장음표시 사용
241쪽
dam illam reddam, quantum Vis nunc dura sit. Praeter haec, spatium illud quinViatorum milliarium in orbem, quod delineavi, ad cor
siciendum parvulum meum Mundum , iam . fluidum factum , dividere contendo ni vigin-
242쪽
V rtes, vel in viginti Vortices, qui com- Ionentur singuli ex infinitis exiguis materiae partibus insensibilibus. Ut intelligas quid velim illo vocabulo Vorticis, imaginatione propone tibi spatium ali 'od materiae rotundae, vel ellipticae, quam divido in mille, vel decem mille partes. Illagexiguas partes tot esse verticilla, quae rotari facio singula suum circa axem, vel suum cen- Irum, quaeque simul etiam gyrari facio circa centrum istius spatii rotundi, vel elliptici; atque hoc est id, quod Vorticem adpello. Opus est tandem, .ut concipias unum quem- Vorticem, tamquam coelum quodpiam, in cujus centro sidus vel stella fixa formabitur. Atque aded , ctim ab initio viginti facio Vortices in hoc spatio, quod mihi piae, viginti stellas fixas faciam: verum existis viginti stellis fixis miraberis , & voluptate adficieris ubi vides unam tantum remanere, quae exhibebit nostrum Solem : omnes reliquas partim planetas, partim Cometas evadere: & ex viginti istis Vorticibus, unum tanthin etiam remanere magnum, qui solis erit, in quo duo adhuc novi illique parvi formabuntur . qui nobis exhibebunt Vorticem vestrae.
Telluris,& Jovis. Haec sufficiunt, ait, ad me seorsum suum sermonem dirigens, ut te disponamat capiendum opus, quod exsecuturusniinc sum. Reliqua quod spectat principiari & con-:ctusones, quae in mea conspexisti Physica, commodilis illa tibi e licabo in exsequendo iopere ipso, prout occano exhibebitur. A : Simul D. Cartesius, P. Mei ennus: & sene meus seorsum tenderunt in tria diversa spatii H 2 loca
243쪽
loca, & prodigiosa quadam promtitudine materiam agitaro coeperunt. Momento viginti
illi Vortices confecti fuere , praediti singuli
suo motu in diversas partes determinato, aetati modo dispositi, ut poli unius Vorticis in eclipticam alterius terminarentur. Ita enim adpellat Cartesius circulum Vorticis apolisi sius remotillimum. Quandoquidem pi urimae partes unius cujus. que Vorticis ab initio angulares adparebant , ni e que ςirca suum centru in agebantur, magnus strepitus excitatus fuit fractione angui rum quae necessarib sequebatur conatum, quem adhibebant singulae partes ad se move cum circa ςentrum suum. Atque haec prima est animadversio, quam mihi instituendam e hibuit D. Cartesius, ut mihi explicaret originein& productionem trium Elementorum,
quae in sua Physica distinguit. Videsne, in-
quit , quomodo eX agitatione materiae oriantur necetiari Elementa, quae adeo Pthilosophis vestri Mundi scandalo suere' Ut ex cubo, vel quocurisque alio corpore asgulari, conficiamus corpus rotundum, quid aliud opus est, . anisi ut demanwr ejus anguli, & inaequalitates, quae occurrunt in ipsius sapersiciei At que nonne hoc fit in motu, quem iamressi om-ribus illis exiguis partibus circa suum cen- . tium 8 Pollimine illae s ratione circumagi, quin se mutub radant; atque continuus ille adinvicem ad frictus nonne illas politas re dece debet multo adcuratitis, ac si undique et boratae fuissent. Isti exigui globuli componunti lana uiateriam , quam adpello secundum ineum flementum, ' Versim
244쪽
Vertim interea, dum anguli illi rumpuntur, vides. nec aliter fieri potest,excitari multd plurinaum minutum pulverem longe minorem globulis secundi Elementi: atque illum ex guum pulverem adpello materiam primi Elein menti. Tandem inter illas particulas primi Elementi, quantum vis eXiquaS, nonnullae dantur aliis minus parvae: ccmque illae non sint nisi ramenta globulorum secundi Elementi , figuris praeditae sunt admodum irregulari bus , multis angulis: quod in caussa est,
cur se mutuo impediant, & masas constituant ramosas & crassiores quas voco materiam tertii Elementi: atque en tibi tria mea Et menta, quibus, ut vides , rationem habui,
cur dubitarem, opponine posset aliquid. D. Cartesius deinde aliquot momenta obticuit, validistina ε intentus dirigendo operi suo, es aptε moderando primos Vorticum suorum motus. Interea exiguae illae particulae materiae cujuscumque Vorticis, crebrb rotatae circa sua centra, &, ad invi cem adlisce,
paulatim polle litur, S prout Globuli ev debant perfecti, e massa sua amittebant, do
In magnitudine decrescebant. 'Atque eXinde occepi videre sequelas regularum motus, quas
D. Cartesius initio supposuerat. Quippe quo'
niam isti exigui globuli minorem ac antea occupabant locum quoni1m conti auo motu in circulum agebantur, eorumque figura epsisti motui admodum aptos reddebat, e vestigio conspexi illos. e centro Vorticis recedentes,4 circumserentiam occupant& , isto consecogentes materiam primi Elementiquae.
per totum erat dispersa Vorticem, relabi ad
245쪽
centrum , atque ibi conflare massam quandam pulveris admodum tenuis , semper in orum acti, & adhibentis conatum ad circumferentiam occupandassi, ex qua globuli secundi. Elementi eum ejecerant; verum frustra, quia. figurae partium .secundi Elementi eas sustentabat, atque nihil aliud potuit primi Elementi
materia efficere, quam ut, . ubi necessum so- ret, se insinuaret in intervalla, quae Globuli cit- cum ferentiae Vorticis nonnumquam inter se relinquebant. .
Ista oblectatio, quam me percipere animadueitebat Cartesius, ex ludo isto, dc illa facilita' , qua gaudebam videndi, vel concipiendi omnia, quae mihi praecipiebat in chim ipsi placedat . adigebatque ut milii explicaret aliquod ex curiosissimis Plutosophiae .mysteriis. Vellem equidem , inquit, te hic corpus - tiuum habere: cum majori voluptate fuereris ict is mirandis sequelis Principiorum, quae p*ses. Nihil in ceritro Vorticum vides, nisi coi- lectionem pulveris, vel materiae subtilis phi- .mi Nementi: vertim si corpore esses praeditus & organi aptis ad recipiendas impressiones istius collectionis pulveris, totyeluti S las in eo conspiceres. Imb mi Domine, per- git, ille Sol, cujus totjes miratus es splendo rem dc pulchritudinem in vestro Mundo, re era nihil. aliud est praeter congregatiosiem istius pulveris, sed istius pulveris ea ratione moti, quam eXplico in mea Philosophia quamque nune ipse cernis.
Ut hoc intelligere queas, unum qu l 'rantummodo mihi supponendum , quod
246쪽
, , CARTESIL PARS III. . 22 inegare nolueris, R quod , necessum ubi soret, in Aristotele ipso Oileiiderem : scilicet v sionem non feri nisi agitatione fibrillarum, exqvjbus contextus est Nervus opticus, atque ab ea agitatione est, quod, ubi quis in caput duriter prolabitur, vel n0ctu ingiediens impingit capite in murum , contastim lumen conspiciatur, & veluti accenta candelae. Molestum est Physicis explicare modum quo illata agitatio peragitur , quae noris exhibet. omnia objecta Iuminosa vel illustrata. Quodcunaque systema condant, dissicultates experiuntii r intuperabiles: vertimen tibi, qua ra-
Videsne illam materiam primi Llementi ., ut in gyrum agatur, ct proinde conatum adhibeat ad recedendum a centro Vorticis , in quo versatur: illius ope conatus recedendi a ntro Vorticis in circulum illa protrudit materiam secundi Elementi, quae omnem ejus occupat corcumferentiam, eamque ad omnia, quae imaginari est,i latera compellit , quando-- qqidem nullum circuli punctum est , quem materia primi . Elementi rotando describit, in
Oo non conetur recedere a ceni ro, ubique
Per consequens illa non protrudat globulos secundi. Cogita igitur, te cum corpore tuoi' aliquo loco versari cjrcumferentia: istius Vorticiis, teque conversos habere in centrum
oculos. Plurimae sunt lineae materiae secundiflementi, quae terimina. tu in fundo oculi tuj. Quid accidit Z istae lineae versus circumferentiam protruduntur, & per conssequens c trafundum oculi. tui ope materiae subtilis, quae est in centro, quaequς conatur inde recedere.. - K Illa
247쪽
Illa sic protrusa emit functium oculi tui, ita premencio' agitat fibrillas nervi optici . undi, tequitur p*r eptio objecti ; atque is est ex pulcherritriis meae Playsicae locis, ubi contem do, naturam locis consistere in illo conatu materiae subtilis recedendi a centroVorticis, un- de illa pressio sequitur, quae producit desica .rissimam & maximὶ miratu dignara i nostrarum selisationum. Pergebat porrd mihi explicare omnes proprietates lucis , & demonstrationes, quas dedit circa reflexionem radiorum, S refractionem. Prolivus suit admodum iri. hae rinterju. Iste senim locus ejus philosbphiae cum eo, ubi Phae- nomena explicat Magnetis, praeprimis ipsi pla- , cet. Non haec omnia minutim tracto, ne mo-Iestus sim Lectoribus meis , atque etiam ne . ' nnullos absterream , quibuslineae is invicem
248쪽
latersecantes , ut & A, B, C, metum i catiunt, eorumque nudus conspectus par est eos cogendo librum claudere, & numquam denua aperire. iapropter quam minimi potero istiusmodi adhibebo. Atqui neutiquam oblitus est mihi conside-rrandas exhibere exiguas istasparticillas stris ras, quarum tantus ipsi usus, nec modum , quo illae fiant. Inter particulas primi Elementi, quae formantur e ramentis secundi, dantur nonnulli, quaeob figuram suam irregula . rem tanto motu non gaudend. Istiusmodi facit E sibi invicem implicantur, &formant parvultis massas majores aliis parribus primi Elementi; ac quia saepe coguntur transire in styi qm se rotando inter tres Hobulos secundi Elemetiti, illa: isti transitui se aptant, atqRe egresta comperiuntur habere figuram cochlearum, vel exiguarum columnarum striatarum, tribus striis, ac intortarum. in modum testae cochlear alicujus. Praecipuε reperiuntur ver- His ' poscis Vorticis, determinationem habentes verses centrum. Iam quoniam unae intrant
polum Australeis . & aliae polum sep -
temtrionalem, interea dum Vortex eodem tempore circum aXem tuum rotatur , omni Cattesiano manifestum est , illas, quae v riunt a polo Australi, debere esse striatas divem ratione, ac illae, quae ς Septentrionali veniunt. Atque hoc D. Cartesius admodum mihi nistanaum exhibebat: ex eo enim pri- inacid dependet vis, & virtus magnetis. V runt non diu erit, dicebat, clim conspe rus es enectum particulare eXjSuarum. illarum Par
249쪽
Attende, quid fiat in illo Astro tibi proximo: Quo pacto nonnullae ex partibus istis striatis, quae veniunta pol is sui Vorticis, comperientes se missas materiae istius Astri, ejusque motui nequeuntes obsequi, extra Astrum ejici antur , pari ratione ac partes sipumae liquoris bul l lenti ab aliis sepahantur . sum ma petunt. Vide quomodo sibi invicem: adhaereant , & quomodo unionis istius ope illae perdant formam primi Elementi, & adsumant illam tertii, Ubi illae ibi congrega
tae erunt fatis magna quantitate, mantinitum
est, ibi impedituras primi Elementi actionem, qua globulos secundi repellit ad circumferentiam, & per consequens infracturas conatum 'illum , in quo luX consistit. Atque en tibi praecisE quid sint illae maculae, quas nonnumquam consipe: sti in disco Solis vestri M undi. Nihil aliuU illae fuere, praeter collectionem partium tertii Elementi, quae per ejus superficiem erant
Porrb stagmenta istarum macularum, quae perpetyb quidem formantur. versim etiam is : il ε destruuntur aequε , ac sermantur, lo gistin E se diffundentia per omnem . circum
forentiam Vorticis ibi comp0nent corpus i aliquod rarissimum, simile aeri, qui vestram
Terram ambit, saltem aeri illi purissimo: at que olim observavi , illum Voriscis vestri Sin. lis ad minimum sie extendere ad Sphaeram us
que Mercurii. Interea dum in Cartesius hac ratione omini' sua inibi mysteria revelat, P Mersentius, & senex meus sieni et oblectabant currendo de Vortice in Vorticem; nec adna dum ostiato consorti erant Legatis Aristote
250쪽
lis, quibus omnino molesti erant sic se geren- ω : qujque nunc ipsisse adjungebant, nunc ad nos redibant, nee vel tantillum capiebant ex istis ineptiis Vorticum, primi, secu*di, tertii Elementi , partium iramosarum , SQ quippe clim fidensitantum haberent Peripa*-icas , nihil videbant omnino ejus, quod nos in magno illo spatio videbamus; ac summopere mirabantur , ctim no; audirent serib dis orentes de omnibus astis, nugii, S chimae ris: etenim hae ratione accipiebant omnia quae dicebamus, adeo ut crederent , nos eos: taridiculo habere 3 ac sine dubio ii Mi fuissent nisim Cartesius jis indicasset, spiritus separi ratos . non concipere res , nisi ope relationi'.