장음표시 사용
121쪽
nis congrua medici curationem fuerit assecuta.De hac epilepsia intelligendus est Celsus dum vitae haud peri culolam esse scribit, cum tamen saepe epilepsia patien-
Iuli.de sae. tes, & pueros praesertim, ut nos admonet Hippocrates, interficere soleat, ut hac de caussa non raro sit m xime lethalis. Qua ratione Galenus acutum, Avice na peracutu niOrbu epilepticu ocauit. Postrema dubiatatio soluitur respodendo no semper acutos morbos a
Galeno dici,qui cum febreastidua infestant,sed& qui
febre poenitus calent, cuius rii caussa inde, arbitror, emanauit, quod ille modo Archigenem, modo Hi pocratem hac in re sequutus cit.Nam ut ex eiusde Ganleni verbis elicitur, acutos morbos eos esse dicebat Archigenes,qu i periculum brc u i temporis mora afferunt, Hippocrates vero, qui febre non destituuntur. Ideo, .=h. eam. idem auctor tradit flabrcS cotinuas acutos moibos ali- quado concomitari, aliquando aute,sed raro,eosdem
morbos sine sebribus reperiri,qualis apoplexia,ac,ad do ego, epilepsia. Quamobrem Galenus in commenta , . s. is illiuS Aphorismi: mulierem grauidam morbo quopia acuto corripi perniciosum, liue, inquit, absque sc brealius q uispiam morbus acutus fuerit, qualis epilepsia ,
apoplexia,conuulso,tetanus morbi tum magnitudini, tum vehementiae par grauida csse non poterat. Contra ,,h. bis Obij ciet aliquis, GalenuSipse supcricbres acutos moret. bos comitari fatetur.Pro responsione dicatur ide quod supra, non esse cuiuslibet acuti morbi, ut sit cum febre, iuxta Hippocratis, & Galeni sententiam, sed eo . rum latum modo,qui ablblute tales existunt, qui & s bris assiduitalc,& symptomatum magnitudine disce nuntur, de quibus,2 Hippocrat 's, & Galenus intelligendi sunt, quoties eos cum periculo,& sebre cotinua patientes aggredi affirmant. Praeterquam quod Hirpocratis
122쪽
pocratis auctoritati responderi etiam potest uerbum illud , κη' gre iam , quod latine necessirio sonat, haud eam piaeseserre enunciationem, quae, quod i in possibi id sit rem secus se habere, omnino ostendat, ut nos aperte docet Galenus in comm . illius Aptiori sint: si omentum exciderit necessario computrescit: Sed ε.aphis s. quod, ut plurimum, & magna ex parte, ita contingere selet. Quo sensu, non solitin hoc in loco, sed & ubi se- . regum brCS nociassario acutos morbos comitari tradebat,alijs- 'f' 'que in locis, uousus cst vocabulo. inibus omnibus dubitationibus ad hunc modum solutis, epilepsiam in
acutorum morborum numerum recte fuisse coopta tam cuiuis apertum esse reor.
De caufis epile M per consensum .
DE ς ussis epilepticam passionem per esse
ii am producentibuS, longa satis, atque pro-li a paulo supra habita est oratio, s si pers
ctiorem eiusdem morbi caussarum scientiam tradc re velim,eas quoque caussas, ius ab aliqua corporis pasere enascentes cercbrum usque pertingunt, prosequi opus est. Quamobrem hae sunt duae tantummodo , v por,& quai itas, de quibus agendum a nobis est in praesenti, sed ab ea, qti frequentior csse consueuit, exordiendum . Haec autem vapor, seu vaporosa quaedam substantia exili it, quae multiplici, varioque modo aselectionem progignit. Nam aliquando quantitate cerebri ventriculos ob st ruente, aliquando vero mani se sta q ualitate,aliquando demum occulta,eaq; venefica cerebrum vellicante.' Copia, seu quantitate vaporum Peg
123쪽
per symphatiam praesertim a stimacho affectus hic generatur, dum calor imbecillus , tum ipsius ventriculi, tum & aliquando aliorum circumiacentium membrorum, inter quς ita se ventriculus habet, veluti lebes inter ignes scu habeat iecur a dextris, lienem a sinittris, Postica parte venam cauam,& Inusculos dorsales, antica VCro omentum. Quarum circumiectarum partium calore adiutus exactius alimenta concoquit) in mat Tiam in eo ventre contentam debilius agit, quam ut ea integre conficiat; Ιdque uel quonia calor lampliciter imbecillus est, uel ut ad materiam refertur. Inde enim uapores multi cercbrum petunt, qui sua multitudine,& quod nonnullis placet) crassitie illius membri ue tres obstruendo morbum pariunt. Non desunt tamen qui constanter affirment epilopsiam nunquam fieri ab Obstructione a uaporibus crassis orta, & certe qua nacrassitie uapor impedire possit transitum spirituu ego quoque non uideo. Multitudine ergo potius occi dendo, aut aliqua alia qualitate afficiedo cerebri uentres uapor epilepsiam per consensum progignet. Qualitate autem manifesta evaporatio a iubiectis partibus
eleuata symploma hoc producit, si uel frigidior sit, uel etiam,ut quibusdam Probatur: calidior, acriorq;, frigidior,ut si a sanguine frigidiori pituitoso scilicet, ac melancholico, calidior acriorque simul, ut si a sanguine calidiori, eoq; biliosiori initium habuerit. Non enim huiusce uaporosiae substantiae materia alimenta luinquorum dum uentr iculo egre cofecta statuenda sunt, uerum etiam humores, praecipue tamen pituitosus, ac melancholicus. Quod si quaerat aliquis qua ratione frigida uaporis qualitas epilepsiam per consensu pro ducere queat, respondendum id nulla alia de caussa fieri, nisi quatenus in contrariam qualitatem calidam
124쪽
cerebro insita, eodemque, ut alijs cunctis nostri comporis partibus amicam ualde ccu hostis agit, unde expultrix cerebri facultas ad eam expellendam insurgit, a quo similiter frigidiori uapore leuem illam conuu sionem, quae saltus ab Avicenna uocatur,s e fieri e perimur; nec dissimili sine ratione Galenus a gelidae ν.mri. aquae potu conuulsionem prouenire scripsit. Epilopsia ab huiusmodi caussa ortam patiebatur ivlienis ille Galeni, cuius moibi origo 1 crure incipiebat. Erat autem id quod sursum serebatur ad caput ueluti aura quaedafrigida, quam ad cerebrum adscendere aeger ipse persentiebat. Vnde medici uniuerso imprimis corpore euacuato medicamen ex thapsia, alit sinapi parti adhibuerunt , ligato interim membro, supra eam uidelicet partem, quae primaria assectione affecta erat, quo pacto accessionem reuerti prohibuerunt. Mordax autem , calidaq; vaporosa substantia comitialem insultu gignere poteit,partes illas uentriculorum cerebri mordicando, ut eypultrix facultasab ea suscitetur. Venefica demum,& occulta qualitate praedita haec materia halituosa epilopsiae caussa censetur, ueluti si in aliqua
corporis parte, praecipue uero in uentriculo, utero, ac intestinis superfluitatum,quae putrescere aptae sunt,rcceptaculis, excrementum aliquod putredinem adquirat, ex qua cer bro uenenosa substantia commu aice tur , contra quam eiusdem cerebri facuItas insurgat.
Epileptiam huius genetis incurrui sqpe mulieres, quibus piaecipue me nitruar purgat ionesiuerint suppres, tunc enim ab utero praui, immo uenenati halitus sursum in caput efferuntur, qui raritudini m harur parere sint apti. Huius generis epilepsiam sape etiam pueri ob lactis in uentriculo corruptelam pati videntur, ut etiam ob lumbricos, dii teter vapor ex illis, vel emose P tutis
125쪽
tuis, putrescentibusque, Vel viuentibus quidem , sed materiam vitiosam, putrςfactamque,ex qua&ipsi orti
sunt, commouentibus, cerebruin adscendit;quo sensu Lib. .e ιν. imelligznduS est, arbitror, Aegineta, dum ex intestianis ob vermes illa occupantes comitiales accessiones
fieri prodidit; in quibus quidem intestiuis talia promi
creantur animalia, ob super fluentes humores in ipsi moram trahente , & potissimum ob materiqm pituito . iam, crudam, atque crassam, quae dum non est apta in t substantiam aliti conuerti,nec etiam tantae est putred, nis, ut ex tota substantia putrescere possit, natura, quae nititur in melius, calici innati ope adiuta illam dia isponit,ut villae spiritum Recipiat,&isic procreati vermes
d. mbib. Iegendi simi Hippocra S, GalenuS, atque Manardus --Hactenus de prima caussa epilopsie per consensum.Admedis Il. . alia modo caussam accedamus; Haec autem pura quaedam qualitas est, omnis substantiae, quantitatis ex pers,de qua scriptum est ab Avicenum ad cerebruet uari qualitatem puram sine substa luia. Cumque du-ipi,Mhaec qualitas, venefica una,doloi ifica altera ,de thac ipse prius breuiter loquar. P qc fitigitur dum bilio-1 .sus humor e corpore uentriculi ob petit supernum , in quo .lauom continui solinionein acri, erodem ij; quin, litate inducens euad it caussa doloris,qu i cerebrum aruleratis per neruorum communitalom partibus inconsensum trahit. De qua quidem epilopsiae per conse 1; b. de loe. lam caussa locutus est Galenus, du refinit sibi ipsi per = φ 7 huiusmodi consensum uidenti aliquando labor ntem sine uelimenti conuulsione concidere, simul atq; peti interusia breuibus quibusdan, motibus qtrateretur, lprobabile visum fuisse, quemadmodum singultum fi ricernimusassecto ventriculo,italianc quoq, aist sti
126쪽
nε euenire,non secus prosccto,ac de se ipso n arrat,qu ε illico, si piperis quantitatem ingessistet,singultus inuadebat. Proinde eiusdem Galeni sententia existimando
est, similem aliquem cerebro motum cotingere . qua lis interdum ventriculo a re quapia molestato euenire iolet. Quippe cum a ciborum mole grauatur, aut ubi corruptis cibis mordicus ih statur, tum singultu assici conspicitur. Quinrmo acrem humorem non lingultu modo affecto ventriculo, verum etiam conuul ouem per uniuersum corbus efficere si pe numero vidimus ;quae denide, vomitu eiecto eo, quod mordicabat , statim quiescebat; quominus igitur mirandum est si nese rorem principium huiusmodi motu concutiatur,dum
festinat a se propellere quidquid iucrit id,quod a parte primu affecta ad ipsum se nur. Cuius speciei epilepsia
Gramaticus illa Galeni corripiebatur, quoties vel nimis'ehemeter doceret, vel cogitaret, vel inediam sustiniret, vel demum irasceretur. Nam ob haec omnia laeditu ventriculus, praesertim veso propter ipsam mettureiam, ra iMeduiris in eo succi praui,ac recreme
titit, maxime verbbiliosi acres coguntur; iuxta Gale- iii, & Auicering sententiam ς qui sui leu itate os ventriculi petentes, illud ita afficiunt, ve & cerebrum ipsum
ducatur in consensum . Quem quidem Grammaticum pristinae finitati Galenus restituit,proba concoctione primlim accurate procurata,& recta vivendi via instituta, ac quolibet anno bis, terve amaro ex aloe medicamento illi exhibito, quod sane ventrem a stiperitu talibus expurgat,& ad proprias actiones roborat,vi alibi idem Galenus exarauit, nec non Dioscorides, qui
tradit aloem adeo amicam esse ipsi stomacho, udialijsucommixta medicamentis puraistibus pra ster,quum1-II ''' astus partem illam offendant, sicet contrarium ciaeat Pq
127쪽
Mesue . qua de re infra in praxi agetur uberius. Scie dum vero dolorificam hanc qualitatem,quae comiti lem pariat, ab ore vetriculi superiore potissimu gigni. . nam coeterarum partium dolor non videtur aeque potens ad epilepsiam producendam; quandoquidem os ventriculi supernum admodum exacto sensu praeditu esse sertur,miramq; cum cerebro societatem habet,obneruorum a sexta cerebri propagine ad os illud descendentium magnitudinem, per quos ventriculo faciIecerebrum compatitur. A qua cerebri cum ventriculo Galenus varia symptomata fieri tradit,nimserii dyspnsas, aptatas, & demorsus, epilepsias, deliria,ae melancholias; ad quam etiam societatem respiciens Serenus de stoenacho Io aens cecinit.
Ah .mian etiam nisi cura iuuat vitiare cerebrum Fertur, σ intervos labinc avertere sensus.
vide lectis Huc tamen etiam iacit illa epilepsit differentia,qua ''2,2 multis ex coli dolore concitari refert Aegineta. Haec de quat itate dolorifica dicta sint satis. Quantum uero adueneficam sp dictit, ea sane fit cpilisae caussa, dum alteratis per continuitatem partibus ad cerebrum usq; attingit, non alia certe ratione, qua putant aliqui rQx quasdam solo tactu,per qualitatis vim, ea qui sibi coma tigua sunt,inerare posse,ut ex marina tor edine abu de constat, cui tam vehemens est potentia, ut per piscatoris tridentem trasmissa ad manum alteratione t tam derepente torpidam reddat. Ex quo videmus reuel paruae molis tactu solo maximas alterationes induincere. Tale quidpiam in nostro corpore accidere ali . quando posse medicorum ignorat nemo, In eo enim corruptio aliqua, quae ueneni tum qualitatem, tum ul- res adiquet, omnium consensu nasci potest. Quod
quidem etiam Pelopi Galeat magistro admodu pro-
128쪽
habatur, cui possibile uisum fuit in corpore simile alse
quam veneno generari essentia, nulla accedente caussa externa, quae Vbi neruosam partem occupaucrit, ad neruorum usque principium alteratis per continuit tem partibus vim suam transmittat. Sic ergo epilepsa
indicibilis haec, prauaq; qualitas, ut alios etiam saeuisesimos casus parere potest.
De praparantibus que a causis internis. Lect. X X.
IN superioribus lectionibus cum de efficientibus
epilepsiae caussis aserem,de praeparantibus etiam, disponentibusve internis eiusdem morbi caussis, quae sunt aetas, ac temperamentum, me verba factum promisi: Quare in praesenti pollicitis standum, deque riuiusmodi caussis peragendum mihi esse duxi. Clarii est igitur pro aetatis,teperamentiq; varietate, homines in varia morboru ge nera incidere, ut alias in una, alias in altera aetate ac teperatura aegritudines perpeti Cogatur. na quavis morbos omnes quibusvis aetatibus, ac temperaturis ob vitae intemperantiam, innumerati; in vivendi genere commissa errata contingere posse
credideriin,nonnulli tamen in quibusdam magis fieri solent, veluti de anni teporibus tradidit Hippocrates. - ω, Cuius quidem rei caussa est,quoniam, ut ex vulgo iam ctato Aristotelico axiomate costat,In habentibus sym- M-'bolum facilis est transitus. Hinc ideo fit,utfiigidior, ,,. ''ihus morbis senes, calidioribus iuuenes corripiantur. Quo allusisse v id. tur Hippocrates, dum acutas febres non simiIiter,accedi in senibus, ac ficin iuuenibus m
moriae prodidit. krigidum est enim illorum corpus.
129쪽
r non chin dixit , in morbis eos minus periclitari, quorum natur , vel aetati morbus conuenit. Ea propter in aetatum, morborurisque ipsis contingentiu e
Myhoi. plicatione diligens suit, ut in Aphorissimorum libris v sedere facile est.Quid ergo de epilepsia dicendum Ipsa
quoque potest in omnibus fieri aetatibus, ac tempera turis, propter pravam, inordinatamq; in victu rati nc;sed quod in peculiari male insiqui re magis soleat,& . ph. s. in puerili maxime, ex eo patet,quod Hippocrates hac ipsam fgritudinem in pueris obortam, ob illorum c rebri humidiorem naturalem temperiem statis mutatione sanari perscripsit. Nimirum aliarum quidem statum, sed iuuentinis potissimum ingressit,cu ius statis temperies cum ad siccum vergat, puerili opponsetur . Nemo enim non nouit, contrariorum contraria
esse remedia. Inter elates igitur puerilis imprimis em lepticos patitur insultus, a quibus etiam no raro Comia' . moritur, propter innatam clim cerebri, tum uniuersi corporis intemperiem humidiorem.'Sed hinc oritur
dubitandi occasio, ala exsola intemperie gigni possit, hoc mali genus, nulla prorsus interueniente materia ἐquq res omnino ijs, que a me supra ex Galeni mente fuere statuta,repugnat.Quare ante quam Vlterius progrediar hanc ipsam dubitationem persoluere oportet. Constat ex Galeno inteperies modo cum affluxu ui tios substanti oti sanguinis pitui Pac utriusque bietis, inodosinb assimi ,sed sola quaeliratum alteratione g.epu.eovi. noxam inferre. Videtur igiturGalenus existimaresb- ' lim intemperiem absque materia morbum hunc pro-Hucere , dico autem intemperiem propria ipsius cer bri, dum in hunc modum loquitur. Epitc sera oricii req'inhva humidamdi riperte cerebroripuerulis , Vbi
etiam paulo ante scripsit eam geh efatim seri a frigid,
130쪽
intemperie cerebri s pe cluckb humiditati adiuncta
Contra hanc semetiam stat idςm Galenus his verbis. raiir: Apoplexia,& epilepsia obp uitae in cerebri MCntribus Ide repetieaeceruatς multitudinem accidere videntur, proinde .di 2 horum symptomatum cum genςratio , tum sollitiosu- i hilaria est ,quod propter eorporum dystrasiam seu intemperiem fieri haud quaquam potest. Quin etiam in . phox. 3. horismorum commentarijs tradit neminem fieri, podagricum , aut epilepticum ex sola partium eupathia, seu patiendi procliuitate absq; humorum redun-dὸntia.Ex quibus verbis sine materiali caussa epilepsia non erit. Quod Averroes minime ignorauit dicensi MVRd RVix habet paroxismo S, ergo non a mala coplexione absque materia, quae non cito recedit. Dicendum est igitur pro solutione Galenum solam intemperiem frigidam,&humidam epilepsiae caussam immediatam esse non .. significare , ita enim cum sibi, itim rei veritati contra di ceret, scit illam, seu innata sit, seu adqu isita, praec dentem, ac vcluti di siponentem caussam cste,qua sciliacet facile aggreget sibi qualitate similem humorem, qualis pituitosus est, a quo plerunq; morbus ; non au tom quod ipsa intemperies immediate per se affectum pariat. Cotrarium, dicet aliquis, videtur statuere G Pedis,mM. lenus, qui de morbis ab intemperiesola promanantiabi per hirc verba loquitur. Cum vero morbus frigiadus est, calido quidem contrarius, in cummis qua ido* partibus usque adeo patens dispositio contingit, ut emortua decidant membra . Nec minus uniuersum' aliquado patitur corpus, sicuti iter gerulibus invalido's rigore accidit. Nam plerique ex his in ipsa via com-,
moriuntur,plerique vero antequam animam Expirendomum ad hospitium semianimes gelidiq; desertitur . In morbo autem attonito, & comitiali talis saepe acci