장음표시 사용
221쪽
tium est, quod eos jam a centum retro annis
Et adhuc diu eos occupabit respondit D. Cartelius , ob rationem eandem , quae fecit, qud ita, ut dixi, me gererem , hoc est, quia Praedeterminatio & Scientia media fati a lunt, dogmata ordinis & Societatis. Hanc dignitatem volui conciliare Philosophiae meae, ut illam aeternam redderem : sed denique, quid uid sit, ubi Mundum liqui, res reliqui eo inatu, qui mihi omnem spem faciebat: magna mihi erat pars Congregationis Patrum Oratorii. Est illud Corpus in Gallia conspicuae dignitatis, ubi studiis opera datur, S ubi pita es sibi famam adquisiverunt sua eruditione, librisque suis: aemulatio quae viget inter eos & Jessitas. illaesa tamen existimatione &a everentia, quas invicem sibi exhibent, omnino effecit, ut in ista Congregatione mihi au- scultarent. Istine Patres me abdicarunt λ Memoriam mihi subjicis. , .e vestigio respon- ideo Cartesio, nonnullorum particularium i in hac materia, quae ignorare neutiquam debes: . nescio, an tibi fit cur bene vel male sis conten- . tus de R R. PP isi js, ipse judicabis. Decem vel undecim anni sunt, ex quo acciderunt nonnullae turbae in Universitate Andegavensio casione nonnullarum Thesium derensarum acoructis 'pud PP. Oratorii, in quibus multum erat novae Philosophiae, partim juxta tua priacipia ι, sist i partim juXta ideas particulares Profestarum. et e state Universitas conspeais his novitatibus conturbata noluit Theses approbare. Scripsit Moc ad Aulam, & ad P. Generalem. LxxVii. Aula reperta fuit favere Universitati; quod coegit
222쪽
coegit PGeneralem in Congregatione, ut si rueret, . priscis Opinionibus adhaererent, nec amplisis ulla ratione novam Philos phiam docerent. Verum en tibi quod taconitetur. Statim post adparuit epistola quaedam, conscripta admodum LatinE ad R.
H. Senalium Generalem Oratorii, cui titulus , Epistola eorum, quotquot in oratoriana Congregations Cartesianam coctrinam amant. In qua epistola, poliquam exposuissent rationes, ob 'uas ipsum precarentur ne ingenia cogeret in illa re, adjungunt haec verba; ut noris, quam
τὰ Gartesiana haec labes ta laber est
setur. , Plus quam ducenti numerosumu , quos
LX eo conjicei e erat, quam potens esses in illa Congregatione. Hoc tamen interea non obfuit,
quin anno MCDLXXVIII. congregatio generalis Oratorii decretum faceret, quo profitetur , nullas se partes amplecti: versim semperfitisse, & velle ut maneret liberum iptis omnem bonam S sapam doctrinam retinere; nec interdicere nisi ne illae doceantur, quae ab Ecclesia. proscriptae sunt, vel suspectae esse possent dogmatum Jan senii & Baii circa Theologi na, & opinionum Carteiii circa Phil sophiam.O ignavos & vecordest exclamat Cartesius plane indignatus. Clementer, mi Domine, respondeo ego. Qubd si tu esses praesul alicujus Corporis, cujus essentialia commoda cogereris conservare, longε diversa ratione sen- tires ab ea, qua n*nc tamquam auctor Sexstae..Nec prudentia , nec conscientia umquam a legerunt ullum hominem, ut se martyrem: alicujus Philosophi faceret. Non est eodem I modo
223쪽
modo cum Philosiophicis comparatum , ac eum iis quae sunt Religionis. Possumus non reprobare opiniones Philosophi alicujus in se consideratas, & interea isthoc in rerum statu Versari, ut prudentia cogat earum cursuri sistereo Verona duo sunt, quae jam tibi indicavi, quae etiam iii hisce debent efficere, ut nihili facias exiguas istas Philosophiae tuae adversitates. Primum est, qubd pars ejus optima incipiat auctoritatem nancisci in scholis jur tissimorum Peripateticorum qui se non op-Ponunt amplitis veritati, quam ipsis cognoscendam exhibuisti, sed qui duntaxat Aristotelis res curare conantur . ne dicatur, ullum umquam Philosophum exstitisse Aristotele perspicaciorem. Nosti quid acciderit praeterito seculo in Gallia, Sapientissimi istius
Regni non poterant non ad probare maximam Iartem egregiarum regularum quae in Conc,
jo Tridentino erant consectae. Rationes ta- . men nonnullae impedimento erant, ne reciperetur istud Concilium in iis, quae spectabant disciplinam. Quid factum igitur 3 Status Ble- senses Statuta secerunt planὁ ii milia maκimae parti istorum Decretorum Concilii. Atque adeo, non recipiendo Concilium re vera. Concilium sequebantur. Peripatetici nostri aliquo modo imitati sunt istos sapientes politi- cos. Apud eos crimini vertitur, Cartesianus: s. qui sit.: . verum honori ducitur, siquis recto utatur iis: quae optima sunt apud Cartesium. Et ut comparationem instituam fortunae doctrinae tuae cum sortuna alterius cujusdam , quae nostris temporibus magnum in mundo rum
224쪽
rem Concitavit, antequam propositiones Ian-- senti Romae fulsent damnatae , Sectatores ipsius magno honori praeceptoris sui illas vertebant. Erat doctrina ipsius mera, quam eκ magno Sanctb Augustino hauserat: versim vi dum censuram subierant, atque haereticae erant denuntiatae, clim continud disparum
'e in libro Jansenii: Non ampliuS poterat quispiam salva conscientia credere , illas ibi reperiri, Sc non obstantibus Bullis Paparum, & Matutis Episcoporum, mortale peccatum erat subscribere condemnationi , propositionum & Articulorum , sine distin- actione facti & juris. Plane contrarium evenit' in re, de qua Joquor, Simulac Cartesiani mentionem okipiebant faceri materiae cujusdam subtilis, Horrorem 'vacui deridiculo habere, loqui de virtute aeris Elastica, & gravitate columnatum ejus, 'de modo , quo peragebatur impressio obj ctorum in sensus, statim iis opponebatur Arse teles, veluti doistrinam docens planδ huic
Postea, postquam exami nassent rationes, quibus tuae propositiones in hisce inniterentur, noluerunt dicere, te rectE sentire : versim plurimi elegerunt dicere , Aristotelem
magnam horum omnium partem ante te docuisse. Dehinc reperta est in ejus Libris mate- ria quaedam aetherea, Sensationes fieri agitatione Organorum , demonstratio Gravitatis Aeris , ac pulchriores veritates quilibrii . Liquorum: Ita clim Iansenistae relinquerent.
vel simularent se relinquere jus, &m facto se munirent, Peripatetici contra qdgrediuntur
225쪽
possessionem juris per factum ipsum : hoc est , .
Peripatetici nunc apud Aristotelem reperiunt id quod juxta ipsos ante triginta annos apud ipsum non reperiebatur: plan E eontraria r tione ac Jansenistae , qui non amplilis apud Jan senium reperiunt propositiones, quas olim ipsi metineo monstrabant, antequam damnatae fui sent. Aded ut, modb vel tantillum. Velis remittere, ut te obsecro, qub fidem eam liberem sta per hisce datam Voetio vel ri amico tuo Hollando, visuri simus Carte sum evadentem Peripateticum, &Aristot Jem Cartesianum. Tandem alterum illud, quod te gaudio adficere debet, & quod contra inimicorum tuorum omnes machinationes spem tibi subjic re potest' immortalitatis Cartesianismi, est,
quod semper fatis magna libertas detur scribendi pro vel contra.& hodie solidissimus dexterrimus novae Philosophiae propugnator, ist celebris quispiam Oratorii pater, cujus imbri magna fruuntur existimatione. Statim me nomen ipsius rogar, & quis iste esseti. Voca- tur, respondeo, Pater Malbranchius. Homo est perspicaciae supra vulgaris, meditationum. Profundarum, qui gaudet rara dote suas Mnimadversiones in ordinem redigendi, easque
sΣplicat modo quodam summε adcurato es, vivido, qui semper probabilem speciem novit addere rebus vel maximὁ insolitis & Brarus summep, qui ad culmen pervenit artis praeparandi mentem Iectoris , qud in suam,
descendat sententiam. Brevi eri alle m*Xi- .inus seductor CartesianuS Omnium, 'uos novi. Praecipuum ejus opae titulum h et , Ιn-
226쪽
quisitio Veritatis; ac in eo praesertim agnosci tur pro eo, quem modb tibi depinxi. Interea non possum te celare accidens quodpiana, quod valet imminuere gaudium, quod oportet ut eX his novis percipias. Scilicet illustris ille novae Philosophiae sectator, jam ab aliquo tempore lites aluit cum D. A., cujus semper amicus fuerat; atque id speciem exhibet c vilis belli. Cum vigore hinc & illinc imp tum Sciunt, & arcent; suo quisque dimicat
more. . Volumina quingentarum & sexcentarum paginarum e manibus D. A. . . momento minlis exeuut. Alter miniis est stecundus,
sed curatior : imitatur istos Duces, qui non adhibent nisi selectas copias , nulla ratione habita numeri, quique temper pressEproc dunt , ει bono ordine; qui sidunt hostem pro- Carrere quamdiu ipsi lubuerit, vertim qui non desunt data occasione ipsius aciem per' rumpendo. Varii varidi de caussis hujus bel di disterunt. D. A. adgrestar est. . Politicipe spicaciores , qui, ut novisti, numquam non in illiusmodi occasionibus ingenio suo existimationem conciliant , ajunt ese industriami, artem Veteris Doctoris, qui & plures istiu modi alias scit. Ab aliquot annis duo prodierunt adversus ipsum libri. Primus vocatus Genius D. A , cujus Auctor Minister Protestantium est Gallus in Hollandiam refugus.
Malus prosectb iste liber est, & veneno & ma
lignitate plenus: verum P. A. . . . molestissimam exeat molestiam. Propria ipsius adbibet arma, non tantdm contra ipsam, yei sim etiam contra Religionem Catholicam; ac di
227쪽
dit, pharima argumenta, quae validissima existi mat ille & maximὁ proficua Regioni Catholi m, nullius momenti esse, nihil nisi speciosum quiddam continere, nec in servire nisi ca- ligine obducendis oculis simplicium, atq rum qui non penitus res perpenderunt. Alter liber, ante, hunc impressus, . versimi
qui non in publicum prodiit nisi post aliquod
interjectum temporis spatium, scriptus fulta, iesulta, quodam contra quandam Versionem: Gallicam novi Testamenti, quae vulgo vocatur Novum Testamentum Montense , concinnatam a DD , quorumque se in . patronum S propugnatorem gessit.
ganter est conscriptus. Impugnatur admodum ad rem D. A. . . circa varios articulos, &
saltim in istis locis additur, provocari ipsum uti respondeat super hac vel illa quaestione. Duo illi libri itamen sine responso manserunt, nec ausid quispiam dicere eo responsem non fuisse; quia contemtui sunt habiti, nec Opera . dignit Imb Religionis interest, ut respondeaturi ad primum sicut & alius quispiam ab D. jam secit & honoris existimationisque:
D. A. . scrupulos ut eXimat, quos factorum evidentia , & rationum vis, quas reperire est an secundo, in hominum mentibus crearunt. . Ecce igitur, quomodo iratiocidentur politici Reipublicae Litterariae. Longaexperientia constat, D. A. . num-, quam, moddin patientem fuisse circa libros
vershm se scriptos. Unde ergo illa insolita patientiai, quam adsectat respectu duorum , de Drusirin q3 d , cum sede H
228쪽
rei defendere contra inimicos, qui se Gerun ipsimet ad euim invadendum, quique tam ruditer ipsium excipiunt , novos sibi suscitet adversarios, & data opera turbas excitet , de dimicare velit cum amicis & propinquis suis, . dum interea regio ipsius manet exposita rapinis, & beneplacito hostium t En, Munt illi rei sardinem. Gemini isti . libri negotium facessunt D. A. . . . Prior ipsi argumenta proponit ad hominem. super variis quaestionibus, ad
quas responsum in venire nequit. Alter conscriptus est tanta cum circumspessione & ex. actitudine, ut ne minimum quidem se periculo exponat, & omnes occludat aditus, qui bus delabi suus posset adversarius. Prudentiae non foret se committere tam arduis partibus. Obtegenda tamen & velanda sunt vitia; ac deinde, quamdiu vivet D. A., si tuit in mundo rumorem excitare, & sci ibere,. S disputare quovis pretio. Eum in finem sub- . dolε diverticula quaerit. De nihilo contum . Iiam dicit P. Malbranchio, illum minis adgrediens se impugnaturum tractatum quendam,
quem fecit de Natura & Gratia, quemque
ausus fuerat . contra ejus sententiam imprimi curare.Ingens Opus consarcinat contra duo vel
tria capita Inquisitionis veritatis. Respondetur ad illum librum: dein D. A. respondet denuo. Ingeminad P. Malbranchius. De novo eum petit D. A. Timc rogatur quare D. A. non resipondeat D. Iuri , nec Jesultae. Heus , qua ratione vis , ajunt, ipsum illi respondere nonne satis ipli negotii a Patre Malbra Chio, .cujus -exigua volumi magnis libris. maera , quemq vult impedio, ne introdu-
229쪽
cat in Ecclesiam impietatem omnium maximam , scilicet doctrinam de mo quodam corporeo, absque qua intelligi nequit , quid velit sua extensione intelligibili, quaes in Deo
ait esse. Interea ab alia parte res urget. V
rtim quid fieri vis, vulgo adjungitur Z Non quis unique simul potest esse. Dum Poloniae Rex cum omnibus viribus Regni sui Viennam
hostium manibus ereptum tendebat, an non .cogebamur pati Caminici praesidium Podoliam percurrens, & Tartaros servos in Uer ilia sibi faciente8 8Si illa conjectura vera non sit ait D. Camtesius, saltem vero satis similis est, nec maldadmodum politici isti sunt homines. Vertim praeterea, quodnam subjectum disputationis
inter duos illos celebres Auctores ρ Pro isto enim rationem habeo eorum quae illos spectant. Agitur, respondeo, de natura ide rum , & de modo quo cognoscimus Objecta , quae extra nos sunt. D. A. contendit nostras. ideas non esse nisi modalitates nostrae mentis; & P. Malbranchius vult. istam opinionem serendam non esse, & adseVerat, nos non cognoscere objecta nisi iis Deo, qui, clim ubique
sit, intimε nostrae menti unitus est, &qui, juxta leges generales unionis corporis &ani mete , nobiscum communicat ideam, quam
in se ipso habet, objecti, cujus eodem tempore nobis impressionem sentire facit. Uteseque conatur in nonnullis occasionibus te in sitas. artes pertrahere, Vel potiuSostendere,. nihil
e contrarium adserre tuis cogitatis si et ideis: versim crediderim te non ea rationa hanc materiam. ucleaste ut utervis. eo-riam
230쪽
rum in hisce auctoritatis tuae valeat auxilio
Vera suntquete mihi narras, respondet Ca testus. Veri,in tandem quisnam e duobus illis primas fert 8 Respondeo, me non ejus temeritatis esse, ut de litibus, & de victoriis duorum istorum Heroum decidam: idi lumposse me dicere, bona planε fide illos hic se gerere : licEt D. . A. proposuisset impugnare tractatum de Natura & Gratia P. Malbra
chii, e re duxisse ut inciperet a refutatione eorum, quae ille scripserat circa ideas in opere suo de Inquisitione Veritatis. ut qui illum locum haberet, ut ipsius adhibeam cogitationes & terminos , pro externo ambitu illius loci, quem subvertere cogitabat. Materiatam esset valde abstracta, valde metaphysica & supra captum vulgarium hominum: & systema P. Mal branchii in hac re requireret insignem attentionem, ut intelligeretur, D. . A. . . . videri subdolε hanc adhibuisse methodum adgrediendi, ut adversarium suum cum emolumento impugnaret: verum P. Malesanctium non relicto suo eκteriori ambitu, ubi
se bene defendebat, ipsum di exisse in ipsum corpus loci; hoc est, ipsum implicata mat
rite de Gratia, quae terra est admodtim adver-& loeus valde lubricus D. A., &ubi alter ipsum proximε urgebat. Non audere tamen me P. Malbranchio fidem successsis fa- cere ab illa parte, ob insignem scilicet experientiam D. A . . in istiusmodi bello, in quo meretur sanε elogium, quod sibi ipsum reddebat Are thalassus Chatillonius; scilicet, babere se,. q Q dcting*eretur inter maximos