracis cavo
olfendisse , cujus origo merito difficiliori sanguianis cursui per pulmones debetur, unde se in per lymphatica vasa rupta exprimitur, inque pectus descendit, ut hinc perpetuo sere gravi asthinatismul apertos penetrarunt. Neque dubium est, quin gravis haran tysis tapissime ex magna obstructione , a polypo vel scirrhescentia lota cujuldain pulmonalis proveniat, unde libero famguinis itinere impedito, ipse impetuole ruit ad
alia vasa, quae nimium distendendo tandem aperit funestiumque ciet fluxum. Confirmat idem notabili observatione UILLISI Us in VI poyth. Sest. I. cap. VII. fidem faciens: totum sinistrumlobum a tumore scirrholo ita obriguisse, ut penitus constrictus de quasi lapideus apparuerit, ac plane non mirum fuerit,quod cruor per pulmones rapidissime trajiciendus, alicubi e vasis eruperit. s. X. Qui palpitatione cordis detinentur, ens polypus cordis plerumque interficit. Egregie hanc in rem prodidit BAGLIvUs Prax. meae lib. II. pag. 2a'. sic scribens sectis eadaveribus pruriamis , observavimus in cordis ventriculis polypos , aneur Drata , grumos sanguinis ingentes O eo
junctus sit pectoris hydrops, de quo egregias o, smilia, inter quae elapso quinquennio annotavimus in cadavere sexagenarii, palpitatione demortui,
aneur ma ingentis magnitudinis in cloria ascerm dente, ubi proxime a corde exoritur, ct in cavit
te an osmatis , pol um magnitudine mi ansi rini. Iam facile patebit ratio , quare palpitatio la corporis incurvatione, vel capitis ad terram inclinatione, quoties impetit, cohiberi pollit, ω pro vario in latus , vel dextrum, vel sinistrum, decubitu , exacerbatur aut complacetur, de quo memoratu digna observatio de juvene, qui, qu tius in lecto lateri dextro incumbebat, spiram di dissicultate , cum 1 uffocationis metu cordisque tremore laborabat, quae mutato in latus sinistrum decubitu , protinus cessabant. Tandem servationes prodidit CAR. Piso lib. de morbis ex
Ita peripneumoniacis non modo pulmones materia crassa & cruore repletos ac inflammatos, sed & ispissime polyposa in vasis concrementa deprehendi,anatonae idemtidem confirmamur. Recensui tale exemplum in dissertatione de peripneumonia I. IO. juvenis, hoc morbo vita lancti,cujus exemti pulmones admodum duri ain paruerunt instar carnis, & libra examinati, quinque pondo graves fuerunt, aquae autem injecti 1ubmersi sunt. Ιpis vcsicular quasi camea crase mortuus reperiebatur, de dissectus ingentis m 1a rubicunda substantia suerunt insarctar, ac dis- gnitudinis polypum auriculae dextrae impactumcisis, parum putridi sanguinei ichoris, nihil vero exhibeat. Observpuris . atur vero etiam in iis qui pal- fuderunt. Aspera arteria spumosam & tenacem materiam recondidit, pulmonalis autem& arter & vena, circa confinia cordis ObsesIasuit polyposis concretionibus, quae cordis columnis & fibris firmius connexae, ex hoc, auriculis , ramisque appensorum canalium extractae, unciarum duarum pondus excesserunt. Cordis etiam ventriculi cruore crasso nigri cante penitus fuerunt conssipati, & in peri cardio sex ad minimum cochlearia aquae, instar loturae carnis, comparuerunt.
rumui, i R sunt exempla eorum , qui hae-moptysi pereunt: notavi tamen hic ante aliquot annos memorabilem ejusnodi casum. Videlicet virginem octodecim annorum, tenerae constitutionis, cx mensium obstructione diu respirandidissicultate pressan . Inopinato enormis sanguinis profusio cum tussi cκ pulmonibus , iteratis aliquot vicibus incollit, & tertia vice tanta copia erupit cruor, ut aliquot Vasa eodem replerentur, simul quoque frusta dura , magna , carnosa e faucibus protracta sunt, quae aqua calida Elo- . . ta EXamine instituto, nonnisi polyposa & fibrosa
membranacea concrementa suerunt deprehensa, & ponderata, quatuor unciarum graVitatem superarunt.Quo tam immani sanguinis profluvio, omnes penitus consumtae sunt vires , ut tertio post die honestissma virgo placide animam es γ I-r
naret. Id vero ex hac singulari historia merito eli- prima sussocativa laborassci, extincta est, in cujuscitur: polyposa haec corpora excreta aneCrysma- cadavere aperto culter anatomicus in parie pulpitationc pereunt, solenniter ingens ieri copia in pericardio, tessantibus id PIsoNE de morb. as ros. coliuv. GITO.OL. BoRRlCHIo In Act.m far ni pag. IT . TUI.PIO Iib. IV. eap. XX. O FE NE Llo lib. VpathoI. cap.M. Neque alia hujus ex travasati seri origo eu, Quam difficilliij. α ρguinis per cordis thalamos transitus, urper porcis auriculae dextrae nimium dilatos e prestum, in pericardii conceptaculum deicendit.
Accidit quoque interdum , ut quidam est, Asthmoremat ' intercant, ubi pulmonum moles amplitama & sensu integra, totam thoracis cavitatem replet.In his mortis caussa quaerenda est in tunica illa glandulosa interius universum bronchiorum tractum investiente, quae tumida, vel scirinosa impedit, quo minus aer intrare itoristnque exire possit, unde sanguinis quoque liber per vasa pulmonum circuitus intercipitur.Notavimus talem casum alia quot ante annos in Theologo primario Gamsi, qui multos per annos ex dissicili respirationcitaboravit, tandem quoque eadem decessit. Aperto post mortem thorace, pulmones omnem ejus cavitatem occupabant & nihil praetcmaturato ibi visebatur, praeterquam quod multa Euhos, tuburcula & granula in ramis internis bronchi libus eminerent. Huc quoque reserendam censeo RUYsCHII obs XIX. qua calum proponit de virgine, quae postquam per multos menses orth tibus, vel varicosis pulmonum vasis infodisse, umue illis disruptis, in majores bronchiorum ramos monas magnum pellucidarum vesicularum ace v u detexit,quae aere ita expania erant ac insertar, . ut is
449쪽
De caussis mortem in morbis gignentibus. 399
ut is nonnisi validiori con .pressione elideretur, neque immissus per asperam arteriam flatus ullum cum expaniis hil ce vesiculis habuit commercium. Similes historias idem auctor Obs. XX. ct XXL refert, de viro ac puero dyspnoea mortuis, in quibus totum malum hami in obstructa Pulmonis parte , cujus omnes vesiculae oppilatar& extensae apparuerunt. In demortuo Principe, qui orthopncea Se i inoptys obierat, tesse VER-ZASCHA observat. pag. 3 . pulmo stupendum in modum fuit inflatus ac univcrsam thoracis cavitatem implevit, aspera autem arteria sanguine grumoso de florido resertat & exterior pulmonis superficies innumeris ulcusculis Oblcssa.
s. XII. Phthisi Εκ assectibus chronicis ipsa plithisi pectorali& consummata nullus facile majoris periculi est , dum hominem lento gradu omnibus viribus exuit ac demum inopinato suffocat. In desunctis culter anatomicus loquentia detegit. Pri- Ino in omnium sere, qui phthisi decedunt, pulmonibus ingentes sciretiositates,vel dura tuburc la , quae partim pure scatent, parti in instar fleatomatum sebaceum concrementum recondunt,
reperiuntur , de quo exempla prodita in Miso.
O HARDERUM obf. 46. Deinde in nonnullis pulmonum iobi penitus abscessu de pure consumti,in
quibusdam exsiccati nullum amplius pus indentes visuntur, de propagines asperat arieriae, nec non sanguinea vasa albelcunt, Zc a pulmonum exesa substantia,sine ulla di laceratione, soluta cernuntur, fidem potissimum faciente PAUL obf. 2 a. O a s .HARDERO obfs I. ct BARTHOLl No Cent. V. obf7. Porro nonnunquam in pericardio,item th
race,ingens seri impuri stetidi copia offenditur, id
quod quamplurimis cκemplis confirmatur inuisic. Nat. cur. Dec. I. Au. I. Οὐ i s. Dec. II. An. III. obs I99. HARDERI anatom. prast. obfqι.ε s. s. t. ct sa. BLANCARDI analom. Pracii. pag. IS9. EZoLDΙ ob q. t 92. PLATERI observatIib.III. pag.689. Praeterea in omnibus sere obsti vationi-hus quae anatomen phthisicorum sistunt, obvium
est, quod pulmones firmissi ine costis itemque
diaphragmati adliae reant. Tum quoque crebriori observatu constat, polypolas maiIas, vel cruorem coagulatum, in corde vel pulmonum vasis phthisco malo extinctorum offendi,de quo pha: nomeno inprimis contuli potest HARDER Us obsqs... ct sa. BARTHOLINUS bisor. cent. V. obf7. item Misc. nai.curios. Dec. II. An. Vobf6s. Deni- . que concrementa calculosa tartarea interdum in exulceratis pulmonum sinuositatibus reperiuntur,titi constat ex HARDERI anaum. ρrab. obf. qs. Misc. nat. eιιrios. Dec. II. An. IV. Obs 3I. Dec. III. An. m. obf. IS8.
d. Haec autem omnia & singula in cadaveribus νh himer phthisi demortuorum conspicua phamomena, tum morbi genium & symptomatum rationem , tum interitus caussam satis perspicue declarant. Nam qui prima phthiseos incunabula
atque Originem ex obstructis minimis pulmonalibus vasculis tumefactis ac induratis dedu-Cunt , recte , mea quidem sententia , judicant. Haec quippe tubercula, quae, cum vesiculas putimonales, tum bronchiales fistulas occludunt,
impediunt, quo minus aer pulmonum compagem sussicienter elevare atque distendere possit, unde intercepto libero sanguinis itineri ,cum dis Friae Humanni Oper. Tom. I.
ficultate , angustia atque anxietate fit respiratio, eoque gravior, quo majorem pulmonis pasetem sciretiositas occupati Haec quoque tubem
cula , & mole sua , & acrimonia lymphae,
vel purulentae quam recondunt materiae, I r-
volas bronchiorum paries perpetuo irritando, continuat , siccae & serinae tuitis caussam su ministrant. A libero vero sanguinis per pulmones praepedito circuitu, is regurgitat ad cor, quod nimium ampliando ac opprimcndo, maximas anxietates, phthisicis admodum solennes, parit, ubi etiam facta nimia accumulatione, in polyposam massain sii ccessive coalescit, qua posea sanguinis iter magis adhuc per cor a que pulmones sufflaminatur, ut hinc in unive so venarum systemato circulatio fiat tardissima. Quin serum secedens inque porosam par 'tium substantiam concedens, tumores pedum &abdominis gignit, qui lubinde phthisicis accudunt de mortis significationem serunt. Idem quoque serum a sanguinis coniiubio dilapsum, in cordis conceptaculo hydropem pericussit ciet, ac tandem ctiam perruptis lymphaticis vasis,
in thoracem exundat. Frequentior Vero pulmonum ad pleuram acta io , sero, quod exporis pulmonum , sub dissicili transitu exprimi
tur , tribui debet. Hoc enitu , exhalantibus partibus tenuioribus, tenax fit, quo partes conterminae conglutinantur. igitur quo gravior
est ladio pulmonum, consumtio, scirrhositas de obstructio , eo majus, ob dissiciliorem sanguinis commeatum, iusta cationis periculum imminet , qua plures phthisicorum intoreunt. Ac
domum phthisi perpetuo sere hecticus calor, cum ingenti virium desectu, jungitur, qui lia
quido. nerveo a putredine inquinato , jure est adscribendus. Quumque sub continuo hoc aestu
intemo luco de vires successive contumantur, lente cordis motus fatiscit, tandem extinguitur, atque mors sine ulla turbatione mentis plerumquo
inexpectata oc cx improviso quas obrepit.
Εκ chronicis porro malis Vix ullum freque Iri ιν ritius hydrope perimit, qui plerumque aliis gravia OeI ahis bus assectionibus, ut ali limati, quartanae, cach
Xiae Sc scorbulo supervenit. CausIam mortis si inquiramus ; inspectione cadaucrum diligenti ri, ingentem copiam seri putridi, tam in abd minis cavitate, quam saeptissime etiam in pectore fle pericvdio, deprehendimus, quod interiora, praesertim omentum quod nunquam non coim sumtum Se putridum vistur ) aliaque viscera comrupta, de ipsa adeo intestina, livida ac sphaceloia reddit, confirmantibus id BAR OMNO Cent. III. his. 83. Misc. nat. eur. Dec. II. M. VII. obsI87. it. obf. 388. Dec. III. An.III. obf. 16 I. Dec.
I. M. IV. obf. 3. Dec. II. An. n. obf73. Dec. L. An.VI. obf. ι6s .PEZOLDo obfπ.-6s. HA DERO OUT a. PAU. obf. s. it. 28. Et ubi haec seri extravasatio in hydrope decumbentibus non praesto est; ibi etiam nondum omnis spes salutis
evanuit. Quod vero utplurimum paracente- sin factain mors subsequatur , in caussa est aer admissus, quo accedente, seri putrefactio multum promovetur, quae ubi incipit, non modo omnis appetitus tollitur te quicquid virium adhuc r stat consumitur, sed de calor praeternaturalis, s- ne quo non iacile hydropicus moritur, stipervenit atque incenditur, qui penitus omnes vires de superstites vitales' succos ita eΣhaurit, ut cordis musculus a motu suo vivifico in totum dejiciatur.
450쪽
Fit quoque hic morbus cepissime ex asthmate, uti ama vero ex polypo cordis in cavitatibus ejus detento , aut minimum tumore nodoso majorum vasorum Ostia coarctante, qualis etiam
in hydropicis di tactis non raro in conspectum prodit, uti patet eκ coit. III. Misc. nai. cur. ObsIII. Dec. III. Iu obf16I. D. obf6s.PEZOL-DI obf. TT. nec non BONETt Sepulchreto. Neque rationem dissicile est invenire, siquid in retard to languinis per pulmones motu, is regurgitans ad venarum systema, ibi tardius movetur atque
subsistit : unde seri in partibus inferioribus , per quas semper adscensus sanguinis,quia perpendicularis, disti cilis est, secessio fit magnaque collectio.
Quin naturalis illa dissicilior sanguinis in
hepate, ex vase portae Venoso in venam cavam trajectio, multarum chronicarum passionum, de quam maxime hydropis , caussa potenti si ima utique red lo censetur. Nam sanguis ex hoc vase per connexos eidem canales regurgitans in pan- creas, lienem, melenturium , intestina, haec visi cura multum insarcit tumidaque recidit, de minimos glandularum ductus occludendo, haec omnia scirrhoia ac dura enicit; quae etiam viscorum vitia semper sere , saeta inspectione, oculis sist ingerunt, multiique exemplis comprobantur a Misic. natur. eur. Dec. III. An. III. sic I6I. Dec. II. An. VIII. obfICO. it. An. VI. obo M. An. VII. OUI 87. m. I. O .2.M. VobfTI. Dcc.LAn. PLobs 68. it.obfI63.σ22I. HARDERO ob I. cyPa. PA . obf. s. ta obs 28. PEZOLDo obf. 88. BARUOLINO CG ι. III. HUJ.8 I. RIvEB lo Cent. II. obfs3. RUYsCHlo in obf-.ct 46. Pur indurata sic& o structa vero viscera, libero sanguinis cursu praepedit 1, inducitur ejus stagnatio in vena poriae , 8e nde serum siccdens ad vata sertur dymphatica, quae nimium dissenta de a tono tuo dejecta, diducuntur in hydatides, quarum ingens saepe copia in dissinis visitur , ) quae disruptae,
illam exitialem seri extravasationem efiiciunt.
I. XVII. Ratione haud dissimili hydropis origo ex sanguinis circulo per uterum, vel ob vala, i mate-
ria polypo . . aut cruore coagulato varicola rerudita , via ob ipsius uteri Iubstantiae scirrhescentiam, impeditiori facto. Nam obice sic posito, suo lentioli progressit atque stagnatione, serosus humor a vinculo discessit 54 copia ac impetu invasa lymphatica confluit,eorum latera ampliat, ut interjecta vals . . is spatia in hydatides abeant, quae tandem divelluntur Zc contentum hum rem essundunt; cujulinodi eAempla passimila ol servatis medii is cie maxime in Mist. nai. curios Dec. ILAM . ob 9'. nee non apud HARDERUM iu apia, io si M.UEsALIUM b. V de cor'human.
fabrica Cap. lx cri&IAUR. CORD EUN Comm . in lib. I. Hippocr. de morb. mulier. contignata Ie- periuntur.
Praeterea sepissime mors in cachecticis, tabidis de diuturna lenta ac hectica subre detentis, ex insenti abscessii interno rupto natales trahit. Enulum enim foetidissimiani pus, non modo vis.cus cui insidet penitus consumit, sed de vicinas quas tangit paries labe inficit atque corram pit, simul quo aue scutore sito tenuissimum illud flui-diain, quaa fibris vim mouicem constri, admiratione sua contaminat unde verum HIPPOCRATIscstatum Sed . VII. aph. 8. ex ruberculi intus ruptione exsolutio , vomitus ct anima deliquium D. Occupant autem ejusinodi abscessus maxime me sentetium, hepar, uterum ac renes, ac pariter fiunt ab intercepto, propter insuperabiles astructiones de compressiones vasorum viscerurnique scirrhostates , libero languinis circulo, unde cruor stasin concipiens valorum tunicas scr rat , ac caVitates sibi cssormans, ta .rdem in pus foetidum convertitur. Junguntur his abscessibus rese observatione anatomica, plerumque tumUrcs atque duri scitrhi, prout fidem facit PARAEL slib. III. cap.36. exemplo is mitrae, cujus m senterium penitus 1cirrhosum observavit, tantae molis,ut libras decem cum dimidia pondere aequaret, adhaerescentibus quamplurimis abiccssibus , sua quoque cystide incluto. Pari ratione HILD NUs Cent.Lob . meminit puellae, cujus mesentEriuin tumoribus duris sciri hos s de steatomatibus resertum fuit, praecipue circa venas, quae ad portam tendunt. Et COITERUS obseret at. anatom. inh dropico tumorem dc magnam colluviem puris foetidi, quod hepar putredine insecurat, animadvertit. Et quae plures huc reserendar obl.rvati nes memoriae proditae sunt in WARTHOM tri de glandul. pag. so. RAS GERI observat. O Misc. natur. curios. Dec. III. An. III. ob I. O III. specia sim de iis abscessibus quae renc S dc hepar occuparunt contuli merentur, Misc nat. carios. Dec. I. An. mih I Iq. Dec.III n. III. ob Iam iLDANUS Cent. II. OG. 39. nec non HARDERes ob 6.
Frequentius tamen abscessiis in musculis abdomianis, prascrtim a caussa externa, residet, quo interius rupto, mors utplurimum shquitur,de quo dugna sunt quae evolvantur in Misc.nat. uris . Dec.
.RIO Cens. Lobs. 92. Quod Vero aposteri .an.ori omin serat, caulla lubest, quia subru lenia, quae abscessus nunquam non stibat, omnes paulatim viros exhauriuntur, de tota humorum massa successive
in excrementa retolvitur ac colis taut . .
Qui ex calculo renum de vescae moriuntur, Iu GDWhos non minus corruptio putredinosa ,s vitali tmoventi insensissima , necat. Nam siquando ebcalculus in vesca vel uretere l*aeret, eflarit , ut,
renum substantia inflamiratur atque in absc vel puuilaginem, qua penitus tand eri tantur ac consumuntur, concedit. De hoc frequentissima apud obtervatores est mentio , E quibus ΡΑ . obf. S. VEREASCHAE obsa. ceat. L. FERN I.IUM depora. morb. o DN omat. Id. m. v. I a. pag. 3 I6. RIOLANUM lib. ILev.a9. TULPIUM lib. IIII. observataeu.6. Panarolum Pentec.IV.
Insuper compluries in iis , qui eX calculi tor'. 4ἡ mentis Ec ischuria diem obierunt, vcntrictili h h flammationem , ex suis signis dignoscenclati, , L hI ex noc non epilepticas convulsones supervenientu&, animadvertimus, procul omni dubio otiatrocissimos spalmos , in ventriculum, vel ipsum caput, per consensuin derivatos. . Nam licet
in iis quas perlustravi observationibus , parum hujus phaatomeni mentionem invenerim , sed s