장음표시 사용
131쪽
cit passior nam & ij, quos in itinere usque ad mortem frigus oppressit talibus rigoribus corripiuntur, quales Grici emprosthotonos , opisthotonos , ac tetanos appellant. Nonnulli autem his pastionibus, quas co gelationes nominant,aliguntur. Alij quippiam amplexiae simile patiuntur . Idem Galenus no multo post nunc sermonem veluti perorans tali modo concludit De morbis igitur,& calidis,&frigidis nulla confluente materia iam dictum est. Ex hoc loco manifestum fit Galenum sibi ipsi nequa' uam constare. Tvetur enim sententiam priori oppositam, nimirum apoplex iam,
quod etiam de epilepsia dici potest, ab intemperie s
la praeter affluxum materiei heri. Ad horum locorum controuersiam dirimendam asseredum est Galenum in de morbor.diff. de inteperie frigida extrinsecus a cedente verba facere,ea videlicet ratione,qua prs eκ- terno,eoq; vehementi frigore cerebri corpus, aut eius ventriculi tam arcte comprimuntur,& constringutur, ut in cerebro fiat ιἀγνωσie, quae est quando corpora in
seipsa concidunt, aut ab adstringentibus coacta, aut a frigore constricta, aut ab exsiccantibus arefacta ; In alijs vero locis sermo est Galeno de intemperie cer hri, vel capitis interna, quae nec subito fieri,nec subiato interire, ut nec etiam derepente tam acutos mora
S gignere potest, ut apoplexiam ,& epilepsiam fieri
cernimus. Est enim huiusmodi interna intemperies ueluti caussa disponens ad comitialem morbum. Nam quemadmodum qui podagra laboraturus est, pedes habear imbecilliores oportet, ita cerebrum infirmius, qui epilepfiae futurus est obnoxius; neutrum tame his affectibus corripi est necessarium, si nihil in uita pe cauerit, nempe si praui sicci allinentis usius non suerit,
132쪽
tur in corpore superuacanei, recrementi iijq; humo res,qui in partes imbecilliores delapsi affectus praeter naturam progignant. QuaequidemPedusia, capitisqi imbecillitas pro disponenti caussa non essicienti habetur podagrae, aut epilepsiae. Alioqui enim ubi humor non confluat, ex sola part i uim papiendi procliu itate, nec quispiam podagricus sicli neς ςpil. pucua. Quod
Verum esse cx intermedio accessionum tempore dicere aperte licet,in quo prorsus non infestantur,qua uis naturalis adsit imbecillitas. Intemperies igitur tain pueris, quam in alijs omnibus ut praecedCns, atque
disponens epilepta caussa censeri debet. Quod similiter de aetate intelligendum est, quoties haec huius
symptomatis caussa esse pronunciatur. Puerilis v IO inter aetates maxime omnium nos in hunc morbupronos reddir, cui sane adeo familiaris est, ut,vel in utero sqtu existente,saepissime oboriatur, di fiat, Hirpocratis assertione. Cur aut aetatem illam prax, in depile in sestet tam saeuum, horrendumqt ploma ia '''dustum abunde est; nimirum ob ncituralem cerebri illorum temperiem humidiorem, neruorumq; imbecillitatona, quam idcirco affectionem in his plerumque aetatis mutatione desinere Hippocrates alarmat. Humidiorem enim naturam cum sicciori permutant.
Animal nanque a prima sui constitutioni: humidum
Creatur, tu oris vero progressb tanto ad humido te- Peramento declinat, quanto aetate processerit. Post Pueros occupat utiam adolescentes, ac iuuenc S, mi
nime vero senes, di decrepistis,quemadmodum Puulus Rperie docet, cui subscribit Aurelianus. Haec de Lirui. . aetatibus, quae etiam de tempertimentisasseuerari omRino posse quis ignorasecum pro aetatum varietate diuersae induantur naturae. PituitosUigitur, & melan P ch
133쪽
cto stificesperaturis eontinget id mali genus , consanguineis perquam raro , an vero etiam biliosis ambigua res est, nisi consoliij gratia a ventriculo,aliave corporis parte progignatur. Sed quoniam aduersus haec sere omnia undique stare videntur haud negligendae rationes, & argumenta , propterea In proxima et lone; quantum in me erit, cun is latisfacere
Dubitationes omnes ex anteacta lectione insurgentes persoluuntur. Lect. XXL
Ermultae sunt, magniq; faciendet obiectiones, quae ex superius disputatis euidenter insurgiat,
qui quidem sexe qm niaeradicitus euertere prima facie videntur. Quapropter east quaptum in me erit. hac ipsa in lectione diluere contenda. Quod igietur epilepsiae frigidiori, eaq: crassiori materia, qua lis pituitosa est, ac melancholica, producatur, quo hue idcirco in pilustose, ac melancholico teperamen to praeditis maxime nat, abunde satis a me demonstratum fuit. Sed primum aliquis in contrarium arguet. In uuibus calor viget plurimus,ijs cpilepsita haudquaquam contingit: Huiusmodi sunt pueri, & iuuenes: Erpo. oppositam nihilominus sententiam tuentur Paulus,tum pliam Hipp'crates,qui ambo & pue' ' η'' ' ' ii, , & iuuenibus id morbi genus accidere scribunt. νς -ςius uuanquam alibi Hippocrates quod ad iuuenes rete ' iendum est,iliosis hominibus morbum hunc nequ/quam euenire tradiderit, quam rem nos quoque si
134쪽
era docuimus. Quod vero quicunque plurimum ii DCnt caloris nec epit emicum symptoma, nec alias huius generis affectiones pati debeant, inde vetrisimile fit, quoniam calidi est affectus frigidos, quorum in
serie habendus comitialis, persanare, non contra es ficere, ac generare. Calidum enim, Galeno auctis re, crassa extenuat, concoquit, ad melius alterat, discutit, atque euacuat. Pueris aurem, iuuenibusque plurimum inesse calorem, illis quidem innatum,blandum,ac vaporosum , his vero adstititium, insuauem, ac terreum, clarius est , quam ut demonstratione i digea nec latet quempiam vestrum quaestio illa, vel ante Galeni aruum inter medicos agitata, de iuuenu, ac puerorum caloris exuperantia, de qua inter v et res Galenus, Avicenna ;, inter moderniores Conciliator, Franciscus Vallesius, altri; non pauci copi se disceptarunt. Praeterea sipituitosa temperamenta Din. n. magis obnoxia permessint huic aegritudini,quam cae ζ. '' δ' tera Omnia, hac ratione foeminae multo frequentius, quam mares, &senes, quam pueri in comitiale jm-Ptoma incurrent. Mulierum enim temperatura frigida est,&humida, veluti ipsorum senum. Aliterramen. de mulieribus tradit Celsus, cui & ipsa lauet cxperientia'. In his enim vix haec affectio gignitur, idi si sorte fortuna generatur, per consensuna potius ab Hero, aut alia corporis parte originem trahit. Ipse vero de epit. psia essentialiter in cerebro genita se monrin facio. Senibus etiam hoc mali genus non contingere tradit Paulus, dum minime senes, decre- ς rimi
pilosq; occupare prodidit. Cui os tamen summi viri assertionem refellere lillud videturi quod si apoplexia, & epilepsia, de Galeni mente, ineo inuicem con
135쪽
humorem habent mali auctorem, iure dici potest,
quemadmodum amplexiacirca aetatem senilem ma- L h. i.e. . Elme aecIdit , eodem Paulo auctore, quo propterca
morbo nullum magis senibus familiarem esse GaI hapher ii. nus assi ar,sic pariter epilepsiam in senibus frequenter fieri debere. Rursus quispiam nobis obij ciet: Quicunque robustiores habent vires, magis resistunt auterantibus Caussis, disticibusq; a morbis Corripiuntur, I deo maros, qui robustiores habent vires, quam ipsae foeminae, minus quam foeminae aegrotabunt. Ex quare cocludi posse videtur comitiale malum ispius mulieres, quam viros solisscitare. Quod enim foemiana sit mare imbecillior languidiores habeat vires, notissima res eae mulier enim quae virago non sicin tura stigidior, & pro nde etiam viro imbecillior ex - x 3- stit. Quo alludens Hippocrates dixit mulierem ambidexteram non fieri, ob naturae imbecillitate.Quam
sententiam corroborat no parum bellNeratum Am a. de me, Zonidum consuetudo, qua ab incunabulis mammam .ia sibi dexteram adurere consueuisse tradit idem Hi ia z,άbAt Pocrates, Ut sc it icet copiosiori at mento ad propinquΣ - ' ' manum perueniente, maior spsi firmitas accederet, tanquam natura inficinae, ac debili. Eandem ob causisam alibi quoque dixit, Maresquidem in dextris, si minas vero magis risiuistris. Quod enim mas val dior sit,& fangulae calidiori praeditus in caussa vid a. s. ...tur e quia locus, in quo concipitur, talis etiam exi stit. Ideo perquam raro contingit,ut in dextro vuluet sinulo concipiatur stemina, mas contra in sinisti o, GaIenoauctore'. Empedocles: Masin calidiori ter radi loco fuit, & ob id viri nigri robustioresq:, & eapi Iosi magis. Quaredispungenda omnino,atque delenda sunt verba illa,quae temero in H ppocratis commetarium
136쪽
tarium irrepserunt: Remina calidiorem sanguinem habet,quam vir, propterea est viro calidior. Nisi sorta me dicatur mulieres esse viris calidiores, perinde ac dici Iet pueros calidiores esse iuuenibus. Pueri nan
que sunt iuuenibus calidiotes extentae, quia magis innato calido abundant: iuuenes vero pueris intensiue, quoniam corum calor sicciori materiae inlimet.
Vt propterea etiam Galenus de coctione Imiles,quq Pueris ni in ventriculo,d xerit. Atque in coctionibus, quae ad ventriculum pertinent, si humida, molliaque lumpserint, ea perinde ac iuuenes coquere possunt, duravero deterius conficiunt. Vbi ni mea me sallit opinio, Galenus non vult iuuenes aeque digerere mollia, ac pueri, cum pueri tamen dura perinde ac iuuenes conficere nequeant, sed qua ratione probati uenes dura, & sicca meIius concoquere pueriS, eadem et ostendit pueros melius perficere mollia,& humida uiuenibus. Humidiora enim corpora humidi ra,sicciora autem sicciora alimenta exactius elaborat. Sed haec cata parergon .Sic ergo dici potest mulieres viris esse calidiores extensiue, quoniam radicate humidum natiui caloris pabulum, atque iubiectum mulieribus laxum inest, ac molle, pueroru humido consimile. Tandem aliquis contra Hippocratem dubitabit, quomodo ab illo scriptum sit: Quicunque iuuenes comitiali morbo Iaborant, mutatione maxime
aetatis,actemporum, & locorum, o victuum liberantur. Quo in loco iuuenes epilcpsia laborate tradit,in quibus tamen aetatiS, ut pariter temporum, & locoru, victusq; mutatione desinat. Alibi vero morbum huc post vigesimumquintum annum haud amplius homines detinere, nisi fuerit a pueris connutritus exar uit. Iuuenum enim aetas, ut proditu nobis est a GM ryh ''
137쪽
leno, anno vigesimoquinto orditur, & in trigesimum quintum extenditur. Qua ratione igitur scripsit Himpocrates iuuenes epileptico morbo laborare aut quomodo post vigesimum quintum annum nemini id mamph.'. si contingere dixit, nisi a puero inceperit Insuper alio in loco ad hunc modum loquitur: Quibuscunque epilepsia ante pubertate fit mutationem recipit ; quia
buscunque vero vigesimo quinto anno commoritur.
Quam Oorem si florens, iuuenilisq; aetas a vigesimo- quinto anno incipiens ad trigesimum quintum protrahitur,& ex Hippocratis sentetia, qui vigesimo quinto anno ab epilepsia aggrediuntur, ad mortem usque
morbo illo affliguntur, afferendum est iuuenes neutiquam aetatis mutatione hoc affectu liberari posse,
quoniam qui vigesimum quintum annum fuerint praetergressi comitiales amplius non euadui, ijs eXceptis, quibus ab infantia connutrita sit affectio, & quae in vigesimo quinto anno epilepsia fit, haec hominem ad ultimum usque vitae diem concomitatur. Ad singulatum dubitationum solutionem deuenio. Quantum igitur ad primam attinet, respondetur non semper c lorem frigidos',&humidos affectus sanare. Idipsum enim eo tempore solum praestat, quo siccitas eidem adnectiturun pueris vero calor quidem plurimus est,
sed vaporosus admodum, ac multa cum humiditate aerea iunctus. Calido enim, humidoli, temperamen to pucrorum corpus eit, quoniam incrementum it aliud temperamentum incidere non potest, Galeno
I. . auctore . Cuius quidem calidi, & humidi tempera- '' menti gratia fit, ut in illorum cerebro humiditas multa, multac, pituitosa excrementa coacceruentur,quae
in ventriculos prolapsa epilepsiam pariunt. Qua de caussa puberes etiam, & adola scentes ab hoc morbo
138쪽
prehenduntur, adauctis in terebro humoribus, obtemperaturae videlicet sit nititudinem. An igitur falsa . dicunt Hippocrates ,& Paulus, qui iuuenibus etianis id mali genus accidere scribunt Iuuenes enim culidi oninino sunt,& sicci tempcramenti,qui autem huiusmodi sunt, non sirigidos, humidos*, sed calidos, disiccos morbos pati selent. Sibi enim. ognatis quiseque, & familiaribus morbis promptius corripitur. Huc mentem profecto direxit Hippocrates, dum bi- Ino facioliosis hominibus epilepsiam haud euenire scripsit. ' ν''Quamobrem respondendum est pro Hippocrat. Pauli uitione, iuuenes saepe in morbos incurrere, non quidem secundum aetatis naturam, sed ex accidenti, propter ipsorum scilicet in vivendi ratione intemperantiam, qua de caussa scriptum reliquit idem Hippocrat. Magnam partem senes iuuenibus minus aegro-. a. ph ritant. Fit ergo epilepsia in quibusdam iuuenibus,quisbus antea in alijs aetatibus minime acciderat, propter vitam, quam degu nt, intemperatam, ut si humi cubet, Sol , imbribusque se exponant, ac alia his consimilia
Perpetrent. Quare concludendum ex accidenti iuuenes in com tialesymptoma labi, non primum, neque aetatis ratione. Quoad secundam obiectionem nemo non fatetur pituitoso temperamento praedita corpora comitiali affectioni magis esse obnoxia caeteris omnibus, quo temperamento foeminae constant
potius, quam mares, sed non propterea asserendum est mulieres magis epilepsia corripit, quam viri. Id Onim& Celsus negat, & a vero alienum esse experie tia demonstrat . Qua tamen in re notandum est hoc ipsum sntelligi de mulieribus, quibus menstrua statuto tempore apparent, nam quae tempus mensi uac huc non attigerunt, tam comitiales evadere posse e
139쪽
sto,quam mares ipsi. Quod verum esse unusquis ,
Dis , ut i qui medendi artem exerceat , pro comperto habet. trasser me ita quae mihi unica est filia Helis bet nomine binos Dasiliis moi' gens annos iam bis,ici ve horrendo hoc symptomate, ecfii Fuus maximo meo cum dolore, correpta est , quzim Deus uluς τ τη Omn potens, eius5; filius unigenitus Iesus Christus Gal. layius Sanctiis mae MatrIS virginis Mariae prccibus incolu- diis' i' mem tueri dignetur. Priterquam quod altera etiam vix ternos agcns menses siquissimo hoc morbo dein ea psoni* cta est . Eodem affectionis genere mille alias labor
iam eonii- re conlpeXi, Vt In summa non magis mares, quam IC
'μ' 'ημ mini,dum in humida illa,tenestaq; adhuc sate reperiuntur, comitiales evadant. Quam rem etiam ratio ipsa consirmat. Nam iccirco pueri epileptico mo bo patent,quoniam .copiosa humiditate abundant,de . quoniam cerebrum, Ut Ctiam neruosum genus imb cillum habent, unde aetatis progressu pl eruque ab atafectu liberantur. Sicciorem enim, ac Brtiorem sit gularum partium temperaturam nanciscuntur. M do eadem partium humiditas, eadem cerebri, & ne
uosi generis imbecillitas in scemin is, qus puellς sint,
dubio procul adest. itaque concludendum eii non minus in foeminis, quam in maribus in puerili state constitutis gigni poste epilemam. Pubertatem vero egressis mulieres nulla alia, ut puto, de caussam nusquam viri hoc morbi genere laborant, n si quia ab eo tempore semel in singulo mense,& nonnuret etiam *pius, a pituitosis, omnibusq. alijs excrementitijs humoribus, quibus illarum cum Cerebrum, tum uniue sum corpus abundat, per Heium expurgari incipiunt. Ideo si forte menses cohibetur, ijsdem epilepsiam nomodo percosensum abutero eX venenatis halitibus, sed etiam per essentiam ex pituitosis, aut melancholicis
140쪽
eis humoribus contingere posse crediderim. Quibus adde ex Hippocrate , mulieres atrabit arsis viiijs non laborare. Quod quidem sic dictum velim ab Hippocrate, ut non ue omnibus loquatur,sed de maiori par . te, iuxta innatam mulierum naturam, quae ad frigidum , & humidum vergit. Epilepsiam autem non solum ex pituitoso,sed etiam ex melancholico humore oriri copiose seperius demonstratum est. Senes autem sirigidi esse humidi l. temperamenti literis exarauit Hippocrat. in hunc plane modum. Senes vero siccior victus plerunque decet, quod id aetatis corpol ira humida sint, mollia,& frigida . Verunta mens senes essenibus non item ac pueris haec passio accidit, quonia a 2 savcerebri expultrix facultas in illis haud ita vigilans, & ς' ad rem intensam percipiendam parata, ut in pueris ipsis ad inuenitur. Quamobrem mirandum non est, si in senibus apoplexia magis fit, quet a copiosiori g, gnitur materia, in pueris vero epilepsia,quq anninori. In his enim virtus potens, validaq. in cerebro tam copiosam materiam cogi non permittit, contra quam postea insurgere nequeat, quod state prouectis contingit, quibus asiluentium humorum copia virtus as-fatim obruitur. Vnde propterea seniores apoplexia, pu eri, & adolcscentes epilepsia magis assici videntur. Non diss mili caussa lapidem pueris in vesica,senibus vcro in renibus coli igi quotidie videmus, licet senes multi calculum habeant in vesica . nam crassa,&v scida materia lapidis) quq cum urina seruntur, in pu ris quidem caloris multitudine, & expultricis robore susa ad urinarios meatus, & vesicam traducuntur, in senibus vero, aut aetate consistentibus, in quibus