장음표시 사용
251쪽
ab initio imbuti fuerunt ac sicuti illi non ut debant materiam in spatio , ubi nos illam videbamus distii ctillimε , ita ipsum mei numquam potuisse videre Formas Substantiales in
corporibus . accidentia. absoluta , nec species intentionales , de quibus tamen Peripatetici loquebantur, veluti, de iis, quae viderent intuiti t.
Haec dum gerebantur, senex Cartesium, monuit, eo in loco, ubi degebat, tres vel quatuor Mortices incipere inter se confundi: ae, nisi quam primdm remedium adhiberet, nihil ampliis requiri ad totum Mundum ipsius pessum dandum.
B mus homo profect d est noster senem, dixit
. mihi D. Cartesius : id , quod facit ut ipse meo. Mundo metua τι est unum .eX p lcherrimis Phaenomenis, quae videre quis queat, ac ca-jus ope tibi intelligendum dabo, qua ratione Cometae in vestro producantur, & quomodo stella quaedam fixa evadere queat tractu te poris Planeta; liberemus ipsum molestia. Revera comperiebamus illuc advenientes eta duas stellas , quarum superficies jam erat sere tota ollaria maculis, quarumque Vorti Os incipiebant jam abripi vel absorberi a circumjacentibus. Quod si legeris librum meum: Principioruha & tractatum de Lumine, dixit tum mihi D. Carlesius . conjicies quidem
qud evasurae sint exiguae illae turbae: ae mi-lror, ad senem conmersus ait, id tibi metum. potuisse incuterri In memoriam itaque revo-ex, me ibi docere, id quod Vorticem quen- dam copservat in mediisplurium aliorum, es innatum,. quem *dbib materia Astri alta
252쪽
recedendum a centro versiis circumferentiam:
etenim Astrum illo conatu propellens & sustentans .maberiam sit Vorticis impeditne reliqui Vortices suos transgrediantur limites, a que ita semper sibi conlarvat spatium sui coeli. Gippe omnes iti Vortiees pro tot si 'asi laostibus suntlhabendi , qui inter se pugnantatque contendunt, &qui, quamdiu aequalibus pollerit viribus ,-nihil damni sibi mutubadserunt: verum si vires cujuspiam debilitentur, tunc omnibus reliquis in praedam cedit, qui singuli partem quandam spatj j ipsius occupant, ει tandem integrum illud ipsi eripiunt. Jam ver, , simulac Astrum quoddam incepit ma- . culis obtegi , & ςrustis a collactione partium
tertii Elementi, desinit cum ea , qua ante., vi propellere materiam sui Vorticis verssis ei eum ferentiam atque tum alia, quae illud cin- gHnt, quorumque materia tendit ut recedat ab ipsorum centro quam potest: maxime cum
tantum motus non Oflendant, nec per cons quens tantum 'resistentiae ,. in latum se extendunt, & materiam istius Vorticis debilem co-:gunt obsequi motui ipser uminet, ac paulatim singula sua ex parte superant. Atque adeo post aliquot momenta videbis istos Vorticessam augere circuinferentiam cum damno miseri illius Vorticis, usque dum tandem perveniant ad Astrum, quod ipsis ludus futurum est 5 hoc est, descensurum versiis ces trum ali ςujus ea illis Vorticibus, ut ibi dignitatem. obtineat Planetae , & cum illo ivortice rapiatur circa Astrum victorem suum ; vel cogetur motu ipsi impressis e Vortice in Vorticem '
253쪽
Cometa, usque dum istae crustae rumpantur. : fieri enim potest , ut tune sitam recuperet di- gnitatem Astri, ac damnum suum resarciat ex alio quopiam, cui suum eripiet Vorticem si- bi vindicandum. Igitur per aliquot exspectavimus momenta .& accidere conspeximus, quod D. Cartesius priaedixerat: omni Vortice absorpto , mat ria unius ex Vorticibus proximis cingebat A' strum crusta obductum, ipsitque magnum imm . primebat motum statim illud secum abri- pari Πῖ Vertim quoniam illud Astrum pb suam soliditatem , quae consistebat, partim in figu- ra sua admocum Inotui apta, partim in eo, qubd partes tertii Llem ii, quibus obte,'gebatur, admodum. contra se invicem premerentur, ac perexiguos poros in superficie
1ba relinquereret , quoniam illud Astrum, in--
quam, ob suam soliditatem majoris agitationis erat capaX, quam massa materiae coelestis illud cingens & tecum abripiens, clim et ' :grius paulatim ipsi motusesset conciliatus. m mento initatis circumgyrando adeptum est e tremitatem circuminentiae Vorticis , ct in igno itide impetu erupit, motum suum eonti- nuans per tangentem circuli, quem incepe
rat describere , atque aded in alium quei' piam transit Vorticem, ac si illo in alium absque quod sciverim, quid de eo factum siet.
Etenim D. Caryesius interruiit attentionem, i .
quam adhibebam ut ipsum sequerer, ut mihi se indicaret, id quod mod6 accidisse conspex ram, cepistimE accidisse, ac fore ut accide- ret perpetuci adhuc in magno nostro Mundo C
dc quod luc. adpellanius Cometas, nihil. ese
254쪽
praeter Astra, quae su'm amisere Vorticem suamque lucem ob illam incrustationem , quae deinde e Vortice in Vorticem transeunt, nobisque se osteridunt eo tempore, quo nostrum permeant solarem Vorticem , quaeque non iamptilis videmus, ubi in alium quendam tran
Viae Auram Monticum, lag. 2 18 Statim post destructioneni Vorticis , de quo modo locutus sum septem praeterea alii andem sortem subierunt, & septem novae factae sunt Cometae: post quae Cartesius nobis dicit: e re est, quo melilis capienda extili effecta, quae sunt secutura non multo post , in nomina demus praecipuis Astris . qir restant: duodecim adhuc habemus, versim O o tandem curemus. Hoc igitur perge bat monstrans nobis Astrum omnium maximum maximoque praeditum Vortice, a pellabitur Sol: alterum illud Saturnus: quod prope est a sinistris, vocabitur Iupiter : a dextris, nomen habebit Martis: alterum illud nuncupabimus Tellurem: ipsi quod prox mum est, dicetur Luna : exigua illa bina vocabimus, Venerem hoc, illud Mercurium. Statim etiam quatuor aliis sua adsignabono mina. Postquam conssiderassemus per aliquod tempus admirandam illam dispolitionem omium illorum Vorticum , qui non obstante
eorum fluiditate nondum inter. se erant con-
fasi nec quispiam huic rei adhibueritfidem nisi ipse conspexerit , nec capere quis pote rit , nisi merus sit Cartesianus spiritus: o nui, rue enim, hactenus Platosophu4 capere potuit . quai
255쪽
qua ratione id posset fieri, vidimus Mercurium & Venerem incit sentes maculis obduci , at que e vestigio Vorticeni Solis cum reliquis Vorticibus pro 'inquis magnos progressus δε- eere in ista du0 Astra : usque dum tandem Coelo ipsorum, vel Vortice plane absorpto, descenderint in istum Solis quam proximε ad
centrum, & Oeceperint circa Psam rotari, a materia ipsius Vorticis abrepta. Idem pau- R, pdit accidit'uatuor exiguis Astris, quorum Vortices confines erant Vortici Iovis , in quern fuerund coacta descendere , atque.eandem ibi fortunam subire, quam Venus & Mercurius in Vortice Solis. D. Carte ius ea v cabat quatuor Jovis satellites , quandoqui dem nobis exhibent quatuor Planetas , quae circa Jovom rapiuntur in gyrum in nostro Mundo. Tandem Tellus pari ratione L nam devicit, & eam adegit, ut in gytum circa se rape etur munere fungens Planetae : id enim nominis datur istis Astris ordj ne motis ob unicam quae iis restat supctionem , scilicet vagandi in Zodiaco, & arterialim in orbent gyrandi circa illa quin ipsa sito exuerum Vortice. Illa di fierentia status ipsorum ab illoc metarum nullam aliam caussam agnoscit, praeter diversitatem , quam reperire est inter horum & inter Cometarum soliditatem: quippe olim illa minori, quam Cometae , polle ant, intrantia Vorti em qui ea recipit, in circumgyrando non 3dhibent motum satis validum Scviolentum , ut e Vortice ejiciantur, v eri in obsequuntur torrenti materiae coelestis . cur
immerguntur. Simili ratione, iraequalitas Q-
256쪽
Iiditatis, quae reperitur inter plures Planetas abreptas eodem Vortice, essicit, ut una: m neant aliis a centro remotiores, vel ab Astro, aliae vero propilis adcedant. Planeta enim descendit ver sds centrum , quamdiu materia coelestis , quis'reperit in infra eam ,- majoribus
quam illa viribus gaudet, ad recedendum a centro illo; cum alterum ex altero necessaribsequatur, ex legibus dicitus. Atque ad eb quia Mercurius minliseratselidus quam Venus, ad Solem propius accessit, quam Venus; &ma- stria coelestis, quae supra ipsarn est, adegit eum descendere ea ratione, quia illa majori quam ille vi 'pollet recedendi a centro ; nec Venerem ad idem faciendum adegit, quandoquidem se comperiret cum Venere in aequilibrio, quae tuam ob soliditatem nec majori nec ininori gaudet vi recedendi a centro sui motus. Vertim ut nonnumquam evenit in nostro Mundo, ut scilicet parvis quibusdam Principibus bellunt sibi invicem inserentibus, posta quam aliquamdiu dimicarunt , . ct victores ar-quε ac victi hominibus & argento sent orbati, communis eorum & fortis hostis in eos irruat , & omnes eorum Status invadat: ita sibila quaedam accidit revolutio in Mundo D. Cartesii. quae Jovem Sc Terraii n eum reduxit statum, in quem illi alia Astra redegerant, quorum destruxerant vortices: utrique aequE ac Mars & Saturnus Planetae factn sunt, atque Sob solus & unicus Victor suum exte dit Vorticens per omne spatium, quod reli qua omnia Occupaverant , eaque coegit cun- a cilca se rotari. d f
257쪽
D. Cartesius nos docuit, qua ratione id fieret, exemplo nonnullorum Vorticum , qu aliquando videmus in Fluviis, . quorum. magnus aliquis , qui tape plures minorei includit , exhibet magnum Vorticem solarem , &parvi exhibent Vortices Iovis, & Terrae. EX-igui isti abripiuntur motu maximi, & rotantur circa ipsius centrum , interea dum ipsi circa suum circumagunt, id quod in circum ferentia ipsorum obviam habent, veluti Paleas, exigua fragmenta ligni: ita Te a cfrcumagit Lunam in sim Vortice, & Jupiter Satellites suos in silo . i Postquam tot egrinia conspexissemus Sadeb ingentem sit militudinem parvi istius blandi cum nostro, culiolitas nos movit au- huc
258쪽
huc , ut speciatim inquireremus in omnia, quae spectant Plapetam , quae reserebat nostram Tellurem , quam inbitamus. D. Cartesius autem nobis dixit, esse illud negotium plurium horarum, si vellemus videre omnia, quae successivE deberent peragi, ut eo in statu poneretur illa Planeta, in quo nunc nostra Tellus versetur, ac deinde nihil nos visuros
accidere praeter ea , quae notaverat in quarta
parte sui libri Principiorum, ubi describeret
formationem Tellaris , talem qu alem eam tunc temporis animo concipiebat. Praeter illam. materiam subtilem, ex qua illa componebatur , quando adhuc Astrum erat, quae materia incentro remansit, & praeter crustam,
quandam infiniti duram, quae eam ibi inci dit, concipiebam ibi, nobis ait, quasi tertiam quandam regionem compositam e pari bus tertii Elementi, miniis arctε ligatis: ac praeterea tertiam illam regionem dividebam in tres quasi contignationes, antequam mihi imaginarer Terram eo in statu , in quo nunc est., in quo hanc positurus sum. -
I. Centrum Terrae puniuis materiae primi menti. M. Crassia ' ueterior, in quam numqnam supenetratum. C. I bcui Metallorum. D ia quaaLamma, in quo ingredimur. In di
259쪽
Is fima harum contignationum cons abat ex mea sententia eX materia quadam admo-
dum solida , & admodum gravi, ac id de. - istimo venire omnia Metalla. unda, quam illi superponebam, erat corpus quoddam li- quidum compositum ex partibus tertii Elementi, satis longis, val de flexilibus instar anguillarum, mixtis cum magna quantitate Par- tiam secundi Elementi, quod nihil auud erat praeter id, quod nos Aquam vocamus.HTandem , supra haec omnia tertium quasi supposui fornicem conflatum ex particulis maximε m0tum impedientsbus& maximε ramosis tertii Elementi, cujusque partes sensibiles erant tantum lapides, areia, . argilla, limus, veriun qui poris donatus erat plurimis satis magnis ; es que ille prima si1perficies Terrae, in
cujus parte homines logrediuntur
Deinde explicabam, qua ratione in isto tarnice tersae, ob continuum in eam impetum factum materiae duorum primorum Elementorum , quae cum violentia per poros ipsius in trabant, initio plurimae finurae & rimae s intactae,. quibus paulatim cum tempore auctis Msubiit, defecit, ac labefactrata est: ita ut ejus rudera partim in aquam deciderint, quae erat locata infrὲ in secunda contignatione, eamque secerint supra se emergere, quandoqui dem iis levior erat: atque naee estnita qua quae Maria componit. Nonnullae partes istius fornicis se sustentarunt. & suspenta manentes , ' ut saepe accidit in ruin magnorum aedificiorum , non submersae uel unt; at iue illae partes constituunt illos Campos, illasque Planities, terrae. Tandem nonnulla Dagmenta
260쪽
. CARTESII. PARS III. 13rodentia sibi invicem innixa fuere, S supra
reliqua elata , atque id essecit istas inaequalitates Terrae, quae Montes adpellaritur. , Vides igitur satis, perrexit D. Cartesius, multum requiri temporis, ut tibi ostendam continuam seriem omnium illarum rerum: v xtim hora abitus tui adpropinquat, itaque te circa hare minutiora ad librum meum remittin Nunc omnes istos motus in compendium redactum eo, & tibi monstratum in tantillo cem poris momento illam Terram similem vestrae cum Montibus , Vallibus , Planitjebus &Maribus. Hoc dicto factum fere sui: citilis. Occepit determinare motum infinitae multitudinis partium illarum longarum & flexibilium tertii flementi; atque eas in motum ciendo per partes secundi diversis in locis, ubi eas Congregaverat, vidimus e vestigio quandam Maris speciem diffundi per omnem illam Terram : facilius adhuc lysii fuit Montes conficere congregando plurimas partes tertii Elementi ramosas, quas invicem connectebat, quaxumque diversis locis crasses dc magnos c mulos faciebat, nillil habentes diversi a no-