장음표시 사용
451쪽
De caussis mortem in morbis gignentibus. 4os
ctores plurumque reperto calculo, tanquam mo As causta, aliarum partium inspectionem 1 upe vacaneam crediderint; nullus tamen dubito,quin, si in disieetione cadaverum etiam ventriculi de intestinorum constitutio curatius investigetur,
proximior ibi, maxime in senibus & debilitatis, mortis caulla inflammatio nempe dc sphacelatio,
Eadem ventriculi & intestinorum inflamma tio & lphacelatio , qua plerique , qui morbi
acutis malignis decedunt, item ex veneno, Vel
validiori pharmaco, nec non posse, morbo Flumgarico, dysenteria , colica vel iliaca passione , aut acuta vel omni alia febre succumbunt, tamquam prae lentissima mortis caussa, in dissectis reperitur. Etenim in nullis certe corporis pari iubus , inflammatio vel sphacelatio periculosior est,
quam in iis , quae nervosae ac membranosae sunt texturae & exquistiore lenia ac motu gaudent,
neque minus cum uni Veris nervorum genere
consensionem alunt; cujus generis Ventriculum& totum intellinoruin canalem esse , vix ullus addubitabit. Venena vim suam maxime exter re in .ventriculum & vicina tenuia intestina, sphaceio eadem corripiendo, sectiones & observationes passi in prostantes luculenter declarant, in cujus confinnationem insar omnium allegari meretur WEPFERUS , in tr. de cicuta aquatica ,
qui plura experimenta instituit, & quae in animantibus observavit, collegit. XXII.
Aquae aut alius liquoris frigidum potum , corpori calefacto copiose ingestum , vel . brevi
mortem, vel alias ad moriem tendentes amictio- remediis, ex ancipiti tantisper levata videbaturnes invehere , res certae, quotidianae & indubi- post impentam vero denuo ex ira animi comm latae eκperientiae est. Neque alia tam subitae ar tionem, prior pon solum, sed pejora etiam redi- funestat catafrophes suppetit ratio, quam quod bant pathemata, quae licet alvi fluxus erumpe-fiigidus potus celeriter ipsum 1anguinem in va- ret, undecima tamen ridie aegrain jugulabant. Dissis ventriculi & intestinorum coagulet ac incio secto post mortem cadavere , totus intestini jej culari motu sistat, unde, nisi mature discutia- pi dc ilcttractus, pariun inflammatus,partim si h tur, ut in sphacetum concedat, necesse est. Uigna celatus de niger cum foetore in conlpedium pro- est, quae hic interseratur observatio , quam an- . diit, luculento indicio, inflammationem intest te aliquot annos notavi. Princeps erat eκcelsa non noruin diarinoeae quoque in febribus, de in sph minus indole, quam corporis forma gratiosiss- eclum concedent m , mortis esse caussam. Ean-mus, anguine Be succis redundans, obesior paul- deiu in his morbis mortis caussam testatam fa- Io, nec tum vigesimum quintum aetatis annum' ciunt consignatae palssim in commentariis medi- egressus, qui perseete ansea lanus , quum vehe- cis hissoriae , ut apud FOR Tore lib. VI. ob . t 3. menti motu corpus exissuasset, ac postea liber DIENERBROECKIUAE PU.z73 .HELMONTIUM Daσ. Iem cere visae frigidae haustum ingestisIet, simul- 887 BARTHOLINUM Cent. III.hist 68.Cent. V. obsque frigido & aperto aeri sese iterum eκposuisset, i q. item Cent. III. ep. 92. dc 29. Misic. nai. curios mox de languore , horrore, calore intonsori de Dec. III. an. III. OG. I . Dec. I. An. VI. Obs vigilia conqueri coepit. His succedebant atrocio- I6I. 13EZOLDUM. obf. 8T. BLANC ARDUM obf. M. ra pathemata , immensa quippe virium profra- nec non in desset t. quam ipse de inflammationetio, lipothymiam erecto tantisper corpore satim ventriculi , ante aliquot annos evulgavi
quus, ut ad levem attactum ipsa substantia ejus. dem dissolveretur. Totus sinister pulmonis lobus
niger deprehensus est, corruptus ac stetidisiimus, e quo humor putridus mirifici iasidoris in thoracis cavum destillaverat , tam erodentis indolis , ut spongiam qua detergebatur,atro inficeret colore, nec inusia ei macula ullo artificio pollet deleri ac elui. Uala de reliquo sanguinea maxima ex parte inanita, i piumque cor minoris magnitudinis οὐ sendebantur. Eundem cum gelido potu in senio consectis de viribus orbatis cssuetum praestare fructus refrigerantes , ut molones ta persica mala , avidius devoratos, observationuin medicarum fide constat. Nam notum est, quam pronus se num , quin etiam 1cOrbuticorum de imbecillium sanguis sit in sphacelot .m corruptionem,quae hinc accedente levissima saepe caulla , quam facile suscitatur.
Quos pestilentia de febres malignae tollunt, in
his ventriculus tk intestina nunquam non sph celata conspiciuntur: id quod etiam de omnibus malignissserine febribus acutis, ardentibus, cholericis, leuat tertianis , variolis aliisque intelligendum est. Ego certe plena testari possum fide , quod omnes eos, quos ex febre quadam acuta obsisIe novi , eκ inflammatione ventriculi, intcsinorum , Vel meningum superveniente , decetiiste deprehenderim : idque non modo ex symptomatibus dijudicavi,sed dc dillaetionibus, quas adminis r vi, & de quibus alii fidem mihi secerunt, compertum habui. Potissimum memoratu dignus v
detur casus sceminae annorum xxvj. sensibilioris naturae,quae eκ vehementi iracundia febre ardente biliosa, juncta cum crebris alvi dejectionibus, correpta suerat. Haec quidem adhibitis congruis minitanta, pulsus languidus , ina qualis de celer mucabat, conatus ad vomitum erat' putirequens νanxietas perpetua, tantopere subinde increscens, ut non modo huc de illuc membra'agitaret,
sed de in . uno loco diu contineri non pollet, halitum eκ spirabat scelidum, ac die morbi septirno
inter maximum 1 horum luctum mortem cum vi
in commutabat. Concedebatur sequenti die M Neque alia internecione diarrhoea vel dysen- Dis stateria correpti, quam intestinorum sphacelatim οὐ re ne, perimuntur, id quod pariter non selum signa, sed etiam sectiones manifestant. Laborant Vero maxime his in morbis cratia intestina putria elicis iacultas corpus aperienes, eaque instituta, da ex sphaceto corruptione , multisque simul t 'ventriculus totus propemodum inflammatus com Paruit, ac quod rarum observatu,aliquot cochlearia foetidi & corrupti sanguinis in ejus cavo. Lien admodum fuit distetitus, saccidus , sanguine lividi coloris resertusde corruptioni tam propii
herculis obsidentur, fidem facientibus Misc.nat. curio . Dec. II. An. VI. obc ici . Act. mihi. P. ILOUI .PLATERo lib. IILPax.82I. BARTHOLI Noom. VI. his. a. Cent. IV. Obs 48. Eadum ratione hinia Min colica si asinodica vel iliaca palsione correp- , o,
452쪽
tis, ex intestinorum sideratione & corruptione
mors accedit, uti patet ex Misc. uat. curiosDec. II. An. III.ου.6 s. Se I93. BLANC ARDO anat. fract. Cem. V. obf. I. HILDANO G u. II. obf. 6I. KERGRINGlo obf62. ILLISIO de medici opereri 28. Idem fatum ex intestinorum sphacelota affectione subeunt insantes , quos Vermes enecant, de
Id vero adhuc notatu perquam dignum est, quod in iis qui colica spasmodica , vel veneno
non adeo praecipiti internecione occidente, aut aliis atrocioribus in intestinis tomaentis, pereunt, intestina plerumque connexa atque mutuo co
lita offendantur. Et licet ipse hanc intestinorum
praeternaturalem concretionem nunquam obse
varis , fidem tamen mihi secerunt viri, quibus saepius corpora his morbis ubi crebro occurrunt defuncta incidendi occasio fuit; & similes quoque casus memoriae proditi a RHODIO Cou. II Obs. 32. PAVV. Obs. s. BARTHOLINo hist. analom. emit. III. his. 6. HOECHNOTERO Dec. x eas. 6. Misc. nai. curios. Dec. II. An. VII. obf. I s. Caussa hujus peculiaris phaenomeni vix alia poterit suppeditari, quam quod seruin ex intestinorum tunicis glandulosis de vasculis minimis subaretis illis spasmis exprimatur, quod avolantibus fluidis tenerioribus partibus, glutinosum Se tenax redditum, illam coalescentiain emcit, haud secus ac superius de coalitu pulmonum cum pleura& contiguis partibus, in pectoris affectibus meminimias.
mortis caussam, aperiissima sallaesa pro moria caussa venditant, quum potius id in quassionest: an non ipsae hae quae mortem induxerunt caussae, convenientibus de tempestive adhibitis auxiliis praescindi potuissent atque averti. Sed haec Μedicorum techna, qua ignaris speciosum sucum iaciunt, & famae servientes , delicta , si
quae forsan in medicatione commiserunt, callide atque astute obvelare student.
Iam perspectis sic adaequatis eκitii caussis; id
utique in futurum usum inde eliciendum erit medico: ut ejusmodi medendi rationem ineat, qua easdem opportune prima in herba submoveat & averruncet. Scilicet stagnationes, st ses & extravasationes sanguinis atque humorum in capite praecipitem afferunt interitum, plerumque vero a nimia congestione sanguinis, ab eκ- tremis & inferioribus pariibus per spasmos ad caput, maxime in plethoricis, facta, subnascuntur , quae eo gravior est eoque facilius contingit , quo magis ipsum caput a caussis antecedemtibus suit debilitatum. Quamobrem prudentis atque periti est Medici, impetum de accumul tionem humorum a capite arcere ae divertere , id quod commodissime convenienti sanguinis missione in inferiori corporis regione, pediluviis , clysteribus emollientibus, alvum leniter ducentibus & antispasimodicis ac carminativis perfici potest, cavendo Omnia vaporosa medicamenta, . spirituosa , absinthiaca, ac interdicendo refrigerationes , animi affectus , impensas meditationes de inebriationes, omniaque quae caput ita mare ullo modo possunt.
Accedunt puerperae, sebre inflammatoria pereuntes. Has simili ratione uteri sphaceto tolli,& symptomata in iis obvia , de sectiones post
mortem administratae, commonstrant, cujus generis plures continentur in Misc. nat curios. Devis
L An. II. obf. 8s. An. m. sis I9c. Dee. II. An. IV. ob . 9 Dee. III. An. I. obf. 22. A III. obf. I 23. Infantes denique pusillos de uberibu4 adhuc victitantes, ex torminibus ventris, nec non epilepti eis convulsionibus, ab actim nia humorum caustica, abripi, res vulgo notisma est. Neque dubium est, quin etiam in bis i atque pbnoxios intestina, e quibus non raro antequam exspirant, , spongiosi habitus s
Deinceps polypi multarum chronicarum, gravium ac lethalium assiictionum caussam cois, ruunt, quorum. Vero ea est ratio, ut nulla ope
inu medicina tolli possint iterumque dissiari, M
hinc Medicus in eorundem medela id tandem agere debet, ut Vel mature eorum generationem impediat, vel si jam adsuerint, incrementum praescindat. Iam vero experientia confirmamur, polyporum generationi admodum accommodos
ni fra excrementa secedunt, sphacelata in disse- vel nimis calidis osculehiis de potulentis , vesctionibus reperiantur, modo frequentius a Medi- etiam acidorii liberaliori usu, tenuiorem aqueam cis corporum infantilium de omnis aetatis exani- partem, quae sanguini fluiditatem conciliat ejus-matorum dissectio instrueretur de a cognatis com et te motum intestinum custodit, absumunt, his cederetur. Me smul effciunt, ut crassiores torrestres mo-I. XX VII. ' leculae e fluidi sinu discedant atque concrescant. Quare injungenda utique exacta vitae victusque Haec itaque sunt observata, quae per cadave- ratio, & ejusmodi dimetica maxime praesdix rum sectiones, tanquain verae interitus in morbis commendanda , quae vitiosam hanc sanguinis caussae , innotescunt. Monendum tamen est, id dispositionem corrigunt ac tollunt, inter quae quam maxime hoc in Negotio osse vitandum, principem merito obtinent locum , motus Sciae mortis caussae cum morborum caussis perpe- exercitatio corporis cum aeris mutatione, potus ram confundantur, quod certe saepissime animad- tenuis , nec non conveniens aquarum mmer
vertimus. Id enim quamplurimis medentum in more postuin est, ut aegro periculoso ex mombo decedente, cadaveris incisionem suadeant, α inventis sub ea internis partibus sphacelatis atque corruptis, adstantibus mortiferam labem monstrent, speciose differentes, jam deiunctum, ob tam ingentem 5e immedicabilem laesionem, nullo plane modo servari potuisse ac perlanari. At vero hi gravulimum admittunt errorem , aclium usus, praesertim earum, quae temperati res indole de lal alcati vehunt, ad dissolvendas fibrosas ad concretionem pronas in languine Far tes , accommodati1Iunum. et '
453쪽
De caussis mortem in morbis gignentibus. 4o3
M abscessus, nonnisi a stagnatione & quiete ii
morum circumagendorum natales ducunt: tutiori longe & certiori ratione haec pariter mala praecaventur, quam persanantur I cui fini obtinendo idemtidem quam maxime inserviunt, depromta ex diaeta & bono vitae regimine subsidia. Temperies quippe & mediocitas in rebus sic dictis non naturalibus, est efficacissimum amblium , quo & corporis integritas servatur & mo
horum causis averruncantur ; omne autem nimium, peritissmo HIPPOCRATIs enato, naturae inimicum, dum sanitatem labefactat , ac destruendo humorum vitales in corpore motus, caussas morborum praeparat atque ingignit. P tissimum ad chronicorum morborum genesin sa-ciunt nimia voracitas, otium atque desidia, animi moeror, aer densus , humidus, impurus minusque elasticus, potus intemperatior , cibi insalubres semiputridi , quae omnia ea propter summo evitare debet studio, is , qui corpus a gravi vel plane lethisera labe immune praestare
laminia In acutas Vero morbis, qui inflammatione, mari H eaque in sphacetum concedente , necant; sumina tibiar Opus prudentia, eorundem curatione 'es' omnia ea evitentur , quae inflammatoriam sa- sin ipsamque putredinem conciliare possunt. Nam prosccto , si in ullo , certe in acuto , qui praecipitis est periculi morbo , perquam leves etiam commissi errores, tam pernicialis sunt effectus , ut in summum discrimen aegros adducant, praesertim si jam per aliquot dies symtomatum vehementia, continuo aestu , assidua vigilia corpus exhaustum viresque infirmatae suerint. Compluries certe observavi, a situ paullo diutius erecto, ab improvida linteaminum mutatione, a pedum restiferatione, ab ira, timore vel terrore incusso , a potu spirituoso , nimis calido , ab assumto vino , a cibo etiam morbo declinante largius ingesto , multo magis a medicamentγ nimis calido, optato, purgante aut clystere acriori, omnia in pejus mutata & lethiseram contractam fuisse inflammationem. Hinc licet ipsa natura acutas
has & difficillimas passiones quam optime sanet;
Verum tamen quia plurimae dantur caussae, quae' naturam in opere suo impedire, turbare & motus salutares pervcrtere possunt, Medici, ceu naturae ininistri est, omnes has caussas probe tenere perspectas modisque declinare omnibus ; unde etiam praesentia sua decumbentibus crebro adesse debet, ne vel ipsi, vel adstantes , damnum procurent; id quod sapienter etiam praecipit HI POCRATEs Sect. I. aph. I. oportet, inquiens, non
flumst ipsum exbibere quae decent facientem, sed
etiam aegrotum, ct praesentes, o qua externa sura.
Minnis Non autem alienum erit, si huic cla genera- ruratis tione mortis in morbis disquisitioni, nonnulla de vera inevitabilis omnibus moriendi necessitatis caussa, subnectamus. Hanc omnibus eκ aequo incumbere nemo non novit; in quo vero ejus genuina de aequata ratio posita sit, tantum non omnes & Medicorum & Philosophorum librifcco plane praetereunt pede. Ego vero Medici xationalisostematicae 2 om. I. Lib.I. Sect. I. CV.2. pag. 3O. nec non Tom.II. Part TCap. I.pag. I s9. in mortis naturalis genuinam caussam inquirens,eamdem nota tam in fluidarum,quam potius solidarum corporis nostri partium depravata constitutione, fibrarum nempe & membranarum increscente cum aetate crassitie,duritie & compactiore textura consituendam esse , primus sere merito in rui. Nam quia temporis diuturnitate cartilagines in olla densantur, haec magis magisque indurantur, tendines cuin fibris musculosis obrigescunt omniumque annosiorum animantium carnes longe selidiores & compactiores sunt quam juniorum , ac proinde coctione aegrius mollescunt, nullum etiam dubium est, quin tunicae vasorum,e quibus corpus penitus coagmentatum est,crassescant, alvei canalium his angusentur,occludantur, ut nabnimi eorundem demum concidant, ac nihil plane fluidi transmittant. Hoc autem si contigerit, intercipitur non solum vitalis ille humorum per niverium corpus circulus , sed etiam secretiones cum eκcretionibus per minimos tubulos non rite
perficiuntur , succi vitales spissescunt & sordescunt, Vires concidunt, digestio perit, nutritio deficit, & sic sensim sensimque ad morbos paratur aditus ipsaque mors obrepit.
Quod si itaque vita diutius conservanda & k- Et quo πιέnectus a familiaribus ipsi morbosis insultibus vindicanda, eo quam maxime in vitae victusque ratione dirigendum est consilium , quo paries solidae flexiles, canales patuli & humores fluxiles,
tenues ac puri serVentur. Hinc evitanda merito omnia qualitate & quantitate excessiva, senili corpori iniensissima, omnia acida, adfringentia, salsa, cibi nimii flatulenti, duri, difficilis concoctionis, prauertim ex mari desumti, potus nimium spirituosus,frigidus & crassus,otiosa quies ,
frigus, patheticae animi impensores commoti nes, veneris intor pestivum exercitium, diuturna vigilia, eκcessiva corporis agitatIO,aer vappidus, impurus ac nubilus. Vicistim temperiei ει moderationi in rchus sic dictis externis non natura libus solicite sudendum , animus ad hilaritatem& tranquillitatem componendus , cibus paucus , mollis & facilis concoctu cum potu tenui & expedite transeunte usurpandus, Vinum moderate,
non acidum , sed dulce & spirituosum , bibendum , auscula analeptica sorbillanda, balnea &pediluvia subinde admittenda , venae sectio creabrior sed parca, instituenda , corpus moderate
exercendum & in aere puro ac sereno, rurali m Xime , commorandum , corpus subinde blando calore fovendum , alvus nonnunquam clementet subducenda, & quae plura eundem in finem praecepta in dissertatione de tuenda senum va
Meque postremo alia , quam in morbis & ex iriai danaturali necessitate , ratione, motuum nempe vi- rum io
talium,iam in solidis systallici & diassaltici,quam in fluidis circulatorii & progressivi , plenaria destructione atque extinctione, mors a fravi per Violentas caussas externas tasione evenit. Nimirum pleraeque mortiferae per eXternam quandam vim illatae issiones, enomn sanguinis profusione atque extravasatione trucidant, dum , ex sauciatis tam in , quam extra amplissima corporis viscera, majoribus vasis, cruor nulla Ope compescendus manat, ac demum cum viribus vita, exhausto penitus liquore vitali, concidit. Alis lethales violationes ita sunt comparatae,ut vitalem
454쪽
i tum systoles atque diastoles motum extinguant, influxus, a quo motus cordis & valonam com hinc si cor ampliore vulnere sauciatur, illico ex, traetorius & relaxatorius ad vitam necessarius,nimatur laesus , non solum ob extra valationem, dependet, intercipitur penitusque aboletur. Maesed maxime quod circularis sanguinis progres- denique inflictae vulnerationes putredinem sph sus, pereunte in corde, tanquam centro, recipiente celoiam & corruptionem post se trahunt, eaciem de eκpellente motu, sistatur atque cesset. Idem que latius serpente ipsosque vitales succos coni fit, quando principium nervorum, quod in me- minante lethum inserunt aegrumque lente consi-dulla oblongata cerebri est, sive per vulneratim ciunt. Ac in his omnium absoluue lethalitatis nem, aut ab incumbente gravius humore, OL laesionum ratio fundata est de continetur.
sentam patitur, eo quod sumesens liquidi nervia
455쪽
METHODO, ORDINE ET LEGIBUS MEDENDI,
NEC NON DE REMEDIIS, EORUM QUATUOR
generibus , operandi ct recte applicandi modo, una cum cautelis, overvationibus
ct medicamentis compositis sei ctissimis.
cognitione instructam, omnesque motus ad ceristum finem de salutem corporis dirigentem. Hanc, quando vitaliter agat, id est, motus ad vitam conservandam administret, naturam appellandam , quae quidem non actu dc contactu quodam physico, abiblutae necessitatis, sed tantum morali quadam caussarum nocentium se laesionum
imminentium aestinatione , motus ad eas remo Vendas ac ejiciendas corpore, quamvis saepius erronee, instituat, adeoque omnes hos motus Scconatus , quum in salutarem finem , nempe conservationem corporis tendant, in se & sua nat ra semper bonos & salutares esse, eamque ob caussam perperam noxios & morbosos a vulgo medicorum haberi. u
Nova haec est ac ingeniose excogitata hypo- Asti υγου thesis, quam tamen examini subjicere & pluri- agere bus ac evidentibus arsumentis infirmare jam nec loci est, nec nostri instituti, inprimis quum etiam jamjam de eadem abunde in Medicinae hujus sysematicie tomo I. a nobis actum, & alii quoque, quos inter eminet D. BURCHARDUs , Professor Rostochiensis celeberrimus, in tr. de principio movente primo in animatis, id docte satis de solide praestiterint. Id saltim hoc loco monendum csse duxi: quod triplices in homine observentur actus in se & sua natura distinctissimi, nempe mei tales, quae intellectu & voluntate absolvuntur,ac homini proprii sunt; ideales, qui in receptione idearum ex objectis & inde emergente certa sensatione & percepi exire fiunt, quos cum brutis animantibus communes habemus ; Sc denique actus pure phy sici, sive motus, qui eX operati
ne & mutua actione rerum corporearum resul
tant, & pro diversa structura, situ, nexu, dio positione , magnitudine & figura solidoruni lefluidorum, certo numero , ordine & fine etiam eveniunt, ac a Philosophis dicuntur mechanici;& neque principium illud quod intellectu praedi tum , neque illud quod ideas format, sed vitumotricem, quae omnibus rebus corporeis essen tialis est, varie modificatam, pro caussa Vera,
proxima & immediata agnoscunt. Et tales actus' tau -- physici sunt verum Mε dici & medicinae objectum , eo quod vita , sanitas, laesio actionum, sive morbus, eorum extinctio , sive mors, prinservatio & restitutio a morbis, item Vis de virtus rerum quae nocent & prosunt corpori humano, ab his primo, proxime & immediate dependent,vius
De optima naturae morbis medendi m thodo. I. I. . Uod plurimi, praesertim ex plebeiis, rusticis de qui simplici ac
populari victu fruinitur, & tranquilliotis quoque ab intemperantia assectuum vacui sunt animi, a febribus acutis, ctiam gravioribus , pelluciatibus , malignis, sine omni medicamento & sine singulari artificiosa indici ope, sola abstinentia & quiete, qualicunque evitati ne nimiarum restigerationum, tutius ic felicius solius naturae, quae pollent energia, robore ac Viribus sponte liberentur, Se tutius, selicius ac ce tius , quam multi alii, divites quoque & magna tes , qui famigcratissimis Medicis eorumque pretiosis arcanis utuntur, convalescant, tam evidens α notum est, ut nulla plane egeat probatione. Quin ad unum fere omnes oκ antiquissimis & recentioribus Medicis in eo consentiunt & cum HippoCRATE Lb.VI. Fid. s. satentur quod natura optima si morborum medicatrix, quae suis viribus usa, juxta GALENUM , noxia e corpore expellat de utilia salutis caussa retineat, ut sine ejus auxilio etiam medicus nihil solidi praestare possit. . . ILQuid vero per hanc naturam , quae tam em caciter vitam oc sanitatem tuetur, hominemque a praetente mortis & morborum periculo. de sendit ac liberat, intelligendum sit , obscura inde ab omni aevo fuit quaestio, quam maxime tamen Evolvenda. Veteres, quorum lapientia in phy sicis plus inanibus nominibus, quam rebus & veris caullis occupabatur, naturam corporis humani dixerunt omnis motus in eo principium & cavlsam : qua vero definitione nihil aliud egerunt, quam ut id quod in quaestione erat repeterent, sive idem per idem explicarunt. Quidam non incelebres nostri aevi viri paullo pressius naturae Vocem expolituri, perhibent: omnium actuum, tam mentalium moralium, ideatium, quam physicorum de mechanicorum in corpore nostro, unam & primani caussain, unum agens & principium esse, nempe animam, rationo & interna
456쪽
utut non negari possit, ex divina commercii Zeconsortii lege , quam summus opifex inter acti nes vitales , senibales de mentales sancivit, cogitationes ac pilantasias hominis limitatam dc determinatam quandam habere potentiam, actus istos pure physicos, non caullatiter essiciendi, fed potius turbandi de quadantenus disponendi.
Ut itaque paullo clarius de specialius mentem
stra Mimia nostram promamus, per naturam corporis hum mm . ni, quae secundum HIPPOCRATEM omnis sermonis de ratiocinationis in medicina principium esse debet, nihil aliud intelligimus , quam progrestivum de in circulum abeuntem sanguinis 8c omnis generis humorum motum, a cordis de vas rum , quibus fluida continentur, aliorumque s lidorum motu contractorio Se dilatatorio reciproco , dependentem , quo solidorum 8c fluidorum decenti motu, tam partium utilium Ec qui in usum retineri debent, continua secretio, quam etiam variae indolis inutilium, per convenientia emune toria de cribra excretio , perficitur. His motibus recte de ordine luccedentibus , vita de integritas corporis conservatur ac morhidae laesiones arcentur, iisdemque inordinate se habentibus, partium de actionum laesiones, sive morbi, oriuntur , quorum sanatio illis in ordinem per convenientia auxilia redactis, evenit atque conficitur. Hic autem activus, vegetus sysoles de confrictionis solidorum motus , tanquam vera cau fa, quae recte dici potest anima, actioniun vitalium , non a principio quodam spirituali, morali de metaphysico, sed partim a solidorum de v, sorum structura organica dc virtute elastica, partim a fluidi tenuitlimi, magna potentia movendi instructi, ac sanguine arturioso dc nervis conrenti , in motrices omnis generis partes maxime tubulcitas influxu dependet.
I. U. NA Λ, J3Πλ quum clarissime constet, quid sit natura
naturi in corporis conlaruauix oc medicatrix; nunc diu ιaussarum piciendum crit, qua methodo, qua via, haec ipsa natura, cujus plane mirabilis in liberando corpus a praesentibus morbi de mortis periculis vis est ac energia, lioc solenne negotium perficiat. Nam certe cognitio hujus methodi, qua natura , quae infinite sapientem architectum pro auctore habet, utitur, merito vera ac firma cynosura est artis medicae, quae secundum hanc leges de regulas suas medendi construere debet, ut naturam recte agentem non turbet, Vel pervereat, sed potius loquatur de imitetur , vel deficientem de impeditam adjuvet atque in ordi m reducat. Palmarium vero momentum, in quo methodus de o do , tam naturae, quam artis in medendo, quam maxime conveniunt, in eo versatur, quod uir que caussae morborum , quae Oeconomiam m tuum secundum naturam tui bant Sc corrumpunt, removeantur atque corpore ejiciantur. Hinc recte
docet GALENUs lib. I. method. medenae persectam curationem a caussis exordiri. Et ex CELsI mente is recte curat, quem caussae origo non fallit; quia caussae invelligatio ejusque primordia de occasio, in affectionis de remediorum cognitionem amplilfimam deducunt. Idem confirmat FEMNELI Us lib. Lev.f. method.med. MIerens, morbos . abique caussariam praecunitione, nec praecaveri, nec Leliciter curari posse.
f. VI. es' ' Quodsu que sola natura sponte de suis vir, bus usa, sine ope de arte Medici Sc sine pharma
corum apparatu, ITorbos lubinde sanat, idque caussas morborum penitus removendo Fraessat, jure meritoque quaeritur, quaenam sintaliae momborum caussae, oc quomodo, Cuo Crdine ac methodo eaedem a natura vincantur ac submoveantur. In hac autem decidenda tenendum est :quod sicuti , uti jam monuimus, ad coinscrVati nem corporis nihil magis necessarium, quam motus tam progressivus , quam excretorius : ita nihil naturae infestius de ad destructionem invehendam aptius, quam sanguinis de humorum quies, stagnatio , fasis, extraVasatio, vasorum occlusio , lordium retentio de viscerum induratio. Hae enim emcacissimae sunt caussae ad induco dos motus febriles, spasmodicos Sc convulsivos , quibus maxime motuum morbolorum apparatus continetur, hae quoque putredinem, quae Zc mixtioni de structurae lolidorum infensissima est, inserunt , quam recentiores Μedicorum malignitatis nomine insigniunt.
Has igitur morbificas caussas subigere ac re- Ad eas movere debet natura, si ossicio suo recte per- ρο--ων iungi velit. Ad hoc vero cxsequendum non con- - ,sol venientius ac emcacius excogitari poterit m inrum redium, ipso motu, tam solidorum, quam fluido rum, auctiori iacto. Hujus enim indoles & pra cipua virtus est, ut humores subsilentes eorumque stases de stagnationes concutere, latibulis e tundere , resolvere, iterum in motum ciere de sic obstructiones vasorum reserare possit. Hic quinque motus spissos, immobiles tir pactosque humores fiu&iles ac progressu idoneos reddit , pinriterque copia delinquentes succos ipsumque sant
guinem per congrua loca exonerandos, nec non excrementitios, serosos, salios per diversi gen ris emunctoria prolari nCos , quam maNime
idoneus est, biliosos quidcm deviicidos per alvi secessum, salsos aquoios per urinam de subtili
res ac ueas salino sulphureas 1ordes per univers te cutis emunctorium exonerando.
Jam vero memoratu admodum dignum cit, istam omnem morbi hcam cauilam, sive quantitate leumole, sive intemperie de activirate insensa sit ν α νμι-- principaliter actione itia affccre partes lubtiliori in re res motu de tensii praeciitas, quales nervolo - membranaccae dc musculolae sunt, de ex illis maxime compositi omnes canales de tubuli qui fluida v hunt de motu sysioles atque diastoles pollent, quos molesse vel distendit te comprimit, vel lam cinat , irritat aut crodit, quod dum emest, vigore legis mechanicae microcosimicae ,Qmolesta quaedam spastica tractoria motio , sive reactio , universum saepe systema partium nervosarum Mfibrosarum in similem motum per consensum abripiens,suscitatur, quae spastica inotricium, musculosarum de nervearum partium constrictio , evidentem, primam de proximam motuum mombosorum caullam unice constituit atque absolvit. Haec quippe est, quae omnibus motibus, qui alias secundum naturam ordinate fiunt, turbandis de pervertendis apta est, haec sunctiones partium laedendi ac invertendi potentia pollet, de eκ hac omnium in morbis obviorum symptomatum oriso incrito potenda est. Quod velo mirandum, idem hic spasticus motus, est insemimentum ac medium , 'uo natura utilissimo utitur ad ipsam morbi caullam, quae motus hos morbosos conciatat , superandam ac Fra scindendam, ut adeo inmnita
457쪽
De optima naturae morbis medendi methodo.
nita summi archite fit sapientia & providentia inconstruenda corporis humani machina merito assimiranda sit, qua factum, ut morbos motus subinde remedio sint, ipsis morborum caussis corrigendis ac removendis.
Quotvisae In quo quidem quum magnum naturae medi-st - - catricis arcanum 8c res maximi momenti contineatur : scopo nostro quam maxime erit consentaneum, ut mentem nostram circa hoc negotium paullo clarius exponamus. Videlicet obicrvatur,
ut passim inculcavimus, in omnibus motibus &paroxysmis spasmus, qui recte primo in universalem & particularum, deinde in salutarem &perniciosum dispescitur. Universalis, si totum v
1orum genus, praecipue vero cor & arteriarum
ac fibrarum systema amigit , & facta praetematurali in iis constrictione , systoles & diastoles
intenditur sanguinisque progressus acceleratur, sebris recte dicitur , cujus pulluum stequentia certissimus index est. Alter particularis , in certis tantum corporis partibus consssit, quas confringendo coarctat, sanguinisque liberum progressum intercipit, adeoque inaequalem comme tum efficiendo, sanguinis copiam ad alias partes minus strictas impet se urget. Potissimum spastica haec assectio particularis nervosas & me branaceas partes exagitat , ut sunt ventriculus cum toto intestinorum volumine, in quo scenam saepe adornat, quod morbus ille spasmodicus , qui mali hysterici vel hypochondriaci nomine notus, pathematum & Varietate atque atrocia Planum facit testatumque. Praesio quoque est hic spasimus in omnibus haemorrhagiis, nimiis sanguinis ad certa loca congestionibus, humorum decubitu, in omnis generis doloribus, cunctis an- Nietatibus & excretionibus suppressis. Quod si
vero hic vchementior spasmus duram matrem, quae totum cerebrum ac cerebellum involvit ac nervorum omnium immo ossium membranis ortum priebet, tangit, non modo celerrima fluidi nervet per totum membranarum & nervorum
syssema fit trajectio , sed & citra voluntatem a tus vel stringuntur, vel distorquentur , aut vali-clillime agitantur, & sic epilepsa , sive convul-
' so universalis, nascitur, quum contra convulsivi motus cκ spasmo membranarum ac nervorum spinalis medullae Originem sortiantur.' s. X.
Ois; hae n. Ha sunt praecipui illi naturae motus,qui inmor- .assu bri horum insultu Vel paroxysmo nunquam non advertuntur; jam di squirendum, quinam ex iisdem saluti de caussis morborum removendis apti sint,& quinam vicissim ad perniciem ipsamque mortem tendant λ Salutarcs itaque eos in morbis motus ac Pasmos dicimus , qui ita sunt comparati, ut caussam morborum sive spasmodicorum motuum austrant, & tam humores stasin vel stagnationem concipientcs expediant iterumque inmotum cieant, quam dc acres causticos corrigant atque contemperent, simulque ad excretionem aput ad in materiae peccantis vergan;. Exitiosos vero mul-
periculolbs censemus eos, qui cutim &omnis generis emundioria confringuiat, mat riam quae in vitio est ipsumque morbi somitem intus detinent & ad ima viscerum ac interiora vitae penetralia pellunt , neque evacuant. Illos sanitas, hos mors , excipit.
s. XI. Sposmus Ea quidem omnium spasmorum indoles estisque essectus, ut sanguinem & humores h eor- --δε
poris ambitu ad interiora agam , ac emunctoriΟ-rum minimos ductus stringendo , evacuationes quodammodo sumaminent: nihilo minus tamen
lalutares sepe fiunt, quando scilicet interposito certo temporis spatio , excernicula antea occlusa laxantur , crispati tubuli adaperiuntur, de postea major succorum ad corporis superficiem partesque externas succedit appulsus, culanea excretio augetur , sudor manat, urinae crassae minguntur& alvus biliosa ac viscida copiose dimittit. Et ex his excretionibus , quae morbos & l palmos certo praesertim tempore subsequuntur , salutaris effectus & auspicatus eventus merito dijudicandus , unde etiam Medici easdem criticas , sive morbum judicantes, appellare suescunt. Solent autem hae ipsae , si cum salute contingunt, die maxime impari, critico ea propter dicto succcd re, dimidiato scilicet septimo, leptimo, nono,ut deci o ac decimo quarto, & his diebus vel ad mortem, vel ad salutem morbus concedit. Ubi enim hisce diebus notabilis symptomatum fit remisso & evacuationes eveniunt, optima salutis est significatio; quando vero symptomatum atrocia persistit, spasmi urgent nec evacuationES animadvertuntur , gravissimum imminet discrimen, ac mors utplurimum morbum terminare observatur. Quare licet plures motuum morbosorum in se & sua natura a norma ac ordine deflectant,
dirigente tamen sic divina in artificiosa solidarum& fluidarum machinam nostram constituentium partium dispositione , structura & motibus inde resultantibus , providentia, siepissime sunt 1alut
res caussisque morborum expugnandis idonei, ipsisque morbis sc optime medentur, quo etiam sensu recte a Vetorum sapientioribus natura dicta est morborum medicatrix.
Igitur genuina , tuta ac saluberrima corpori a suinino conditore jam insta methodus, leκ ac ibi his norma, qua, de secundum quam, ipsa natura sanat n- morbos percurat, in eo maxime versatur , ut a ερ 'caussa morbi, sive mole, sive qualitate peccet,spastici motus in genore vasculolo & membranoso etiam luscitentur, qui ad ipsam caussam mombi removendam, vel convenienti tempore eliminandam , tendant. Hi quando ex voto succedunt, sola natura morbos sanat & Medicus tantum spectatorem agit; quod si autem haec sola id praestare nequit, artifex eidem viae ac meth do insistere , naturam adjuVare , impedimenta. tollere, motus moderari, Vel intendere,materiam ad congrua loca ducere , ab incongruis divenere , variis debet accommodis remediorum gen ribus. Ut adeo in eo jam unice omne medentis auxilium, omnis intentio ac sanandi ratio sun- data esse & consistere debeat, quo methodum naturae , si in materia subsistente dissolvenda a que e edienda, acri emendanda & temperanda demumque debito tempore, per convenientia i ca expellenda, occupata est, observet, sequatur, adjuvet ac in rectam viam ad lalutarem finem
Sed necessarium aeque ac utile erit, quo mem Natur tem nostram paullo clarius exponamus & hane in naturae methodum in variis morbis investigemus, ostendendo, qua ratione in iisdem corpus laepe a praesentanea noxa vindicet. Ex horum num ro potissimum sunt subres,tam acutae,quam chro nicae. Acutarum quidem pleraeque sunt inflammatoriae
458쪽
matoriae & fixam sanguinis stasin in tubulosa
partium aut viscerum substantia pro caussa agnos.cunt , quae dum spasmum in universo genere fi-hroso de vasculoso suscitat , sanguinem per i tum systema vasorum celerius agit & majori copia ad partem assectam appellit, quo fit, ut sanguis subsistens & firmius inesulas, successive a
Mergatur, eluatur, reselvatur ac in motum redigatur , quod plerumque circa septimum diem
contingit. Et si tunc spasmus cum omnibus symptomatibus etiam ipsa febre remittit, cortex cuiatis glandulosus laxatur, exhalatio repetit, sudor liberius manat, generatae sub sebrili commotione multae recrementitiae salino- sulphureae sordes, solius naturae beneficio utiliter evacuantur, ipsa
febris ex voto solvitur , qua certe naturae methOdo plures, praelertim plebeii, sine ullius Medici ope, saepe feliciter, ex febribus inprimis continuis , evadunt.
excernendum fiat. Quod si naturae beneficio id feliciter accidit , spasmorum omniumque sere symptomatum fit remissio, pori & tubuli sub atanei relaxantur & sanguinas ad summam cutem& ambitum corporis fit major affuxus, unde materia morbifica caussica ibi ' secernitur atque sub forma exanthematum , pustularum , bubonum excernitur. Et sic saepe naturae solius hen
ficio pestis, variolae & morbilli, citra singularem apparatum medicamentorum sanantur. Nam
perspicuis certe verbis SANCTORIUssedi.Laph. I39. confirmat: plebeios magis liberari a peste, quam divites, qui multis meracamentis utuntur; de SV-DENHAH in limine aeui.morb. ita disserit: ipsa pe-
sis quid Obsecro es aliud , quam Ompto ιum
complicatio, quibus utitur natura ad insipiratos una cum Lise particulas miasmodes per emunci ria aposiematum specie, vel aliarum eruptionum
Haec naturae methodus curandi quam mari
me Medico monstrat viam , quid in hujus generis febribus sacere vel omittere debeat. Lex enim curandi haec est : impactus tubulis sanguis su cessive Se paulatim citatiori sanguinis appulsu resolvendus est. Ex quo iacile colligitur , quia a sanguinis abundantia, qua nimium vasa distenta sunt de turgent, impeditur sanguinis per partem inflammatam liberior transpulsus, ut potius EX- inde major sanguinis in eadem fiat stagnatio ipsaque inflammatio incrementum capiat, tali in casu nihil praetentius esse, quam sanguinis detracti nem provide institutam, partim quo major fass& ingammatio impediatur, pinim etiam ut liberior cursus universo sanguini &transpressio per pariem affectam concilietur. Vicillim & illud exprima de principe morbis medendi lege naturae addiscimus , non valde nimiam esse sanguinis quantitatem exhauriendam , siquidem detracta nimia sanguinis copia,non sussiciens fit ad partem affectam ejus appulsus , quo tamen stasis, quae causIa morbi est, dissolvi debet. Quare graviter ii peccant Medici, qui in febribus inflammatoriis, quando sanguis deficit, repetitas venae s ctiones moliuntur, quibus nihil aliud perficiunt,
quam ut inflammatam partem celerrime ad spha- celum perducant. Et dum in minimis Be capiularibus vasculis sanguis de humores stasin ac inflammationem concipiunt atque ex his ipsis eluendi sunt, per haec tamen sanguis crassiis Ze demius difficillime transit, facile apparet, ea Omnia, quae humores fi iles reddunt, quae diluunt, humectant de immodicum calorem , quo serum tenue absumitur, contemperant, remedia convenientissima esse: contra omnia, quae humores in crassant, quae calorem augent, humidum absu-
munt, uti optata de calidiora sudorisera, in omni inflammationum genere noxiosissima esse.
lent variolis, morbillis, purpurae, petechiis, bubonibus pestilentialibus, serum sanguinis causticum , acre, tenue, in partibus nervos membranaceis , praesertim ventriculo de intestinis, acerbas spinicas constrictiones, nec non humorum ad varias partes congestiones efiicit, simulque hrem accendit, cujus beneficio sanguis , a partibus exterioribus ad interiores, ubi materia peccans haeret appellitur, ut copiosioris lymphatici humoris & sanguinis affluxu materia acris caustiis cλ temperetur, corrigatur, resolvatur dc apta ad
Quod si igitur hac via , natura sola hos gravissimos morbos curat, utique etiam Medicus,qui ei dum.
naturae mini ster audit, huic viae insistere debet,s natura sola id perficere impeditur. Regula namque exanthematicis hisce febribus medendi haec est: materia acris , caussica, vitalibus partibus inhaerens, uberiori sanguinis de lymphae benignae appulsu contemperanda est, ut apta ad ex cretionem per ambitum corporis fiat. Ex quo jam conficitur : omnia ea, quae ad contemperandam materiam acrem iaciunt, & quae succos sa guini dulces, gelatinosos, henignos ingenerant ἡnaturae vacillanti egregie opitulari. Hinc patet , praestantissimum in his morbis usum esse decoctorum, quae leniunt & demulcent acrimoniam , qualia parari solent ex dactylis, ficubus, radice .glycyrrhietae, floribus papaveris rhaeados, semune sceniculi. Patet quoque porro, plane eximium esse usum beEoarcscorum , quae fixioris indolis
sunt de acrimoniae humorum temperandae egregie serviunt. Neque ex dictis amplius obscurum esse poterit , quam Valde graviter Sc per verse in curando procedant ii, qui statim ab inutio , antequam materia cocta, temperata de ad j exclusionem apta reddita fuit, sudoriseris valemtioribus & expellentibus hos morbos i stant, quibus certe nihil aliud efficiunt, quam ut ace biora symptomata ipsumque lanesium exitum accersant. Denique ex allatis id quoque patescit; quod quum materia per cutem sit eliminam da, nefarii sint eorum ausus, qui eo tempore , quo ipsa ad hoc in superficie corporis emunct rium transmitti debet, valentiora purgantia, di N
retica, aut emetica, Vel etiam acida refrigeran . . 'tia , aut optata, Vel nimia quantitate nitrosa, praesertim in infantili aetate, propinant, aut corpora . liberiori aeri exponunt.
Febres quoque intermittentes remedii & prae- 'μ fidii quippiam complectuntur, de haud raro sine Medici auxilio cum insigni subsequente emolin
mento discedunt. Quum enim contumace, o iisdem, ut sunt quae autumno, vel hieme acce dunt, nec non quartanae, secum ac semitem ple rumque altius in abdominis visceribus , hepate , liene Vel pancreate constitutum habeant, eaque propter corpora sanguine crasso sarta crebrius imsestare soleant, ac nonnunquam vel sponte, vel per imprudentem medicationem , in icterum , anasarcam, asciten, pedum cedemata, aut lienis tumorem concedant: nihil certe efficacius magiL
459쪽
De optima naturae morbis medendi methodo. λοβ
que aptum ad obstructa & insana haec viscera reseranda excogitari poterit, quam citatior atque validior sanguinis ad oppilatos tubulos appulsus ac motus, quo utique succi crassi te impacti urgentur, latibulis eliduntur iterumque in m tum percientur, ut hinc solutis obstructionum repagulis, ipsa febris, vel sponte saepe, vel cxigua artis ope , felicissime desinat.
Arri cis Quia vero graves a sanguine nimis copiosos Wm 8- crasso oppilationes, minus ex voto a sela natura expediri queunt , sed potius recurrentibus tam crebro paroxysmis, sanguinis massa admodum consumitur , intemperiem calidam biliosam contrahit, ipsaeque Vires simul exhauriuntur; . omnino artificis est, optimum naturae processum opera sua , quantum fieri potest , secundare, oin-niaque auxiliorum genera eo dirigere , quo Drcti obstructione viscerum meatus resurUntui. Quo Pertinet maxime prudens & circuin spectus pro diversitate corporum ulus salium aperientium , spissos s iaccos colliquantium & abstergetitium , decocta de insula ex radicibus & hcrciis amat saromaticis incidentibus hallamicis concinnata ,
accommoda evacuantia, ut sunt balsamicae i .c moepitula', item mercurialia rite praeparata; qtiae omnia debito ordine ac tempore administrata , utique ad debellandas has contumaces Gbres de corpus ab imminenti periculo tuendum, prael. ria tissimae sunt efficaciae. Contra vero nefaria s2ne& perversa rebelles intermittentes satiandi est methodus, qua mox in principio purgantia validiora & emetica, item ludorifera, Optata & a1-fringentia, liberaliori praevertim manu, propinantur , eo quod hoc facio, obstructiones potius
obfirmantur, Se pellit nae recidivae, vel alia loni egraviora mala arcessuntur, quae nullam limatio
s. XIX. . Nisi is Accedunt arthriticae, rheumaticae & c.uarrha Ies sebres , in quibus maxime peccat Drum c. - his , piosum eκcrementitium, tenue, salsum, quod ni ν-n s. guesce..te perspiratione retentum, & ad interii rura, atrnosphaera praesertim a ventis hortalibus cornpresia, repulsu D, in glandulosis asperae arteriar vel saucium locis, aut membranis articulorum vel malculorum haerens, spallicas ibi strictoi
ras movet,unde extremorum horripilatio, respi-
geratio, lassitudo eorporis gravati Va , -ppetitus prostratio , alvi constrictio, frequentior ad urinam stimulus, calor sub vesperam de noctem auctior , flemutatio, iustis, dolor artuum , sub equuntur. Nihilo tamen secius sub hisce naturae contrariis ab ambitu ad interiora motilius, nil,sidium latitat atque remediuna quandoquiden, tu in
sanguis Se temperatior lympha ad partes stimulo
salino exagitatas largius advehitur , tubuli aurea constricti ampliantur de materia caustica contemperatur , sive coquitur, atque adeo ad excretionein cum copioso humore viaido in iusti de coryza , vel ad exhalationem per cutis spiracula in inhritide & variis rheumatisini speciebus apta E. artis e redditur. Et hic naturae procellus Medico planius. m mvir monstrat,quid in ejusmodi morbis prosit, vel Oh- sit, de quid ipsi faciendum , vel omittendum. Prima eni in atque palmaria ejus intentio esse debet, quo congruis prisidiis, acrem te salsam materiam corrigat ; altera, ut non prius quam coacta & rite praeparata fuerit, ejusdem electionein moliatur, tertia, quo per convenientia loca & nunctoria excretionein proritet, minime vero
1 d alia incongrua excretoria per improvide adhibita moventia, purgantia aut emetica, pertrahat, vel plane eliminationem, quae exhalatione perficitur, pripostero topicorum , adstringentium ac repellentium usu, impediat aut cohibeat.
Quemadmodum igitur natura sitires , causam I . earundem per motus auctiores subigendo ac ejiciendo, sola saepe persanat: sic quociue eadem R. t. νώ ιμ- metho io per varii nempe generis excretii nesalios morbos & arcet de percurat. Animadvertimus videlicet sanguinem in vasis, praesertim in seκu sequiori,aetate juvenili ,habitu corporis spongioso, molli, vitae genere delicatiori de quietiori, statis temporibus vol temporum periodis redundare , stagnare de hinc inde in vasis majoribusi inpeditius moveri, quo sit, ut spasmo, qui ima abdominis maxime puhit, atque ex dolore circa lumbos, flatulentia in abdomine, alvi adstrictione, extremorum refrigeratione, urinaeque tenuitate cognostitur , oborto , Venae in metenterio
de abdomine, comprimantur, Sc hinc sanguis majori nitu de impetu in sceminis ad uterum , ins xu nobiliori se provectiori aetate ad haemorphoidales venas, in adolestentia ad caput oe nares urgeatur, ac majori ibi facta collectione, vasa extrema intra tunicas teneriores narium, ani vel uteri jacentia,nimium distendantur, tandem apcriantur atque notabilem sanguinis copiam emundant. Ecquis est , qui hic non animadvertar, se thitarem re utililsimam esse hanc sanguinis excreti Oncin , quae liberat corpus a copia, libero vitalis hujusl: quoris progrelsui contraria dc ingens corporis
Et silutare hoc negotium ubi natura recte Messi in movendo & excernendo exsequitur, nihil moliri dcbet Medicus.' Imprudens Ulaim ipsique rationi contrarium molimen foret, si has excreu nes saluti seras externis vel internis constringentibus , aut morus sistentibus, optatis , narcoticis , cohibere niteretur. Quando vero natura in opere deficit, de vel motus isti spastici non sunt si Rficientes ad singuinem expellendum , vel sanguis nimis crassius, tenaκ ac viscidus est , vel viae, per quas debet ficti evacuatio, obstructae aut nimis spasino constrictae sunt: ejus vestigiis merito iii siliendum ec sanguinis exsolutio facilitanda ac promovenda' eumque in sinem enimenago gorum moderatiorum cum sussicionii humido ,
item potus thoe, coliee, balneorum, aquarum minoralium , nimiam spasmorum vehementiam se- ciuitium, mitium,srictionum,eo tempore quo exitum uisectat languis,ulus longe eli emeaciisimus.
Sa lis etiarn fit, ut provida selius naturae ope ν --- graves de vix ulla arte lanabiles morbi, sanqui- rh r με
ms piofluvio solvantur & finiantur selidisti e. T,
Ut enim mittamus criticas illas in sebribus acutis maxime obvias haemorrhagias, de quarum la- lubritatu frequens apud HIPPOCRATE Y aliosque Ueteres est mentio;inultiplici certe cxperientia coinpertum cst: insaniam, vertiginem, convulsuum asthina, colicam convulsivam, affectus soporosos, item paralyticos, hemicranias,ariliriticos &rheumaticos dolores , pathemata hypochondriaca, exsoluto per ani venas sanguine, motu exercitatione corporis, retiusilla ac cessasse. S pius quoque a ane obserVatum est, epilopticas
convulsiones di convulsuas artuum tractiones,
460쪽
quae per multos annos juvenculas affixerant, ac-ccdente mensium tempore ac prodeunte fluxu, sponte conquievisse. Pariter experientia conotat, cephalMgias , tinnitus aurium , vertiginem aliaque gravia capitis mala , tempestivo narium
in juvenibus stillicidio, egregie levari ac abigi.
Et quae plura SM.LCap. I . de damnis ex cohibitis languineis evacuationibus in medium ad duximus. Ut adeo in ejusinodi casthus nihil satius magisque pro sanitate sit, quam ut arti sex naturae ductum sequatur , succestum evacuationis tueatur atque facilitet, nec ullo modo eundem interturbet.
Quae quidem omnes hactenus enumeratae criticae egestiones , quum sanitatem tueantur &morbos mineram eliciendo arceant, neutiquam intempestiva ac praepostera ope sunt compelcem dae, aut materia ad corticem critice amandata, infido artificio repellenda, ne eo majus eoque gravius in corpus redundet detrimentum.
Quod vero quam maxime mirandum, is is M'Mpe naturae in tucnda corporis Integr tatC Est pro- eia .
cessus, ut uno illo fluidorum & solidorum in
Tam salubri eventu adornantur a natura ma cuationes sanguinis ; praeter quas tamen plures adhuc aliorum humorum aliarumque mate- Tarum quae corpori periatilem intentant, ab eadem per varia loca inliituuntur excretiones. Nimirum serosus quoque humor, tam quantitate, quam qualitate quandoque morborum causam constituit, eaque propter cum insigni sanitatis Emolumento, natura administra , corpori subtrahitur. Obvium hoc est vere maxime oc autumno,
ubi per glandulosam narium sinuum capitis tunicam, pituitariam dictam, item per glandul sis bronchiorum pulmonalium tunicas , iercso- mucidus humor copiose sub coryza, tussi aliisque catarrhasibus ac rheumaticis assectionibus elimi
natur. Pari er accumularis nimium in corporis pcnetralibus ierosis, acribus, hili sis, lallis i iccis , sponte saepe oboritur alvi profluvium, quo iidem egregio cum levamine ejiciuntur, morbiique inde Oriundis minera subtrahitur. Saepe quoque percutis spiracula natura molitur Oxitum& sudorein movet copiosum , tam acrem de mordacem , ut iplain cutem excoriet, cum molestissimo ad scalpendum pruritu , quo Vidimus scorbuticam diathcsia sublatain. In aliis, stippres.sa inprimis cuticulari excretione, exsuperanternierolum humorem IKr urinarios tubulos emittit, corpulque per copiosum urinae fluxum ab eo li
pis OOmi- Singulari porro naturae vigori & beneficio
tribuendum : quod si ventriculus a copia ingessorum , praesertim incongruorum , vel c d rum de seini coctoruin ciborum sarcina oppletus est, vomitia cito citius eum depleat, quod certe
apprime pro sanitale est quippe ubi moles illa relicta stomachum aggravat, protinus ructus , latus, borbo mi, hypochondriorum dolores , sanguinis ebullitiones, chim piillii magno & celeri somnique dei)e tu accedunt. Hinc ctiam de lactentibus pusillis pervulgatae opinioni non sine ratione creditur, quod in crebriori vomitu magnum ad sanitatem eorum momentum sit repositum. . . - Idem sentiendum de iis egestionibus, uuibus na-
bificas causas ad habitum corporis utilillime protraudit, quod subinde evenit in variis cutis defie-dationibus, scabie, lepra, tinea capitis, achoribus, varis, maculis culaneis, tumoribus crysipelacuis& serpiginosis ulcusculis aliisque in cute ossiorescentiis. Inprimis quoque de podagra senes invadente experientia: Sc rationi subnixa seri sententia , uaodem longaevam. Praestare vitam, de quo scitum SYDEN RAMIuuientis; isi naturae providentia ad depurandum senum sanguinem, atque ad expurgandum corporis projundum, ut G- HIPPOCRATE loquamurι tu auctiori facto, binas morbi sicas caulas tollat de sic morbos per morbos expugnet. De sebribus, quod convulsiones solvant, prisca est HlPPOCRAT is stet. Haph. 7. sententia. Quin quartanam illud Medicorum scandalum convulsiones rinsamque epilepsiam abigere, noli modo ide auctor seci. V. aph. TO. nec non Coac.III. 8O. perhibet: ted etiam exemplis confirmatur a B RTOMdi Octavi. II.lis. 68. SALMOTHO Cmu.II. Obs Sq. I pie quoque compluries observavi, motus convulsi- vos ex vermibus , accedente febre vermibulquerer adluin vel bilem acrem enectis, sponte cellasile. Pathemata hypochondriaca adolescentes ac juvenus diu exagitantia, nec ulla medica ope Cκ- pugnabilia, superveniente quartana , vel turriana , evanuisse , identidem novi. Neque minus iii sanias & patitoines ii asinodicas , prodeunte in conspectum purpuraceo in cortice corporis scombutico exanthemate, remisisse ac penitus discellit te, comportum habe a. Corygam in aurium tinnitu, cephalalgia rebelli & Oculorum vitiis , cum bonis aegirarum rebus oboriri, experientia uberius constat. Dysenteriam ac diari liceam hypochon-driacis Ic melancholia hypochondriaca laborantibus, podagricis etiam, subinde tulisse suppetias, de recentiorum de HIPPOCRATIs testimoniis confirmatuin est. Aliquot etiam mihi innotuerunt CX- empla, quod anas arca, item hydrops pectoris , cum comis iragno tremore dc suffocationis metu,
succedente poli pitularum balsamicarum M salis aperiti vi usum ingenti per uterum aquosi humoris fluxu , lubi ederit atque cellarit. Idem per la gum alvi profluvium,per lenem stimulum procuratum,contigisse, de ipse vidi, &iestatur BALLO Uiro. Lepiae pag.6. Hydropem quoque saccatum, suscitato per lapsum ox improviso copioso urinae stillicidio disparuisse,ac feliciter fuisse sublatum uberius cnarratur in disert. haud ita pridem heic habita, de Θdropica lapsu liuegro abdomine curiata. Et quar plura rariora exempla passim mobservatis Medicorum sunt consignata.
Sic quidem natura sola optima his morbis Morueis medetur, Si ineffabili sape prorsus modo corpo
ris integritatem tuetur; alia vero ratio est mor- eis. rum chronicorum, quos natura tota non vincit , sed qui utique artificis opem atque accommodam medendi mei hodum per efficacia praesidia exposcunt. Nam recte in praelatione Ca L AURELIANI asscritur celeres passoMessuas te ματuIuur, nunc fortuna, nunc natura sumto ore 'doris , sanguinis, vel Centris et chronici v ro siolius Medii peritiam posculit, quum neque naturasneque Drtuna soιvantur. Et CEI.sUs scite non minus quam ex vcro, lib. III. cv. 1. eandem in
rem disserit;magis ienoscelidum est Medico ρarum proficienti in acutis =oorbis, quam in lingis. Hic enim breve sipatium est,intra quod i quod auxilium non profuiι, aeger extinguitur: ibi est deliberationi,